Maisalakan Dagidiay Agpaiwanwan iti Lawag
“Ni Jehova isu ti silaw ken salakanko; asino ti kabutengkonto?”—SALMO 27:1.
1. Ania dagiti mangted-biag a probision ni Jehova?
NI Jehova ti Gubuayan ti lawag ti init a mamagbalin a posible ti biag ditoy daga. (Genesis 1:2, 14) Isu met laeng ti Pagtaudan ti naespirituan a lawag, a mangiwaksi iti makapapatay a sipnget ti lubong ni Satanas. (Isaias 60:2; 2 Corinto 4:6; Efeso 5:8-11; 6:12) Dagidiay agpaiwanwan iti lawag maibagada ti kinuna ti salmista: “Ni Jehova isu ti silaw ken salakanko; asino ti kabutengkonto?” (Salmo 27:1a) Ngem kas iti napasamak idi tiempo ni Jesus, maukom dagidiay mangpili iti sipnget.—Juan 1:9-11; 3:19-21, 36.
2. Kadagiti nagkauna a panawen, ania ti napasamak kadagidiay nangilaksid iti lawag a naggapu ken Jehova ken kadagidiay nangipangag iti saona?
2 Idi panawen ni Isaias, kaaduan kadagiti tattao a nakitulagan ni Jehova inlaksidda ti lawag. Gapuna, naimatangan ni Isaias ti pannakadadael ti makin-amianan a pagarian ti Israel kas maysa a nasion. Ket idi 607 K.K.P., nadadael ti Jerusalem ken ti templona sa naidestiero dagiti umili ti Juda. Nupay kasta, dagiti nangipangag iti sao ni Jehova napabilegda a mangsaranget iti apostasia kadagidi a tiempo. No maipapan iti pasamak idi 607 K.K.P., inkari ni Jehova a makalasat dagidiay mangipangag kenkuana. (Jeremias 21:8, 9) Kadatayo ita a mangipatpateg iti lawag, adu ti masursurotayo kadagidi a napasamak.—Efeso 5:5.
Ti Ragsak Dagiti Adda iti Lawag
3. Iti kaaldawantayo, iti ania a makapagtalektayo, ania a “nalinteg a nasion” ti ipatpategtayo, ken ania a “nabileg a siudad” ti adda iti dayta a “nasion”?
3 ‘Adda kadakami ti maysa nga ili a nalagda [“nabileg a siudad,” NW]: pakaisalakanan isaadto [ti Dios] a kas bakud ken sarikedked. Luktanyo dagiti ruangan, tapno ti nalinteg a nasion a matalek makastrek.’ (Isaias 26:1, 2) Kasta ti sirarag-o nga indir-i dagiti tattao a nagtalek ken Jehova. Idi kaaldawan ni Isaias, ni Jehova ti binigbig dagiti matalek a Judio kas ti kakaisuna a pudpudno a Gubuayan ti kinatalged, saan a dagiti didiosen a pagdaydayawan dagiti kailianda. Uray ita , ni Jehova met laeng ti pangnamnamaantayo. Maysa pay, ipatpategtayo ti “nalinteg a nasion” ni Jehova—ti “Israel ti Dios.” (Galacia 6:16; Mateo 21:43) Ipatpateg met ni Jehova daytoy a nasion gapu iti kinamatalekna. Gapu iti pamendisionna, ti Israel ti Dios ket addaan iti “nabileg a siudad,” maysa a kasla siudad nga organisasion a mangay-aywan ken mangsalsalaknib iti dayta.
4. Ania a panagpampanunot ti nasayaat a patanorentayo?
4 Ammo dagidiay adda iti “siudad” a ‘[ni Jehova] aywanannanto a natalna unay daydiay a ti panunotna agtalinaed kenkuana; agsipud ta agtalek ken [ni Jehova].’ Aywanan ni Jehova dagidiay sipapanunot nga agtalek kenkuana ken mangannurot kadagiti nalinteg a prinsipiona. Gapuna, dagiti matalek nga adda idiay Juda impangagda ti pammagbaga ni Isaias: “Agtalekkayo ken ni Jehova iti agnanayon; ta ken ni Jehova, ni met laeng Jehova, maysa a bato nga agnanayon.” (Isaias 26:3, 4; Salmo 9:10; 37:3; Proverbio 3:5) Dagidiay addaan iti kasta a panagpampanunot bigbigenda a ni “Jehova, ni met laeng Jehova” ti kakaisuna a natalged a Bato. Tagiragsakenda ti “natalna unay” a relasionda iti Dios.—Filipos 1:2; 4:6, 7.
