Ilalapsut Manipud Ulbod a Relihion
“‘Pumanawkayo iti nagtetengngaanda, . . . ’ kuna ni Jehova, ‘ket saanyo a sagiden ti aniaman a banag a di nadalus’ . . . , ‘ket siak awatenkayto.’ ”—2 CORINTO 6:17.
1. Ania a pannakitulag ti pinadas ni Satanas nga aramiden ken Jesus, ken ania a dua a banag ti isuro kadatayo daytoy a panangaramidna itoy a tukon?
“AMIN dagitoy itdekto kenka no agrukbabka nga agdayaw kaniak.” Nupay naaramid daytoy a panangitukon rinibo a tawen kalpasan panangrugi ti ulbod a relihion, ipaayna ti tulbek iti pannakaawat no siasino ti adda iti likudan ti ulbod a panagdayaw ken no ania ti panggepna. Idi kangitingitan ti tawen 29 K.P., intukon ti Diablo ken Jesus amin dagiti pagarian ti lubong kas sukat ti maysa nga aramid ti panagdayaw. Ibaga kadatayo daytoy a benneg ti pasamak ti dua a banag: a dagiti pagarian daytoy a lubong ket kukua ni Satanas ken ti kangrunaan a nakaisentruan ti ulbod a relihion ket ti panagdayaw iti Diablo.—Mateo 4:8, 9.
2. Aniat’ maadaltayo manipud sasao ni Jesus idiay Mateo 4:10?
2 Babaen sungbatna, saan laeng nga inlaksid ni Jesus ti ulbod a panagdayaw no di ket impakitana met no ania ti iraman ti ulbod a relihion. Inyebkasna: “Pumanawka, Satanas! Ta adda a naisurat, ‘Agdayawka ken Jehova a Diosmo, ket isu ti pagserbiamto laeng.’” (Mateo 4:10) Ti nakaisentruan ti pudno a relihion, ngarud, ket ti panagdayaw iti maymaysa a pudno a Dios, ni Jehova. Iramanna ti pammati ken panagtulnog, ti panangaramid iti pagayatan ni Jehova.
Nagtaudan ti Ulbod a Relihion
3. (a) Kaano ken kasano a nangrugi ti ulbod a relihion ditoy daga? (b) Aniat’ immuna a nairekord nga aramid ti relihiuso a di panangpabus-oy, ken kasano a nagtultuloy ti relihiuso a panangidadanes nanipud idi?
3 Nangrugi ti ulbod a relihion ditoy daga idi a sinukir dagiti immuna a tao ti Dios ken inawatda ti tukon ti Uleg tapno mangeddengda maipaay bagbagida iti “naimbag ken dakes.” (Genesis 3:5) Iti panangaramidda ti kasta linaksidda ti nalinteg a kinasoberano ni Jehova ket pinanawanda ti umiso a panagdayaw, ti pudno a relihion. Isudat’ immuna a tao a “nangisukat iti kinapudno ti Dios iti kinaulbod ket dinayawda ken nangipaaydat’ sagrado a serbisio iti pinarsua imbes a Daydiay nangparsua.” (Roma 1:25) Ti pinarsua a dida nadnadlaw a pinilida a dayawen ket awan sabali no di ni Satanas a Diablo, “ti kadaanan nga uleg.” (Apocalipsis 12:9) Ti inauna nga anakda, ni Cain, nagkedked a sumurot iti naasi a balakad ni Jehova ket ngarud immalsa maibusor iti kinasoberanona. Siaammo man wenno saan, nagbalin ni Cain nga “anak ti managdakdakes,” ni Satanas, ken manangalagad iti panagdayaw iti Diablo. Pinapatayna ni adingna nga Abel, a nangalagad ti pudno a panagdayaw, ti pudno a relihion. (1 Juan 3:12; Revised English Bible; Genesis 4:3-8; Hebreo 11:4) Ti dara ni Abel ti immuna a dara a naibukbok maigapu iti relihiuso a di panangpabus-oy. Nakalkaldaang, intultuloy ti ulbod a relihion ti panangibukbok iti awan basolna a dara agingga iti agdama a panawen.—Kitaenyo ti Mateo 23:29-35; 24:3, 9.
