Apay a Kombinsidoka iti Patpatiem?

Nadepinar ti panamati kas “panangakseptar nga umiso, napaypayso, wenno pudno ti maysa a banag.” Ti dokumento ti Naciones Unidas a Universal Declaration of Human Rights salaknibanna ti “kalintegan ti panunot, konsiensia ken relihion” ti tunggal tao. Daytoy a kalintegan ramanenna ti wayawaya “a mangbaliw iti relihion wenno patpatienna,” no kayatna nga aramiden dayta.

NGEM apay a kayat ti asinoman a baliwan ti relihion wenno patpatienna? Gagangayen a mayebkas ti kastoy a kapanunotan: “Adda bukodko a pammati, ket naragsakakon kadagitoy.” Marikna ti adu nga uray dagiti di umiso a patpatien ket saan unay a makadangran iti asinoman. Kas pagarigan, agparang a saanna met a madangran ti bagina wenno dagiti sabali no patien ti maysa a tao a patad ti daga. “Saan a rumbeng a pagririkkiaran ti panagduduma ti opinion,” kuna ti dadduma. Kanayon kadi a nainsiriban dayta? Anamongan kadi lattan ti maysa a doktor ti padana a doktor no dayta ket mamati a mabalinna a dagus ti mapan ageksamen kadagiti masakit a pasiente iti hospital uray no kagapgapuna iti morge a nagiggem kadagiti bangkay?

No maipapan iti relihion, ipakita ti historia a nakaro a nangdangran dagiti di umiso a patpatien. Panunotem dagiti nakaal-alinggaget a resulta idi a dagiti narelihiosuan a papangulo “insungsongda dagiti panatiko a Kristiano nga agaramid iti nakaam-ames a kinaranggas” kabayatan ti makunkuna a Nasantuan a Krusada idi Edad Media. Wenno panunotem dagiti moderno-aldaw a “Kristiano” a nagaramat iti paltog iti nabiit pay a gerra sibil ken “nangipigket iti ladawan ti Birhen kadagiti putan ti paltogda, a kas kadagiti mannakigubat idi edad media nga adda nagnagan ti santo kadagiti putan ti kampilanda.” Patien amin dagitoy a panatiko nga umisoda. Ngem kadagitoy ken kadagiti dadduma pay a panagdadangadang ken panaglalaban dagiti relihion, nabatad nga adda di umiso kadagitoy.

Apay a nakaro ti riribuk ken dangadang? Ti sungbat ti Biblia ket agsipud ta ‘iyaw-awan [ni Satanas a Diablo] ti intero a mapagnaedan a daga.’ (Apocalipsis 12:9; 2 Corinto 4:4; 11:3) Kas impakdaar ni apostol Pablo, makapaladingit ta adu a relihioso a tattao ti “naikeddeng a madadael” agsipud ta paallilawda ken Satanas, a “mangaramid kadagiti milagro ken pagsidsiddaawan a napattapatta a mangallilaw.” Ti kakasta a tattao, kuna ni Pablo, ket “serraanda dagiti isipda iti ayat ti kinapudno a nakaisalakan koma kadakuada” ket iti kasta ‘naallilawda a mamati iti kinaulbod.’ (2 Tesalonica 2:9-12, The New Testament, ni William Barclay) Kasano a maliklikam ti posibilidad a mamati iti kinaulbod? Apay ngamin a kombinsidoka iti patpatiem?

Nabangonam Kadin Dayta a Pammati?

Mabalin a nabangonamon ti pammati ti pamiliam. Nalabit a nasayaat dayta a banag. Kayat ti Dios nga isuro dagiti nagannak ti annakda. (Deuteronomio 6:4-9; 11:18-21) Ti ubing a ni Timoteo, kas pagarigan, ket nagunggonaan a naimbag gapu iti panagimdengna kada nanang ken lolana. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Iparegta ti Kasuratan ti panangraem kadagiti patpatien dagiti nagannak. (Proverbio 1:8; Efeso 6:1) Ngem kayat kadi a sawen ti Namarsua kenka a patiem lattan dagiti banag gapu laeng ta dagitoy ti patpatien ti dadakkelmo? Kinapudnona, napeggad ti panangsurot lattan no ania ti pinati ken inaramid dagiti naglabas a kaputotan.​—Salmo 78:8; Amos 2:4.

