Nakallalagip a Pannakaipasngay

“Nayanak kadakayo ita nga aldaw ti maysa a Manangisalakan, nga isu ti Kristo nga Apo.”​—Lucas 2:11.

AGARUP dua a ribu a tawenen ti napalabas, maysa a babai iti ili ti Betlehem ti nangipasngay iti lalaki a maladaga. Sumagmamano laeng nga umili ti nakabigbig iti kinapateg dayta a panagpasngay. Ngem adda dagiti pastor nga agipapaarab kadagiti arbanda iti rabii ket nakitada ti umariwekwek nga anghel ken nangngegda ida nga agkankanta iti: “Dayag iti Dios kadagiti kangatuan, ket iti daga talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem.”​—Lucas 2:8-14.

Kalpasanna, dagiti pastor nasarakanda ni Maria ken ni Jose nga asawana iti maysa a kuadra, kas imbaga dagiti anghel. Ni Maria impaiddana ti ubing, nga inawaganna iti Jesus, iti kulluong iti kuadra. (Lucas 1:31; 2:12) Ita, dua a ribu a tawenen ti napalabas, agarup kakatlo iti sangatauan ti mangibagbaga a pasurot ida ni Jesu-Kristo. Kasta met, dagiti pasamak a nainaig iti pannakaipasngayna ti nakaibatayan ti maysa nga estoria nga ad-adu a daras a naisalaysay ngem iti aniaman a dadduma a pakasaritaan.

Ti Espania, a napeklan a Katoliko ken nairuam kadagiti piesta, ket nagaramid iti adu a pamay-an a panglaglagip iti dayta a naisangsangayan a rabii idiay Betlehem.

Ti Krismas Idiay Espania

Sipud idi maika-13 a siglo, ti eksena ti pannakaipasngay ni Jesus ti maysa kadagiti kalatakan nga aspeto kadagiti rambak dagiti Espaniol. Adu a pamilia ti mangaramid iti bassit a sinan kulluong a nagiddaan ni Jesus. Adda dagiti damili a pigurin a mangiladawan kadagiti pastor ken Mago (wenno “tallo nga ari”), agraman da Jose, Maria, ken Jesus. Dagiti Belen nga addaan kadagiti pigurin a dandani kadakkel ti tao ti masansan a maiplastar iti asideg dagiti munisipio no panawen ti Krismas. Ni Francis ti Assisi nabatad nga inyussuatna daytoy a kostumbre idiay Italia tapno aginteres dagiti tattao iti salaysay ti Ebanghelio maipapan iti pannakaipasngay ni Jesus. Idi agangay, dagiti monghe a pasurot ni Francis pinaglatakda dayta idiay Espania ken iti adu a sabsabali pay a pagilian.

Nalatak ti papel dagiti Mago no marambakan ti Krismas idiay Espania, kas iti Santa Claus kadagiti dadduma a pagilian. Mapapati a dagiti Mago sagutanda dagiti ubbing idiay Espania no Enero 6, Día de Reyes (Aldaw Dagiti Ari), no kasano a dagiti Mago, sigun iti patpatien ti kaaduan, nangyegda kadagiti sagut iti kappasngay a ni Jesus. Ngem manmano a tattao ti makaammo nga iti salaysay ti Ebanghelio, saan a nadakamat ti bilang dagiti Mago a simmarungkar ken ni Jesus. Imbes nga ar-ari, ad-adda nga umiso nga awagan dagitoy kas astrologo.a Kanayonanna, kalpasan ti panagbisita dagiti Mago, pinapatay ni Herodes dagiti amin nga ubbing a lallaki iti Betlehem “manipud dua ti tawenna ken agpababa” iti panangikagumaanna a mangpapatay ken ni Jesus. Dayta ti mangipasimudaag a nabayag bassiten a naipasngay ni Jesus idi simmarungkarda.​—Mateo 2:11, 16.

Sipud idi maika-12 a siglo, dagiti pasamak idi naipasngay ni Jesus, agraman ti isasarungkar dagiti pastor iti Betlehem ken kalpasanna dagiti Mago ket naipabuya kadagiti teatro ti sumagmamano nga ili ti Espania. Ita, kaaduan a siudad ti Espania ti mangangay iti cabalgata, wenno parada, iti kada Enero 5, a kabayatan dayta agsakay “dagiti tallo nga ari” kadagiti nalabor a lugan nga agturong iti sentro ti siudad, a mangiwaras iti kendi kadagiti agbuybuya. Aramidenda a nabiag ti piesta babaen dagiti tradision a dekorasion ti Krismas ken villancicos (karoling).

Kaaduan a pamilia nga Espaniol pagaayatda ti maaddaan iti naisangsangayan a pangrabii iti Bisperas ti Krismas (Disiembre 24). Ti tradision a taraon ramanenna ti turrón (sinam-it a naaramid iti almendro ken diro), marzipan, napakebbet a prutas, tinuno a karnero, ken taraon manipud baybay. Dagiti agkakapamilia, uray dagidiay agnanaed iti adayo, ikagumaanda ti agtitipon a mangrambak iti dayta nga okasion. Bayat ti sabali pay a tradision a pannangan, iti Enero 6, mangan ti pamilia iti roscón de reyes, sinan singsing a bibingka “dagiti Ari” nga addaan iti sorpresa (bassit a banag) a naidulin iti uneg. Adda umasping a kostumbre idi panawen ti Roma a ti maysa nga adipen a makaala iti naidulin a banag ket agbalin nga “ari” iti maysa nga aldaw.”

“Ti Karagsakan ken Kaokupaduan a Tiempo ti Tawen”

Aniaman ti timmaud a lokal a kostumbre, ti Krismas ti nagbalin ita a kangrunaan a piesta iti lubong. Ti The World Book Encyclopedia dineskribirna ti Krismas kas “ti karagsakan ken kaokupaduan a tiempo ti tawen para kadagiti minilion a Kristiano ken di Kristiano iti intero a lubong.” Nasayaat kadi dayta?

Nalawag a maysa a naisangsangayan a pasamak ti pannakaipasngay ni Kristo. Napatalgedan ti kinapategna gapu ta inwaragawag dayta dagiti anghel kas pakpakauna ti “talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem.”

Nupay kasta, “idi rugrugi ti Kristianidad, ti pannakaipasngay ni Jesus ket saan a narambakan kas maysa a piesta,” impaganetget ti Espaniol a periodista a ni Juan Arias. No kasta, nangrugian ti panangrambak iti Krismas? Ania ti kasayaatan a wagas ti pananglagip iti pannakaipasngay ken biag ni Jesus? Masungbatan dagita a saludsod iti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]