Matalek a Kristiano a Babbai​—Napateg a Managdaydayaw iti Dios

“Ti kayaw mabalin nga ulbod, ken ti kinalibnos mabalin nga ubbaw; ngem ti babai nga agbuteng ken Jehova isu ti makagun-od iti dayaw maipaay iti bagina.”​—PROVERBIO 31:30.

1. Ania ti panangmatmat ni Jehova iti pintas no idilig iti panangmatmat ti lubong?

KASTA unay ti panangipaganetget ti lubong iti makinruar a langa, nangnangruna iti biang dagiti babbai. Ngem ti kangrunaan a pakaseknan ni Jehova isu ti makin-uneg a kinatao, a mabalin a pumimpintas pay bayat nga agmatmataengan ti maysa. (Proverbio 16:31) Gapuna, balakadan ti Biblia dagiti babbai: “Ti arkosyo saan koma a daydiay makinruar a panangsallapid iti buok ken ti panangikapet kadagiti balitok a pagarkos wenno ti panangikawes kadagiti makinruar a kawes, no di ket isu koma ti nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu, nga addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios.”​—1 Pedro 3:3, 4.

2, 3. Kasano a nakatulong dagiti babbai iti pannakaisaknap ti naimbag a damag idi umuna a siglo, ken kasano a naipadto dayta?

² Adu a babbai a nadakamat iti Biblia ti nangiparangarang iti kasta a nasayaat a kababalin. Idi umuna a siglo, dadduma kadakuada ti naaddaan iti pribilehio nga agserbi ken ni Jesus ken kadagiti apostolna. (Lucas 8:1-3) Kalpasanna, nagbalin a naregta nga ebanghelisador dagiti Kristiano a babbai; dadduma ti nangipaay iti dakkel a suporta kadagiti mangidadaulo a Kristiano a lallaki, kas ken apostol Pablo; ken dadduma ti nangipakita iti naisangsangayan a kinamanagpadagus, nga impausarda pay ti pagtaenganda tapno paggimongan ti kongregasion.

³ Naipadto iti Kasuratan a dakkel ti pangusaran ni Jehova kadagiti babbai no iti pannakaibanag ti panggepna. Kas pagarigan, impakpakauna ti Joel 2:28, 29 a dagiti lallaki ken babbai, ubing man wenno nataengan, umawatda iti nasantuan nga espiritu ken makiramanda iti panangisaknap iti naimbag a damag ti Pagarian. Nangrugi a matungpal dayta a padto idi Pentecostes 33 K.P. (Aramid 2:1-4, 16-18) Dadduma a napulotan iti espiritu a babbai naparaburanda kadagiti namilagruan a sagut, kas iti abilidad nga agipadto. (Aramid 21:8, 9) Babaen ti kinaregtada iti ministerio, daytoy a dakkel ken naespirituan a buyot dagiti matalek a kakabsat a babbai nakatulongda iti napartak a panagsaknap ti Kristianidad idi umuna a siglo. Kinapudnona, idi agarup 60 K.P., insurat ni apostol Pablo a ti naimbag a damag “naikaskasaba iti isuamin a parsua nga adda iti baba ti langit.”​—Colosas 1:23.

Nakomendaran ti Kinatured, Kinaregta, ken Kinamanagpadagusda

4. Apay nga adda nasayaat a rason ni Pablo a mangkomendar kadagiti sumagmamano a babbai iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo?

⁴ Ni apostol Pablo, kas pagarigan, inapresiarna ti ministerio ti sumagmamano a partikular a babbai​—no kasano a dagiti Kristiano a manangaywan ita ipategda ti ministerio dagiti naregta a babbai. Karaman kadagiti babbai a dinakamat ni Pablo isu da “Trifena ken Trifosa, babbai nga agtartrabaho a sipipinget iti Apo,” ken “ni Persida a dungdungnguentayo, ta adu a panagbannog iti Apo ti nagapuananna.” (Roma 16:12) Iti surat ni Pablo, “immagawa [da Euodia ken Sintique] a nakidanggay [kenkuana] iti naimbag a damag.” (Filipos 4:2, 3) Ni Priscila, agraman ni lakayna nga Aquila, nakipagserbida met ken ni Pablo. ‘Inrisgoda pay nga agassawa dagiti bukodda a tengnged’ maipaay ken Pablo, isu a natignay a mangisurat: “Saan laeng a siak no di ket kasta met dagiti amin a kongregasion dagiti nasion ti mangipaay iti panagyaman.”​—Roma 16:3, 4; Aramid 18:2.