Maysa a Samaritana a nakasarita ni Jesus ti namati iti nabangonanna a relihion dagiti Samaritano. (Juan 4:20) Rinaem ni Jesus ti wayawaya daytoy a Samaritana nga agpili iti kayatna a patien, ngem dinakamatna met kenkuana: ‘Agdaydayawka iti saanmo nga am-ammo.’ Kinapudnona, di umiso ti adu a narelihiosuan a patpatienna, ket imbaga ni Jesus kenkuana a masapul a baliwanna dagiti patpatienna no kayatna nga anamongan ti Dios ti panagdayawna​—“buyogen ti espiritu ken kinapudno.” Idi agangay, imbes a salimetmetanda dagiti awan duadua nga ipatpategda a pammati, ti Samaritana ken dadduma pay a kas kenkuana ket masapul nga “agtulnog iti pammati” a naipalgak babaen ken Jesu-Kristo.​—Juan 4:21-24, 39-41, Aramid 6:7.

Insurodaka Kadi Tapno Patiem?

Adu a mannursuro ken eksperto nga addaan naisangsangayan a laing ti maikari iti dakkel a panagraem. Ngem napno ti historia kadagiti agdindinamag a mannursuro a talaga a nagkamali. Kas pagarigan, maipapan iti dua a libro ti siensia nga insurat ti Griego a pilosopo a ni Aristotle, kinuna ti historiador a ni Bertrand Russell a “no maibatay iti moderno a siensia, narigat a patien uray sumagmamano laeng a sasao kadagita a libro.” Nakadkadlaw ti panagkamali uray dagiti moderno-aldaw nga eksperto. “Imposible nga agtayab dagiti nadagdagsen ngem iti angin a makina,” ti addaan kompiansa a kinuna ti sientipiko a Britano a ni Lord Kelvin idi 1895. Ngarud, ti masirib a tao dina sibubulsek a patien ti maysa a banag kas pudno gapu laeng ta kasta ti kuna ti maysa a mannursuro nga addaan autoridad.​—Salmo 146:3.

Kasapulan met ti kasta a panagannad no maipapan kadagiti isursuro ti relihion. Naan-anay a nasursuruan ni apostol Pablo babaen kadagiti relihioso a mannursurona ket napalalo ti ‘regtana idi kadagiti tradision dagiti amma[na].’ Nupay kasta, ti kinapasnekna kadagiti tradisional a patpatien dagiti inapona ti namagproblema kenkuana. Daytoy ti nangiturong iti ‘panangidadanesna iti kongregasion ti Dios ken panangdadaelna iti dayta.’ (Galacia 1:13, 14; Juan 16:2, 3) Dakdakes pay, iti nabayag a tiempo, intultuloy ni Pablo ti “panangkugtar kadagiti tirad a pagabug,” a nagkedked kadagiti impluensia a nangiturong koma kenkuana a mamati ken Jesu-Kristo. Nasken ti dramatiko a pannakibiang ni Jesus a mismo tapno baliwan ni Pablo dagiti patpatienna.​—Aramid 9:1-6; 26:14.

Naimpluensiaannaka Kadi ti Media?

Nalabit a dakkel ti impluensia ti media kadagiti patpatiem. Maragsakan ti kaadduan a tattao gapu ta adda wayawaya ti media a mangyebkas iti kapanunotanda, a mangipaay iti impormasion a mabalin a makatulong kadakuada. Nupay kasta, adda dagiti nabileg a puersa a mabalin ken kanayon a mangkontrol iti media. Masansan a maiparang dagiti mangidumduma nga impormasion a sisisikap a mangap-apektar iti panagpampanunotmo.