Maibabain Dagiti Kabusor ti Dios
5, 6. (a) Kasano a naibabain ti nagkauna a Babilonia? (b) Iti ania a pamay-an a naibabain ti “Babilonia a Dakkel”?
5 Kasano ngay no maidadanes dagidiay agtalek ken Jehova? Dida rumbeng nga agbuteng. Ipalubos ni Jehova ti kasta a bambanag iti sumagmamano a tiempo, ngem mangipaay iti pannakabang-ar inton agangay, ket ukomennanto dagidiay mangidaddadanes. (2 Tesalonica 1:4-7; 2 Timoteo 1:8-10) Usigenyo ti kasasaad ti maysa a “nangato unay nga ili.” Kuna ni Isaias: “[Ni Jehova] imbabana dagiti agtaeng iti ngato, ti nangato unay nga ili; isu ti ipababana, isu ti ipababana agingga iti daga met laeng; isu ti idanonna iti tapuk met laeng. Isu payatpayatennanto ti saka; uray pay dagiti saksaka ti napanglaw, ken kadagiti ad-addang dagiti addaan pannakasapul.” (Isaias 26:5, 6) Nalabit a ti Babilonia ti nadakamat ditoy a nangato unay nga ili. Dayta a siudad talaga a pinarigatna ti ili ti Dios. Ngem ania ti napasamak iti Babilonia? Idi 539 K.K.P., dagiti Medo ken Persiano pinarmekda ti Babilonia. Anian a pannakaipababa!
6 Iti kaaldawantayo, anian a maitutop dagiti padto ni Isaias a mangiladawan iti napasamak iti “Babilonia a Dakkel” nanipud idi 1919. Iti dayta a tawen, nakababain ti pannakaparmek dayta nangato unay nga ili idi napilitan a mangwayawaya kadagiti tattao ni Jehova iti naespirituan a pannakakautibo. (Apocalipsis 14:8) Ad-adda pay a nakababain ti simmaruno a napasamak. Dayta a bassit a grupo dagiti Kristiano ‘impayatpayatda’ ti dati a nangkautibo kadakuada. Idi 1922, rinugianda nga impakaammo ti umad-adani a panungpalan ti Kakristianuan, nga impablaakda ti uppat a panangpuyot dagiti anghel kadagiti trumpeta a nailanad iti Apocalipsis 8:7-12 ken ti tallo a panangay-ay a naipadto iti Apocalipsis 9:1-11:15.
“Ti Dalan ti Nalinteg Isu ti Kinalinteg”
7. Kasano nga idalan ni Jehova dagidiay agpaiwanwan iti lawag a naggapu kenkuana, siasino ti pangnamnamaanda, ken ania ti ipatpategda?
7 Isalakan ni Jehova dagidiay agpaiwanwan iti lawag nga aggapu kenkuana, ken idalanna ida, kas sumaruno a kinuna ni Isaias: “Ti dalan ti nalinteg isu ti kinalinteg; sika a nalinteg iturongmo ti dalan ti nalinteg. Wen, iti dalan ti panangukommo, O Jehova, nagur-uraykami kenka; iti naganmo, iti met laeng malaglagip a naganmo, isu ti tarigagay dagiti kararuami.” (Isaias 26:7, 8) Nalinteg a Dios ni Jehova, ket dagiti agdayaw kenkuana rumbeng a tungpalenda dagiti nalinteg a pagalagadanna. No aramidenda dayta, iturong ida ni Jehova, ket palanasenna ti dalanda. Babaen ti panagpaiwanwanda kenkuana, dagitoy a naemma a tattao ipakpakitada a ni Jehova ti pangnamnamaanda ken naimpusuan nga ipatpategda ti naganna—ti ‘pakalaglagipanna.’—Exodo 3:15.
