Agpanunot a Nalawag​—Agtignay a Nainsiriban

PANUNOTENYO daytoy nga eksena: Madama nga ilawlawag ni Jesu-Kristo no kasanonto ti nakaro a panangparigat ken panangpapatay kenkuana dagiti narelihiosuan a kabusor idiay Jerusalem. Narigat dayta a patien ti nasinged a gayyemna a ni apostol Pedro. Kinapudnona, inyadayona bassit ni Jesus ket binabalawna. Saan a mapagduaduaan ti napasnek ken pudno a pannakaseknan ni Pedro. Ngem kasano a minatmatan ni Jesus ti kapanunotan ni Pedro? “Inka iti likudak, Satanas!” kuna ni Jesus. “Maysaka a pakaitibkolak, agsipud ta pampanunotem, saan a ti pampanunot ti Dios, no di ket ti pampanunot ti tattao.”​—Mateo 16:21-23.

Anian a pannakaklaat ni Pedro! Imbes a makatulong ken mangsaranay, nagbalin ketdi a ‘pakaitibkolan’ ti dungdungnguenna nga Apo. Kasano a kasta? Mabalin a naallilaw ni Pedro iti gagangay a pagkamalian ti tao​—patienna laeng ti kayatna a patien.

Dika Unay Agkompiansa iti Bagim

Ti maysa a pangta iti abilidadtayo nga agpanunot iti nalawag isu ti nalabes a panagkompiansa iti bagi. Pinakdaaran ni apostol Pablo dagiti pada a Kristiano iti nagkauna a Corinto: “Ti mangipagarup nga isu sitatakder agannad koma a saan a maikulbo.” (1 Corinto 10:12) Apay a kasta ti kuna ni Pablo? Nalawag, ammona a nalaka a maallilaw ti panunot ti tao​—uray ti isip dagiti Kristiano posible a mapagbalin a “rinuker a mayadayo iti kinapasnek ken iti kinadalus a maiparbeng iti Kristo.”​—2 Corinto 11:3.

Napasamak dayta iti maysa a henerasion ti kapuonan ni Pablo. Iti daydi a tiempo, kinuna kadakuada ni Jehova: “Ti pampanunotyo saanko a pampanunot, ti daldalanko saanyo met a daldalan.” (Isaias 55:8) Nagbalinda a “masirib kadagiti bukodda a mata,” a nagbanag kadagiti didigra. (Isaias 5:21) Gapuna, nainkalintegan laeng a sukimaten no kasanotayo a mataginayon ti nalawag a panagpampanunot ket iti kasta maliklikan ti umasping a didigra.

Agannad iti Nainlasagan a Panagpampanunot

Ti nainlasagan a panagpampanunot nakaro nga inimpluensiaanna ti dadduma a taga Corinto. (1 Corinto 3:1-3) Ad-adda nga intandudoda dagiti pilosopia ti tao ngem iti Sao ti Dios. Awan duadua a nasaririt dagiti managpanunot a Griego kadagidi nga aldaw. Ngem maagda iti imatang ti Dios. Kinuna ni Pablo: “Adda a naisurat: ‘Pukawekto ti sirib dagiti nasaririt a tattao, ket ti laing dagiti nalalaing a tattao paidekto.’ Sadino ti ayan ti masirib a tao? Sadino ti ayan ti eskriba? Sadino ti ayan ti mannakidebate iti daytoy a sistema ti bambanag? Saan aya a ti Dios pinagbalinna a kinamaag ti sirib ti lubong?” (1 Corinto 1:19, 20) Dagita a nasaririt a tattao ket sinukog “ti espiritu ti lubong” imbes a ti espiritu ti Dios. (1 Corinto 2:12) Saan a maitunos iti pampanunot ni Jehova dagiti pilosopia ken kapanunotanda.

Ni Satanas a Diablo ti ramut ti kasta a nainlasagan a panagpampanunot, nga inaramatna ti serpiente a nangsulisog ken ni Eva. (Genesis 3:1-6; 2 Corinto 11:3) Nasken kadi a pagannadantayo ni Satanas agingga ita? Wen! Sigun iti Sao ti Dios, ‘binulsek ni Satanas ti pampanunot’ dagiti tattao nga uray la ‘nayaw-awanna ti intero a mapagnaedan a daga.’ (2 Corinto 4:4; Apocalipsis 12:9) Nagpateg la ketdi nga agannad kadagiti gakatna!​—2 Corinto 2:11.

