Pakasaritaan ti Biag
Dagiti Umiso a Pangngeddeng a Nangyeg Kadagiti Tungpal-Biag a Bendision
Kas insalaysay ni Paul Kushnir
IDI 1897 immakar da Lolo ken lolak idiay Canada manipud Ukraine ket nagindegda iti asideg ti Yorkton, Saskatchewan. Kaduada a simmangpet sadiay ti uppat nga annakda—tallo a lallaki ken maysa a babai nga agnagan iti Marinka. Impasngaynak idi 1923, ket siak ti maikapito nga anakna. Simple laeng ti biag idi ngem natalged. Nasustansia ti taraonmi ken naimeng ti kawesmi, ken ipapaay ti gobierno dagiti serbisio a kasapulan. Agaammoyo dagiti naingayyeman nga agkakaarruba no adda dadakkel a trabaho. Idi arinunos ti 1925 (bulan ti Nobiembre ken Disiembre), adda simmarungkar kadakami a maysa kadagiti Estudiante ti Biblia, kas pannakaawag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Natignaykami idi nga agdesision gapu iti dayta nga isasarungkar, banag a pagyamyamanak agingga ita.
Nakagteng iti Pagtaenganmi ti Kinapudno ti Biblia
Nakagun-od ni Nanang iti sumagmamano a bokleta kadagiti Estudiante ti Biblia ket nabigbigna a dagus ti kinapudno. Napartak a rimmang-ay iti naespirituan ket nabautisaran idi 1926. Idi nagbalin ni Nanang nga Estudiante ti Biblia, naan-anay a nagbalbaliw ti panangmatmatmi iti biag. Nagbalin a pagdagusan ti balaymi. Masansan a makipagnaed kadakami dagiti agdaldaliasat a manangaywan, a maawagan idi iti pilgrim, ken dadduma nga Estudiante ti Biblia. Idi 1928, ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan impabuyana kadakami ti “Eureka Drama,” maysa a pinasimple a bersion ti “Photo-Drama of Creation.” Binulodna kadakami nga ubbing ti maysa nga ay-ayam a tukak nga aguni. No agunin ti tukak, panawenen a sukatan ti slide. Maragsakankami iti naitulongmi kenkuana iti dayta a drama!
Masansan a bumisita kadakami ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan a ni Emil Zarysky babaen ti luganna nga isu metten ti balayna. No dadduma kuyogen ti barona, a nangparegta kadakami nga ubbing nga agplano nga agbalin nga amin-tiempo a ministro, wenno payunir. Adu a payunir ti nagdagus iti balaymi. Naminsan, impabulod ni Nanang ti maysa a kamiseta iti maysa a payunir bayat a sinursiran ni Nanang ti kamisetana. Di ingagara a nayawidna dayta. Nabayag pay sakbay nga impatulodna dayta ket nagpadispensar iti pannakaitantan ti pannakaisublina. “Diak kabaelan ti pangselio a sangapulo a cents,” insuratna. Inusarna la koman ti kamiseta! Kayatko a tuladen ti kinamanagsakripisio dagita a payunir. Agyamanak iti kinamanagpadagus ni Nanang, a nangparagsak iti biagmi ken nangpabileg iti ayatmi kadagiti kakabsat.—1 Pedro 4:8, 9.
Saan a nagbalin ni Tatang nga Estudiante ti Biblia, ngem dinakam binusor. Idi 1930, impausarna pay kadagiti kakabsat ti dakkel a kamarinna para iti maysa nga aldaw nga asamblea. Nupay pito laeng idi ti tawenko, naallukoyak iti ragsak ken kinasagrado dayta nga okasion. Natay ni Tatang idi 1933. Nupay maysa idin a balo ni Nanang ken addaan iti walo nga annak, saan a pulos a nagbaliw ti determinasionna a mangiwanwan kadakami iti dana ti pudno a panagdayaw. Ikuyognak a kanayon kadagiti gimong. Kadagidi a tiempo, kasla nakapapaut dagiti gimong, ket kayatko ti makiay-ayam kadagiti ubbing a napalubosan nga agay-ayam iti ruar. Ngem gapu iti panagraemko ken Nanang, nagtalinaedak iti tugawko. Bayat nga aglutluto ni Nanang, masansan a mangadaw iti teksto sana saludsoden kaniak no pakabasaan dayta iti Biblia. Idi 1933, adu ti apitmi isu a gimmatang ni Nanang iti maysa a lugan manipud iti naganansiami. Binabalaw ti dadduma a kaarrubami ta sinayangna kano ti kuarta, ngem pampanunoten ngamin ni Nanang a mausar dayta kadagiti teokratiko nga aktibidadmi. Umiso ti desisionna.
