Madadaelto Kadi ti Dagatayo?

PINAMPANUNOTMO kadin no anianto ti mapasamak iti dagatayo? Patien ti adu a madadaelto ti napintas a dagatayo gapu iti makitkitada a mapaspasamak iti dayta.

Kinapudnona, madaddadael ita ti daga gapu iti abusado a panangusar kadagiti gamengna, kas iti danum, kabakiran, ken iti atmosperana. Mamakdaar met ti dadduma a sientista a ti daga ken dagiti amin a sibibiag a parsua iti dayta ket mabalin a madadael babaen kadagiti banag a kas iti dakkel a meteorite, bumtak a bituen, wenno ti pannakaibus ti hidrohena nga agserserbi kas enerhia ti init.

Patien dagiti sientista a ti abilidad ti daga a mangtaginayon iti biag ti tao ket in-inut a mapukaw​—nalabit kalpasan ti adu a bilion a tawen. Dineskribir dayta ti Encyclopædia Britannica kas “ti di magawidan a pagannayasan nga agtungpal iti nakirokiro a kasasaad.”

Makaparagsak ta ipampanamnama kadatayo ti Biblia a saan nga ipalubos ni Jehova a Dios a madadael wenno saanen a mapagnaedan ti dagatayo. Kas Namarsua, saan a limitado ti ‘dinamiko nga enerhiana,’ isu a kabaelanna a taginayonen ti uniberso iti agnanayon. (Isaias 40:26) Gapuna, mabalinmo a patien dagitoy a sasao: “[Ti Dios] imbangonna ti daga kadagiti naipasdek a dissona; saanto a mapagdiwengdiweng dayta agingga iti tiempo a di nakedngan, wenno iti agnanayon.” “Idaydayawyo, dakayo nga init ken bulan. Idaydayawyo, dakayo amin a bituen ken lawag. . . . Ta isu nagbilin, ket naparsuada. Ket pagtalinaedenna ida iti agnanayon.”​—Salmo 104:5; 148:3-6.

Ti Panggep ti Dios Para iti Daga

Pulos a saan a pinanggep ti Dios a maabusar ken marugitan ti daga a kas iti mapaspasamak ita. Imbes ketdi, pinarsuana ti umuna a lalaki ken babai a da Adan ken Eva, ken pinagnaedna ida iti nagpintas a minuyongan. Siempre, ti Paraiso a pagtaenganda ket saan nga agtalinaed a napintas a bukbukodna. Tinudingan ida ti Dios a ‘mangtalon ken mangaywan’ iti dayta. (Genesis 2:8, 9, 15) Anian a makaparagsak ken makapnek a trabaho ti inkumit ti Dios kadagiti perpekto idi a nagannaktayo!

Ngem ti panggep ti Dios para iti daga ket saan laeng a basta panangaywan iti dayta nga orihinal a minuyongan. Kayatna nga agbalin a paraiso ti intero a daga. Dayta ti makagapu a kastoy ti imbilin ti Dios kada Adan ken Eva: “Agbungakayo ken agadukayo ket punnuenyo ti daga ken parukmaenyo, ket pagpasakupenyo dagiti ikan iti baybay ken dagiti agtaytayab a parsua iti langlangit ken tunggal sibibiag a parsua nga aggargaraw iti rabaw ti daga.”​—Genesis 1:28.

Ngem makapaladingit ta dayta a panggep ti Dios ket binusor ti maysa a natangsit nga anghel a napanaganan iti Satanas. Tinarigagayanna nga agdayaw kenkuana da Adan ken Eva. Babaen ti pananglimlimo ni Satanas kas maysa a serpiente, naisungsongna ida nga agrebelde maibusor iti turay ti Dios. (Genesis 3:1-6; Apocalipsis 12:9) Nasair la ketdi ti Namarsua kadatayo gapu iti panagimbubukodan ken kinaawan panagyamanda! Ngem nupay nagrebeldeda, saan a nabalbaliwan ti panggep ni Jehova a Dios para ditoy daga. Kinunana: “Ti saok a rummuar manipud iti ngiwatko . . . saanto nga agsubli kaniak nga awanan kadagiti nagbanagan, no di ket sigurado nga aramidennanto daydiay pagragsakak, ket sigurado nga agballiginto iti banag a nangibaonak iti dayta.”​—Isaias 55:11.