5, 6. Kadagiti ania a wagas a dagiti kakabsat a babbai ita mapagulidananda ni Priscila?

⁵ Apay a naregta ken natured ni Priscila? Mangted iti pangripiripan ti Aramid 18:24-26. Mabasatayo a tinulonganda ken ni lakayna ti nalaing a bumibitla a ni Apolos tapno ad-adda a lumawag ti pannakaawatna maitunos iti naipalgak a kinapudno. Nabatad ngarud a naanep ni Priscila a nagadal iti Sao ti Dios ken kadagiti sursuro dagiti apostol. Kas resultana, napatanorna dagiti galad a namagbalin kenkuana a napateg iti Dios, iti asawana, ken iti nagkauna a kongregasion. Napateg met ita dagiti adu a nagaget a Kristiano a babbai a siaanep a mangad-adal iti Biblia ken mangaprobetsar kadagiti naespirituan a taraon nga ipapaay ni Jehova babaen “ti matalek a mayordomo.”​—Lucas 12:42.

⁶ Pudno a managpadagus da Aquila ken Priscila. Nagdagus ni Pablo iti pagtaenganda idi nakipagtrabaho kadakuada iti panagaramid iti tolda idiay Corinto. (Aramid 18:1-3) Idi a ti agassawa ket immakar idiay Efeso ken kalpasanna idiay Roma, intultuloyda ti Nakristianuan a kinamanagpadagusda, nga impausarda pay ti pagtaenganda tapno paggimongan ti kongregasion. (Aramid 18:18, 19; 1 Corinto 16:8, 19) Ni Nimfa ken ni Maria nga ina ni Juan Marcos silulukat met ti pagtaenganda tapno paggimongan ti kongregasion.​—Aramid 12:12; Colosas 4:15.

Napateg a Gameng Ita

7, 8. Ania a makomendaran a rekord ti sagrado a panagserbi ti tagtagiragsaken dagiti adu nga agdama a Kristiano a babbai, ket ania ti manamnamada?

⁷ Kas idi umuna a siglo, dagiti agdama a matalek a Kristiano a babbai napateg ti akemda iti pannakaitungpal ti panggep ti Dios, nangnangruna iti trabaho a panagebanghelio. Ken anian a nagsayaat ti pakasaritaanda! Usigenyo ti ulidan ni Gwen, a simamatalek a nagserbi ken ni Jehova iti nasurok a 50 a tawen agingga a natay idi 2002. “Agdindinamag iti lugarmi ti kinaregta ni Gwen kas ebanghelisador,” kuna ni lakayna. “Para kenkuana, amin a tattao ket potensial nga umawat iti ayat ken karkari ni Jehova. Ti kinasungdona iti Dios, iti organisasionna, ken iti pamiliami​—malaksid pay iti naayat a pammaregtana no malmaldaangkami​—ket nagdakkel a saranay kaniak ken kadagiti annakmi iti unos ti nabunga a biagmi kas agassawa. Mailiwkam unay kenkuana.” Nagpaut iti 61 a tawen ti panagasawa da Gwen ken ni lakayna.

