Salsaludsod Dagiti Agbasbasa

Apay a kuna ti Biblia a masapul nga agriaw ti maysa a tao no adda mangrames kenkuana?

Ti tao a saan a nakapasar iti nakaal-aliaw a pannakarames dina naan-anay a matarusan no kasano ti panangdadael dayta iti biag ti biktima. Nakaal-alingget dayta iti biktima a mabalin a mangburibor kenkuana iti unos ti panagbiagna.a Kinuna ti maysa a Kristiano a balasang a dinarup ti maysa a manangrames sumagmamano a tawenen ti napalabas: “Diak mayebkas ti nakaro a butengko iti dayta a rabii uray ti nasaem a rikna a masapul idi a parmekek.” Di pakasdaawan nga adu dagiti saanda pay ketdi kayat a panunoten dayta a makapasidduker a banag. Kaskasdi, iti daytoy nadangkes a lubong, talaga a posible ti pannakarames.

Insalaysay ti Biblia ti sumagmamano a kaso ti panangrames ken panaggandat a mangrames a napasamak iti napalabas. (Genesis 19:4-11; 34:1-7; 2 Samuel 13:1-14) Ngem nangipaay met iti balakad no ania ti masapul nga aramiden ti maysa a tao no adda mangrames kenkuana. Masarakan iti Deuteronomio 22:23-27 ti kunaen ti Linteg maipapan iti daytoy a banag. Saklawen daytoy ti dua a situasion. Iti umuna a kaso, adda lalaki a nakakita iti balasang iti maysa a siudad ket ginundawayanna. Ngem saan a nagriaw, wenno nagpaarayat, ti babai. Gapuna, naikeddeng nga isu ket nakabasol “iti rason a saan a nagriaw iti siudad.” No nagriaw koma, mabalin nga inarayat dagiti tattao nga adda iti asideg. Iti maikadua a kaso, adda lalaki a nakakita iti maysa a babai iti away. “Ginammatan ti lalaki ket ginundawayanna.” Kas panagdepensa, ‘nagriaw ti babai ngem awan ti immarayat.’ Saan a kas iti babai iti immuna a kaso, saan a timmulok daytoy a babai iti nangrames kenkuana. Inkagumaanna ti sumaranget, nagpaarayat, ngem awan naaramidanna. Paneknekan ti panagriawna nga isu ket inosente a biktima; saan a nakabasol.

Nupay awan dagiti Kristiano iti sidong ti Mosaiko a Linteg, dagiti prinsipio a nadakamat iti dayta ti mangiwanwan kadakuada. Ti nadakamat a salaysay ipaganetgetna ti kinapateg ti panangsaranget ken panagpaarayat. Praktikal pay laeng a tignay ti panagriaw no adda mangrames. Kinuna ti maysa nga eksperto iti pananglapped iti krimen: “No adda mangdarup iti babai, ti napigsa a timekna ti kasayaatan pay laeng nga igamna.” No agriaw ti maysa a babai, mabalin a mangngeg dayta dagiti sabsabali, a mabalin a mangarayat kenkuana, wenno mangkigtot iti manangrames ket madagdag nga umadayo. Kinuna ti maysa a Kristiano a balasang a ginandat a gundawayan ti maysa a manangrames: “Nagriawak iti nakapigpigsa, ket immadayo. Idi immasideg manen, nagriaw ken timmarayak. Masansan idi a panunotek, ‘Kasano a matulongannak ti panagriaw no gammatannak ti maysa a napigsa a lalaki a determinado a mangrames?’ Ngem napaneknekak nga epektibo dayta!”

Uray iti makapaladingit a kaso a ti maysa a babai ket di nakagaway ken narames, saan nga ubbaw ti panangsaranget ken panagpaarayatna. Imbes ketdi, dayta ti mangipakita nga inaramidna ti amin a kabaelanna tapno saan a marames. (Deuteronomio 22:26) Nupay narames, nadalus latta ti konsiensiana, mataginayonna ti panagraemna iti bagina, ken ti pammatalged nga isu ket nadalus iti imatang ti Dios. Mabalin a nasaem kenkuana ti nakaal-aliaw a kapadasanna, ngem ti pannakaammona nga inaramidna ti amin a kabaelanna a sumaranget ket makatulong unay tapno in-inut a makalipat.

Iti panangtarus iti aplikasion ti Deuteronomio 22:23-27, masapul a tandaanantayo a daytoy nga ababa a salaysay saanna a saklawen ti amin a posible a kasasaad. Kas pagarigan, awan ti ibagana maipapan iti kasasaad a ti nagundawayan a babai ket saan a makariaw agsipud ta umel, awan puotna, wenno saan a makagulagol gapu iti buteng wenno puersado nga inapput wenno binarabadanda ti ngiwatna. Ngem gapu ta ammo ni Jehova ti amin a pasamak, agraman ti motibo, nabuyogan iti pannakaawat ken hustisia ti panangtamingna kadagiti kasta a kaso, “ta amin a daldalanna kinahustisia.” (Deuteronomio 32:4) Ammona no ania a talaga ti napasamak ken ti panangikagumaan ti biktima a mangsaranget iti nangrames kenkuana. Gapuna, ti maysa a biktima a di nakapagriaw ngem inaramidna ti amin a kabaelanna bayat ti pannakaramesna, mabalinna nga ipabiang dagiti bambanag ken Jehova.​—Salmo 55:22; 1 Pedro 5:7.

Uray pay kasta, adda dagiti nagundawayan a Kristiano a babbai a kanayon a sidsidiren ti konsiensiada. No mapampanunotda ti napagtengda, mariknada a rumbeng nga adda pay koma inaramidda tapno saanda a narames. Ngem imbes a pabasolenda ti bagida, dagiti kasta a biktima mabalinda ti agkararag ken ni Jehova, agpatulong kenkuana, ken agtalek iti naruay a naayat a kinamanangngaasina.​—Exodo 34:6; Salmo 86:5.

Gapuna, dagiti Kristiano a babbai nga agdama nga agpaspasanaang gapu iti panangdarup kadakuada ti maysa a manangrames, makapagtalekda a maawatan a naan-anay ni Jehova ti saem a sagsagabaenda. Ipanamnama kadatayo ti Sao ti Dios: “Ni Jehova asideg kadagidiay nadunor ti pusoda; ket dagidiay a naidagel iti espiritu isalakanna.” (Salmo 34:18) Makatulong met kadakuada a mangdaer iti nasaem a rikna ti panangapresiarda iti kinamannakaawat ken naasi a pannaranay dagiti kapammatianda iti kongregasion Kristiano. (Job 29:12; 1 Tesalonica 5:14) Kanayonanna, matulongan dagiti biktima a maaddaan iti “talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot” no ikagumaanda nga ipamaysa ti panunotda kadagiti makapabileg a banag.​—Filipos 4:6-9.

[Footnote]