Adda nasayaat a rason nga impalubos ni Jehova nga agtultuloy ti panagrebelde ni Satanas agingga iti kaaldawantayo. Bayat dayta a panawen, napadasan dagiti tattao ti adu a kita ti gobierno nga iturayan ti tattao, ket pinaneknekan dagiti resulta a ti isisina iti Dios nga intandudo ni Satanas ket saan a pulos a makagunggona.a​—Jeremias 10:23.

Ngem iti laksid ti amin a kasasaad a pinataud ni Satanas bayat dagiti naglabas a milenio, adda dagiti nalinteg a tattao a binendisionan ti Dios. Pinagtalinaedna met iti Biblia ti salaysay maipapan kadagiti resulta ti panagtulnog iti Dios wenno panangilaksid iti turayna. Maysa pay, adda dagiti nagsayaat nga inaramid ni Jehova nga agpaay a pagimbagantayo iti masanguanan. Siaayat nga impaayanna ti sangatauan iti Manangisalakan babaen ti panangibaonna iti patpatgenna nga Anak a ni Jesu-Kristo tapno isurona kadatayo ti kasayaatan a panagbiag ken tapno ipaayna ti biagna para kadatayo. (Juan 3:16) Gapu ta saan a maikari ni Jesus a matay, ti ipapatayna ket inusar ti Dios kas legal a pagibasaran tapno masubbot ti napukaw da Adan ken Eva a namnama a biag nga agnanayon iti maysa a sangalubongan a paraiso.b Tapno maibanag dayta, nangipasdek ni Jehova a Dios iti nailangitan a gobierno a mangituray iti intero a sangatauan, ket dinutokanna ti Anakna nga isu ti napagungar a ni Jesu-Kristo, tapno agbalin nga Ari iti dayta a Pagarian. Dayta a nagsayaat nga urnos ti mangipasigurado a maibanag ti panggep ti Dios agpaay iti daga.​—Mateo 6:9, 10.

Gapuna, naan-anay a makapagtalekka kadagitoy a nagsayaat a kari a naisurat iti Biblia: “Magessatto dagiti mismo a managaramid iti dakes, ngem dagidiay mangin-inanama ken Jehova isuda ti mangtagikuanto iti daga. Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.” “‘Adtoy! Ti tolda ti Dios adda iti sangatauan, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti ilina. Ket ti Dios a mismo addanto kadakuada. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.’ Ket kinuna Daydiay situtugaw iti trono: ‘Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti amin a bambanag.’”​—Salmo 37:9, 29; Apocalipsis 21:3-5.

Saan a Kontraen ti Biblia ti Mismo nga Ibagbagana

Ngem mabalin a mapanunot ti dadduma, ‘Kasanotayo a mapagtutunos dagita a teksto ti Biblia ken ti dadduma pay a bersikulo a kasla dakdakamatenda ti panungpalan ti daga?’ Usigentayo ti dadduma a pagarigan. Ipakita ti kasta a panagsukimat a ti Biblia ket saanna a kontraen ti mismo nga ibagbagana.

Nabayagen sakbay pay a nabigbig dagiti sientista ti “pagannayasan nga agtungpal iti nakirokiro a kasasaad” iti amin a pisikal a bambanag, ti salmista iti Biblia inkararagna iti Dios: “Insaadmo dagiti pamuon ti mismo a daga, ket ti langlangit isuda ti aramid dagita imam. Isuda mapukawdanto, ngem sika agtalinaedkanto; ket kas iti maysa a kawes isuda amin marunotdanto. Kas iti pagan-anay sukatamto ida, ket turposendanto ti batangda. Ngem kastaka met laeng, ket saanto a maturpos dagiti bukodmo a tawen.”​—Salmo 102:25-27.

Idi isursuratna dagita a sasao, saan a konkontraen ti salmista ti agnanayon a panggep ti Dios para iti daga. Imbes ketdi, pagdildiligenna ti kinaagnanayon ti Dios ken ti nalaka a pannakadadael ti amin a banag a pinarsuana. No awan ti agnanayon a pannakabalin ti Dios a mangpabaro, mapukaw ti urnos agingga a madadaelto ti uniberso​—agraman ti sistema solar a mangipapaay kadatayo iti kinatalged, lawag, ken enerhia. Gapuna, “marunot” wenno naan-anayen a madadael ti daga no mabaybay-an daytoy.

