Addaankay Kadi iti Pammati a kas iti Pammati ni Abraham?
“Inton dumteng ti Anak ti tao, pudno aya a masarakannanto ti pammati ditoy daga?”—LUCAS 18:8.
1. Apay a narigat a pagtalinaeden a nabileg ti pammatitayo kadagitoy nga aldaw?
KADAGITOY nga aldaw, saan a nalaka a pagtalinaeden a nabileg ti pammatitayo. Ikagkagumaan ti lubong nga iyaw-awan dagiti Kristiano manipud kadagiti naespirituan a banag. (Lucas 21:34; 1 Juan 2:15, 16) Adu ti mangikarkarigatan a makalasat kadagiti gubat, didigra, sakit, wenno iti bisin. (Lucas 21:10, 11) Iti sumagmamano a nasion, napigsa ti sekular a kultura, ket maibilang a di nainkalintegan, panatiko pay ketdi, dagiti agbiag a mayannurot iti pammatida. Maysa pay, adu a Kristiano ti maidaddadanes gapu iti pammatida. (Mateo 24:9) Pudno a maitutop ti saludsod nga inyimtuod ni Jesus, agarup 2,000 a tawenen ti napalabas: “Inton dumteng ti Anak ti tao, pudno aya a masarakannanto ti pammati ditoy daga?”—Lucas 18:8.
2. (a) Apay a nasken unay ti nabileg a pammati para iti maysa a Kristiano? (b) Makin-ulidan iti pammati ti nasayaat nga usigentayo?
2 Nupay kasta, nasken unay ti nabileg a pammati tapno agballigitayo iti biag ken magun-odtayo ti naikari a biag nga agnanayon iti masanguanan. Iti panangadawna iti sasao ni Jehova ken Habacuc, insurat ni apostol Pablo: “‘Ti nalinteg a taok agbiagto gapu iti pammati,’ ken, ‘no isu agsanud, awanto ti pakaragsakan ti kararuak kenkuana.’ . . . No awan ti pammati isu [ti Dios] di mabalin nga ay-aywen unay.” (Hebreo 10:38–11:6; Habacuc 2:4) Kinuna ni Pablo ken Timoteo: “Makirupakka iti nasayaat a dangadang iti pammati, petpetam a sititibker ti agnanayon a biag a maipaay iti dayta naayabanka.” (1 Timoteo 6:12) No kasta, kasano ti maaddaan iti di maisin a pammati? Iti panangusigtayo iti dayta a saludsod, nasayaat no alaentay a pagwadan ti maysa a lalaki a nagbiag agarup 4,000 a tawenen ti napalabas, ngem ti pammatina mararaem pay laeng iti tallo a kangrunaan a relihion—Islam, Judaismo, ken Kristianidad. Ni Abraham dayta a lalaki. Apay a naisangsangayan ti pammatina? Matuladtay kadi ita?
Panagpaiturong iti Dios
3, 4. Apay a pimmanaw ni Tare agraman ti pamiliana idiay Ur sada napan idiay Haran?
3 Ni Abraham (a sigud a naawagan iti Abram) ket damo a nadakamat iti rugrugi ti Biblia. Iti Genesis 11:26, mabasatayo: “Ni Tare . . . pinutotna ni Abram, ni Nacor, ken ni Haran.” Agnanaed idi ni Tare ken ti pamiliana idiay Ur dagiti Caldeo, maysa a narang-ay a siudad iti makin-abagatan a Mesopotamia. Ngem saanda a nagtalinaed sadiay. “Innala ni Tare ni Abram nga anakna, ken ni Lot nga anak ni Haran, nga anak a lalaki ti anakna a lalaki, ken ni Sarai [Sara], a manugangna nga asawa ni Abram nga anakna; ket pimmanaw a naikuyog kadakuada idiay Ur dagiti Caldeo, tapno mapanda iti daga a Canaan; ket nakadanonda sadiay Haran, ket nagnaedda sadiay.” (Genesis 11:31) Napan met nagnaed idiay Haran ti kabsat ni Abraham a ni Nacor agraman ti pamiliana. (Genesis 24:10, 15; 28:1, 2; 29:4) Ngem apay a pinanawan ni Tare ti narang-ay nga Ur ket napan sadi adayo a Haran?