8. Ania a nasayaat nga ulidan ti impakita ni Isaias?
8 Impateg ni Isaias ti nagan ni Jehova. Nabatad dayta kadagiti simmaruno a sasaona: “Itoy kararuak tinartarigagayanka iti rabii; wen, agraman iti espirituk iti unegko sapulenkanto a sireregtaak unay; ta intono dagiti panangukommo addada iti daga, dagiti agtaeng iti lubong sursuruenda ti kinalinteg.” (Isaias 26:9) Ni Isaias tinartarigagayanna ni Jehova ‘iti kararuana’—iti intero a kinataona. Iladawanyo ti propeta nga agkarkararag ken Jehova bayat a natalinaay ti rabii, nga iyeb-ebkasna ti kaungganna ken sipapasnek nga agpapaiwanwan ken ni Jehova. Anian a nagsayaat nga ulidan! Maysa pay, nasursuro ni Isaias ti kinalinteg gapu kadagiti panangukom ni Jehova. Babaen iti daytoy, ipalagipna kadatayo a nasken ti kanayon a panagsalukag, nga alisto a mangilasin iti pagayatan ni Jehova.
Pilien Dagiti Dadduma ti Sipnget
9, 10. Kasano nga impakita ni Jehova ti panagayatna iti di matalek nga ilina, ngem ania ti inaramidda?
9 Napalalo ti panagayat ni Jehova iti Juda, ngem makapaladingit ta saan nga inapresiar dayta ti dadduma. Masansan nga ad-adu ti immalsa ken nagapostasia imbes nga agpaiwanwan iti lawag ti kinapudno a naggapu ken Jehova. Kinuna ni Isaias: “Ti kaasi maiparang koma iti nadangkes, nupay kasta saan a makasursuro iti kinalinteg; iti daga ti kinalinteg agaramidto a siaallilaw unay, ket isu dinanto mabuya ti kinadayag ni Jehova.”—Isaias 26:10.
10 Idi kaaldawan ni Isaias, saan nga impateg ti kaaduan a taga Juda ti pannalaknib ni Jehova kadakuada kadagiti kabusorda. Awan a pulos ti panagyamanda uray impaay ti Dios ti talna iti nasionda. Binaybay-an ngarud ni Jehova nga agdayawda kadagiti “dadduma nga appo,” nga impalubosna idi agangay a makautibo dagiti Judio idiay Babilonia idi 607 K.K.P. (Isaias 26:11-13) Kaskasdi, adda dagiti nagugoran a natda iti nasion a nagsubli iti daga a nakayanakanda.
11, 12. (a) Ania ti masakbayan idi dagidiay nangkautibo iti Juda? (b) Idi 1919, ania ti masakbayan dagidiay dati a nangkautibo kadagiti napulotan nga adipen ni Jehova?
11 Komusta met ngay dagiti nangkautibo iti Juda? Sumungbat ti padto ni Isaias: “Natnataydan, didanto agbiagen; nataydan, didanto bumangonen; gapuna a sinarungkaram ken rinebbekmo ida, ken pinukawmo amin a panglaglagipan kadakuada.” (Isaias 26:14) Wen, kalpasan ti pannakadadaelna idi 539 K.K.P., awanen ti masakbayan ti Babilonia. Inton agangay, malangalang dayta a siudad. ‘Natayton,’ ket ti nabileg nga imperiona paset laengen ti historia. Anian a ballaag kadagidiay agtalek kadagiti agtuturay iti daytoy a lubong!
12 Natungpal ti dadduma a paset daytoy a padto idi pinalubosan ni Jehova dagiti napulotan nga adipenna a makautibo iti naespirituan idi 1918 sana winayawayaan ida idi 1919. Sipud idin, nalidem ti masakbayan ti nangkautibo kadakuada, kangrunaanna ti Kakristianuan. Ngem pudno nga adu a bendision ti agur-uray iti ili ni Jehova.