Tinulongandak a Mangaramid Kadagiti Umiso a Pangngeddeng
Adda tiempo a ti maysa nga agtutubo masapul a mangaramid kadagiti desision a mangapektarto iti masakbayanna. Nagpayunir da Manang Helen ken Kay idi dimteng dayta a tiempo iti biagda. Maysa kadagiti payunir a nagdagus iti balaymi isu ni John Jazewsky, maysa a mapagwadan nga agtutubo a lalaki. Kiniddaw ni Nanang a makipagyan kadakami ni John iti sumagmamano a tiempo tapno tulongannakami iti talon. Kalpasanna, ni John inkallaysana ni manangko a Kay, ket nagserbida kas payunir iti teritoria nga asideg iti lugarmi. Idi agtawenakon iti 12, inawisdak a kumuyog kadakuada bayat ti bakasion iti eskuelaan. Iti kasta napadasak ti biag ti payunir.
Idi agangay, kabaelanmin ti agtalon ken manongko a John. Gapuna, kadagiti bulan ti Hulio ken Agosto, nakapagserbi ni Nanang kas iti maaw-awagan ita nga auxiliary pioneer. Usaren ni Nanang ti kariton a guyoden ti lakayen a kabalio. Pinanaganan idi ni Tatang dayta a nasubeg a lakay a kabalio iti Saul, ngem para ken Nanang, naanus ken natulnog dayta a kabalio. Pagay-ayatmi ti agtalon ken ni Manong John, ngem tunggal agawid ni Nanang manipud pangasabaan ken estoriaenna dagiti kapadasanna, rimmayray ti tarigagaymi nga agpayunir imbes nga agtalon. Idi 1938, pinarang-ayko ti panagserbik, ket nabautisaranak idi Pebrero 9, 1940.
Idi agangay, nadutokanak kas adipen ti kongregasion. Aywanak dagiti rekord ti kongregasion ket maragsakanak tunggal adda panagrang-ay. Adda bukodko a pangasabaan a teritoria iti maysa nga ili nga agarup sangapulo a milia ti kaadayona iti pagtaenganmi. Bayat ti panawen ti lam-ek, mapanak sadiay iti kada lawas ket maturogak iti maysa wenno dua a rabii iti makinngato a siled (attic) iti pagtaengan ti maysa a pamilia nga interesado iti Biblia. Kalpasan ti pannakisaritak iti pastor ti Luterano—ken gapu ta saanak unay a nagannad—binutbutengnak nga ayabanna ti polis no diak panawan ti arbanna. Ngem dayta ti ad-adda a nangpabileg kaniak nga agtultuloy.
Idi 1942, nagplano ti kabsatko a ni Kay ken ni lakayna a John a tumabuno iti kombension idiay Cleveland, Ohio, idiay Estados Unidos. Maragsakanak ta inawisdak. Dayta a kombension ti maysa kadagiti kasayaatan a kapadasak. Ad-adda a pinatalgedanna dagiti planok iti masanguanan. Ni Kabsat Nathan Knorr, a mangidadaulo idi iti trabaho iti intero a lubong, makaawis ti inwaragawagna a panagkasapulan iti 10,000 nga agibumbunannag tapno agpayunir, isu nga inkeddengko idin ti agpasalista!
Idi Enero 1943, ni Henry a maysa nga agdaldaliasat a ministro, binisitana ti kongregasionmi. Naparegtakami iti makatignay a palawagna. Kabigatanna, nakalamlam-ek, ket nakarkaro pay ti lam-ek gapu iti napigsa nga amian. Kadawyan a saankami a rummuar no kasta a nalamiis unay ti tiempo, ngem ni Henry magagaran unay a rummuar a mangasaba. Isu ken dagiti kakaduana nagluganda iti bagon, maysa a lugan a guyoden ti kabalio nga addaan iti dalikan, tapno mapan iti maysa a bario a 11 a kilometro ti kaadayona. Sisiak a simmarungkar iti maysa a pamilia nga addaan iti lima a babbarito. Mayatda a payadalan iti Biblia, ket idi agangay inawatda ti kinapudno.
