Minilmilion a Natayen Agbiagdanto Manen

MINILMILION a natayen agbiagdanto manen​—anian a makatignay-puso a namnama! Ngem realistiko kadi dayta? Aniat’ sapulenna a mangkumbinsir kadakayo? Tapno mamati iti maysa a kari, masapul a masiguradoyo a daydiay agkarkari ket agpadpada a situtulok ken kabaelanna a tungpalen dayta. Asino, ngarud, daydiay mangikarkari a minilmilion a natayen agbiagdanto manen?

Idi primavera ti 31 K.P., situtured a kinuna ni Jesu-Kristo nga isut’ inikkan ni Jehova a Dios ti pannakabalin a mangpagungar kadagiti natay. Inkari ni Jesus: “Ta kas ti Ama pagungarenna dagiti natay ket ikkanna ida ti biag, kasta met ti Anak ikkanna ti biag dagiti kayatna. Dikay pagsiddaawan daytoy, ta umay ti oras a dagiti amin nga adda kadagiti tanem a pakalaglagipan mangngegdanto ti timek [ni Jesus] ket rummuardanto.” (Juan 5:21, 28, 29) Wen, inkari ni Jesu-Kristo a minilmilion a natayen agbiagdanto manen ditoy daga ken addaandat’ namnama nga agtalinaed nga agnanayon iti dayta. (Juan 3:16; 17:3; idiligyo ti Salmo 37:29 ken Mateo 5:5.)a Yantangay ni Jesus ti nagkari, natalged ti panangipato nga isut’ situtulok a mangtungpal iti dayta. Ngem kabaelanna ngata nga aramiden dayta?

Sigun ti salaysay ti Biblia, agingga idi inaramid ni Jesus dayta a kari, awan pay pulos pinagpagungarna. Ngem awan pay dua a tawen kamaudiananna, indemostrana iti nakaskasdaaw a pamay-an nga isut’ agpadpada a situtulok ken makabael a mangpagungar.

“Lazaro, Rummuarka!”

Daytat’ makapasangit a buya. Grabe ti sakit ni Lazaro. Ti dua a kakabsatna a babbai, da Maria ken ni Marta, nagbilinda ken Jesus, nga adda idiay ballasiw ti Karayan Jordan: “Apo, ti dungdungnguem, masakit.” (Juan 11:3) Wen, inay-ayat unay ni Jesus daytoy a pamilia. Isut’ sangaili idi iti pagtaenganda idiay Betania, nalabit a masansan. (Lucas 10:38-42; idiligyo ti Lucas 9:58.) Ngem itan ti ingungoten ni Jesus a gayyem masakit unay.

Ngem, aniat’ namnamaen da Maria ken Marta nga aramiden ni Jesus? Saanda nga inkalikagum nga isut’ umay idiay Betania. Ngem ammoda a ni Jesus dinungdungngona ni Lazaro. Di aya kayat a makita ni Jesus ti masakit a gayyemna? Awan duadua a ninamnamada a ni Jesus mabalinna a paimbagen a simimilagro. Tutal, iti daytoy a tiempon ti ministeriona, adun ti inag-agasan ni Jesus kadagiti milagro, ket uray ti distansia saan a lapped kenkuana. (Idiligyo ti Mateo 8:5-13.) Basbassitto aya ti aramidenna agpaay iti kasta a dinungdungngo a gayyem? Nakaskasdaaw ta, imbes a dagus a napan idiay Betania, nagtalinaed ni Jesus idiay ayanna iti sumaganad pay a dua nga aldaw.​—Juan 11:5, 6.

Natay ni Lazaro di nagbayag kalpasan a naipakaammon ti mensahe, nalabit idi nga inawaten ni Jesus ti damag. (Idiligyo ti Juan 11:3, 6, 17.) Ngem awanen ti kanayonan pay a mensahe a kasapulan. Ammo ni Jesus no kaano a natay ni Lazaro, ket adda inrantana nga aramiden maipapan iti dayta. Agsasao maipapan ti ipapatay ni Lazaro, imbagana kadagiti adalanna: “Ni Lazaro a gayyemtayo matmaturog, ngem innak tapno riingek iti turogna.” (Juan 11:11) Iti napalabas dua a tattaon ti pinagungar ni Jesus manipud ken patay, tunggal maysa di nagbayag kalpasan ti ipapatay ti tao.b Ngem, itatta, ket naiduma. Idi a nakagtengen ni Jesus idiay Betania, ti dungdungnguenna a gayyem natayen ti uppat nga aldaw. (Juan 11:17, 39) Mapagungar pay ngata ni Jesus ti maysa a natayen ti kasta kabayag a ti bagina mangrugin nga agrupsa?