Agannad iti ‘Panangallilaw Dagiti Tattao’

Nangballaag met ni apostol Pablo maibusor ‘iti panangallilaw dagiti tattao.’ (Efeso 4:14) Nakasangona dagiti “manangallilaw a trabahador” nga agpammarang a mangisursuro iti kinapudno idinto ta balballikugenda dayta. (2 Corinto 11:12-15) Tapno maibanagda dagiti panggepda, pilien dagiti kasta a tattao dagiti pammaneknek a mangsuporta iti kapanunotanda, makatukay a sasao, makaallilaw ken saan a naan-anay a kinapudno, nasikap a panangiparipirip, ken agdadata pay ketdi a kinaulbod.

Dagiti propagandista masansan nga usarenda ti sao a “sekta” a mangpadakes kadagiti dadduma. Iti maysa a rekomendasion iti Parliamentary Assembly of the Council of Europe, naisingasing kadagiti autoridad a mangim-imbestigar kadagiti kabbaro a relihion “a nasaysayaat laengen no dida us-usaren dayta a termino.” Apay? Maipagarup a negatibo unay ti ipasimudaag ti sao a “kulto.” Iti umasping a wagas, dagiti nasaririt a Griego siuulbod a pinabasolda ni apostol Pablo kas maysa a “tarabitab,” wenno literal a kaipapananna “agpidpidut iti bukel.” Kayatda ngamin nga ipasimudaag a maysa a tsismoso ni Pablo, maysa nga agpidpidut ken mangul-ulit kadagiti tedtedda laeng a pannakaammo. Kinapudnona, ni Pablo “idekdeklarana ti naimbag a damag maipapan ken Jesus ken ti panagungar.”​—Aramid 17:18.

Epektibo kadi dagiti taktika dagiti propagandista? Wen. Dakkel ti sungsungbatan dagitoy kadagiti guranggura mainaig iti puli ken relihion gapu ta dinadaelda ti panangmatmat dagiti tattao kadagiti sabali a nasion wenno relihion. Adu ti nangaramat kadagita tapno ipababada dagiti di pagaammo unay a minoria. Dagita a metodo ti inusar ni Adolf Hitler idi pinagparangna dagiti Judio ken ti dadduma a puli kas “rinuker,” “dakes,” ken “pangta” iti Estado. Diyo pulos ipalubos a maballikug ti panagpampanunotyo gapu iti kasta a kita ti panangallilaw.​—Aramid 28:19-22.

Diyo Allilawen ti Bagiyo

Nalakatayo met nga allilawen ti bagitayo. Kinapudnona, nagrigat nga iwaksi wenno uray kuestionaren dagiti nabayagen a patpatientayo. Apay? Gapu iti sentimientotayo kadagita a patpatientayo. No kasta, al-allilawentayo ti bagitayo no padasentayo nga ikalintegan dagiti agdadata a kamali ken mangyaw-awan a patpatien.

Napasamak dayta iti dadduma a Kristiano idi umuna a siglo. Ammoda ti Sao ti Dios, ngem dida pinalubosan a dayta ti mangiwanwan iti pampanunotda. Ti nagbanaganna, ‘inallilawda ti bagbagida iti ulbod a panagrasrason.’ (Santiago 1:22, 26) No makaungettayo apaman nga adda mangkuestion kadagiti patpatientayo, maysa dayta a pagilasinan a nalabit natnagtayo iti kasta a kita ti panangallilaw iti bagi. Imbes a makapungtot, nainsiriban a maaddaan iti silulukat nga isip ken imdengan a naimbag ti kunaen ti dadduma​—uray patientayo nga umiso ti opiniontayo.​—Proverbio 18:17.

Birokentayo “ti Mismo a Pannakaammo iti Dios”

Ania ti mabalintayo nga aramiden tapno masalimetmetantayo ti nalawag a panagpampanunot? Adu ti makatulong, ngem nasken a desididotayo a mangaramid iti dayta. Kinuna ni masirib nga Ari Solomon: “Anakko, no awatemto ti sasaok ket idulinmo kenka dagiti bukodko a bilin, tapno ti sirib ipangagmo babaen ti lapayagmo, iti kasta mapagannayasmo ta pusom iti panangilasin; mainayon pay, no agpukkawka maipaay iti mismo a pannakaawat ket iyesngawmo ti timekmo maipaay iti mismo a panangilasin, no itultuloymo a sapulen dayta kas iti pirak, ken kas kadagiti nalmeng a gameng itultuloymo a biroken dayta, iti kasta maawatamto ti panagbuteng ken Jehova, ket masarakamto ti mismo a pannakaammo iti Dios.” (Proverbio 2:1-5) Wen, no ikagumaantayo a punnuen ti isip ken pusotayo kadagiti kinapudno iti Sao ti Dios, magun-odtayo ti pudno a sirib, nauneg a pannakaawat, ken panangilasin. Arigna nga agkalkalitayo kadagiti bambanag nga adayo a napatpateg ngem iti pirak wenno aniaman a sabali pay a material a gameng.​—Proverbio 3:13-15.