Panangasaba iti Sidong ti Panangiparit
Bayat ti Gubat Sangalubongan II, naparitan ti panangasaba idiay Canada. Masapul nga ilemmengmi dagiti literatura ti Biblia, ket adu ti pagilemmengan iti talonmi. Masansan a bumisita dagiti polis ngem awan a pulos ti nasarakanda. No mangasabakami, Biblia laeng ti usarenmi. Agtataripnongkami iti babassit a grupo, ket dakami ken manongko a John ti napili a sililimed nga agitulod kadagiti pagbasaan.
Bayat ti gubat, nakipaset ti kongregasionmi a nagiwaras iti polieto nga End of Nazism. Rimmuarkami iti tengnga ti rabii. Mabutengak unay idi bayat a siaannad a mapankami kadagiti balbalay ket mangibatikami iti maysa a bokleta iti ruangan. Dayta ti kaaamakan a banag a naaramidko. Nabang-aranak pay idi naitulodmi ti maudi a kopia ti bokleta! Kalpasanna, nagdardaraskami a limmugan iti nakaparada a lugan, binilangmi no addakami amin, sa pimmanawkamin iti kasipngetan ti rabii.
Panagpayunir, Pannakaibalud, ken Dagiti Asamblea
Idi Mayo 1, 1943, nagpakadaak ken Nanang. Nagbiaheak nga agturong iti umuna a destinok, nga awitko ti maysa a bassit a maleta ken adda kakaisuna a 20 a doliar iti pitakak. Pinadagusdak da Kabsat Tom Troop ken ti naayat a pamiliana idiay Quill Lake, Saskatchewan. Iti simmaganad a tawen, napanak iti maysa a naiputputong a teritoria iti Weyburn, Saskatchewan. Idi Disiembre 24, 1944, naarestoak bayat a mangaskasabaak iti lansangan. Kalpasan ti pannakaibaludko iti sumagmamano a tiempo iti pagbaludan ti ili, naipanak iti maysa a kampo idiay Jasper, Alberta. Kaduak sadiay ti dadduma a Saksi a nalikmut iti kinadaeg dagiti parsua ni Jehova a kabambantayan iti Canada. Idi rugrugi ti 1945, pinalubosandakami dagiti opisial ti kampo a tumabuno iti maysa a gimong idiay Edmonton, Alberta. Impadamag ni Kabsat Knorr ti makaparagsak nga irarang-ay ti trabaho iti intero a lubong. Sinegsegganmi ti pannakawayawayami tapno naan-anay manen a makiramankami iti ministerio.
Intuloyko ti nagpayunir idi nawayawayaanak. Di nagbayag kalpasanna, nayanunsio a maaramid ti asamblea nga “All Nations Expansion” idiay Los Angeles, California. Maysa a kabsat a lalaki iti baro a destinok ti nangikabil kadagiti bangko iti trakna tapno makatugaw ti 20 a pasahero. Idi Agosto 1, 1947, rinugianmi ti nakallalagip a biahe, a limmasat iti 7,200 a kilometro a katanapan, desierto, ken nagpipintas a buya, agraman dagiti nasional a parke a Yellowstone ken Yosemite. Nagbiahekami iti 27 nga aldaw—maysa a nakallalagip a kapadasan!
Ti mismo a kombension ket maysa a bendision a diakto pulos malipatan. Tapno naan-anay a magunggonaanak iti asamblea, nagserbiak nga attendant iti aldaw ken guardia iti rabii. Idi timmabunoak iti miting para kadagiti mayat nga agmisionero, sinuratak ti maysa nga aplikasion ngem diak ninamnama a maayabanak. Kabayatanna, idi 1948, nagboluntarioak nga agpayunir idiay probinsia ti Quebec iti Canada.—Isaias 6:8.
Panagadal iti Gilead ken Kalpasanna
Idi 1949, maragsakanak a naawis iti maika-14 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead. Napabileg ti pammatik iti dayta a pannakasanay ken nagbalinak a nasingsinged ken Jehova. Nagturposen da manong John ken Kay iti maika-11 a klase ket agserserbidan kas misionero idiay Makin-amianan a Rhodesia (Zambia itan). Nagturpos ti kabsatko a ni John iti Gilead idi 1956. Nagkaduada ken baketna a ni Frieda a nagserbi idiay Brazil iti 32 a tawen agingga iti ipapatayna.