4 Agarup 2,000 a tawen kalpasan ti tiempo ni Abraham, idi naisaklang ti matalek a lalaki a ni Esteban iti Sanhedrin dagiti Judio, inlawlawagna daytoy naisangsangayan nga iyaakar ti pamilia ni Tare. Kinunana: “Ti Dios ti dayag nagparang ken amatayo nga Abraham bayat nga adda idi idiay Mesopotamia, sakbay a nagtaeng idiay Haran, ket kinunana kenkuana, ‘Pumanawka iti dagam ken kadagiti kakabagiam ket umayka iti daga nga ipakitakto kenka.’ Idin isu pimmanaw iti daga dagiti Caldeo ket nagtaeng idiay Haran.” (Aramid 7:2-4) Timmulok ni Tare iti pagayatan ni Jehova para ken Abraham idi inyakarna ti mismo a sangakabbalayanna idiay Haran.
5. Sadino ti napanan ni Abraham kalpasan ti ipapatay ni amana? Apay?
5 Nagtaeng ti pamilia ni Tare iti dayta a siudad. Sumagmamano a tawen kalpasanna idi nadakamat ni Abraham ti maipapan iti “dagak,” idiay Haran, saan nga Ur, ti kayatna a sawen. (Genesis 24:4) Nupay kasta, saan nga idiay Haran ti permanente a pagnaedan ni Abraham. Sigun ken Esteban, ‘kalpasan a natay ti ama [ni Abraham], tinignay ti Dios nga isu umakar iti pagtaenganna nga agturong itoy a daga a pagnanaedanyo itatta.’ (Aramid 7:4) Kas panangtungpal iti bilin ni Jehova, nagkuyog da Abraham ken Lot a bimmallasiw iti Eufrates sada napan idiay Canaan.a
6. Ania ti inkari ni Jehova ken Abraham?
6 Apay a tinignay ni Jehova ni Abraham nga umakar idiay Canaan? Ti makagapu ket adda pakainaiganna kadagiti panggep ti Dios para iti dayta a matalek a lalaki. Kinuna idi ni Jehova ken Abraham: “Pumanawka iti dagam, ken kadagiti kabkabagiam, ken iti balay ni amam, ket mapanka iti daga nga ipakitakto kenka. Ket aramidenkanto a dakkel a pagarian, ket bendisionankanto, ket padakkelekto ti naganmo, ket sikanto ti maysa a bendision. Ket bendisionakto dagiti mamendision kenka, ket ti mangilunod kenka ilunodkonto: ket benditodanto kenka amin dagiti kaputotan iti daga.” (Genesis 12:1-3) Ni Abraham ti agbalin nga ama ti dakkel a nasion a mangsagrap iti pannalaknib ni Jehova ken mangtagikua iti daga ti Canaan. Nagsayaat ketdin a kari! Ngem nasken a mangaramid ni Abraham iti dakkel a panagbalbaliw iti biagna tapno matawidna dayta a daga.
7. Aniada a panagbalbaliw ti nasken a sisasagana nga aramiden ni Abraham tapno matawidna ti inkari ni Jehova?
7 Idi pinanawan ni Abraham ti Ur, pinanawanna ti maysa a narang-ay a siudad ken nalabit ti sangakabbalayan ni amana—a napapateg a gubuayan ti seguridad kadagidi a tiempo dagiti patriarka. Idi pinanawanna ti Haran, simmina iti sangakabbalayan ni amana, agraman ti pamilia ni Nacor a kabsatna, ket napan iti ganggannaet a daga. Idiay Canaan, saan a nagnaed iti uneg ti nabakudan a siudad. Apay a saan? Di nagbayag kalpasan ti iseserrek ni Abraham iti daga, kinuna ni Jehova kenkuana: “Tumakderka, pagnaem ti daga iti pagatiddoganna ken iti pagakabaanna ta itdekto kenka.” (Genesis 13:17) Nagtungpal ni Abraham, nga agtawen idi iti 75, ken ni Sara a baketna, nga agtawen idi iti 65. “Babaen iti pammati isu nagnaed a kas ganggannaet iti daga ti kari a kas iti sabali a daga, ket nagnaed kadagiti tolda.”—Hebreo 11:9; Genesis 12:4.