4. Iti kaso ni Noe, aniada a kasuratan ti mangiyilustrar iti galad ti pudno a relihion?
4 Sakbay ti Layus, nagballigi ni Satanas iti panamagtallikudna iti kaaduan iti sangatauan manipud pudno a relihion. Ni Noe, nupay kasta, “nakasarak parabur kadagiti mata ni Jehova.” Apay? Agsipud ta isut’ “nakipagna iti pudno a Dios.” Iti sabali a pannao, inalagadna ti pudno a panagdayaw. Ti pudno a relihion ket saan a seremonia wenno ritual no di ket maysa a wagas ti panagbiag. Iramanna ti panamati ken Jehova ken situtulnog nga agserbi kenkuana, ‘makipagna kenkuana.’ Inaramid daytoy ni Noe.—Genesis 6:8, 9, 22; 7:1; Hebreo 11:6, 7.
5. (a) Aniat’ ginandat nga ipasdek ti Diablo kalpasan ti Layus, ken kasano? (b) Kasano a pinaay ni Jehova ti gakat ti Diablo, ken aniat’ resultana?
5 Di nabayag kalpasan ti Layus, nalawag nga inusar ti Diablo ni Nimrod, agdindinamag gapu iti “ibubusorna ken Jehova,” iti panagregget a mamagkaykaysa iti amin a tao iti maysa a porma ti panagdayaw a maibusor manen ken Jehova. (Genesis 10:8, 9; 11:2-4) Dayta komat’ nagbalin a nagkaykaysa nga ulbod a relihion, nagtitipon a panagdayaw iti Diablo, a naisentro iti siudad ken torre nga impatakder dagiti managdayawna. Pinaay ni Jehova daytoy a gakat babaen ti panangriribukna iti “maymaysa a pagsasao” nga ar-aramaten idi ti sangatauan. (Genesis 11:5-9) Ngarud, ti siudad naawagan Babel, idi agangay Babilonia, agpada a kaipapananda ti “Pannakariribuk.” Daytoy a pannakariribuk iti pagsasao impagtengna ti panagwaras ti sangatauan iti daga.
6. (a) Aniada a relihiuso a kapanunotan ti naiyukuok kadagiti managdaydayaw ni Satanas idiay Babilonia sakbay ti panagsisinada? (b) Apay a dagiti relihion iti intero a lubong addaanda kadagiti umasping a pammati? (c) Ania a sataniko a panggep ti nagserbian ti Babilonia, ket ania ti nagbalin nga itakderan dayta a siudad?
6 Agparang, nupay kasta, no ibatay iti historia ti mitolohia ken relihion, a sakbay daytoy a panagwaras ti tao babaen ken Jehova, inyukuoken ni Satanas kadagiti panunot dagiti managdayawna dagiti sumagmamano a pamunganayan ti ulbod a relihion. Dagitoy iramanna ti relihiuso a kapanunotan iti panagtultuloy ti maysa a kararua kalpasan ipapatay, aliaw iti natay, ken ti kaada ti makimbaba a lubong ti impierno, agraman panagdayaw kadagiti di mabilang a didios ken didiosa, dadduma kadakuada ti nagrupo kadagiti tinnallo. Dagiti kakasta a panamati ket naisaknap iti intero a daga babaen kadagiti nagduduma a grupo a nakaammo kadagiti nagduduma a pagsasao. Iti ilalabas ti tiempo, dagitoy a kangrunaan a kapanunotan naglak-am kadagiti panagduduma. Pangkaaduanna, buklenda ti inabel ti ulbod a relihion iti amin a paset ti lubong. Nupay napaay iti gandatna a mamataud iti nagkaykaysa nga ulbod a relihion iti sangalubongan a sentrona idiay Babilonia, namartuat ni Satanas kadagiti nagduduma a porma ti ulbod a panagdayaw, nga addaan Nababiloniaan nga impluensia ken naisangrat a mangisiasi iti panagdayaw ken Jehova agturong kenkuana. Iti siniglo nagtultuloy a nagbalin ti Babilonia a makaimpluensia a sentro ti idolatria, mahika, panangtamay, ken astrolohia—napateg amin a paset ti ulbod a relihion. Di pagsiddaawan, iladawan ti libro ti Apocalipsis ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion kas narugit a balangkantis a managan Babilonia a Dakkel.—Apocalipsis 17:1-5.
