Buybuya Manipud Naikari a Daga

Makasursurokay Aya Kadagiti Panawen?

NAMINSAN kinuna ni Jehova: ‘Bayat ti kaadda ti daga, ti panagmula ken panagapit, ti kalgaw ken ti kalam-ekna, saandanto nga agsardeng.’ (Genesis 8:22) Ngarud ipagpaganetgetna dagiti panawen ti agrikultura.

Aniat’ ammoyo maipapan kadagiti panawen ken ti relasionda iti panagtalon? Uray no aggigiankayo iti siudad wenno awan pulos ar-aramidenyo a panagtalon, rebbeng a makaadalkayo manipud kadagiti pampanawen ti Israel ken kadagiti ar-aramidda ti agrikultura. Apay? Agsipud ta mientras ad-adut’ ammoyo maipapan kadagitoy, nasaysayaat met ti pannakaawatyo iti Sao ti Dios.

Araduen dagiti mannalon ti daga, mulaanda ti bin-i, ket sada anien ken gilingen ti apitda. Ngem tapno ad-adda pay a masagrap a nalawlawag ti kuna ti Biblia, rebbeng nga ad-adu pay ti ammuentayo, agraman ti no kaano a napasamak dagita nga ar-aramid. Alaenyon a pangarigan ti panagarado, kas ti makitkitatayo a maar-aramid iti ngato ti naterasa a daga iti daydi kadaanan a Judea.a Iti ania a bulan ti pagarupyo a pannakaala daytoy a retrato? Ti pannakaammo no kaano a maar-aramid ti panagarado iti pagilianyo mabalin nga allilawennakayo. Ti panawen a panagarado iti Umamianan a Hemispero ket saan a pareho kas iti Umabagatan a Hemispero; daytat’ nagduduma met kadagiti nadumaduma nga altitud ken sigun iti panawen ti panagtutudona.

Mabalin a daytoy apektaranna ti panangmatmatyo kadagiti pasamak iti Biblia. Mabalin a mabasayo ti pannakadutok ti kasuno ni Elias: “Isu . . . nasarakanna ni Eliseo nga anak ni Safat nga adda nga agar-arado nga adda sangapulo ket dua a kasangol dagiti bakana iti sangona.” (1 Ar-ari 19:19) Iti ania a bulan ti pagarupyo a pannakaaramid dayta, ken kasanot’ itsura ti daga? Ket idiay Juan 4:35, kuna ni Jesus: “Dikay kuna aya nga adda pay uppat a bulan ket santo dumteng ti panagani? . . . Itannawagyo dagiti matayo ket matmatanyo dagiti taltalon, ta natangkenandan a maani.” Nupay masinunuo nga imbagana ti tiempo, maawatanyo aya no kaano?

Ti tsart mangted ekselente a pannakagupgop ti panniempo ken ar-aramid ti agrikultura idiay Naikari a Daga. Ti makinruar a nagtimbukel itdenna dagiti bulan iti sagrado a kalendario dagiti Judio.b No idilig dagitoy iti bulbulantayo, makitayo ti panagrurutapna, kas iti Nisan (wenno, Abib) rumutap iti arinunos ti Marso ken iti karrugi ti Abril. Ti sumaganad a paset nga agturong iti tengnga ipakpakitana no kaano nga agluomen dagiti apit, a makatulong kadakayo a mabigbig no kaano ti pannakaar-aramid ti dadduma a trabaho iti pagtalonan, kas ti panagani ken panagpagiling. Ti sentro ti tsart palubosannakayo a mangpagaasping iti panagbalbaliw ti panniempo bayat iti tawen.

Usarenyo ti tsart a mangpauneg ti pannakaawatyo ken panangapresiaryo kadagiti salaysay ti Biblia, kas kadagiti dua a pangarigan a nadakamaten.

Ni Eliseo makipaspaset iti maysa a dakkel a panagar-arado idi isut’ naawis nga agbalin a mammadto. Daytat’ mabalbalin a mangisaad ti tiempona iti Tishri (Setiembre-Oktubre), idi ti nakaro a pudot ti kalgaw naglabasen. Ti umuna a tudtudo ti mangrugi a mangpalukneng iti daga, a pagbalinenna a posible ti panagaradon, a sarunuen ti panagmula.

Ket kaano a nasao ni Jesus dagiti sasao idiay Juan 4:35? Uppat a bulan pay ti kaadayo ti panagani. Ammuenyo a ti panagani ti sebada mangrugi iti Nisan (Marso-Abril), agarup tiempo ti Paskua. Bumilangkayo nga agsubli iti uppat a bulan. Daytat’ mangiyeg kadakayo iti Chislev (Nobiembre-Disiembre). Dagiti tudtudona ket lumanlanlan, nga adda pay dagiti napigpigsa a tudo ken nalam-ek a tiempona iti masanguanan. Gapuna nalawag a ti kayat a sawen ni Jesus isut’ piguratibo a panagani idi a kinunana: “Itannawagyo dagiti matayo ket matmatanyo dagiti taltalon, ta natangkenandan a maani.”

Ti sumaganad isuda dagiti dadduma pay a salsaludsod a maipaay ti personal a panagadalyo wenno usarenyo iti makaay-ayo a panawen ti panagad-adal ti pamiliayo:

▪ Ti panagani ti lino iti aglawlaw ti Jerico ket iti bulan ti Adar; gapuna, kasano a dagiti detalye ti Josue 2:6 ken 3:15 patalgedanda ti kina-apagpag-isu ti Biblia?​—Josue 4:19; 5:11.

▪ Ti panagbayo sumarsaruno iti panagani ti binukel, gapuna kasano a ti kari idiay Levitico 26:5 iladawanna ti aglaplapusanan a kinarang-ay?

▪ Kasano a ti 2 Samuel 21:10 isingasingna a ni Rispa mabalin sinalimetmetanna ti naibaybayag a panagbantay maipaay kadagiti dua nga annakna a lallaki, a napalubosan a mapapatay tapno ikkatenna ti panagbasol iti dara manipud ili ti Dios?

▪ Apay a dagiti gurruod ken ti tudo a nadakamat idiay 1 Samuel 12:17 mapapati kas nadiosan a sungbat?​—Proverbio 26:1.

▪ Ania a rason ti pangikunaan ni Ruth a ti panangtrato ni Booz kenkuana ket saan a basta apagkanito laeng a rikna?​—Ruth 1:22; 2:23.

Apay a dikay pagbalinen a nakasagana a kanayon ti tsart no agbasbasakayo ti Biblia?

CHISLEV NISAN

SIVAN TISHRI

[Dagiti Footnote]

[Diagram/Dagiti ladawan iti panid 17]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

NISAN (ABIB)

Marso-Abril

Sebada

IYYAR (ZIV)

Abril-Mayo

Trigo

SIVAN

Mayo-Hunio

Nasapa a Higos

TAMMUZ

Hunio-Hulio

Umuna nga Ubas

AB

Hulio-Agosto

Bungbunga ti Kalgaw

ELUL

Agosto-Setiembre

Dates, Ubas, Higos

TISHRI (ETHANIM)

Setiembre-Oktubre

Panagarado

HESHVAN (BUL)

Oktubre-Nobiembre

Dagiti olibo

CHISLEV

Nobiembre-Disiembre

Ar-arban Naiyaponen iti Kalam-ekna

TEBETH

Disiembre-Enero

Mulmula a Tumubtubo

SHEBAT

Enero-Pebrero

Sabsabong ti Almendro

ADAR

Pebrero-Marso

Kahel

[Picture Credit Line iti panid 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Lines iti panid 17]

Garo Nalbandian

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.