Salsaludsod Dagiti Agbasbasa

Kasano kangato ti beranda iti templo ni Solomon?

Ti beranda idi ket ti pagserkan a mapan iti Nasantuan a paset ti templo. Sigun kadagiti edision ti Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan, a naipablaak sakbay ti 2023, “ti beranda iti sango ket 20 a kasiko ti kaatiddogna, a kapada ti kaakaba ti balay, ken 120 ti kangatona.” (2 Cron. 3:4) Ipakita met ti dadduma pay a patarus a ti beranda ket “120 a kasiko” ti kangatona. Kayatna a sawen, ti kangato ti torre ket 53 a metro (175 a pie)!

Ngem kuna ti edision ti Baro a Lubong a Patarus a nayimprenta idi 2023 a ti beranda ti templo ni Solomon ket “20 a kasiko” wenno agarup 9 a metro (30 a pie) ti kangatona.a Kitaentayo ti dadduma a rason no apay nga adda kasta a panagbalbaliw.

Ti kangato ti beranda ket saan a nadakamat iti 1 Ar-ari 6:3. Iti dayta a teksto, ti dinakamat ni Jeremias ket ti kaatiddog ken ti kauneg ti beranda, saan a ti kangatona. Ket iti simmaruno a kapitulo, indetalyena ti dadduma pay a nagpapateg a paset ti templo agraman ti metal a palanggana a maawagan iti Baybay, 10 a gambang a kareton, ken ti dua nga adigi a gambang nga adda iti ruar ti beranda. (1 Ar. 7:​15-37) No ti beranda ket talaga a nasurok a 50 a metro ti kangatona ken nangatngato ngem iti mismo a templo, apay koma ngarud a saan a dinakamat ni Jeremias ti kangatona? Uray no ginasuten a tawen ti napalabas, insurat dagiti historiador a Judio a ti beranda ket saan a nangatngato ngem iti templo ni Solomon.

Nagduadua dagiti eskolar no dagiti pader ti templo ket kayana a suportaran ti 120 a kasiko a kangato ti beranda. Dagiti nakangatngato a patakder a naaramid iti bato ken ladrilio idi un-unana a kas iti ruangan ti templo idiay Egipto ket addaan iti nakalawlawa a pundasion a bumasbassit ti kaakabana bayat a ngumatngato. Ngem naiduma ti templo ni Solomon. Patien dagiti eskolar a ti kapuskol dagiti paderna ket saan a nasursurok ngem 6 a kasiko, wenno 2.7 a metro (9 a pie). Kastoy ngarud ti konklusion ti historiador iti arkitektura a ni Theodor Busink: “No ti pangibasaran ket ti kapuskol ti pader [ti pagserkan ti templo], saan a kabaelan ti beranda a suportaran ti [kangato a] 120 a kasiko.”

Mabalin a kamali ti nakopia iti 2 Cronicas 3:4. Iti dadduma a nagkauna a manuskrito, “120” ti mabasa iti daytoy a bersikulo. Ngem ipakita ti dadduma a mapagtalkan a manuskrito a kas iti Codex Alexandrinus idi maikalima a siglo ken ti Codex Ambrosianus idi maikanem a siglo a “20 a kasiko” ti nakasurat. Apay ngata a nagkamali ti maysa nga eskriba ket “120” ti insuratna? Ti ngamin sasao a “gasut” ken “kasiko” ket agkaarngi iti Hebreo. Isu a mabalin a ti insurat ti maysa nga eskriba ket “sangagasut” imbes a “kasiko.”

Siempre, ikagkagumaantayo a tarusan dagitoy a detalye ken iladawan ti templo ni Solomon iti umiso a pamay-an. Ngem laglagipentayo a ti kapatgan a pagpokusantayo ket ti templo nga ireprepresentar dayta—ti naindaklan a naespirituan a templo. Anian a yamantayo ta aw-awisen ni Jehova ti amin nga adipenna nga agdaydayaw kenkuana iti dayta a templo!—Heb. 9:​11-14; Apoc. 3:12; 7:​9-17.