Pudno a Relihion
7. Apay a saan a naapektaran ti pudno a relihion iti pannakariribuk ti pagsasao? (b) Siasino ti nagbalin nga “ama amin dagidiay addaan pammati,” ken apay?
7 Nalawag, ti pudno a relihion nagtalinaed a di naapektaran iti panangriribuk ni Jehova iti pagsasao ti tao idiay Babel. Maal-alagaden ti pudno a panagdayaw sakbay ti Layus babaen kadagiti matalek a lallaki ken babbai kas ken Abel, Enoc, Noe, asawa ni Noe ken dagiti annak ken mamanugang ni Noe. Kalpasan ti Layus naaywanan ti pudno a panagdayaw iti linia ti anak ni Noe a ni Sem. Ni Abraham, inapo ni Sem, inalagadna ti pudno a relihion ket naawagan kas “ti ama dagidiay addaan pammati.” (Roma 4:11) Ti pammatina ket pinatalgedan dagiti ar-aramid. (Santiago 2:21-23) Ti relihionna ket maysa a wagas ti panagbiag.
8. (a) Kasanot’ pannakaipasango ti pudno a relihion iti ulbod a relihion idi maika-16 a siglo K.K.P., ket aniat’ resultana? (b) Ania a kabbaro nga urnos ti inyussuat ni Jehova no maipapan iti pudno a panagdayawna?
8 Ti pudno a panagdayaw nagtultuloy a naalagad iti linia dagiti inapo ni Abraham—ni Isaac, Jacob (wenno, Israel), ken dagiti 12 nga annak ni Jacob, a nagtaudan dagiti 12 a tribo ti Israel. Ti ngudo ti maika-16 a siglo K.K.P. nagbalin a narigat para kadagiti inapo ni Abraham baeten ken Isaac ti panangtaginayon iti nadalus a relihion iti mannakiriri, pagano nga aglawlaw—ti Egipto—a sadiay naipababada iti pannakaadipen. Inusar ni Jehova ni matalek nga adipenna a Moises, iti tribo ni Levi, tapno isalakanna dagiti managdayawna manipud sangol ti Egipto, maysa a daga a naigamer iti ulbod a relihion. Baeten ken Moises, nangaramid ni Jehova ti tulag iti Israel, nga inaramidna ida kas napili nga ilina. Iti dayta a tiempo, nangaramid ni Jehova iti linteg iti panagdaydayawna, nga intuyangna dayta iti nakedngan laeng a panawen iti beddeng dagiti panagidaton nga imatonan ti maysa a kinapadi ken addaan material a santuario, idi damo ti maiyakar a tabernakulo ken idi agangay ti templo idiay Jerusalem.
9. (a) Kasano a naalagad ti pudno a panagdayaw sakbay ti Linteg ti tulag? (b) Kasano nga impakita ni Jesus a dagiti material a tampok ti Linteg ket saanda a permanente?
