Pannakipagserbi iti Kararang-ayan nga Organisasion
KAS INSALAYSAY NI ROBERT HATZFELD
Ita nakaad-adu a tao ti manglukat ti telebision babaen ti remote control tapno agbuya iti damdamag iti rabii nga addaan nabiag a kolor, a pulos a saanda nga ibilang dayta kas maysa a nakaskasdaaw a banag. Ngem, kasla idi la kalman a maysaak a 12-años a barito a kasta unay ti panangmirak iti telon ti ladawan ti maysa a lalaki a dakdakkel pay ngem iti kadawyan a bagi, ket agsasao!
GAGANGAY la dayta a damag, mabalin a kunayo. Ngem no kaniak, maysa dayta a moderno-aldaw a milagro idi 1915, kadagiti nagkauna nga aldaw ti black-and-white a pelikula nga awan saona. Maysa a nadaeg panaglanglangana ken barbasan a lalaki ti nagparang iti telon ket kinunana: “Ti Photo-Drama of Creation ket iparang ti I.B.S.A., ti International Bible Students Association.” Kadagiti simmaganad a dua nga oras, naipabuya kadakami ti estoria ti Biblia. Nalawag ken makapabang-ar daytoy a Nainkasuratan a mensahe. Nupay kasta, ti talaga a nakaipamaysaan ti atensionko isu ti motion-picture a pelikula, a naballa-ballaetan kadagiti de kolor nga slide ken maitutop a sasao.
Diak pay naamiris idi, ngem ti gagarko iti dayta a napateg a teknolohia idi agtutuboak isu ti pangrugian ti maysa a tungpal-biag a karera a kadua ti kararang-ayan nga organisasion ditoy daga.
Dagiti Nasapa nga Al-aldaw
Idi 1891 dimteng ni tatangko manipud idiay Dillenburg, Alemania, iti komunidad dagiti Aleman idiay Allegheny, Pennsylvania, E.U.A. Kamaudiananna naam-ammona ti maysa a balasang iti maysa a pamilia nga Aleman sadiay, ket nagkallaysada. Naipasngayak idi Hulio 7, 1903, ket dimmakkelak a makapagsao iti Aleman ken Ingles. Sakbay a mangrugi ti Gubat Sangalubongan I idi 1914, natay nga agpada dagiti dadakkelko iti sárut ket naulilaak. Gistay naigiddan a natay ni apongko a lakay gapu iti atake.
Siaasi nga innalanak ni ikitko a Minna Boemer. “Adda lima nga annakko,” kinunana. “Nasaysayaat no manayonan pay ti maysa.” Nupay mailiwak kadagiti nagannakko, impaayannak ni Ikitko a Minna iti nasayaat a pagtaengan.
Maysa ni ikitko a nabayagen a kameng ti Allegheny Congregation dagiti Estudiante ti Biblia (kas pannakaawag dagiti Saksi ni Jehova kadagidi nga aldaw). Sakbay ti 1909, ni Kabsat C. T. Russell, a presidente idi ti Watch Tower Society, ket naitimpuyog met iti dayta a kongregasion. Intugtugotnak ni ikitko a Minna kadagiti gimong. Nupay saan unay a naregget ti pamiliami idi nga agadal wenno mangasaba, aniaman ti mangngegmi kadagiti gimong, inranranudmi iti impormal a pamay-an kadagiti tao nga am-ammomi.
Iti daytoy a panawen a ti “Photo-Drama” ket pinagsiddaawnak unay. Yantangay adda interesko iti makina, naguyugoyak iti baro a sistema ti potograpiko ken ti panagtutunos ti uni ken ladawan, kasta met ti time-lapse photography. Anian a makaay-ayo ti panangbuya iti panagukrad dagiti sabong!
Idi 1916 naladingitankami iti ipapatay ni Kabsat Russell. Tangay agnanaedkam a mismo idiay Allegheny, tinabunuanmi ti pumponna idiay Carnegie Hall. Iti daytoy a patakder a nakidebate ni Kabsat Russell ken ni E. L. Eaton idi 1903. Adut’ nadamdamagko maipapan iti daytoy a Metodista nga Episcopaliano a ministro a nangkarit ken C. T. Russell iti innem nga aldaw a debate, a mangnamnama a maparmekna ti kinalaing ni Kabsat Russell iti Biblia. Imbes ketdi, naikuna a ‘sinebseban [ni Russell] ti apuy iti impierno.’ Personal nga am-ammo ni Sara Kaelin, maysa a nalatak nga amin-tiempo a ministro idiay Pittsburgh, dagiti agassawa a Russell. Iti pumpon nakitana a nangikabil ni Maria Russell iti sumagmamano a sabong iti lungon a napakuyogan iti surat a, “Para iti Patpatgek nga Asawa.” Nupay nakisinan kenkuana iti sumagmamano a tawen sakbayna, binigbig pay la ni Maria nga isut’ lakayna.
