AMMOYO KADI?
Kasano a maur-or dagiti kontribusion iti templo idi kaaldawan ni Jesus?
Ti paggamengan wenno pagikkan iti kontribusion ti templo ket masarakan iti Paraangan dagiti Babbai. Kuna ti libro a The Temple—Its Ministry and Services: “Addaan daytoy iti kolonada iti aglikmut, ken adda sadiay ti 13 a kahon wenno ‘trumpeta’ a pagitinnagan iti kontribusion.”
Dagiti kahon ket naawagan iti trumpeta gapu ta bassit ti ngarabna ngem nalawa ti babana. Tunggal kahon ket namarkaan para iti nagduduma a kita ti daton, ken adda espesipiko a pakausaran dagiti maur-or a kontribusion. Adda idi ni Jesus iti Paraangan dagiti Babbai idi palpaliiwenna dagiti tattao, agraman ti napanglaw a balo, a mangipispisok iti kontribusion.—Lucas 21:1, 2.
Nairanta ti dua a kahon para iti buis ti templo, maysa para iti agdama a tawen ken maysa para iti napalabas a tawen. Ti maika-3 agingga iti maika-7 a kahon ket para iti maur-or a pondo para iti naikeddeng a gatad dagiti daton a pagaw, kalapati, kayo, insienso, ken nabalitokan a pagkargaan. No dakdakkel ti gatad nga inlasin ti agidaton ngem iti naikeddeng a gatad ti maidaton, itinnagna ti sobra a gatad iti sabali a kahon. Ti maika-8 a kahon ket para iti natedda a kuarta manipud iti daton gapu iti basol. Ti maika-9 agingga iti maika-12 a kahon ket para iti natedda a kuarta manipud iti daton gapu iti babak, daton a tumatayab, daton dagiti Nazareo, ken daton dagiti agkukutel. Ti maika-13 a kahon ket para kadagiti boluntario a kontribusion.
Mapagtalkan kadi a historiador ti mannurat ti Biblia a ni Lucas?
Insurat ni Lucas ti Ebanghelio a naipanagan kenkuana kasta met ti libro nga Aramid Dagiti Apostol. Kinuna ni Lucas a ‘siuumiso a natuntonna amin a bambanag manipud rugi,’ ngem adu nga eskolar ti nagduadua kadagiti salaysayna. (Lucas 1:3) Apay a maikunatayo nga umiso dagiti insuratna?
Dinakamat ni Lucas dagiti pudno a pasamak a mabalin a paneknekan. Kas pagarigan, inaramatna dagiti saan unay a pagaammo idi a titulo dagiti Romano nga opisial, kas iti pretorio, wenno mahistrado sibil, iti Filipos; politarka, wenno dagiti agtuturay, iti Tesalonica; ken dagiti mangidadaulo a lallaki, iti Efeso. (Aramid 16:20; 17:6; 19:31) Inawagan ni Lucas ni Herodes Antipas iti tetrarka, wenno agturay iti distrito, ken inawaganna ni Sergio Paulo a prokonsul iti Chipre.—Aramid 13:1, 7.
Nakadkadlaw nga inusar ni Lucas ti umiso a titulo gapu ta tunggal agbaliw ti estado ti teritoria ti Roma, agbaliw met ti titulo dagiti administrador. Ngem iti “panaglabas ti panawen, napaneknekan nga umiso dagiti lugar ken panawen a tinukoy ti Aramid,” kuna ti eskolar ti Biblia a ni Bruce Metzger. Ni eskolar William Ramsay inawaganna ni Lucas kas “nalaing a historiador.”