Idi mangngeganna nga umayen ni Jesus, ni Marta, maysa a nagaget a babai, nagtaray a sumabat kenkuana. (Idiligyo ti Lucas 10:38-42.) Idi a masabatna ni Jesus, ti pusona ti nangtignay kenkuana a nagkuna: “Apo, no addaka koma ditoy idi, ni kabsatko saan koma a natay.” Kaskasdi, inyebkasnat’ pammatina: “Ket uray ta ammok a ti aniaman a dawatem iti Dios, ti Dios itednanto kenka.” Natignay gaput’ sennaayna, impasiguro ni Jesus kenkuana: “Agungarto ni kabsatmo.” Idi impamatmat ni Marta ti pammatina iti panagungar iti masanguanan, silalawag nga imbagana kenkuana: “Siak ti panagungar ken ti biag, ti mangalagad ti pammati kaniak, uray no matay, agbiagto pay.”​—Juan 11:20-25.

Apaman a nakagteng idiay tanem, imbilin ni Jesus a maikkat ti bato a nakaserra iti ruanganna. Idi damo isut’ atipaen ni Marta: “Apo, nabuyok itan, ta maikapat nga aldaw a natayen.” Ngem impasiguro ni Jesus kenkuana: “Diak aya kinuna kenka a no mamatika makitam ti dayag ti Dios?” Ket, kalpasan ti natbagan a panagkararagna, imbilinna: “Lazaro, rummuarka!” Iti panagbilin ni Jesus rimmuar ni Lazaro, uray no isut’ natayen iti uppat nga aldaw!​—Juan 11:38-44.

Pudno Kadi a Napasamak Dayta?

Ti salaysay ti pannakapagungar ni Lazaro naipresentar iti Ebanghelio ni Juan kas historikal a kinapudno. Dagiti detalye ket nakalawlawag tapno pagbalinen la dayta a kas is-istoria. Ti panagduadua iti kinapudnona ket isu met ti panagduadua kadagiti amin a milagro idiay Biblia, agraman ti mismo a panagungar ni Jesu-Kristo.c Ken ti panangilibak ti panagungar ni Jesus ket isu met ti panangilibak iti intero a Nakristianuan a pammati.​—1 Corinto 15:13-15.

Kinapudnona, no akseptarenyo ti kaadda ti Dios, rebbeng nga awan problemayo a mamati iti panagungar. Kas panangiyilustrar: Ti maysa a tao mabalinna nga ikabil ti videotape ti maudi a testamentona, ket kalpasan ti ipapatayna, iti epektona, daytat’ makita ken mangngegan dagiti kakabagian ken gagayyemna, bayat nga ilawlawagna no kasano a mabingaybingay ti sanikuana. Iti napalabas a sangagasut a tawen, di mapanunot ti kasta a banag. Ket iti sumagmamano a tattao a sibibiag itatta kadagiti naiputputong a luglugar ti lubong, ti “milagro” ti video recording saanda a maripirip. No dagiti sientipiko a prinsipio nga impasdek ti Namarsua mabalin nga usaren dagiti tattao a mangbukel manen ti kasta a makita ken mangngegan a buya, saan kadi nga ad-adu nga amang ti maaramidan ti Namarsua? Ngarud, saan kadi a nainkalintegan, a Daydiay namarsua ti biag kabaelanna a pagungaren ti tao babaen ti panangpasubli ti personalidadna iti kabbaro a bagi?

Ti milagro ti pannakaipasubli ni Lazaro iti biag agserbi a mangparang-ay ti pammati ken Jesus ken iti panagungar. (Juan 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Iti makatukay a pamay-an, ipanayag met dayta ti kinatulok ken tarigagay ni Jehova ken ti Anakna a mangpagungar.

‘Adda Panagtarigagay ti Dios’

Ti panagtignay ni Jesus iti ipapatay ni Lazaro impanayagna ti paset a kinamanangngaasi ti Anak ti Dios. Ti nauneg a rikriknana iti daytoy nga okasion ipakitana a silalawag ti nasged a tarigagayna a mangpagungar kadagiti natay. Intay mabasa: “Ni Maria ngarud idi dimteng idi yan ni Jesus ket nakitana, nagruknoy kadagiti saksakana, a kunkunana kenkuana: ‘Apo, no addaka koma ditoy idi, saan koma a natay ni kabsatko.’ Idi nakita ngarud ni Jesus nga isu agsangsangit, ken agsangsangit met dagiti Judio a nanguyog kenkuana, nagladingit iti nakemna ket nagsennaay, ket kinunana: ‘Adino ti nangikabilanyo kenkuana?’ Kunada kenkuana: ‘Apo, umayka ket kitaem.’ Nagsangit ni Jesus. Kinuna ngarud dagiti Judio: ‘Kitaenyo no kasano ti panangdungngona kenkuana!’”​—Juan 11:32-36.

Ti naimpusuan a dungngo ni Jesus ditoy ket naipamatmat babaen kadagiti tallo a sao: “nagladingit,” “nagsennaay,” ken “nagsangit.” Dagiti balikas iti orihinal a pagsasao nga inaramat ni apostol Juan iti panangisuratna iti daytoy makapasangit a buya ipamatmatna ti rukod ti pannakatignay ti rikna ni Jesus.