⁸ Pinullo a ribu a Kristiano a babbai, balasang ken naasawaan, ti agserserbi kas payunir ken misionera, a kontentoda iti simple a biagda bayat nga irakrakurakda ti mensahe ti Pagarian kadagiti teritoria a kas kadagiti napusek a siudad ken kadagiti naiputputong a lugar. (Aramid 1:8) Saan a tinarigagayan ti adu a babbai ti maaddaan iti bukod a balay wenno annak tapno ad-adda a makapagserbida ken ni Jehova. Dadduma ti nasungdo a mangsupsuporta kadagiti assawada nga agserserbi kas agdaldaliasat a manangaywan, idinto ta rinibu a kakabsat a babbai ti agserserbi kadagiti pagtaengan a Bethel iti intero a lubong. Awan duadua, dagitoy a managsakripisio a babbai karamanda kadagiti “matarigagayan a banag dagiti amin a nasion” a mangpunno iti dayag iti balay ni Jehova.​—Haggeo 2:7.

9, 10. Kasano nga inyebkas ti sumagmamano a kameng ti pamilia ti apresasionda kadagiti nagsayaat nga ulidan dagiti Kristiano nga assawa a babbai ken inna?

⁹ Siempre, adu a Kristiano a babbai ti addaan kadagiti annongen iti pamilia; kaskasdi, iyun-unada latta dagiti interes ti Pagarian. (Mateo 6:33) Nagsurat ti maysa a balasang a payunir: “Ni nanangko, gapu iti natibker a pammati ken nasayaat nga ulidanna, dakkel ti naaramidanna iti panagbalinko a regular pioneer. Kinapudnona, isu ti maysa kadagiti kasayaatan a kaduak a payunir.” Maysa a lalaki ti nagkuna maipapan iti asawana, nga ina ti lima a babbalasang: “Kanayon a nadalus ken nadalimanek ti pagtaenganmi. Pinagtalinaed ni Bonnie a simple dayta tapno maipamaysa ti atensionmi a sangapamiliaan kadagiti naespirituan a kalat. Gapu ta nalaing nga agbadyet, nabaelak ti nagtrabaho iti part-time iti 32 a tawen, isu nga ad-adu ti panawen a naipaayko iti pamiliak ken kadagiti naespirituan a bambanag. Insuro met ni baketko kadagiti annakmi ti pateg ti kinagaget. Talaga a rumbeng a padayawak.” Ita, agserserbida nga agassawa iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova.

¹⁰ Nagsurat ti maysa a lalaki maipapan ken ni baketna, nga addaan kadagiti dadakkelen nga annak: “Dagiti galad a magustuak unay ken ni Susan isu ti nasged a panagayatna iti Dios ken kadagiti tattao, agraman ti empatiana ken ti panagbalinna a mannakaawat ken napudno. Kanayon a matmatanna a maikari ni Jehova iti kasayaatan a maipaaytayo​—maysa a prinsipio nga an-annurotenna kas adipen ti Dios ken kas ina.” Buyogen ti suporta ni baketna, nabaelan daytoy a lalaki nga awaten ti sumagmamano a naespirituan a pribilehio, agraman ti panagserbi a kas panglakayen, payunir, kasuno ti manangaywan iti sirkito, ken kameng ti Hospital Liaison Committee. Anian a nagpateg dagiti kasta a babbai kadagiti assawada, kadagiti pada a Kristiano, ken kangrunaanna, ken ni Jehova!​—Proverbio 31:28, 30.

Napateg a Babbai nga Awanan iti Asawa

11. (a) Kasano nga inyebkas ni Jehova ti pannakaseknanna kadagiti matalek a babbai, nangnangruna kadagiti balo? (b) Ania ti manamnama dagiti Kristiano a balo ken dadduma a matalek a kakabsat a babbai nga awanan iti asawa?

¹¹ Masansan nga inyebkas ni Jehova ti pannakaseknanna iti pagimbagan dagiti balo. (Deuteronomio 27:19; Salmo 68:5; Isaias 10:1, 2) Saan a nagbalbaliw ni Jehova. Agtultuloy ti dakkel a pannakaseknanna saan laeng a kadagiti balo no di pay ket kadagiti agsolsolo nga inna agraman kadagidiay nangikeddeng nga agtalinaed a balasang wenno kadagidiay saan a makasarak kadagiti maitutop a Kristiano a pakiasawaanda. (Malakias 3:6; Santiago 1:27) No maysakayo kadagiti matalek nga agserserbi ken ni Jehova nga awanan iti katakunaynay a Kristiano nga asawa, manamnamayo a napategkayo iti imatang ti Dios.