9 Rebbeng a maawatan, nupay kasta, a dagitoy a material a tampok ket saan a nairanta nga agbalin a permanente a ramit ti pudno a relihion. Ti Linteg ket “maysa nga aniniwan dagiti bambanag nga umay.” (Colosas 2:17; Hebreo 9:8-10; 10:1) Sakbay iti Mosaiko a Linteg, kadagidi panawen dagiti patriarka dagiti ulo ti pamilia nalawag nga imbagida dagiti sangakabbalayanda iti panangipaay iti datdaton kadagiti altar a binangonda. (Genesis 12:8; 26:25; 35:2, 3; Job 1:5) Ngem awan idi ti organisado a kinapadi wenno sistema dagiti daton, buyogen dagiti seremonia ken ritual. Kasta pay met, impakita ni Jesus ti temporario a kasasaad ti buklen-linteg a panagdayaw a naisentro idiay Jerusalem idi imbagana iti maysa a Samaritana: “Umay ti oras nga uray ditoy a bantay [Gerezim, ti dati nga ayan ti templo ti Samaria] uray idiay Jerusalem dikayto agdaydayaw ken Ama. . . . Ngem ti oras umay, ket adda itan, a dagiti pudno nga agdaydayaw agdaydayawdanto iti Ama iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:21-23) Impakita ni Jesus a ti pudno a relihion rebbeng a maalagad, saan a buyogen dagiti material a bambanag, no di ket buyogen ti espiritu ken kinapudno.
Panangkautibo ti Babilonia
10. (a) Apay a pinalubosan ni Jehova a maiyabug ti ilina a makautibo idiay Babilonia? (b) Iti ania a dua a pamay-an nga insalakan ni Jehova ti matalek a natda idi 537 K.K.P., ken ania ti kangrunaan a panggep iti isusublida idiay Juda?
10 Sipud pay iyaalsa idiay Eden, addan di agbaliw a panagginnura iti nagbaetan ti pudno a relihion ken ulbod a relihion. No dadduma dagiti pudno a managdayaw, iti simboliko a panagsao, kinautibo ida ti ulbod a relihion, nga inladawan ti Babilonia manipud panawen ni Nimrod. Sakbay nga impalubos ni Jehova a maiyabog ti ilina kas nakautibo idiay Babilonia idi 617 K.K.P. ken 607 K.K.P., biniktima ida ti Binababilonia nga ulbod a relihion. (Jeremias 2:13-23; 15:2; 20:6; Ezequiel 12:10, 11) Idi 537 K.K.P., nagsubli ti matalek a natda idiay Juda. (Isaias 10:21) Impangagda ti naimpadtuan nga awag: “Magnakayo, manipud Babilonia, dakayo a tattao!” (Isaias 48:20) Daytoy ket saan a basta pisikal a pannakaisalakan. Naespirituan met daytoy a pannakaisalakan manipud aglawlaw ti narugit, idolatroso nga ulbod a relihion. Daytoy a matalek a natda ti namandaran ngarud a: “Pumanawkayo, pumanawkayo, rummuarkayo sadiay, dikayo mangsagid iti aniaman a banag a di nadalus; pumanawkayo iti tengngana, dalusanyo ti bagiyo, dakayo nga agawit kadagiti al-alikamen ni Jehova.” (Isaias 52:11) Ti kangrunaan a panggep ti isusublida idiay Juda ket tapno ipasdekda manen ti nadalus a panagdayaw, ti pudno a relihion.
11. Mainayon iti pannakaisubli ti nadalus a panagdayaw idiay Juda, aniada a relihiuso a pasamak ti naaramid idi maikanem a siglo K.K.P.?
11 Makapainteres unay, naimatangan dayta met laeng a maikanem a siglo K.K.P. dagiti kabbaro a saringit ti ulbod a relihion iti uneg ti Babilonia a Dakkel. Naipasngay ti Budhismo, Confucianismo, Zoroastrianismo, ken Jainismo, malaksid iti rasionalistiko a Griego a pilosopia nga idi agangay nagdakkel unay impluensiana kadagiti iglesia ti Kakristianuan. Gapuna a bayat a maisubsubli ti nadalus a panagdayaw idiay Juda, ti dakkel a kabusor ti Dios ket mangipapaay met iti nalawlawa a pagpilian iti ulbod a relihion.