Iti panaglabas dagiti tawen, naaddaanak iti adu a gundaway nga agsursuro iti teknikal a kinalaing a mausarko iti masakbayan a karerak. Ni ulitegko nga isu ti mangay-aywan kaniak ket maysa a building contractor. Tunggal bakasion iti eskuelaan, palpalubosannak nga agtrabaho a kadua dagiti electrician-na, nga agikapet iti elektrisidad imbes a de gas a pagsilawan kadagiti kadaanan a mansion. Idi 1918 nagaramid dagiti estudiante iti eskuelaanmi ti maysa a baro nga alikamen a radio-telegraph. Agtataripnongkam no kasta a rabii tapno agadal ken ageksperimento iti elektrisidad ken magnetismo. Idi 1926 inkeddengko ken ti maysa a gayyem nga itungpal ti maysa nga arapaap idi ubbing[kam] pay—ti panagtrabaho kadagiti barko ken agdaliasat iti lubong. Nagpalistakami iti eskuelaan ti Radio Corporation of America para kadagiti operator ti radio-telegraph.
Ti Baro a Biag Idiay Bethel
Ti eskuelaan ti radio a nagadalanmi ket adda idiay Siudad ti Nueva York, isu a daliasatek ti karayan nga agturong idiay Brooklyn tapno tumabuno iti panaggigimong dagiti Estudiante ti Biblia, a maang-angay iti maab-abangan nga auditorio ti daan a Masonic Temple. Maymaysa laeng idi ti kongregasion iti intero a Nueva York. Idi maammuan dagiti kakabsat manipud Bethel (ti pagtaengan ti pamilia iti hedkuarter dagiti Estudiante ti Biblia) nga agad-adalak tapno makaala ti lisensia maipaay iti komersial a radio, kunada: “Apay a mapanka pay iti taaw? Addaankam iti estasion ti radio ditoy a mismo ket agkasapulankami iti maysa nga operator.” Inawisdak a mapan iti opisina maipaay iti maysa nga interbiu. Awan a pulos ti ammok maipapan iti Bethel. Ti laeng ammok ket isu dayta ti hedkuarter dagiti Estudiante ti Biblia.
Ininterbiudak dagiti kakabsat ket insingasingda a turposek pay nga umuna ti panageskuelak, mangala ti lisensia, ket kalpasanna mapan iti Bethel. Apaman a nagturposak, imbes a lumugan iti maysa a barko a mapan iti adayo a taaw, inyimpakekon dagiti sumagmamano a lupotko saak naglugan iti subway nga agturong idiay Bethel. Nupay dedikadoakon ken Jehova ken nakiramramanen iti trabaho a panangasaba iti las-ud ti adun a tawen, idi laeng Disiembre 1926 a nabautisaranak, dua a lawas kalpasan ti isasangpetko idiay Bethel. Gagangay la dayta kadagidi a tiempo.
Addaan 150 a kameng, nailet ti Bethel kadagidi nga al-aldaw. Uppatkami a lallaki iti kada kuarto. Di nagbayag ket naam-ammok ti kaaduan kadakuada, tangay aminkami ket nangan, nagtrabaho, ken naturog iti maymaysa a lakub ken siempre, timmabtabunokam amin iti kakaisuna a kongregasion iti Siudad ti Nueva York. Nakompleto ti baro a Pagtaengan a Bethel idiay 124 Columbia Heights idi 1927, ket sadiay sagdudua laengen ti agyan iti maysa a kuarto.
Kasta met idi 1927 naluktan ti baro a paktoria idiay 117 Adams Street. Timmulongak a nagyakar kadagiti alikamen manipud iti daan a paktoria idiay 55 Concord Street. Malaksid kadagiti alikamen iti radio, ti paktoria addaan kadagiti elevator, pagimprentaan, alikamen iti laundry, oil burner—no addaan dayta kadagiti wáya ti koriente, trabahuek dayta.