Pammati a kas iti Pammati ni Abraham Ita
8. Gapu iti ulidan nga impakita ni Abraham ken dagiti dadduma pay a saksi idi un-unana, ania koma ti rebbeng a patanorentayo?
8 Iti Hebreo kapitulo 11, naibilang ni Abraham ken ti pamiliana iti dakkel nga “ulep dagiti saksi” kasakbayan dagiti Kristiano. Gapu iti pammati dagitoy nagkauna nga ad-adipen ti Dios, indagadag ni Pablo kadagiti Kristiano nga ‘ikkatenda ti tunggal dadagsen ken ti basol [kinaawan pammati] a silalaka a mangsagud kadatayo.’ (Hebreo 12:1) Wen, mabalin a ‘silalaka nga isagudnatayo’ ti kinaawan pammati. Ngem idi kaaldawan ni Pablo ken iti tiempotayo, nabaelan dagiti pudno a Kristiano a patanoren ti nabileg a pammati a kas ken Abraham ken dagiti dadduma pay idi un-unana a panawen. Maipapan iti bagina ken dagiti padana a Kristiano, kuna ni Pablo: “Saan a datayo ti kita nga agsanud nga agturong iti pannakadadael, no di ket ti kita nga addaan pammati nga agturong iti pannakataginayon a sibibiag ti kararua.”—Hebreo 10:39.
9, 10. Ania ti mangipakita nga adu ita ti addaan iti pammati a kas ken Abraham?
9 Pudno, nagbalbaliwen ti lubong manipud idi tiempo ni Abraham. Nupay kasta, ti “Dios ni Abraham” pay laeng ti pagserserbiantayo, ket ti Dios saan nga agbalbaliw. (Aramid 3:13; Malakias 3:6) Maikari ni Jehova a dayawen ita a kas idi tiempo ni Abraham. (Apocalipsis 4:11) Adu ti mangideddedikar a naan-anay iti bagida ken Jehova ket, kas ken Abraham, ar-aramidenda ti aniaman a panagbalbaliw a kasapulan iti biagda tapno maaramidda ti pagayatan ti Dios. Itay napan a tawen, impaneknek ti 316,092 ti dedikasionda iti publiko babaen ti panagpabautisarda iti danum “iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu.”—Mateo 28:19.
10 Saan a kasapulan a mapan ti kaaduan kadagitoy kabbaro a Kristiano kadagiti adayo a ganggannaet a daga tapno matungpalda ti inkarida idi nagdedikarda. Ngem, iti naespirituan a pamay-an, adu kadakuada ti nagdaliasat iti nawatiwat. Kas pagarigan, idiay Mauritius, maysa idi ni Elsie a mangkukulam. Kabuteng idi dagiti tao. Inyadalan ti maysa nga special pioneer ti anak a babai ni Elsie iti Biblia, ket daytoy ti nangted ken ni Elsie iti gundaway nga ‘agbaw-ing manipud sipnget agturong iti lawag.’ (Aramid 26:18) Gapu iti interes ti anakna, immannugot ni Elsie a makipagadal iti Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia. Mamitlo iti makalawas ti panagadalna agsipud ta kasapulanna ti naynay a pammaregta. Saan a naragsak iti panagan-anitona, ken agsusukot dagiti problemana. Ngem idi agangay, nabalinanna a pinanawan ti demonismo ket nagturong iti pudno a panagdayaw. No mapan makiuman kenkuana dagiti tao, ilawlawagna a ni laeng Jehova ti makasalaknib kadakuada iti dakes. Maysa itan a bautisado a Saksi ni Elsie, ket 14 iti pamilia ken kadagiti kaam-ammona ti nangawat iti kinapudno.