Iti aldaw ti panagraduarko idi Pebrero 1950, napabilegak unay iti dua a telegrama a naggapu kada Nanang ken ti pamilia Troop idiay Quill Lake. Kastoy ti linaon ti telegrama ti pamilia Troop, a napauluan iti “Balakad iti Nagturpos”: “Nakapatpateg daytoy nga aldaw kenka. Maysa daytoy nga aldaw a kanayon nga ipatpategmonto; ken sapay koma ta naballigi ken naragsak met ti biagmo.”
Naidestinoak nga agserbi iti siudad ti Quebec, ngem nagtalinaedak iti sumagmamano a tiempo idiay Kingdom Farm, idiay New York State, nga ayan idi ti Gilead School. Maysa nga aldaw, sinaludsod kaniak ni Kabsat Knorr no kayatko ti mapan idiay Belgium. Ngem dua nga aldaw kalpasanna, dinamagna no mayatak a maidestino idiay Netherlands. Idi naawatko ti pakaidestinuak, naibaga nga agserbiak “kas adipen ti sanga.” Napalalo ti ragsakko.
Idi Agosto 24, 1950, naglayagak iti 11 nga aldaw nga agturong idiay Netherlands. Umdasen dayta a tiempo a panangbasak iti baro a ruar a New World Translation of the Christian Greek Scriptures. Simmangpetak iti Rotterdam idi Setiembre 5, 1950, ket sibabara a pinasangbaydak ti pamilia ti Bethel. Nupay adu ti nadadael gapu iti Gubat Sangalubongan II, nagsayaat ti naaramidan dagiti kakabsat tapno agtultuloy latta dagiti Nakristianuan nga aktibidad. Bayat nga im-imdengak ti panangisalaysayda kadagiti kapadasanda no kasanoda a nagtalinaed a natarnaw iti sidong ti nakaro a pannakaidadanes, pampanunotek a marigatan dagiti kakabsat nga agserbi iti sidong ti awan kapadasanna nga agtutubo nga adipen ti sanga. Ngem di nagbayag, nalawag nga awan gayam ti rumbeng a pagdanagak.
Siempre, masapul a maasikaso ti sumagmamano a bambanag. Simmangpetak sakbay la unay ti kombension ket naragsakanak a nakakita iti rinibu a delegado a nagdagus iti mismo a pagasambleaan. Para iti sumaganad a kombension, insingasingko a mangbirokkami kadagiti pagdagusan a pribado a balbalay. Imbaga dagiti kakabsat a nasayaat dayta, ngem saan a nasayaat para iti pagilianda. Kalpasan ti panagsasaritami, nagnunumuanmi a kagudua ti agdagus kadagiti balay dagiti saan a Saksi iti siudad a pagasambleaan ken kagudua ti agdagus iti mismo a pagasambleaan. Gapu ta naragsakanak kadagiti resultana, dinakamatko dayta ken Kabsat Knorr idi timmabuno iti kombension. Nupay kasta, dagus a naikkat ti nariknak nga adda nasayaat a nagapuananmi idi nabasak ti report maipapan iti kombension iti Ti Pagwanawanan, a nangibaga: “Masiguradomi nga inton sumaganad buyogen iti pammati ikagumaan dagiti kakabsat ti mangsapul iti pagdagusan dagiti makikombension iti kasayaatan a lugar a mabalin a pangasabaan, ti pagtaengan dagiti tattao.” Kasta ti inaramidmi iti “sumaganad”!
Idi Hulio 1961, dua a pannakabagi ti sanga nga opisina iti lugarmi ti naawis a tumabuno iti miting idiay London a kadua ti dadduma a pannakabagi. Inyanunsio ni Kabsat Knorr a mabalin a magun-odanto ti New World Translation of the Holy Scriptures iti ad-adu a lenguahe, agraman ti Olandes. Nakaragragsak dayta a damag! Naimbag ta saanmi nga ammo no kasano kadakkel dayta a proyekto. Dua a tawen kalpasanna, idi 1963, maragsakanak a nakipaset iti programa ti kombension idiay New York a nakairuaran ti New World Translation of the Christian Greek Scriptures iti Olandes.