Nupay kasta, saan la a basta maysa a paktoria ti Bethel. Adda sadiay ti maysa a bunggoy dagiti napakumbaba, nagagaget nga adipen a makiramraman iti panagaramid ti tunggal libro, tract, magasin. Pulos a dida panggep a dayawen ida ti lubong. Imbes ketdi, tarigagayanda laeng a maturpos ti trabaho ti Apo—ket nakaad-adu ti rumbeng nga aramiden!
Pannakilangen ken ni Kabsat Rutherford
Nagunggonaanak iti dakkel iti pannakipagtrabahok ken ni Joseph F. Rutherford, ti maikadua a presidente ti Sosiedad. Isu ket dakkel a lalaki, nasurok nga innem a kadapan ti katayagna, saan met a nalukmeg, ngem nabaneg ti pammagina. Adu kadagiti ub-ubing a kakabsat iti Bethel ti mabutbuteng kenkuana agingga a naam-ammoda. Isu ket kanayon nga agad-adal, agsursurat.
Managpakatawa ni Kabsat Rutherford. Adda dua a natataengan a kakabsat a babbai nga addan iti Bethel idi panawen pay ni Kabsat Russell. Nakaserseriosoda a dua ken mamatida a saan a maiparbeng nga agkatawa iti napigsa uray no adda maysa a banag a nakakatkatawa. No dadduma, iti panganan, agestoria ni Kabsat Rutherford iti maysa a pasamak a mamagkatawa iti amin, a pakasuronan dagitoy dua a sister. Nupay kasta, masansan a mangidaulo met kadagiti serioso a panagsasarita maipapan iti Biblia bayat ti pannangan.
Nalaing a kusinero ni Kabsat Rutherford ket pagaayatna ti mangisagana ti taraon para kadagiti gagayyem. Iti naminsan nakaparpar dagiti kusinero iti Bethel ti sumagmamano a tulang ti manok bayat a matagtagbat dagiti manok. Napan a dagus iti kusina ket impakitana kadakuada ti umiso a pamay-an a panangtagbat iti manok. Dina kayat a sidaen ti manok nga addaan kadagiti naparpar a tulang!
Masansan a maikaduaak idi ken ni Kabsat Rutherford kadagiti impormal a lugar, kas koma iti estasionmi ti radio, a WBBR, wenno iti kuarto a pagadalanna idiay Staten Island. Isu ket maysa a nasingpet a tao ken ar-aramidenna ti ikaskasabana. Pulos a di nangnamnama ti aniaman iti sabsabali a dina ar-aramiden a mismo. Saan a kas kadagiti responsable a tao iti adu a sabsabali a relihiuso nga organisasion, awan ti pakababalawan ni Kabsat Rutherford no iti espiritual ken moral a kababalin. Nalawag a nagbiag maipaay iti Pagarian ni Jehova.
Dagiti Narigat a Panawen iti Pinansial
Sumagmamano a tawen kalpasan a simmangpetak iti Bethel, napadasan ti lubong ti Pannakarba ti Ekonomia. Narpuog dagiti merkado pinansial, kasta met ti gatad dagiti gagatangen. Narasay dagiti pagtrabahuan, ket nalimitaran dagiti pundo. Agan-andar ti Bethel gapu kadagiti donasion a pundo, ket kanayon a sinigurado ni Jehova nga adda umdas tapno mausar iti trabaho. Pulos a dikam naawanan iti taraon, nupay saan a dayta ti tartarigagayan ti tunggal maysa. Nagterredkami aginggat’ mabalbalin, ket simmaranay dagiti kakabsat iti ruar ti Bethel agingga a kabaelanda.
Idi 1932, natay ni Kabsat Robert Martin, ti matalek a manangaywan ti paktoriami. Ni Nathan Knorr nga agtawen iti 27 ti nadutokan a mangsukat kenkuana. Isu ket maysa a makabael unay nga agkabanuag a lalaki. Awan ti malagipko uray maysa a narigatan a nangawat kenkuana kas manangaywan ti paktoria. Dagiti dadduma a matalek a kakabsat, a pakairamanan da John Kurzen, George Kelly, Doug Galbraith, Ralph Leffler, ken Ed Becker—ipatpategko amin ida a katrabahuan—ket sitatallugod a nangipaay ti kinasigo ken kinalaingda iti panagserbi iti Pagarian.—Idiligyo ti Exodo 35:34, 35.