11. Ania a panagbalbaliw ti situtulok nga aramiden dagidiay agdedikar ken Jehova?
11 Saan a kasta ti kainget ti panagbalbaliw nga inaramid ti kaaduan kadagidiay nangidedikar iti bagida itay napan a tawen tapno makapagserbida iti Dios. Ngem isuda amin, nupay natayda idi iti naespirituan, napagbiagdan iti naespirituan. (Efeso 2:1) Nupay literal nga addada pay laeng iti lubong, saandan a paset daytoy. (Juan 17:15, 16) Kas kadagiti napulotan a Kristiano, a “ti pannakipagili[da] adda iti langlangit,” kasda la “ganggannaet ken temporario nga agnanaed.” (Filipos 3:20; 1 Pedro 2:11) Agbibiagdan a mayannurot kadagiti pagalagadan ti Dios, a tigtignayen ida kangrunaanna ti ayat iti Dios ken ti ayat iti kaarruba. (Mateo 22:37-39) Saanda a gamgamgamen dagiti inaagum, materialistiko a kalat wenno personal a pannakapnek iti daytoy a lubong. Imbes ketdi, impamaysada ti atensionda iti naikari a ‘baro a langlangit ken maysa a baro a daga a pagtaengan ti kinalinteg.’—2 Pedro 3:13; 2 Corinto 4:18.
12. Ania nga aktibidad a naireport itay napan a tawen ti mangpaneknek a kabayatan ti kaaddana, nakasarak ni Jesus iti “pammati ditoy daga”?
12 Idi immakar ni Abraham idiay Canaan, is-isu ken ti pamiliana ti adda sadiay a ni laeng Jehova ti mangsarsaranay ken mangsalsalaknib kadakuada. Nupay kasta, saan nga agbukbukod dagiti 316,092 a kabbaro a nabautisaran a Kristiano. Pudno, sarsaranayen ken salsalakniban ida ni Jehova babaen ti espirituna, kas iti inaramidna ken Abraham. (Proverbio 18:10) Ngem, sarsaranayenna met ida babaen ti nasalukag, internasional a “nasion” a dakdakkel ngem ti dadduma kadagiti sekular a nasion ita. (Isaias 66:8) Itay napan a tawen, 5,888,650 ti kangatuan a bilang dagiti umili iti dayta a nasion a nangipaneknek nga aktibo ti pammatida babaen ti panangisaritada kadagiti sabsabali iti maipapan kadagiti kari ti Dios. (Marcos 13:10) Agdagup iti 1,186,666,708 nga oras ti inusarda iti daytoy a trabaho, nga inkagumaanda ti nagbirok kadagiti interesado a tattao. Kas resultana, 4,302,852 a panagadal iti Biblia ti naikondukta kadagidiay mayat a mangpatanor iti pammati. Kas kanayonan a pakakitaan iti regtada, 698,781 iti daytoy a “nasion” ti nagserbi kas payunir, amin tiempo man wenno iti uneg ti makabulan wenno nasursurok pay. (Nailanad iti panid 12 agingga iti 15 dagiti detalye ti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova idi napan a tawen.) Daytoy naisangsangayan a rekord isu ti positibo ken nalawag a sungbat iti saludsod ni Jesus nga, “Inton dumteng ti Anak ti tao, pudno aya a masarakannanto ti pammati ditoy daga?”
Matalek iti Baet Dagiti Pakasuotan
13, 14. Deskribirenyo ti dadduma kadagiti pakarigatan a napasaran ni Abraham ken ti pamiliana idiay Canaan.
13 Naipaspasango idi ni Abraham ken ti sangakabbalayanna kadagiti narigat a kasasaad idiay Canaan. Iti naminsan, adda nakaro a bisin, isut’ gapuna a pimmanaw idiay Canaan agingga a nakadanon idiay Egipto. Maysa pay, agpada a kayat idi nga alaen ti agturay ti Egipto ken ti agturay ti Gerar (iti asideg ti Gaza) ti asawa ni Abraham a ni Sara. (Genesis 12:10-20; 20:1-18) Agririri met idi dagiti agay-aywan kadagiti animal da Abraham ken Lot, isu a nagsina ti dua a sangakabbalayan. Awanan panagimbubukodan a pinauna ni Abraham ni Lot nga agpili iti daga, ket pinili ni Lot ti agnaed iti Distrito ti Jordan, a kas iti Eden ti kadam-eg ken kapintasna.—Genesis 13:5-13.
