Ti Biblia—Naggapu Kadi iti Dios?
NI Jehova, ti Dios ti awan inggana a pannakabalin ken autoridad, talaga nga addaan kalintegan a makikomunikar iti natauan a sangaparsuaanna iti aniaman a pamay-an a kalikagumanna. No pilienna ti makikomunikar babaen ti naisurat a sao, taginayonenna met ti mensahena kabayatan ti pampanawen. Daytoy kadi ti kaso no iti Biblia?
Agarup 1,500 a tawen sakbay ni Kristo, idi nairugi ti pannakaisurat ti Biblia, adu a sabsabali a relihiuso a sursurat ti adda idin. Nupay kasta, amin dagitoy ti nadadaeldan ket idi agangay nagpukawdan. Dadduma ti nakali dagiti arkeologo ket maipabpabuyada itan kas tedtedda kadagiti museo. Iti sabali a bangir, dagiti paset ti Biblia a naisurat nasurok a tallo ribo a tawen ti napalabasen ti di pulos nalipatan, ket nagtalinaed dagiti kopia agingga iti kaaldawantayo. Daytoy ket naisangsangayan, nangnangruna no ibilang ti kinaranggas a napataud maibusor ti Biblia iti intero a historia. Awanen sabali a libro a nagbalin a puntiria ti nakaad-adu nga ibubusor ken gura. Ti panangbasa wenno panagiwaras ti Biblia ket madusa kadagiti multa, pannakaibalud, pannakaparigat, ken masansan ipapatay.
Kasano a ti gagangay a libro makapagtalinaed iti sidong ti kakasta a kasasaad? Ti Biblia a mismo ibagana kadatayo: “Ti sao ni Jehova mataginayon nga awan inggana.” (1 Pedro 1:25) Ti kinapaut ken kinalagda ti Biblia tumulongda a mangilasin iti dayta kas nasantuan a Sao ti Dios.
Kas kanayonan, nainkalintegan nga inanamaentayo a ti mensahe ti Dios iti sangatauan ket mabalin a magun-odan iti sangalubongan. Daytoy kadi ti kaso no iti Biblia? Pudno a kasta! Awanen sabali a libro iti historia a pumada iti Biblia no iti daytoy. Ti pannakaiwaras ti Biblia ket napattapatta iti 3,000,000,000 a marka. Mainayon pay, awanen sabali a libro ti naipatarus iti nakaad-adu a pagsasao. Ti Biblia mabalin itan a mabasa, iti pakabuklan wenno iti pasetna, iti nasurok a 1,900 a nagduduma a pagsasao. Inreport ti American Bible Society a mabalinen a magun-odan dayta ti 98 a porsiento ti populasion ti lubong. Ti The New Encyclopædia Britannica inawaganna ti Biblia ti “nalabit koleksion dagiti libro nga addaan kadakkelan nga impluensia iti natauan a historia.” Di kinakuspag, ngarud, nga iladawan dayta kas ti kalaingan a libro ditoy daga.
Ti panagtutunos dagiti linaon ti Biblia manipud rugi aginggat’ ungto ket mismo a napigsa a pammaneknek a pudno nga impaltiing ti Dios. Realistiko kadi nga inanamaen a dagiti sursurat dagiti agarup 40 a nagduduma nga indibidual iti las-ud ti 1,600 a tawtawen mapaneknekanda amin nga agtutunos ken addaan maymaysa a kangrunaan a tema? Imposible daytoy no naiparparna laeng wenno iti basta natauan a panangidalan. Kaskasdi, daytoy ti kaso no iti 66 a libro a mangbukel iti Biblia. Ti laeng superhuman, manayon a kinaintelihente ti makaaramid ti kasta a naisangsangayan nga aramid.
Saan Laeng a Basta Historia
Dagiti historikal a linaon ti Biblia ket naisangsangayanda. Ngem ti mensahe manipud ti Dios a naglaon laeng kadagiti historikal a bambanag mapaneknekan a limitado ti pategna kadatayo. Kasapulantayo ti panangidalan ken praktikal a kinasirib, ket masarakan met ti kasta idiay Biblia. Kas pangarigan, paregtaennatay ti Biblia a mangsukay ti “ayat, rag-o, talna, kinaanus, asi, kinaimbag, pammati, kinaemma, panagteppel”—dagiti suheto nga adut’ pannakaisuratda iti intero a pinanidna. (Galacia 5:22, 23; Colosas 3:12-14) Irekomenda ti Biblia ti kinagaget, kinadalus, kinasingpet, kinamatalek iti panagasawa, panagraem ken panagayat iti pada a tattao; ket naglaon ti dakkel a kinabaknang iti balakad iti natauan a kababalin iti uneg ti pamilia ken iti komunidad.
No maiyaplikar, ti balakad ti Biblia mabigbig kas pudpudno a makagunggona. Wayawayaannatayo manipud kinanengneng ken panaganito. (Juan 8:32) Di maparisan ti praktikal a kinasiribna. Pudno, naglaon, awan duadua, ti nadiosan a kinasirib.
Ti panangamin a “ti sao ti Dios ket nabiag ken napigsa” makitunos a naan-anay iti pamay-an ti panangbalbaliw ti Biblia kadagiti tattao. (Hebreo 4:12) Minilion itatta ti napagballigianda dagiti makadangran nga ug-ugali ti personalidad ken nangbalbaliw ti makadadael a dati a kurso para ti nasaysayaat kas resulta ti panangipapuso kadagiti pagalagadan ti Biblia.—Efeso 4:22.