12. Ania a pannakaisalakan manipud panangkautibo ti Babilonia ti napasamak idi umuna a siglo K.P., ket ania a pakdaar ti impaay ni Pablo?
12 Idi nagparangen ni Jesus idiay Israel, ti kaaduan kadagiti Judio al-alagadendan ti nagduduma a porma ti Judaismo, maysa a porma ti relihion a nangusar iti adu a Nababiloniaan a relihiuso a kapanunotan. Insinggalutna ti bagina iti Babilonia a Dakkel. Binabalaw dayta ni Jesus ket inispalna dagiti adalanna manipud Nababiloniaan a pannakakayaw. (Mateo, kapitulo 23; Lucas 4:18) Yantangay nakasaksaknap ti ulbod a relihion ken Griego a pilosopia kadagiti lugar a nangaskasabaanna, inadaw ni apostol Pablo ti padto ni Isaias ket impakatna dayta kadagiti Kristiano, nga agkasapulan iti ilalapsut manipud narugit nga impluensia ti Babilonia a Dakkel. Insuratna: “Ket ania ti pakainugotan dagiti [Nababiloniaan a] ladladawan a didiosen iti templo ti Dios? Ta datayo ti templo ti Dios a sibibiag; a kas met kinuna ti Dios: ‘Agbalayakto kadakuada, ket siakto ti Diosda, ket isudanto ti umili iti ilik.’ ‘“Gapuna pumanawkayo iti nagtetengngaanda, ket suminakayo,” kuna ni Jehova, “ket saanyo a sagiden ti aniaman a di nadalus”’; ‘“ket siak awatenkayto.”’”—2 Corinto 6:16, 17.
Ilalapsut Manipud Ulbod a Relihion iti Panawen ti Panungpalan
13. Aniat’ naipalgak kadagiti mensahe nga impatulod ni Jesus kadagiti pito a kongregasion idiay Asia Menor, ken aniat’ timmaud kas resultana?
13 Dagiti mensahe nga impatulod ni Kristo kadagiti pito a kongregasion idiay Asia Menor babaen ti Paltiing a naited ken apostol Juan pagminarenna a nalawag a bayat ti ngudo ti umuna a siglo K.P., dagiti Nababiloniaan a relihiuso nga ar-aramid ken kababalin agkaradapda a sumrek iti kongregasion Kristiano. (Apocalipsis, kapitulo 2 ken 3) Bimmusel ti apostasia kangrunaanna manipud maikadua a siglo aginggat’ maikalima a siglo K.P., a nagresulta iti itataud ti maysa a narugit a panangtulad iti pudno a Kristiano a relihion. Ti kakasta a Binababilonia a doktrina kas iti di ipapatay ti kararua, sumsumged nga impierno, ken ti Trinidad ket naitiponda kadagiti pannursuro ti apostata a Kakristianuan. Ti Katoliko, ti Orthodox, ken idi agangay dagiti iglesia a Protestante inabrasada amin dagitoy nga ulbod a sursuro ket, ngarud, nagbalinda a paset ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion ti Diablo.
14, 15. (a) Aniat’ ipakita ti pangngarig ni Jesus iti trigo ken sisania? (b) Aniat’ napasamak iti kangitingitan ti maika-19 a siglo, ken idi 1914, ania nga irarang-ay ti naaramidan dagiti pudno a Kristiano no maipapan iti doktrina?
14 Saan pulos a naan-anay a naimameg ti pudno a relihion. Kankanayon nga adda latta managayat-kinapudno kadagiti sinigsiglo, dadduma kadakuada ti natay maigapu iti kinamatalekda ken Jehova ken iti Saona, ti Biblia. Ngem kas ipakita ti pangngarig ni Jesus iti trigo ken sisania, ti simboliko a trigo, wenno dagiti napulotan nga annak ti Pagarian, mailasindanto laeng manipud kadagiti sisania, wenno annak ti managdakdakes, inton “panungpalan ti sistema dagiti bambanag.” (Mateo 13:24-30, 36-43) Bayat a ti panawen ti panungpalan—ti tiempo a pannakaaramid ti panamaglalasin—ket immasideg, dagiti napasnek nga estudiante ti Biblia iti maudi a paset ti maika-19 a siglo nangrugida a lumapsut manipud pannakabalud iti ulbod a relihion.