14 Idi bumaybayag, nairaman ni Lot idi napan ginubat ti ari ti adayo nga Elam ken dagiti kaaliadona dagiti ari ti lima a siudad iti Nababa a Tanap ti Siddim. Dagiti ganggannaet nga ari pinarmekda dagiti lokal nga ari ket adu ti sinamsamda, agraman ni Lot ken dagiti sanikuana. Idi nadamag ni Abraham ti napasamak, situtured a kinamatna dagiti ganggannaet nga ari ket nasubbotna ni Lot ken ti sangakabbalayanna, agraman ti sansanikua dagiti lokal nga ari. (Genesis 14:1-16) Nupay kasta, saan a dayta ti kadaksan a napagteng ni Lot idiay Canaan. Napan nagnaed idiay Sodoma, nupay agdindinamag nga imoral daydi a siudad.b (2 Pedro 2:6-8) Idi binallaagan ti dua nga anghel a madadael ti siudad, pimmanaw ni Lot agraman ti asawa ken dagiti annakna a babbai. Ngem di inkankano ti asawa ni Lot dagiti espesipiko a bilin dagiti anghel, ket nagbanaganna, nagbalin nga asin. Napilitan da Lot ken ti dua a babbalasangna nga agtaeng pay laeng iti maysa a rukib idiay Soar. (Genesis 19:1-30) Sigurado a nadanagan unay ni Abraham gapu kadagitoy a pasamak, aglalo ta nakikadua idi ni Lot a napan idiay Canaan kas paset ti sangakabbalayan ni Abraham.
15. Iti baet dagiti parikut a nakaipasanguan ni Abraham bayat ti panagnaedna kadagiti tolda iti ganggannaet a daga, ania a negatibo a kapanunotan ti nabatad nga inwaksina?
15 Pinanunot kadi ni Abraham a nagtalinaedda la koman ken Lot idiay Ur ta natalgedda sadiay iti denna ti sangakabbalayan ni amana wenno idiay Haran a pagnanaedan ni Nacor a kabsatna? Kinalikagumanna kadi ti agpirme iti natalged a nabakudan a siudad imbes nga agnaed kadagiti tolda? Pinanunotna ngata a di nainsiriban dagiti sakripisio nga inaramidna babaen ti panagallaallana iti ganggannaet a daga? Maipapan ken ni Abraham ken ti pamiliana, kinuna ni apostol Pablo: “No pudno nga intultuloyda koma a linaglagip dayta a lugar a naggapuanda, naaddaanda koma iti gundaway nga agsubli.” (Hebreo 11:15) Ngem saanda a nagsubli. Iti laksid dagiti pakarigatan, nagtalinaedda iti lugar a kayat ni Jehova a pagnaedanda.
Panagibtur iti Kaaldawantayo
16, 17. (a) Aniada a pakarigatan ti pakaipaspasanguan ita dagiti adu a Kristiano? (b) Ania a positibo a kababalin ti adda kadagiti Kristiano? Apay?
16 Agib-ibtur met dagiti Kristiano ita. Nupay gubuayan ti dakkel a rag-o ti panagserbi iti Dios, saan a nalaka para kadagiti pudno a Kristiano ti agbiag kadagitoy maudi nga al-aldaw. Uray pay agbibiagda iti naespirituan a paraiso, mapaspasaranda met ti rigat ti panagbiag a kas kadagiti kaarrubada. (Isaias 11:6-9) Adu ti nagbalin nga inosente a biktima kadagiti gubat dagiti nasion, ket dagiti dadduma pimmanglawda iti kasta unay a saanda a nagayatan. Maysa pay, ib-ibturanda dagiti parikut a kakuyog ti panagbalin a di popular a minoria. Iti adu a pagilian, ikaskasabada ti naimbag a damag uray maipasangoda iti nakaro a kinaawan interes. Iti dadduma a lugar, sagsagabaenda ti panangallilaw dagidiay ‘mangbuangay iti ranggas gapu iti pagbilinan’ ken “mangpabasol iti nadalus a dara.” (Salmo 94:20, 21) Uray kadagiti pagilian a saan a mabusbusor dagiti Kristiano ken raraemen ida dagiti dadduma gapu kadagiti nangato a pagalagadanda, sipapanunotda iti panagbalin a naiduma kadagiti kaeskuelaan ken katrabahuanda—kas ken Abraham, a nagnaed kadagiti tolda idinto ta nagtaeng kadagiti siudad ti kaaduan kadagiti tattao iti aglikmutna. Wen, saan a nalaka ti agbiag iti lubong ket kaskasdi nga agbalin a “saan a paset” daytoy.—Juan 17:14.