Adda pay dadduma a bersikulo iti Biblia a kasla komontra iti nadakamat a panggep ti Dios agpaay iti daga. Kas pagarigan, dakamaten ti Biblia ti ‘panaglabas’ ti langit ken daga. (Apocalipsis 21:1) Sigurado a dagita a sasao ket saan a maikontra iti kari ni Jesus: “Naragsak dagiti naalumamay ti kababalinda, yantangay tawidendanto ti daga.” (Mateo 5:5) Ania ngarud ti kayat a sawen ti Biblia idi dakamatenna ti ‘panaglabas’ ti langit ken daga?

Masansan nga usaren ti Biblia ti sao a “daga” iti simboliko nga anag a ti tukoyenna ket ti kagimongan ti tattao. Kas pagarigan, usigem daytoy a bersikulo: “Ti intero a daga nagtultuloy nga addaan maymaysa a pagsasao ken addaan maymaysa a pakabuklan ti sasao.” (Genesis 11:1) Nalawag a ti “daga” ditoy ket tumukoy kadagiti tattao idi ditoy daga. Ti sabali pay a pagarigan ket ti Salmo 96:1, a kastoy ti kunana iti King James Version: “Kantaanyo ti APO, intero a daga.” Nalawag ngarud nga iti dayta ken iti adu pay a teksto, ti sao a “daga” ket nausar iti simboliko a panangtukoy kadagiti tattao.​—Salmo 96:13.

Iti Biblia, dagiti agtuturay ditoy daga ket mayasping no dadduma iti langit wenno bitbituen iti langit. Kas pagarigan, dagiti manangirurumen nga agturay iti Babilonia ket nadeskribir a kas bituen agsipud ta intal-oda ti bagbagida kadagiti adda iti aglikmutda. (Isaias 14:12-14) Kas naipadto, ti simboliko a “langlangit” ti Babilonia, wenno dagiti agtuturay, ken ti “daga” nga isu dagiti mangsupsuportar iti dayta a turay, ket nagpatingga idi 539 K.K.P. (Isaias 51:6) Dayta ti nangipaay iti gundaway kadagiti agbabbabawi a Judio tapno makasublida idiay Jerusalem, a sadiay adda “baro a langlangit” wenno maysa a baro a grupo dagiti agturay, a mangiturturay iti “baro a daga” wenno ti maysa a nalinteg a kagimongan ti tattao.​—Isaias 65:17.

Ti nailanad iti Biblia a ‘panaglabas’ ti langit ken daga ket nabatad a tumukoy iti panagpatingga dagiti agdama a dakes a gobierno ti tattao agraman dagiti nakillo a mangsupsuporta kadakuada. (2 Pedro 3:7) Daytanto ti mangilukat iti gundaway para iti baro a nailangitan a gobierno ti Dios tapno bendisionanna ti nalinteg a baro a kagimongan dagiti tattao, ta “adda baro a langlangit ken baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti kari [ti Dios], ket kadagitoy agtaeng ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13.

Gapuna, makapagtalekka iti kari ti Dios a ti daga a pagnanaedantayo ket agtalinaed nga agnanayon. Ipakpakaammo met ti Biblia no ania ti masapul nga aramidem tapno matagiragsakmo dayta a nagsayaat a tiempo inton ti daga ket agbalinen a sangalubongan a paraiso. Kinuna ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Apay a dimo pagbalinen a kalat ti panangsukimatmo iti isursuro ti Biblia maipapan iti masanguanan ti daga ken ti sangatauan? Maragsakan dagiti kalugaram a Saksi ni Jehova a tumulong kenka a mangaramid iti dayta.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 12]

Ikarkari ti Biblia a ti daga a pagnanaedantayo ket agtalinaed nga agnanayon

[Picture Credit Line iti panid 10]

Ladawan ti globo: NASA/​The Visible Earth (http://​visibleearth.nasa.gov/); polar bear: © Bryan and Cherry Alexander Photography