Di pagduaduaan a napateg ti sirib ken pannakaammo tapno magun-od ti nalawag a panagpampanunot. Kuna ti Sao ti Dios: “No ti sirib sumrek iti pusom ket ti met laeng pannakaammo agbalin a makaay-ayo iti mismo a kararuam, ti met laeng pannakabael nga agpanunot aywanannakanto, ti met laeng panangilasin saluadannakanto, tapno ispalendaka manipud iti dakes a dalan, manipud iti tao nga agsasao iti balusingsing a bambanag, manipud kadagidiay mangbaybay-a kadagiti dana ti kinapalungdo tapno magnada iti daldalan ti kinasipnget.”​—Proverbio 2:10-13.

Nangnangruna a napateg ti panangipalubos a ti kapanunotan ti Dios ti mangiwanwan iti panunottayo kadagiti panawen ti riribuk wenno peggad. Dagiti nakaro nga emosion kas iti unget wenno buteng aramidenda a narigat ti agpanunot. ‘Ti panangirurumen mapagtignayna a simamauyong ti masirib,’ kuna ni Solomon. (Eclesiastes 7:7) Posible pay ketdi ti “makapungtot a maibusor ken Jehova a mismo.” (Proverbio 19:3) Kasano? No ipabasoltayo iti Dios dagiti problematayo ken usarentayo dagita a mangikalintegan nga agaramid kadagiti banag a maisalungasing kadagiti linteg ken prinsipiona. Imbes a panunotentayo a kanayon nga ammotayo ti kasayaatan, sipapakumbaba koma nga ipangagtayo dagiti masirib a mamalbalakad nga agtarigagay a tumulong kadatayo babaen ti panangusarda iti Kasuratan. Ken no mabalbalin, situtuloktayo koma a mangiwaksi kadagiti nabayagen a patpatientayo no agminar a kamali dagita.​—Proverbio 1:1-5; 15:22.

‘Agtultuloy nga Agdawat iti Dios’

Agbibiagtayo iti makariro ken napeggad a panawen. Napateg ti regular a panangikararag iti panangiwanwan ni Jehova no kayattayo a nalawag ti panagpampanunottayo ken nainsiriban a makapagtignaytayo. “Dikay maringgoran iti aniaman,” insurat ni Pablo, “no di ket iti amin a banag babaen iti kararag ken araraw agraman panagyaman maipakaammo koma dagiti dawatyo iti Dios; ket ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusoyo ken dagiti pannakabalin ti isipyo babaen ken Kristo Jesus.” (Filipos 4:6, 7) No agkurangtayo iti sirib a mangtaming kadagiti makaburibor a parikut wenno suot, kasapulantayo ti ‘agtultuloy nga agdawat iti Dios, ta isu mangted a sipaparabur kadagiti isuamin ken awanan panangumsi.’​—Santiago 1:5-8.

Gapu ta ammo ni apostol Pedro a kasapulan dagiti pada a Kristiano nga usaren ti siribda, inkagumaanna a ‘parayrayen ti pannakabalinda nga agpanunot a nasin-aw.’ Kayatna a ‘malagipda koma ti sasao a napalabasen nga insawang dagiti nasantuan a mammadto ken ti bilin ti Apo ken Manangisalakan,’ ni Jesu-Kristo. (2 Pedro 3:1, 2) No aramidentayo daytoy ken pagtalinaedentayo ti isiptayo a maitunos iti Sao ni Jehova, makapagpanunottayo iti nalawag ken makapagtignaytayo a nainsiriban.

[Dagiti Ladawan iti panid 21]

Intunos dagiti nagkauna a Kristiano ti panagpampanunotda iti sirib ti Dios, saan nga iti pilosopo a panagrasrason

[Credit Lines]

Dagiti pilosopo, kannigid nga agpakannawan: Epicurus: Retrato babaen ti pammalubos ti British Museum; Cicero: Nakopia iti The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Dagiti Ladawan iti panid 23]

Napateg ti panagkararag ken panagadal iti Sao ti Dios