17 No kasta, pagbabawyantay kadi ti panagdedikartayo iti Dios? Pampanunotentay kadi a nasaysayaat no nagtalinaedtay la koman a paset ti lubong, kas kadagiti dadduma? Pagbabawyantay kadi dagiti sakripisio nga inaramidtayo iti panagserbi ken Jehova? Saan a pulos! Imbes a mailalaantayo kadagiti banag a tinallikudantayo, mabigbigtayo nga awan napaypayso a pateg ti aniaman nga insakripisiotayo no idilig kadagiti bendision a sagsagrapentay ita ken dagidiay sagrapentayto pay iti masanguanan. (Lucas 9:62; Filipos 3:8) Maysa pay, naragsak aya dagiti tattao iti lubong? Kinapudnona, adu kadakuada ti mangbirbirok kadagiti sungbat a nagun-odtayon. Agsagsagabada agsipud ta saanda a sursuroten ti pannarabay a sursurotentayo nga impaay ti Dios babaen kadagiti binulong ti Biblia. (Salmo 119:105) Ken adu kadakuada ti mangil-iliw iti Nakristianuan a timpuyog ken makaay-ayo a panaglalangen a tagtagiragsakentayo kas agkakapammatian.—Salmo 133:1; Colosas 3:14.
18. Kas ken Abraham, ania ti ibungana no agmaingel dagiti Kristiano?
18 Pudno, no dadduma nasken nga agmaingeltayo a kas ken Abraham idi kinamatna dagidi nangkemmeg ken Lot. Ngem no agmaingeltayo, bendisionan ni Jehova ti pagbanagantayo. Kas pagarigan, idiay Makin-amianan nga Ireland, nakaro ti guranggura gapu iti kinaranggas dagiti sekta, ket kasapulan ti tured iti panagbalin a neutral. Kaskasdi, tungtungpalen dagiti matalek a Kristiano ti sasao ni Jehova ken Josue: “Bumilegka, ket umingelka: saanka nga agbuteng ket dika met agkullayaw: ta ni Jehova a Diosmo adda kenka iti sadinoman a papanam.” (Josue 1:9; Salmo 27:14) Iti unos ti adu a tawen, mararaemda gapu iti kinaturedna, ket nawayada itan a mangasaba iti amin a komunidad iti dayta a pagilian.
19. Ania ti pagragsakan nga aramiden dagiti Kristiano, ket ania ti sitatalek a namnamaenda iti masanguanan no agpaidalanda ken Jehova?
19 Pulos a ditay koma pagduaduaan nga uray ania a kasasaad ti pakaipasanguantayo, no agpaidalantayo ken Jehova, pakaidayawanna ken agpaay iti manayon a pagimbagantayo ti ibungananto. Iti baet dagiti karit ken panagsakripisiotayo, awanen ti nasaysayaat pay a kayattay nga aramiden no di ti agserbi ken Jehova, bayat a tagtagiragsakentayo ti makitimpuyog kadagiti Kristiano a kakabsattayo ken sitatalek a mangnamnama iti agnanayon a masanguanan nga inkari ti Dios.
[Footnotes]
a Nalabit inampon ni Abraham ti kaanakanna a ni Lot idi natay ti ama ni Lot, a kabsat ni Abraham.—Genesis 11:27, 28; 12:5.
b Sigun kadagiti dadduma, nagtaeng ni Lot iti maysa a siudad tapno nataltalged kalpasan ti napasaranna a panangala kenkuana dagiti uppat nga ari.
[Malagipyo Kadi?]
◻ Apay a nasken ti nabileg a pammati?
◻ Kasano nga impakita ni Abraham a nabileg ti pammatina?
◻ Kasano a napakuyogan ti dedikasion iti panagbalbaliw iti biagtayo?
◻ Apay a naragsaktayo nga agserbi iti Dios iti baet dagiti parikut a nalabit pakaipasanguantayo?
[Dagiti Ladawan iti panid 7]
Situtulok ni Abraham a nangaramid iti dakkel a panagbalbaliw iti biagna tapno matawidna ti kari
[Dagiti Ladawan iti panid 9]
Ipakita ti ebidensia a nakasarak ni Jesus iti “pammati ditoy daga” kabayatan ti kaaddana