12. (a) Kasano nga impakita ti dadduma a Kristiano a babbai ti kinasungdoda ken ni Jehova? (b) Ania a rikrikna ti pakidangdangadangan ti dadduma kadagiti kakabsattayo a babbai?

¹² Usigenyo, kas pagarigan, dagiti Kristiano a kakabsattayo a babbai a saan a nakiasawa gapu ta sisusungdo nga an-annurotenda ti bilin ni Jehova a makiasawa ‘laeng iti Apo.’ (1 Corinto 7:39; Proverbio 3:1) Ipanamnama kadakuada ti Sao ti Dios: ‘Iti daydiay nasungdo agtignayto ni Jehova a sisusungdo.’ (2 Samuel 22:26) Kaskasdi, para iti adu kadakuada, maysa a karit ti agtalinaed a di naasawaan. Kuna ti maysa a kabsat a babai: “Determinadoak a makiasawa iti daydiay laeng agserserbi iti Apo, ngem adu a daras a makasangitak no makitak dagiti gagayyemko a nakiasawa kadagiti nasingpet a Kristiano a lallaki idinto ta agtultuloyak nga agmaymaysa.” Kinuna ti sabali pay a kabsat a babai: “Nakapagserbiak ken ni Jehova iti 25 a tawen. Determinadoak nga agtalinaed a nasungdo kenkuana, ngem ti pannakarikna iti panagmaymaysa masansan a pagleddaangennak.” Innayonna: “Dagiti babbai a kas kaniak il-iliwenmi ti pammaregta.” Kasanotayo a matulongan dagiti kasta a nasungdo a kakabsat?

13. (a) Ania ti masursurotayo manipud iti ulidan dagidiay simmarungkar iti balasang ni Jefte? (b) Aniada pay a pamay-an a maipakitatayo ti pannakaseknan kadagiti di naasawaan a babbai iti kongregasiontayo?

¹³ Makasursurotayo iti maysa a nagkauna a kapadasan. Ammo dagiti tattao a maysa a panagsakripisio ti inaramid ti balasang ni Jefte idi tinallikudanna ti gundawayna a makiasawa. Kasanoda a pinaregta? “Iti tinawentawen mapan ti annak a babbai ti Israel tapno mangipaayda iti pammadayaw iti anak a babai ni Jefte a Galaadita, uppat nga aldaw iti makatawen.” (Uk-ukom 11:30-40) Umasping iti dayta, naimpusuan koma a komendarantayo dagiti di naasawaan a kakabsat a babbai a sisusungdo a mangan-annurot iti linteg ti Dios.a Ania ti sabali pay a pamay-an a maipakita ti pannakaseknantayo? Kadagiti kararagtayo, iyararawtayo ken ni Jehova a saranayenna dagita a dungdungnguen, matalek a kakabsat a babbai tapno makapagtultuloyda a nasungdo iti panagserbida. Maiparbeng laeng a maipanamnama kadakuada nga ay-ayaten ken ipatpateg ida ni Jehova ken ti intero a kongregasion Kristiano.​—Salmo 37:28.

No Kasano nga Agballigi Dagiti Agsolsolo a Nagannak

14, 15. (a) Apay a nasken nga agpatulong ken ni Jehova dagiti agsolsolo a Kristiano nga inna? (b) Kasano nga agtignay dagiti agsolsolo a nagannak maitunos kadagiti kararagda?