Panagtrabaho iti Radio
Naidedikar a naan-anay ti organisasionmi iti panangisaknap ti naimbag a damag babaen ti aniaman a pamay-an a mausar. Kasapulan a maammuan ti sangalubongan ti maipapan iti Pagarian, ngem sumagmamano la a ribu ti bilangmi idi. Mangrugrugi pay la ti teknolohia ti radio kalpasan ti Gubat Sangalubongan I. Nupay kasta, narikna dagiti makabael a kakabsat a daytoy a metodo ti komunikasion ti impaay ni Jehova iti dayta a tiempo. Isu nga idi 1923, rinugianda nga ibangon ti estasion ti radio a WBBR idiay Staten Island, maysa kadagiti lima a distrito iti Siudad ti Nueva York.
No dadduma siak laeng ti operator ti estasionmi. Agnanaedak sadiay Staten Island ngem agdaliasatak iti tallo nga oras babaen ti lampitaw ken tren nga agturong iti paktoria idiay Brooklyn tapno agtrabaho iti elektrikal wenno agmekaniko. Tapno makompleto ti estasionmi ti radio, nangikabilkam sadiay ti maysa a generator a pagandaren ti krudo. Addaankami met sadiay Staten Island kadagiti bukod a bubon ti danum ken maysa a minuyongan a paggapuan ti taraon ti sumagmamano nga agtartrabaho sadiay, kasta met iti pamilia ti Bethel idiay Brooklyn.
Agingga a dimteng ti kanayonan a tulong iti kamaudiananna, nakedngan ti panawenko a tumabuno kadagiti gimong ken panagserbi iti tay-ak gapu kadagiti responsabilidad mainaig iti trabaho iti radio. Awan a pulos ti tiempok para kadagiti sosial a panagtitipon wenno panagpalpaliwa no ngudo ti lawas malaksid iti tinawen a bakasionmi. Naminsan adda nagsaludsod kaniak: “Iti kasta a nainget nga eskediul, dimo man la kadi napanunot ti pumanaw iti Bethel?” Iti kinapudnona, kasapulan a kunaek: “Saan.” Maysa a pribilehio ken rag-o ti agbiag ken agtrabaho a kadua dagiti adu a napasnek a kakabsat a lallaki ken babbai. Ket kanayon nga adu latta a trabaho ti masapul a maileppas, adda met sumagmamano a baro a proyekto.
Nagaramid ken nagipatangatangkami kadagiti makapikapik a drama iti radio. Gapu ta awan dagiti maala a plaka dagiti special-effect, masapul a mangpartuatkam iti bukodmi a pamay-an. Nangaramidkam ti maysa a makina a mabalin a mangparnuay iti uni ti pul-oy wenno ti nadawel a bagyo. Ti uni dagiti sabut a maitiktik-ol kadagiti tabla a nabalkot iti kutson parnuayenna ti danapeg dagiti kabalio kadagiti kalye a kabatbatuan. Makapakarit nga aramiden ti tunggal drama. Ket dimngeg dagiti tattao. Kadagidi nga aldaw a bassit pay la ti pakasingaan, adu a tattao ti agtugaw ken dumngeg.
Idi 1920’s ken rugrugi ti 1930’s, nakaaramid ti Sosiedad iti maysa a banag a pulos a di malipatan iti historia ti radio, a maulit-ulit a naikonekta [babaen ti radio ken telepono] ti kadadakkelan a bilang dagiti estasion para iti maymaysa a programa. Iti kasta dimmanon ti damag ti Pagarian kadagiti riniwriw iti intero a lubong.
Ti Ponograpo
Idi ngalay ti 1930’s ken rugrugi ti 1940’s, nangdisenio ken nangaramidkami kadagiti transcription machine, ponograpo, ken dadduma pay nga alikamen iti sound. Babaen ti tulong ti maysa nga espesial a pagmolde, agpormakami kadagiti master record manipud iti kas kapino ti sarming a disc ti allid. Kalpasanna siaannad a sukimatenmi ti tunggal master record babaen ti mikroskopio tapno masigurado nga awan depekto daytoy. No kas pagarigan adda aniaman a depekto, kasapulan nga uliten ti panagirekord ken agmolde manen iti sabali. Kalpasanna ipatulodmi ti master record iti maysa a kompania ti plaka, nga agar-aramid ti ponograpo ken kadagiti transcription record.