15 Idi 1914 dagitoy a Kristiano, a pagaammo itan kas dagiti Saksi ni Jehova, sinukayandan ti nabileg a pammati iti subbot. Ammodan a ti kaadda ni Jesus ket saan a makita. Naawatanda a ti 1914 markaanna ti panungpalan “ti panawen dagiti Gentil.” (Lucas 21:24, King James Version) Ken silalawag a naawatanda ti kaipapanan ti kararua ken ti panagungar. Nalawlawaganda met maipapan iti nagdakkel a biddut dagiti pannursuro dagiti iglesia iti umap-apuy nga impierno ken ti Trinidad. Naadalda ken inrugida nga usaren ti nasantuan a nagan ken nailasinda ti di kinaumiso ti teoria ti ebolusion ken ti panagaramid iti espiritismo.
16. Ania nga awag ti impangag dagiti napulotan a Kristiano idi 1919?
16 Naaramidan ti nasayaat a pangrugian iti panangibarsak kadagiti kawar ti ulbod a relihion, ket idi 1919, ti Babilonia a Dakkel naan-anay a napabulosanna ti ili ti Dios. No kasano a ti natda kadagiti Judio naisalakanda manipud Babilonia idi 537 K.K.P., ti matalek a natda dagiti napulotan a Kristiano impangagna met ti awag a “rummuar manipud nagtengngaan [ti Babilonia a Dakkel].”—Isaias 52:11.
17. (a) Aniat’ rimmang-ay manipud 1922 nga agpatpatuloy, ket ania a pakasapulan ti naiparikna iti ili ti Dios? (b) Ania ti naabrasa a naidumduma a takder, ket apay a nainrasonan daytoy?
17 Manipud 1922 nga agtultuloy, dagiti nadagsen-panagdissona a kinapudno ti Biblia ket naipablaak ken naiwaras iti publiko, a mangibutbutaktak iti Binababilonia nga ulbod a relihion, kangrunaanna dagiti iglesia ti Kakristianuan. Nadlaw ti kasapulan a panangigunamgunam iti pampanunot ti nadalusan nga ili ti Dios a masapul a dayta nga ilalapsut iti amin a porma ti ulbod a relihion ket naan-anay. Ngarud, kadagiti tawtawen, uray ti panangusar iti sao a “relihion” ket naliklikan no pagsasaritaan ti nadalus a panagdayaw. Dagiti makaawis a balikas, kas iti “Ti Relihion ket Silo ken Maysa a Raket,” ket naiparada kadagiti lansangan dagiti dadakkel a siudad. Dagiti libro kas iti Government (1928) ken “The Truth Shall Make You Free” (1943) nangaramidda iti nalawag a panamaglasin iti “Kinakristiano” ken “relihion.” Daytoy a naidumduma a takder ket nainrasonan, yantangay masapul a maiwayat ti naminar nga ilalapsut kadagiti agsaksaknap a relihiuso a sistema ti Babilonia a Dakkel.