¹⁴ Adu met a karit ti pakaipasanguan dagiti agsolsolo a nagannak a Kristiano a babbai. Ngem mabalinda ti agpatulong ken ni Jehova no maipapan iti panangpadakkel kadagiti annakda maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia. Pudno, no maysaka nga agsolsolo a nagannak, narigatmo nga itungpal ti amin nga akem ti maysa nga ama ken ina. Kaskasdi, tulongannaka ni Jehova a mangaywan iti adu a responsabilidadmo no agpatulongka kenkuana buyogen ti pammati. Kas panangyilustrar: Ipapanmo nga adda nadagsen nga awitmo a groseria nga isang-atmo iti apartmentmo nga adda iti nangato a patakder. Agpakarigatka pay kadi nga umuli iti agdan no adda met pagluganam nga elebeytor? Siempre saan! Umasping iti dayta, dimo bukbukodan nga awiten ti nadagsen nga emosional a parikut no mabalinmo met ti agpatulong ken ni Jehova. Kinapudnona, iparparegtana nga agpatulongka kenkuana. Kuna ti Salmo 68:19: “Bendito koma ni Jehova, nga inaldaw a mangbagkat iti awit maipaay kadatayo.” Kasta met, iparegta ti 1 Pedro 5:7 nga iyallatiwmo ken ni Jehova ti amin a pakaringgoram, “agsipud ta isu maseknan kadakayo.” No kasta, no adda dagiti mangpadpadagsen kenka a parikut ken pakaringgoran, agpatulongka iti nailangitan nga Ama, nga aramiden dayta “a di agressat.”​—1 Tesalonica 5:17; Salmo 18:6; 55:22.

¹⁵ Kas pagarigan, no maysaka nga ina, awan duadua a maseknanka kadagiti mabalin a mangimpluensia kadagiti annakmo iti eskuelaan wenno kadagiti pakaipasanguanda a mangsubok iti kinasungdoda. (1 Corinto 15:33) Matarusantayo dagita a pannakaseknan. Ngem nasken nga ikararag dagita. Kinapudnona, apay a diyo ikararag dagita a bambanag a kaduayo dagiti annakyo sakbay a mapanda ageskuela, nalabit kalpasan ti sangsangkamaysa a panangusigyo iti inaldaw a teksto? Dagiti naimpusuan ken espesipiko a kararag adda nabileg nga epektoda iti isip dagiti annakyo. Kangrunaan iti amin, bendisionannakayo ni Jehova no siaanus nga iyukuokyo ti Saona iti puso dagiti annakyo. (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbio 22:6) Laglagipenyo, “dagiti mata ni Jehova addada kadagidiay nalinteg, ket dagiti lapayagna situturong iti ararawda.”​—1 Pedro 3:12; Filipos 4:6, 7.

16, 17. (a) Ania ti kinuna ti maysa nga anak a lalaki maipapan iti ayat nga impakita ni nanangna? (b) Ania ti epektona kadagiti annak ti naespirituan a panangmatmat ti ina?

¹⁶ Usigenyo ti kapadasan ni Olivia, nga addaan iti innem nga annak. Kalpasan unay a maipasngay ti inaudi nga anakda, pinanawan ida ti saan a manamati nga asawana, ngem sisasagana nga imbaklayna ti responsabilidad a mangsanay kadagiti annakna iti dana ti Dios. Agtawen la idi iti agarup 5 ti anakna a ni Darren, nga agtawen itan iti 31 ken agserserbi kas maysa a Kristiano a panglakayen ken payunir. Maysa kadagiti parikut idi ni Olivia isu ti kumarkaro a sakit ni Darren a marikriknana agingga ita. Iti pananglagipna iti kinaubingna, insurat ni Darren: “Malagipko pay ti kaaddak idiay ospital, a nakatugawak iti kama bayat a sigagagar nga ur-urayek ni Nanang. Umabay idi kaniak ket ibasaannak iti Biblia iti kada aldaw. Kalpasanna, kansionenna ti kanta ti Pagarian nga ‘Agyamankami, Jehova.’b Agingga ita, dayta ti paboritok a kanta ti Pagarian.”