“Sika Pinadakkelmo ti Nasion”
13, 14. Aniada a nabaknang a bendision ti tagtagiragsaken dagiti napulotan nga adipen ni Jehova sipud idi 1919?
13 Sinubadan ti Dios ti panagbabawi dagiti napulotan nga adipenna idi 1919 ket pinarang-ayna ida. Umuna, naurnong dagiti maudi a kameng ti Israel ti Dios, sa simmaruno a naurnong ti “dakkel a bunggoy” dagiti “sabsabali a karnero.” (Apocalipsis 7:9; Juan 10:16) Naipakpakaunan dagitoy a bendision iti padto ni Isaias: “Sika pinadakkelmo ti nasion, O Jehova, pinadakkelmo ti nasion; sika maidaydayawka; sika pinalawam amin a bedbeddeng ti daga. Jehova, iti pannakariribuk sinuknalandaka; nangibukbokda iti kararag idi adda kadakuada ti panangdusam.”—Isaias 26:15, 16.
14 Dagiti beddeng ti Israel ti Dios nagsaknap itan iti intero a daga, ket agarup innem a milionen ti bilang ti kaduada a dakkel a bunggoy a sireregta a mangikaskasaba iti naimbag a damag. (Mateo 24:14) Anian a pamendision ni Jehova! Ket anian a pannakaitan-ok ti naganna gapu iti daytoy! Mangmangngeganen dayta a nagan iti 235 a dagdaga—maysa a nakaskasdaaw a kaitungpalan ti karina.
15. Ania a simboliko a panagungar ti napasamak idi 1919?
15 Kasapulan idi ti Juda ti tulong ni Jehova tapno mawayawayaanda iti Babilonia a nakakayawanda. Dida kabaelan nga aramiden dayta iti bukodda. (Isaias 26:17, 18) Umasping iti dayta, ti pannakawayawaya ti Israel ti Dios idi 1919 ket pammaneknek ti tulong ni Jehova. No saan a gapu kenkuana, saanda koma a nawayawayaan. Ken nakaskasdaaw ti panagbaliw ti kasasaadda nga uray la inyarig dayta ni Isaias iti panagungar: “Dagiti minataymo agbiagdanto; dagiti bangkay a kukuak bumangondanto. Agriingkayo ken agkantakayo, dakayo nga agnaed iti tapuk; ta ti linnaawmo kas la iti linnaaw dagiti natnateng, ket ti daga iruarnanto dagiti natnatay.” (Isaias 26:19; Apocalipsis 11:7-11) Wen, dagidi a natay iti naespirituan arigda ti nayanak manen buyogen ti napabaro a kinaregta!
Salaknib Bayat Dagiti Napeggad a Tiempo
16, 17. (a) Idi 539 K.K.P., ania ti nasken koma nga inaramid dagiti Judio tapno nalasatanda ti pannakadadael ti Babilonia? (b) Ania ti nalabit iladawan ita dagiti “siled,” ken kasanotayo a magunggonaan kadagita?
16 Kanayon a kasapulan dagiti adipen ni Jehova ti pannalaknibna. Ngem iti saanen a mabayag, iyunnatnanto ti imana iti maudi a gundaway maibusor iti lubong ni Satanas, ket dagiti agdaydayaw kenkuana ad-addanto a kasapulanda ti tulongna. (1 Juan 5:19) Maipapan iti dayta napeggad a tiempo, pakdaarannatayo ni Jehova: “Umayka, ilik, sumrekka kadagiti siledmo, ket ripkam dagiti ruangan a maipaay kenka: aglemmengka iti bassit a kanito agingga iti masibet ti pungtot. Ta, adtoy, ni Jehova rummuarto iti lugarna tapno mangdusa kadagiti agnaed iti daga a gapu iti kinadangkesda: ti daga lukasannanto met ti darana, ket uray kaano dinanto abbonganen dagiti napapatay a kukuana.” (Isaias 26:20, 21; Sofonias 1:14) Daytoy a pakdaar impakitana kadagiti Judio no kasano a malasatanda ti pannakadadael ti Babilonia idi 539 K.K.P. Dagidiay nangipangag iti dayta nagpaknida kadagiti balayda, isu a dida naan-ano idi rimmaut dagiti soldado kadagiti lansangan.