Kanayonanna pay, tapno maguyugoy wenno maallukoy ti ad-adu a tattao, kaykayat ti media ti mangipaay iti publisidad kadagiti makagargari ken karkarna. Gagangayen ita dagiti narigat koma a sawen wenno iyimprenta idi para iti publiko iti naglabas a tawtawen. Uray nabannayat a mapaspasamak, dagiti naipasdek a pagalagadan iti ugali ket mababbabalaw ken maipabpababa. In-inut a mabalballikug ti panagpampanunot ti tattao. Patiendan “a ti naimbag ket dakes ken ti dakes ket naimbag.”​—Isaias 5:20; 1 Corinto 6:9, 10.

Panangbirok iti Natalged a Pakaibasaran ti Patpatien

Ti panagtalek kadagiti kapanunotan ken pilosopia dagiti tattao ket mayarig iti panagbangon iti rabaw ti darat. (Mateo 7:26; 1 Corinto 1:19, 20) Ngarud, ania ti natalged a pangibasaram kadagiti patpatiem? Yantangay inikkannaka ti Dios iti laing nga agimbestigar iti aglawlawmo ken agsaludsod maipapan kadagiti naespirituan a banag, saan kadi a nalawag a maipaayna met ti pamay-an tapno umiso a masungbatan dagiti saludsodmo? (1 Juan 5:20) Siempre aramidenna dayta! Ngem kasanom a maammuan no ania ti umiso, agpayso, wenno pudno no maipapan iti panagdayaw? Dikam bumdeng a mangibaga a ti Sao ti Dios, ti Biblia, ti makaipaay iti kakaisuna a pakaibasaran ti panangaramid iti daytoy.​—Juan 17:17; 2 Timoteo 3:16, 17.

“Ngem aguray,” kunaen ti maysa, “saan kadi a dagidiay mismo nga adda Bibliana ti pakaigapuan ti kaaduan a riribuk ken dangadang iti lubong?” Bueno, pudno a dagiti relihioso a papangulo nga agkunkuna a sursurotenda ti Biblia ti gubuayan dagiti makariribuk ken agsusupadi a kapanunotan. Kinapudnona, daytoy ket agsipud ta saanda nga imbasar iti Biblia ti patpatienda. Dineskribir ida ni apostol Pedro kas “ulbod a mammadto” ken “ulbod a mannursuro” a mangpataud kadagiti “makadadael a sekta.” Kas nagbanagan dagiti aramidda, kuna ni Pedro, “mapagsawanto a sibabassawang ti dalan ti kinapudno.” (2 Pedro 2:1, 2) Innayon pay ni Pedro: “Addaankami iti naimpadtuan a sao nga ad-adda a naipasigurado; ket naimbag ti ar-aramidenyo iti panangimdengyo iti dayta kas iti pagsilawan nga agsilsilnag iti nasipnget a disso.”​—2 Pedro 1:19; Salmo 119:105.

Paregtaennatay ti Biblia nga idiligtayo dagiti patpatientayo iti isursuro daytoy. (1 Juan 4:1) Minilion kadagiti agbasbasa iti daytoy a magasin ti makapaneknek a ti panangaramidda iti dayta ket nangnayon iti panggep ken kinatalged iti biagda. Isu a tuladem dagiti natakneng ti panagpampanunotna a taga Berea. ‘Siaannad a sukimatem ti Kasuratan iti inaldaw’ sakbay nga ikeddengmo no ania ti patiem. (Aramid 17:11) Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a tumulong kenka a mangaramid iti daytoy. Siempre, sika ti agdesision no ania ti kayatmo a patien. Nupay kasta, nainsiriban no siertuem a dagiti patpatiem ket naibatay, saan nga iti sirib ken tarigagay ti tao, no di ket iti impalgak ti Dios a Saona a naglaon iti kinapudno.​—1 Tesalonica 2:13; 5:21.

[Dagiti Ladawan iti panid 6]

Maibataymo ti patpatiem iti Biblia buyogen ti panagtalek