Ti maysa a makapasegga a pasamak a malaglagipko pay isu ti palawag ni Kabsat Rutherford idi 1933 a napauluan “Ti Epekto ti Nasantuan a Tawen iti Talna ken Kinarang-ay.” Indeklara ti papa a dayta a tawen ket maysa a “nasantuan a tawen,” ket babaen ti panangiwaragawag iti radio ken ti ponograpo, imbutaktakmi ket impakitami nga awan a pulos ti nasantuan iti dayta. Kas napasamak, nagun-od ni Hitler ti poder iti dayta a tawen babaen ti tulong ti Iglesia Katolika, isu a napukaw ti aniaman a namnama iti talna.
Idiay Estados Unidos, naipasdek ti organisasion a Catholic Action tapno maibanag ti tartarigagayan ti iglesia. Inlanadda dagiti bukodda a tao kadagiti editorial board dagiti kangrunaan a periodiko, magasin, ken managipablaak ti libro. Nakibiangda iti politika ken nagpangta a rautenda ti aniaman nga estasion nga agipatangatang kadagiti palawagmi iti Biblia. Adu a Saksi ti dinerraaw dagiti grupo ti Catholic Action, nangruna iti asideg ti New Jersey. Makapasegga dagidi nga aldaw!
Naragsak a Trabaho iti Tay-ak
Idi ngalay ti 1950’s, ti rumangrang-ay a bilang dagiti agibumbunannag ti Pagarian ket dumandanon iti ad-adu pay a tattao iti mismo a ruangan dagiti pagtaenganda. Napaneknekan daytoy nga ad-adda nga epektibo ngem ti radio iti panangtulong kadagiti tao a mangtarus iti kinapudno ti Biblia. Isu nga idi 1957 naikeddeng a mailako ti WBBR ken busbosen ti sanikuami iti sumaksaknap a trabaho a panagmisionero kadagiti dadduma a dagdaga.
Idi 1955, natudinganak a maikameng iti Bedford Congregation idiay Brooklyn, a sadiay regular a nangidauloak iti Panagadal iti Pagwanawanan. Imbaonnak met ti Sosiedad kas maysa nga agdaldaliasat a managpalawag iti makin-amianan a Nueva York, Pennsylvania, Connecticut, ken New Jersey. Idi naitudingak idiay Bedford Congregation, kinunak iti bagik, ‘Nasurok a 50 ti tawenkon. Nasaysayaat no makiramanak agingga a kabaelak iti panagserbi iti tay-ak itan. Inton agangay amangan no agsakitakto iti lumbago ket diakon matagiragsak dayta.’
Kalpasan ti panagtrabaho iti las-ud dagidiay a tawen iti teknikal a paset ti panangiwaragawag ti bin-i ti Pagarian babaen ti radio, nasarakak a maysa a pudpudno a ragsak ti direkta nga agmula ken agsibug kadagiti bin-i ti kinapudno ti Biblia kadagiti tao. Talaga a tinagiragsakko ti nakipagtrabaho iti kongregasion. Nagduduma a kakabsat ti nangsaranay kaniak, nga impariknada a kasla addaak iti bukod a pagtaengan. Dagiti sumagmamano kadagidi bassit nga ubbing, a dadakkelda itan, ket lelong ti awagda pay la kaniak. Iti las-ud ti 30 a tawen naaddaankami iti nararagsak a panawen a nagkakadua iti ministerio iti tay-ak, agingga a dagiti parikut kadagiti gurong ken sakak ti nanglapped kaniak nga umuli kadagiti agdan wenno agdaliasat kadagiti subway. Idi 1985, immakarak iti Brooklyn Heights Congregation, a ditoyda mismo a Bethel nga aggigimong.