17 Iti kaaldawantayo, dagiti ‘siled’ a dinakamat ti padto ket nalabit iladawanda dagiti pinullo ribu a kongregasion dagiti adipen ni Jehova iti intero a lubong. Proteksion dagita a kongregasion uray ita yantangay dita a makasarak dagiti Kristiano iti kinatalged iti tengnga dagiti kakabsatda, iti sidong ti naayat a panangaywan dagiti panglakayen. (Isaias 32:1, 2; Hebreo 10:24, 25) Pudno dayta nangnangruna ta nakaas-asidegen ti panungpalan ti agdama a sistema ti bambanag, inton a ti pannakaisalakan agpannuray iti panagtulnog.—Sofonias 2:3.
18. Iti din agbayag, kasano a ni Jehova “papatayennanto ti olimaw nga adda iti baybay”?
18 Maipapan iti dayta a tiempo, impadto ni Isaias: “Iti dayta nga aldaw ni Jehova babaen ti natangken ken dakkel ken napigsa a kampilan dusaennanto ti leviathan a nasiglat nga uleg, ken ti leviathan a kalawikiw nga uleg; ken papatayennanto ti olimaw nga adda iti baybay.” (Isaias 27:1) Ania ti moderno-aldaw a “Leviathan”? Agparang nga isu “ti kadaanan a serpiente,” ni Satanas a mismo, agraman ti dakes a sistema ti bambanag nga adda iti babaenna, nga us-usarenna a makigubat iti Israel ti Dios. (Apocalipsis 12:9, 10, 17; 13:14, 16, 17) Idi 1919, nakalapsut ti ili ti Dios iti Leviathan. Inton agangay, maminpinsan a mapukaw ti Leviathan. (Apocalipsis 19:19-21; 20:1-3, 10) Iti kasta, ‘papatayento [ni Jehova] ti olimaw nga adda iti baybay.’ Kabayatanna, awan ti aniaman a gakat ti Leviathan a pudpudno nga agballigi maibusor iti ili ni Jehova. (Isaias 54:17) Anian a makaliwliwa ti kasta a pammatalged!
“Maysa a Kaubasan ti Arak”
19. Ania ti kasasaad dagiti natda ita?
19 Maigapu amin kadagitoy a lawag nga impaay ni Jehova, saan kadi nga adda rasontayo nga agrag-o? Wen, pudno a kasta! Nakapimpintas ti panangiladawan ni Isaias iti rag-o ti ili ni Jehova idi insuratna: “Iti dayta nga aldaw: maysa a kaubasan ti arak, isu ti ikantaanyo. Siak ni Jehova nga agaywan kenkuana, isu sibugakto iti tunggal kanito: di la ket ta adda mangranggas kenkuana, isu aywanakto iti rabii ken aldaw.” (Isaias 27:2, 3) Ay-aywanan ni Jehova ti ‘kaubasanna,’ ti natda iti Israel ti Dios, ken dagiti nagaget a kakaduada. (Juan 15:1-8) Nangpataud dayta iti bunga a pakaitan-okan ti naganna ken dakkel a pagrag-oan dagiti adipenna ditoy daga.
20. Kasano a salsalakniban ni Jehova ti kongregasion Kristiano?
20 Makaparagsak ta bimmaawen ti pungtot idi ni Jehova kadagiti napulotan nga adipenna—ti makagapu a pinalubosanna ida a makautibo iti naespirituan idi 1918. Kinuna a mismo ni Jehova: “Ti pungtot awan kaniak: dagiti kasumba ken kalunay bumusorda koma kaniak iti gubat! Magnaak koma iti rabawda, puorak koma ida nga agtitipon. Wenno saan isu kumpet koma iti pigsak, tapno makikappia koma kaniak; wen, isu makikappia koma kaniak.” (Isaias 27:4, 5) Tapno masigurado nga agtultuloy a mangpataud ti kaubasanna iti adu nga “arak,” paruten ken puoran ni Jehova ti aniaman nga arig ruot nga impluensia a mabalin a mamagruker kadakuada. No kasta, diyo koma ipalubos nga adda asinoman a mangdangran iti kongregasion Kristiano! ‘Kumpettay koma [amin] iti pigsa ni Jehova,’ a gun-odentayo ti anamong ken proteksionna. No aramidentayo dayta, makikappiatayo iti Dios—banag a napateg unay ta uray la namindua a dinakamat dayta ni Isaias.—Salmo 85:1, 2, 8; Roma 5:1.