¹⁷ Ti panagtalek ken panagayat ni Olivia ken ni Jehova ti nakatulong iti panagballigina kas agsolsolo nga ina. (Proverbio 3:5, 6) Ti nasayaat a kababalinna ket agminar kadagiti kalat nga impasdekna para kadagiti annakna. “Kanayon nga iparegta kadakami ni Nanang ti panangragpat iti amin-tiempo a ministerio kas kalat,” kuna ni Darren. “Kas resultana, simrekak iti amin-tiempo a ministerio agraman ti uppat kadagiti lima a kakabsatko a babbai. Ngem saan nga impannakkel daytoy ni Nanang. Inkagumaak a tinulad dagiti agkakaimbag a galadna.” Pudno, saan nga amin nga annak ket dumakkel nga agserserbi iti Dios, kas kadagiti annak ni Olivia. Ngem no aramiden ti ina ti amin a kabaelanna nga agbiag a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia, manamnamana ti panangiwanwan ken naayat a suporta ni Jehova.​—Salmo 32:8.

18. Kasanotayo a maipakita nga apresiarentayo ti kongregasion Kristiano a probision ni Jehova?

¹⁸ Dakkel a saranay ti ipapaay ti Dios babaen ti kongregasion Kristiano, nga addaan kadagiti regular a programa ti naespirituan a panagpakan, iti Nakristianuan a panagkakabsat, ken kadagiti nataengan iti naespirituan a “sagut a tattao.” (Efeso 4:8) Dagiti matalek a panglakayen pagreggetanda a pabilgen ti amin a kameng ti kongregasion, a nangnangruna nga asikasuenda dagiti kasapulan ‘dagiti ulila ken balo a babbai kadagiti rigatda.’ (Santiago 1:27) Gapuna, agtalinaedkayo a sisisinged iti ili ti Dios, a diyo pulos iputputong ti bagiyo.​—Proverbio 18:1; Roma 14:7.

Ti Pagsayaatan ti Panagpasakup

19. Apay a ti panagpasakup ti babai iti asawana dina ipamatmat ti pannakaipababa, ken ania a kapadasan iti Biblia ti mangpaneknek iti dayta?

¹⁹ Pinarsua ni Jehova ti babai kas komplemento ti lalaki. (Genesis 2:18) Gapuna, ti panagpasakup ti babai iti asawana dina ipamatmat ti pannakaipababa. Imbes ketdi, ikkanna ti babai iti dignidad, yantangay gundawayna dayta a mangusar kadagiti adu a sagut ken talentona maitunos iti pagayatan ti Dios. Deskribiren ti Proverbio kapitulo 31 ti nadumaduma a trabaho ti natalugadingan nga asawa a babai iti nagkauna nga Israel. Tulonganna dagiti agkasapulan, agmula iti ubas, ken gumatang iti daga. Wen, “ti puso ti makinkukua kenkuana nangikabil . . . iti panagtalek, ken saan nga agkurang iti gunggona.”​—Bersikulo 11, 16, 20.

20. (a) Ania koma ti panangmatmat ti Kristiano a babai kadagiti inted ti Dios nga abilidad, wenno sagutna? (b) Ania dagiti agkakaimbag a galad nga imparangarang ni Ester, ken kas resultana, kasano ti panangusar kenkuana ni Jehova?

²⁰ Ti nanakman, managbuteng-Dios a babai dina tarigagayan nga itan-ok ti bagina wenno makikompetensia ken ni lakayna. (Proverbio 16:18) Saanna nga ipangpangruna ti bukodna a pagnam-ayan babaen dagiti sekular a kalat no di ket usarenna ti inted ti Dios nga abilidadna tapno agserbi kadagiti sabsabali​—ti pamiliana, pada a Kristiano, kaarruba, ken kangrunaan iti amin, ni Jehova. (Galacia 6:10; Tito 2:3-5) Usigenyo ti dinakamat ti Biblia a kapadasan ni Reyna Ester. Nupay napintas, naemma ken managpasakup ti reyna. (Ester 2:13, 15) Idi nakiasawa, impakitana ti nauneg a panagraemna ken ni lakayna, ni Ari Asuero, saan ket a kas iti impakita ni Vasti, ti immun-una nga asawa ti ari. (Ester 1:10-12; 2:16, 17) Rinaemna met ti kapanunotan ti laklakay a kasinsinna, ni Mardokeo, mainaig kadagiti maitutop a bambanag​—uray kalpasan ti pannakaisaadna kas reyna. Ngem saan met a nakapuy! Simamaingel nga imbutaktakna ni Haman, maysa a nabileg ken naranggas a tao a nangisayangkat iti pannakaikisap dagiti Judio. Dakkel ti nangusaran ni Jehova ken ni Ester no iti pannakaitalimeng ti ilina.​—Ester 3:8–4:17; 7:1-10; 9:13.