Bayat a tagtagiragsaken ti organisasion ni Jehova ti dakkel a panagrang-ay, naipaayanak ti pribilehio a makakita iti pammendisionna kadagiti ganggannaet a daga bayat iti itatabunok kadagiti dadakkel a kombension dagiti Saksi ni Jehova iti adayo a dagdaga. Napasiarko met laeng ti lubong! Nanipud 1950’s, sumagmamano kadakami a Bethelite ti nakakita kadagiti buya iti Londres, Paris, Roma, Nuremberg, ken Copenhagen. Nagdaliasatkami babaen kadagiti eroplano a dati a naaramat a pagbomba a naaramid a pampasahero, barko, ken tren. Siempre, adu ti napipintas a buya iti panagbiahe, ngem ti kangrunaan a makaparagsak kadagiti amin a buya isu ti bunggoy dagiti kakabsattayo a nabara iti panangabrasada kadakami. Kadagiti naud-udi a dekada, naaramid dagiti panagdaliasat iti Daya, naulit iti Makinlaud nga Europa, ken iti nabiit pay iti Makindaya nga Europa. Dagiti nakaskasdaaw a kombension idiay Polandia, Alemania, ken Czechoslovakia ket makaparagsak unay. Anian a nagdakkel ti nagrang-ayan ti teokratiko a pamiliatayo sipud pay idi immuna a nagbalin a pasetnak dayta!
Iturturong ti Dios
Ti arig babassit nga askaw ti organisasion ket iti kamaudiananna nagbalin a dadakkel. Idi agtartrabahokam kadagiti baro a proyekto, nga alikamen laeng a tumulong kadakami iti trabaho a panangpaneknek, siasino ti nangnamnama iti nagdakkel a panagrang-ay? Rimmang-aytayo iti pammati, nga ipangpangagtayo ti panangiturong ni Jehova.
Pulos a saan a nagkedked daytoy narang-ay nga organisasion nga agaramat ti kabaruanan a teknolohia a mausar wenno agpartuat ti bukodna tapno tumulong iti panangasikaso iti sangalubongan a tay-ak. Mairaman kadagiti pamay-an a nausar iti panangparang-ay ti panangiwaragawag ti Pagarian isu ti panangasaba iti binalaybalay, ti panagusar kadagiti radio network, panangpaneknek babaen ti ponograpo, ken maysa a programa ti panangidaulo iti panagadal ti Biblia kadagiti pagtaengan dagiti tao. Dakkel a panagballigi ti panangipasdek ti bukodtayo a pagimprentaan idi immuna nga al-aldaw ket ita ti panagusar iti computerized phototypesetting ken offset printing iti adu a pagsasao. Ti Watchtower Bible School of Gilead, ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, ken dagiti regular a kombension ti addaan iti akem iti panangyeg dayaw ken Jehova a Dios ken iti Anakna. Pribilehiok a personal a makita ken makiraman iti pannakapasamak amin dagitoy.
Nalawag kaniak a ti iturturong ti espiritu nga organisasion ni Jehova ditoy daga ket umaw-awat iti giya maipapan iti no ania ti aramiden ken kasano. Ti intero a sapasap nga organisasionna, makita ken di makita, ket agtartrabaho a sangsangkamaysa.
Pulos a diak nagbabawian ti panangtallikudko kadagiti planok idi kas maysa nga agtutubo nga aglayag iti taaw. Ayna, ti kararagsakan, kapatgan a pasamak iti lubong ket maar-aramid a mismo iti organisasion ni Jehova! Isu a ti panagdaliasatko iti dalan nga agturong iti “panagpangato nga ayab” ket napno kadagiti adu a rag-o ken bendision ken awan panagbabawi.—Filipos 3:13, 14.
Masansan nga ibagbagak kadagiti agtutubo a laglagipen[da] ti 1914—nga isu ti Salmo 19:14, a kunana: “Dagiti sasao toy ngiwatko ken ti panagmennamenna toy pusok, makaay-ayoda kadi ita saklangmo, O Jehova, Batok, ken Mannubbot kaniak.” Kayattay a paragsaken ni Jehova iti amin a banag ken ikararag kas ken David: “Iparangmo kaniak dagiti dalanmo, O Jehova; isurom kaniak dagiti danam. Iturongnak iti kinapudnom, ket isuronak, ta sika ti Dios ti pannakaisalakanko. Kenka agur-urayak iti agmalmalem.” (Salmo 25:4, 5) Nabagas dagidiay a sasao. Ti pananglaglagip kadagitoy matulongannatay nga agtalinaed iti umiso a dana, agturong iti umiso a direksion, makidanggay iti narang-ay nga organisasion ni Jehova.
[Ladawan iti panid 23]
Pagaayat ni Kabsat Rutherford ti mangisagana ti taraon para kadagiti gagayyem
[Ladawan iti panid 25]
Ni Robert Hatzfeld bayat a mangay-aywan iti estasion ti radio a WBBR
[Ladawan iti panid 26]
Ti nabiit pay a ladawan ni Brother Hatzfeld