21. Kasano a ti nabunga a daga napno kadagiti “bungbunga”?
21 Addada pay bendision: “Kadagiti al-aldaw nga umayto ni Jacob agramutto; ti Israel agsabongto ken agbuselto; ken punnuendanto kadagiti bungbunga ti rabaw ti amin a lubong [“nabunga a daga,” NW]. (Isaias 27:6) Natungpal daytoy a bersikulo nanipud idi 1919, a mangipakita iti nakaskasdaaw a pannakabalin ni Jehova. Dagiti napulotan a Kristiano pinunnoda ti daga kadagiti “bungbunga,” makapasalun-at a naespirituan a taraon. Iti tengnga ti rinuker a lubong, sirarag-o a salsalimetmetanda dagiti nangato a pagalagadan ti Dios. Ket agtultuloy met ti panagrang-ay nga ipapaay ni Jehova kadakuada. Kas resultana, ti minilion a kakaduada a sabsabali a karnero “mangipapaayda [iti Dios] iti sagrado a panagserbi iti aldaw ken rabii.” (Apocalipsis 7:15) Ditay koma pulos tagilag-anen ti naindaklan a pribilehio a pannangan iti “bungbunga” ken ti panangiranud iti dayta kadagiti dadduma!
22. Ania a bendision ti tagiragsaken dagidiay agpaiwanwan iti lawag?
22 Kadagitoy napeggad a tiempo, a ti daga naabbungotan iti sipnget ken nabungon dagiti nasion iti nakaro a kinasipnget, saantay kadi nga agyaman ta pinagraniag ni Jehova ti naespirituan a lawag iti ilina? (Isaias 60:2; Roma 2:19; 13:12) Natalna ti panunot ken naragsak ita ti amin nga agpaiwanwan iti dayta a lawag, ken agur-uray kadakuada ti biag nga agnanayon iti masanguanan. Adda ngarud ti naimbag a rasontayo, datayo a mangipatpateg iti dayta a lawag, tapno sirarag-o nga idayawtayo ni Jehova ken makidanggay iti salmista a mangikuna iti kastoy: “Ni Jehova isu ti bileg ti biagko; siasino ti pagbutngakto? Paturaymo ni Jehova: bumilegka, ket tumured koma ta pusom; wen, paturaymo ni Jehova.”—Salmo 27:1b, 14.
Malagipyo Kadi?
• Ania ti masakbayan dagidiay mangidaddadanes iti ili ni Jehova?
• Ania a panagrang-ay ti naipadto iti Isaias?
• Ania a “siled” ti nasken a pagtalinaedantayo, ken apay?
• Apay a pakaidayawan ni Jehova ti kasasaad ti ilina?
[Kahon iti panid 22]
BARO A PUBLIKASION
Kaaduan iti impormasion a nausig iti daytoy dua a mapagadalan nga artikulo ket naipalawag iti kombension distrito para iti 2000/2001. Iti ngudo ti palawag, nairuar ti baro a publikasion a napauluan iti Ti Padto ni Isaias—Lawag nga Agpaay iti Sangatauan I. Naglaon daytoy 416-panid a libro iti bersikulo por bersikulo a panangusig iti umuna nga 40 a kapitulo ti libro nga Isaias.
[Ladawan iti panid 18]
Dagiti laeng nalinteg a tattao ti mapalubosan nga agtalinaed iti “nabileg a siudad,” ti organisasionna
[Ladawan iti panid 19]
Nagkararag ni Isaias ken Jehova “iti rabii”
[Ladawan iti panid 21]
Ay-aywanan ni Jehova ti ‘kaubasanna’ ken pagbalbalinenna a nabunga