21. Kasano a ti Kristiano a babai agbalin nga ad-adda a napateg iti imatang ni Jehova?

²¹ Nalawag nga iti naglabas ken iti agdama, impakita dagiti nadiosan a babbai ti eksklusibo a debosionda ken ni Jehova ken iti panagdayaw kenkuana. No kasta, napateg iti imatang ni Jehova dagiti babbai nga agbuteng kenkuana. Dakayo a kakabsat a babbai, palubosanyo nga in-inut a sukogennakayo ni Jehova babaen ti espirituna tapno ad-adda nga agbalinkayo a matarigagayan a “basehas,” daydiay “naisagana a maipaay iti tunggal naimbag nga aramid.” (2 Timoteo 2:21; Roma 12:2) No maipapan kadagita a napateg a managdaydayaw, kuna ti Sao ti Dios: “Ikkanyo iti bunga dagiti imana, ket isu idaydayaw koma dagiti aramidna uray kadagiti ruangan.” (Proverbio 31:31) Sapay koma ta kasta ti tunggal maysa kadakayo.

[Footnotes]

Malagipyo Pay?

• Kasano a ti dadduma a Kristiano a babbai idi umuna a siglo nagbalinda a napateg iti imatang ni Jehova?

• Kasano a ti adu a kakabsat a babbai iti kaaldawantayo pinagbalinda ti bagida a napateg iti Dios?

• Kadagiti ania a pamay-an a saranayen ni Jehova dagiti agsolsolo nga inna ken dadduma a di naasawaan a kakabsat a babbai?

• Kasano a maipakita ti babai ti naimpusuan a panagraemna iti urnos ti kinaulo?

[Kahon iti panid 17]

DAGITI ULIDAN NGA UTOBEN

Kayatyo kadi nga usigen dagiti dadduma pay nga ulidan dagiti matalek a babbai a nadakamat iti Biblia? No wen, pangngaasiyo ta basaenyo dagiti sumaganad a naisitar a teksto. Bayat a mennamennaenyo dagiti tattao a nadakamat iti listaan, ikagumaanyo a sukimaten dagiti prinsipio a mabalinyo a parayrayen iti biagyo.​—Roma 15:4.

◆ Sara: Genesis 12:1, 5; 13:18a; 21:9-12; 1 Pedro 3:5, 6.

◆ Naparabur nga Israelita a babbai: Exodo 35:5, 22, 25, 26; 36:3-7; Lucas 21:1-4.

◆ Debora: Uk-ukom 4:1–5:31.

◆ Ruth: Ruth 1:4, 5, 16, 17; 2:2, 3, 11-13; 4:15.

◆ Babai a taga Sunem: 2 Ar-ari 4:8-37.

◆ Babai a taga Fenicia: Mateo 15:22-28.

◆ Marta ken Maria: Marcos 14:3-9; Lucas 10:38-42; Juan 11:17-29; 12:1-8.

◆ Tabita: Aramid 9:36-41.

◆ Dagiti uppat a babbalasang ni Felipe: Aramid 21:9.

◆ Febe: Roma 16:1, 2.

[Ladawan iti panid 15]

Komkomendaranyo kadi dagiti di naasawaan a kakabsat a babbai a sisusungdo a mangan-annurot iti linteg ti Dios?

[Ladawan iti panid 16]

Ania dagiti espesipiko a mabalin nga ikararag sakbay a mapan ageskuela dagiti annak?