Pudno ken Ulbod a Relihion
18. Ania a baro a pannakaawat iti “relihion” ti naited idi 1951, ket kasano a nailawlawag daytoy idiay 1975 Yearbook?
18 Kalpasanna, idi 1951, panawen idin tapno ikkan ni Jehova ti ilina iti kas kalawag ti kristal a pannakaawat iti nagdumaan ti pudno a relihion ken ulbod a relihion. Ti 1975 Yearbook of Jehovah’s Witnesses ipadamagna: “Idi 1951, dagiti manangikampania ti pudno a panagdayaw naadalda ti maysa a napateg a banag maipapan iti termino a ‘relihion.’ Dadduma kadakuada ti makalagip iti 1938 idi nga, iti sumagmamano a daras, inawitda ti manggutugot-panunot a karatula a ‘Ti Relihion ket Silo ken Maysa a Raket.’ Manipud panangmatmatda idi, amin a ‘relihion’ ket di nakristianuan, manipud iti Diablo. Ngem ti The Watchtower iti Marso 15, 1951, inanamonganna ti panangusar kadagiti adjetibo a ‘pudno’ ken ‘ulbod’ no maipanggep iti relihion. Kasta pay met, ti makaawis a libro a What Has Religion Done for Mankind? (naipablaak idi 1951 ken nairuar kabayatan ti ‘Nasin-aw a Panagdayaw’ nga Asamblea idiay Wembley Stadium, London, Inglatera) kastoy ti naikunana: ‘No maala sigun iti pamay-an ti pannakausarna, ti “relihion” iti kasisimplean a depinasionna kaipapananna ti maysa a sistema ti panagdayaw, maysa a porma ti panagdayaw, awan pakaibianganna no pudno wenno ulbod a panagdayaw dayta. Maitunos daytoy iti kaipapanan ti sao a Hebreo para itoy, ti ’a·boh·dáh, a literal a kaipapananna ti “serbisio”, uray siasino ti nakaipaayanna.’ Sipud idin, dagiti ebkas nga ‘ulbod a relihion’ ken ‘pudno a relihion’ nagbalinen a gagangay kadagiti saksi ni Jehova.”—Panid 225.
19, 20. (a) Apay a saan a rebbeng a maupay dagiti managdayaw iti pannakausar ti sao a “relihion” kas maiyaplikar iti pudno a panagdayaw? (b) Daytoy a baro a pannakaawat pinagbalinna ti ili ni Jehova a mangaramid ti ania?
19 Kas sungbat iti saludsod ti maysa a managbasa, inlanad ti Agosto 15, 1951, a ruar ti The Watchtower: “Awan kadatayo ti rebbeng a maupay iti pannakausar ti termino a ‘relihion’. Ti panangusartayo iti dayta dinatay ipada kadagiti binalud-tradision nga ulbod a relihion, kas met iti panangawagtayo kadagiti bagbagitayo a Kristiano dinatay ipada kadagiti ulbod a Kristiano iti Kakristianuan.”
20 Adayo manipud panagbalin a kumpromiso, daytoy a baro a pannakaawat iti sao a “relihion” pinagbalinna ti ili ni Jehova a mangpalawa ti giwang iti nagbaetan ti pudno ken ulbod a panagdayaw, kas ipakita ti sumaganad nga artikulo.
Tapno Suboken ti Pannakaawattayo
◻ Kaano ken kasano a nangrugi ti ulbod a relihion ditoy daga?
◻ Aniat’ ginandat ni Satanas nga ipasdek kalpasan ti Layus, ket kasano a napaay daytoy a gakat?
◻ Iti ania a ti Babilonia nagbalin a simbolo?
◻ Aniada a pannakaisalakan ti napasamak idi 537 K.K.P., idi umuna a siglo K.P., ken idi 1919?
◻ Ania a baro a pannakaawat iti sao a “relihion” ti naited idi 1951, ket apay nga idi?
[Kahon/Ladawan iti panid 11]
Dagiti ulbod a doktrina a mapappapati iti intero a lubong nagtaudda idiay Babilonia:
◻ Dagiti Trinidad, wenno sinaggatlo, dagiti dios
◻ Ti natauan a kararua malasatanna ti ipapatay
◻ Espiritismo—pannakisarita kadagiti “natay”
◻ Panagusar kadagiti ladawan iti panagdayaw
◻ Panagusar kadagiti ar-arasaas tapno pagtalnaen dagiti demonio
◻ Panagturay ti nabileg a klero