Pangngeddeng ken Baro a Pakaibaonan
Idi Agosto 1961, inkasarko ni Leida Wamelink. Inawat ti intero a pamiliana ti kinapudno idi 1942 bayat ti panangidadanes dagiti Nazi. Nagpayunir sipud idi 1950 ket nagserbin iti Bethel sipud idi 1953. Ti kinagagetna iti Bethel ken iti kongregasion ipamatmatna nga isu ket maysa a potensial a nasungdo a kadua iti ministerio.
Nasurok la bassit a makatawen kalpasan ti kasarmi, naawisak nga agadal iti sangapulo a bulan idiay Brooklyn para iti ad-adu pay a pannakasanay. Awan idi ti probision a kumuyog dagiti assawa a babbai. Nupay saan a nasayaat ti salun-at ni Leida, siaayat nga imbagana nga awatek ti imbitasion. Idi agangay, kimmaro ti an-anayen ni Leida. Inkagumaanmi ti agtalinaed idiay Bethel, ngem idi agangay inkeddengmi a nasaysayaat no agserbikami iti amin-tiempo iti tay-ak. Isu a rinugianmi ti agserbi iti trabaho a panagdaliasat. Di nagbayag, masapul a maipasidong ni baketko iti maysa a delikado nga operasion. Babaen ti naayat a tulong dagiti gagayyem, nabaelanmi a tinaming ti kasasaad, ket makatawen kalpasanna, mabalinmi payen ti agserbi kas manangaywan iti distrito.
Tinagiragsakmi ti pito a tawen a makapabileg a panagserbi iti trabaho a panagdaliasat. Kalpasanna, masapul manen a mangaramidkami iti napateg a desision idi naawisak a mangisuro iti Kingdom Ministry School idiay Bethel. Inawatmi, nupay maikawakami manen, ta pagay-ayatmi ti trabaho a panagdaliasat. Dagiti 47 a klase, a nagpaut iti dua a lawas ti tunggal maysa, ti nangted iti gundaway kaniak a mangiranud kadagiti naespirituan a bendision kadagiti panglakayen ti kongregasion.
Bayat dayta a tiempo, agsagsaganaak a bumisita ken nanangko idi 1978. Ngem di ninamnama a nakaawatkami iti telegrama idi Abril 29, 1977 nga agkuna a pimmusayen ni Nanang. Nagladingitak ta saankon a mangngeg ti nadungngo a timekna wenno mayebkas ti panagyamanko kenkuana iti amin nga inaramidna kaniak.
Idi naturposen ti Kingdom Ministry School naawiskami nga agbalin a miembro ti pamilia ti Bethel. Bayat dagiti simmaganad a tawen, nagserbiak iti sangapulo a tawen kas coordinator iti Branch Committee. Idi agangay, nangdutok ti Bagi a Manarawidwid iti baro a coordinator, nga ad-adda a makabael a mangibaklay iti responsabilidad. Agyamanak unay iti dayta.
Panagserbi Sigun iti Ipalubos ti Edad
Agpadakamin ken Leida nga agtawen iti 83. Tinagiragsakko ti nasurok nga 60 a tawen a panagserbi iti amin a tiempo. Kaduak ti nasungdo a baketko iti naudi nga 45 a tawen. Imbilangna ti panangtulongna kaniak iti amin a nakaibaonanmi kas paset ti dedikado a panagserbina ken Jehova. Ita, aramidenmi ti aniaman a kabaelanmi iti Bethel ken iti kongregasion.—Isaias 46:4.
Sagpaminsan, maragsakankami a manglagip iti sumagmamano a nararagsak a panawen ti biagmi. Awan a pulos ti pagbabawyanmi iti naaramidanmi a panagserbi ken Jehova, ket mamatikami a kasayaatan pay la dagiti desision nga inaramidmi idi agtutubokami pay. Determinadokami nga agtultuloy nga agserbi ken mangidayaw ken Jehova iti amin a pigsami.
[Ladawan iti panid 13]
Kaduak ni manongko a Bill ken ti kabaliomi a ni Saul
[Ladawan iti panid 15]
Idi aldaw ti kasarmi, Agosto 1961
[Ladawan iti panid 15]
Dakami ken Leida ita