DEBORA
[Uyokan].
1. Ti manangtaripato ni Rebecca. Idi pinanawan ni Rebecca ti sangakabbalayan ni amana a Betuel tapno umakar idiay Palestina ken makiasawa ken Isaac, kimmuyog kenkuana ni Debora. (Ge 24:59) Kalpasan ti tawtawen a panagserbina iti sangakabbalayan ni Isaac, nagserbi ni Debora iti sangakabbalayan ni Jacob, nalabit idi natayen ni Rebecca. Nalawag nga agarup 125 a tawen kalpasan ti pannakiasawa ni Rebecca ken Isaac, natay ni Debora ket naitabon iti sirok ti maysa a dakkel a kayo idiay Bethel. Ipasimudaag ti nagan a nayawag iti dayta a kayo (Allon-bakuth, kaipapananna ti “Nakarangrangpaya a Kayo ti Panagsangit”) no kasano ti panangdungdungngo kenkuana ni Jacob ken ti pamiliana.—Ge 35:8.
2. Maysa a mammadto a babai ti Israel; asawa ni Lappidot. (Uk 4:4) Awan pammaneknek a maymaysa a tao ni Lappidot ken Barak, kas ibagbaga ti dadduma. Ti panagkadua da Debora ken Barak ket maigapu laeng iti maymaysa a panggepda a mangwayawaya iti Israel manipud panangirurumen dagiti Canaanita. Nagnaed ni Debora iti sirok ti maysa a kayo a palma a masarakan iti kabambantayan a rehion ti Efraim iti nagbaetan ti Rama ken Bethel; “ti annak ti Israel sumang-atda a mapan kenkuana a paukom.”—Uk 4:5.
Babaen ken Debora, ni Jehova pinaayabanna ni Barak manipud Kedes-neftali ket pinakaammuanna maipapan iti panggep ti Dios a mangusar iti 10,000 a lallaki a mangparmek iti nakadakdakkel a buyot ni Ari Jabin a Canaanita nga adda iti sidong ti panguluen ti buyotna a ni Sisera. Inkari ni Jehova ken Barak nga iyawatna iti imana ti kabusor. Ngem kanayonanna, idi ur-urnongenna ti buybuyot ken iturturongna ida idiay Bantay Tabor, inkalikagumna a kumuyog ni Debora kas pannakabagi ti Dios, nupay maysa laeng a babai ni Debora. Situtulok unay ni Debora a nangpanaw iti nataltalged nga ayanna ket kimmadua ken Barak. Nupay kasta, impadtona a “ti mangpapintas a banag” iti panagballigi ket mapanto iti maysa a babai. Natungpal dagitoy a sasao idi a ti babai a ni Jael pinapatayna ni Sisera.—Uk 4:6-10, 17-22.
Nagkadua da Debora ken Barak a nagkanta idi aldaw ti panagballigi. Ti maysa a paset ti kanta ket naisurat iti linguistiko a porma nga umuna a persona (first person), a mangipasimudaag a ni Debora ti nangputar iti dayta, iti sumagmamano a paset, no saan a ti intero a kanta. (Uk 5:7) Kaugalian idi dagiti babbai a rambakan dagiti panagballigi babaen iti kanta ken sala. (Ex 15:20, 21; Uk 11:34; 1Sm 18:6, 7; Sal 68:11) Ti kanta ipaayna ken Jehova amin a pammadayaw ken panangitan-ok gapu iti panagballigi ti ilina. Ad-adda a paglawagenna ti immun-una a salaysay, ket tapno makita ti sibubukel a ladawan, masapul nga usigen dagitoy dua a salaysay. Kalpasan a nailadawan ti bileg ken kinatan-ok ni Jehova ken naipalagip ti kasasaad ti Israel sakbay a nakirupak ni Barak, komendaranna dagiti tribu a nangipangag iti ayab ken saludsodanna ti dadduma a saan a nangipangag. Silalawag nga inayonna dagiti detalye maipapan iti gubat ken ti pannakariribuk dagiti Canaanita, ti natured a tignay ni Jael iti panangpapatayna ken Sisera, ken ti pannakapaay ti ina ni Sisera, a nagur-uray nga awan kapapay-anna kadagiti maisangpet a samsam ken ad-adipen ti Israel kalpasan ti ninamnamana a panagballigi ti anakna a ni Sisera.—Uk 5.