Ti sao a Griego a naipaulog a “nagladingit” ket manipud verbo (em·bri·maʹo·mai) a kaipapananna ti pannakatignay a nakasaksakit, wenno aglaplapusanan. Ti komentarista ti Biblia a ni William Barclay kunana: “Iti ordinario a klasikal a Griego ti masansan nga usar ti [em·bri·maʹo·mai] ket isut’ maysa a kabalio a bumanang-es. Ditoy ket kaipapananna laeng a ti kasta a nauneg a rikna dimteng ken Jesus ket ti natural a panagladingit nagtaud iti pusona.”

Ti sao a naipatarus a “nagsennaay” nagtaud manipud sao a Griego (ta·rasʹso) nga ipamatmatna ti pannakariribuk. Sigun iti The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament, kaipapananna “ti panangpataud ti makin-uneg a pannakagulo, . . . a panangapektar iti dakkel a sakit wenno ladingit.” Ti sao a “nagsangit” naggaput’ verbo a Griego (da·kryʹo) a kayatna a sawen “aglua, agsangit a siuulimek.” Maisupadi daytoy iti “panagsangit” ni Maria ken dagiti nanguyog kenkuana a Judio, a nadakamat iti Juan 11:33. Sadiay ti nausar a sao a Griego (a manipud klaiʹo) kaipapananna ti mangngegan a panagsangit wenno sipipigsa.d

Ni ngarud Jesus natignay unay babaen ti ipapatay ti dungdungnguenna a gayyem a ni Lazaro ken ti pannakakitana iti kabsat ni Lazaro nga agsangsangit. Napunnot’ emosion ti puso ni Jesus a gapu itoy dagiti matana naglippiasda kadagiti lulua. Ti nakaskasdaaw unay a ta iti napalabas laeng ket adda dua a Ipinagungar ni Jesus. Ket iti daytoy nga okasion inrantana a naan-anay nga aramiden ti isu met laeng ken ni Lazaro. (Juan 11:11, 23, 25) Kaskasdi, isut’ “nagsangit.” Ti ngarud panangpasubli kadagiti tattao iti biag, ket saan a gagangay a pamay-an ken Jesus. Ti nalukneng ken napasnek a rikriknana kas naiparangarang iti daytoy nga okasion ipamatmatna a silalawag ti nasged a tarigagayna a mangwarwar kadagiti panangdaddadael ni patay.

Yantangay ni Jesus ‘ti napaypayso a ladawan ti kinapersona ni Jehova a Dios,’ nainkalintegan a saan a nakurkurang iti dayta ti namnamaentayo iti nailangitan nga Amatayo. (Hebreo 1:3) Maipapan ti kinatulok ni Jehova a mismo a mangpagungar, kuna ti matalek a tao a ni Job: “No ti nabaneg a tao matay agbiagto aya manen? . . . Umawagka koma, ket sungbatankanto. Ta dagiti ar-aramid ta imam addanto panagtarigagaymo.” (Job 14:14, 15) Ti balikas iti orihinal a pagsasao a naipaulog nga “addanto panagtarigagaymo” ipasimudaagna ti napasnek a panagur-uray ken tarigagay. (Genesis 31:30; Salmo 84:2) Nalawag, a ni Jehova segseggaanna unay ti panagungar.

Talaga kadi a mapapatitay ti kari ti panagungar? Bueno, awan panagduadua a ni Jehova ken ti Anakna agpadpada a situtulok ken kabaelanda a tungpalen dayta. Aniat’ kaipapanan daytoy kadakayo? Addaankay ti namnama a maitipon manen kadagiti natayen nga ing-ingungotenyo ditoy mismo a daga iti sidong dagiti natalna a kasasaad!

Dayta itan ti namnama ni Roberta (kas nasao iti napalabas nga artikulo). Sumagmamano a tawen kalpasan ti ipapatay ni nanangna, isut’ tinulongan dagiti Saksi ni Jehova a nagadal a naimbag ti Biblia. Malaglagipna pay: “Kalpasan ti pannakaadalko maipapan ti namnama ti panagungar, makasangitak pay. Nagsayaat a maammuan a makitakto manen ni nanangko.” No ti pusoyo addaan met panagtarigagay a makita manen dagiti ing-ingungotenyo, awan duadua a kayatyo met a maammuan ti ad-adu pay maipapan iti daytoy nakaskasdaaw a namnama. Ti kinasierto daytoy a namnama ti maisalaysay a mas detaliado iti pinanid 18-28 daytoy a magasin.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

Ti panangpagungar ni Jesus iti anak a babai ni Jairo mangted pangibatayan ti panamati iti masanguanan a panagungar dagiti natay

[Ladawan iti panid 6]

Natignay unay ni Jesus babaen ti ipapatay ni Lazaro

[Ladawan iti panid 7]

Ti rag-o dagidiay makaimatang ti panagungar ket umaspingto iti rag-o daydiay balo ti Nain idi pinagungar ni Jesus ti natay nga anakna a lalaki