Ania ti mapasamak no ilaksid dagiti pagalagadan ti Biblia? Ti resulta ket ladingit ken panagsagaba, gubgubat, kinapanglaw, maiyakar iti sekso a saksakit, ken nasinasina a pamilia. Dagiti kakasta a bambanag ti mainanama agsipud ta ti di panangikabkabilangan iti Nasantuan a Biblia kaipapananna ti panangilaksid iti panangiwanwan ti Dios, a nangparsua iti tao ken makaammo kadagiti pakasapulanna.
Ipadto met ti Biblia ti masanguanan, banag nga imposible nga aramiden ti tattao. Ti itataud dagiti pannakabalin ti lubong manipud Babilonia kabayatan ti sinigsiglon agingga iti kaaldawantayo ket naimpadtuan a naipakaammo idiay Biblia. (Daniel, kapitulo 2, 7, 8) Mainayon pay, ngangngani dua ribo a tawen ti napalabasen, nairaman idiay Biblia ti eksakto a panangiladawan ti kasasaad ti lubong iti daytoy maika-20 a siglo. (Mateo, kapitulo 24, 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21; 2 Timoteo 3:1-5; 2 Pedro 3:3, 4; Apocalipsis 6:1-8) Ti atiddug a listaan dagiti padto ti Biblia a natungpalen ipasigurona kadatayo a dagiti panginanamaan iti naragsak a masanguanan kas nailadawan kadagiti pinanidna ket pudnoda.
Ti Responsabilidadtayo
Amin daytoy ket aglaplapusanan a pammaneknek a ti Dios talaga a nakikomunikar kadagiti tattao. Pudno, ti Dios impaayna ti mensahena babaen ti panangisurat ti imperpekto a tattao. Ngem awan rason iti panamati a ti Biblia di unay pudno no maiyasping iti sao-ti-ngiwat a mensahe manipud ti Dios, wenno ti naipatulod babaen kadagiti anghel, wenno ti maysa a namilagruan pannakaisuratna idiay langit ken naipatulod babaen ti ima kadagiti tattao ditoy daga.
Nupay kasta, ti panangbigbig iti nasantuan, wenno nadiosan, a namunganayan ti Biblia ipasdekna kadatayo ti maysa a responsabilidad. Nainkalintegan nga inanamaen kadatayo ni Jehova ti intay panangbasa ti Saona a regular. (Salmo 1:1, 2) Ti nabunga a panangbasa ti Biblia kasapulanna ti umiso a kababalin. Masapul a pampanunoten ti maysa a ti Biblia ket saan a basaen a kas la ket tay aniaman lattan a literatura. Ti maysa masapul nga umadani iti dayta, “saan a kas la sao dagiti tattao, no di ket, kas pudno a sao ti Dios.”—1 Tesalonica 2:13.
Dadduma a bambanag idiay Biblia mabalin a narigat a maawatan. Ngem babaen ti patinayon a panagbasbasa, ti maysa a tao dumakkel iti pannakaawat ken maaddaan ti mas kompleto a ladawan ti pagayatan ti Dios ken dagiti panggepna. (Hebreo 5:14) Nalabit a dikay pay naan-anay a nakumbinsir a ti Biblia ket nasantuan a Sao ti Dios. Ngem, siuumiso, kasanoyo a maiyebkas ti panamati wenno diyo panamati iti Biblia no saanyo pay inadal a siaannad dayta?
Agpapan pay ti panagduadua itatta maipapan ti nadiosan a namunganayanna, ti naannad a panangusig iti Biblia ti nangtignay iti adu a managpanunot nga indibidual nga iyebkas iti sasao ni apostol Pablo: “Mapapati koma ti Dios, uray pay naulbodda koma amin dagiti tattao”!—Roma 3:4
[Graph iti panid 4]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Ti Biblia mabalin itan a magun-odan ti 98 porsiento iti populasion ti lubong
Awanen sabali a libro a pumada iti napattapatta a pannakaiwaras ti Biblia a 3,000,000,000. Ti The New Encyclopædia Britannica awaganna dayta ti “nalabit koleksion dagiti libro nga addaan kadakkelan nga impluensia iti natauan a historia”
[Dagiti ladawan iti panid 4]
Ti Biblia ket nagtalinaed, bayat a dagiti sabsabali a relihiuso a sursurat nagbalinda a gagangay a tedtedda iti museo
Ngato: Asiriano a salaysay ti Layus
Kanawan: Dagiti kararag iti diosa ti Egipto a ni Ra
[Credit Line]
Agpada: Babaen panangipalubos ti Trustees of the British Museum
[Ladawan iti panid 5]
Insurat ti agarup 40 a nagduduma nga indibidual iti periodo a 1,600 a tawen, ti Biblia surotenna ti maymaysa a kangrunaan a tema manipud rugi aginggat’ ungto. Ti laeng superhuman, manayon a kinaintelihente ti makaaramid ti kasta a naisangsangayan nga aramid
[Ladawan iti panid 5]
Ti itataud dagiti pannakabalin ti lubong manipud Babilonia kabayatan ti sinigsiglon agingga iti kaaldawantayo ti naimpadtuan a naipakaammo idiay Biblia. (Daniel 2, 7, 8)
Kanawan: Cesar Augustus
[Credit Line]
Museo della Civiltà Romana, Roma
[Ladawan iti panid 6]
Ngangngani dua ribo a tawen ti napalabasen, eksakto nga impadto ti Biblia ti kasasaad iti lubong itatta. (Mateo 24, 25; Marcos 13; Lucas 21; 2 Timoteo 3:1-5; 2 Pedro 3:3, 4; Apocalipsis 6:1-8) Ti di agkamali a kinaumiso ti Biblia ipasigurona kadatayo a ti kari ti Dios a paraiso a daga ket sigurado a matungpal
[Credit Line]
Reuters/Bettman Newsphotos