BENJAMIN

[Anak ti Makannawan nga Ima].

1. Maika-12 nga anak ni Jacob ken kabsat ni Jose iti ama ken ina. Agparang a ni Benjamin laeng ti anak a naipasngay ken Jacob iti daga ti Canaan, ta ti dadduma pay nga annak ket naipasngay idiay Padan-aram. (Ge 29:31–30:25; 31:18) Ni Raquel impasngayna ni Benjamin, ti maikadua nga anakna, bayat nga addada iti dalan manipud Bethel nga agturong iti Efrat (Betlehem), a narigatan nga agpasngay, iti kasta dayta ti nakatayanna. Idi matmatayen, pinanagananna daytoy nga anakna iti Ben-oni, a kaipapananna ti “Anak ti Panagleddaangko”; ngem kalpasanna, ti impanagan ti napanawanna nga asawana ket Benjamin, a kaipapananna ti “Anak ti Makannawan nga Ima.”​—Ge 35:16-19; 48:7.

Awanen ti naibaga pay kadatayo maipapan ken Benjamin nanipud idi nayanak agingga a ti kabsatna a ni Jose nailakon kas adipen idiay Egipto. Kas inaudian nga anak ni Jacob babaen iti dungdungnguenna nga asawa a ni Raquel (Ge 44:20), nalawag a ni Benjamin ket inay-ayat unay ni amana, nangruna ta impapanen ni Jacob a natayen ni Jose. Isu a napalalo ti panagkitakit ni Jacob a mangpalubos ken Benjamin a kumuyog iti kakabsatna a mapan idiay Egipto, immanamong laeng kalpasan ti adu a panangallukoy. (Ge 42:36-38; 43:8-14) Paliiwen a nupay iti daytoy a gundaway ket inawagan ni Juda iti “ubing,” agtutubo idin ni Benjamin. Ti rekord idiay Genesis 46:8, 21 iparangna ni Benjamin nga addaanen iti annak idi tiempo a nagnaed ni Jacob idiay Egipto. Nupay kasta, isu ti dungdungnguen ni Jacob nga “anak iti kinalakayna,” a nagpannurayan ti lakayen nga ama iti adu a pamay-an. (Ge 44:20-22, 29-34) Imparangarang met ni Jose ti napalalo a panagayatna iti adingna.​—Ge 43:29-31, 34.

Adu ti pagparangan ti listaan ti kaputotan ni Benjamin, a nalawag nga ad-adda a kompleto ti dadduma ngem iti sabsabali. Sangapulo a tattao ti nailanad iti Genesis 46:21 kas “annak ni Benjamin,” ket gapu ta awan dagiti nagan ti sumagmamano kadagitoy kadagiti simmaruno a listaan, kunaen ti dadduma a mabalin nga ubing a natay ti sumagmamano nga annak wenno awan putotda a lallaki a mangpataud kadagiti linia ti pamilia. Nalawag nga agsasabali laeng ti ispeling dagiti nagan kadagitoy a listaan (idiligyo ti Ehi, Ahiram, Ahara), ket mabalin a kaputotan laeng ti dadduma kadagidiay nailanad iti Genesis 46:21. (Nu 26:38-40; 1Cr 7:6; 8:1) Adda dagiti saan nga umanamong a nalabit nakaad-adu ti annak ni Benjamin wenno adu pay ketdi ti appokona iti daytoy a tiempo, ngem laglagipen a ti panangtukoy kadakuada a kas karaman ‘kadagiti kararua nga immay ken Jacob iti Egipto’ saanna a kayat a sawen a nayanakdan sakbay a simrekda iti dayta a pagilian. Mabalin a ‘nakapanda iti Egipto’ babaen ti pannakayanakda sadiay bayat ti 17 a tawen a panagnaed ni Jacob iti Egipto sakbay ti ipapatayna, ta uray ti dua nga annak ni Jose a nayanak sadiay ket nailista a karaman ‘kadagiti kararua iti balay ni Jacob nga immay iti Egipto.’ (Ge 46:26, 27) Idi matayen ni amana, nalawag a nasuroken nga 40 ti tawen ni Benjamin ket ngarud addan iti edad nga agapoko.

Nadakamat iti Num. 2 ti pamendision ti nagannak a naisawang ken Benjamin kas maysa kadagiti pannakaulo ti 12 a tribu ti Israel.​—Ge 49:27, 28.

2. Ti nagan a Benjamin tukoyenna met ti tribu a nagtaud iti anak ni Jacob. Idi tiempo ti Ipapanaw iti Egipto, dayta ti sumaruno a kabassitan iti populasion a lallaki (kalpasan ti Manases) kadagiti amin a tribu. (Nu 1:36, 37) Iti panagsensus a naaramid idi agangay idiay Tantanap ti Moab, nagbalin a maikapito ti tribu ti Benjamin. (Nu 26:41) Idi nagpakarsoda iti let-ang, nagyan ti tribu iti maysa a disso iti laud ti tabernakulo, agraman dagiti tribu a nagtaud iti annak ni Jose a da Manases ken Efraim, ket daytoy tallo a tribu a benneg maikatlo ti puestoda iti urnos ti panagmartsa.​—Nu 2:18-24.

Iti uneg ti Canaan, ti teritoria a naituding iti tribu ti Benjamin ket adda iti nagbaetan ti teritoria dagiti tribu ti Efraim ken Juda, idinto ta ti teritoria ti Dan ti kabinneddengna iti laud. Ti beddengna iti amianan ket mangrugi iti Karayan Jordan iti asideg ti Jerico, a bumallasiw kadagiti kabambantayan a lumasat iti Bethel ken agtultuloy nga agpalaud agingga iti asideg ti Makimbaba a Bet-horon; manipud sadiay, ti makinlaud a beddengna agpababa agingga iti Kiriat-jearim, kalpasanna, iti abagatan, agpadayan a lumasat iti Jerusalem nga aglayon iti Ginget ti Hinnom, sa agsikkosikko a sumalog iti likkalikkaong a makindaya a darisdis nga agturongen iti Jordan iti makin-amianan nga ungto ti Natay a Baybay, iti kasta ti Karayan Jordan ti makindaya a beddengna. (Jos 18:11-20; idiligyo ti makin-amianan a beddeng ti Juda iti Jos 15:5-9 ken ti makin-abagatan a beddeng ti “annak ni Jose” iti Jos 16:1-3.) Ti kalawana manipud amianan agingga iti abagatan ket agarup 19 km (12 mi) ket manipud iti daya agingga iti laud, agarup 45 km (28 mi). Dayta a teritoria ket turodturod ken likkalikkaong malaksid iti benneg ti Ginget Jordan iti aglikmut ti nalasbang a lugar ti Jerico, nupay addaan iti sumagmamano a nadam-eg a disso kadagiti makinlaud a darisdis. Gapu kadagiti naapres a ginget nga agpalaud nga agturong iti tanap dagiti Filisteo ken agpadaya nga agturong iti Jordan nagbalin daytoy a lugar a kangrunaan a pagdalanan nga agturong iti kabambantayan a rehion mainaig iti komersio ken militar. Ditoy a lugar ti dimmarupan dagiti mananggubat a puersa dagiti Filisteo bayat ti nasapa a paset ti panagturay ni Saul, a nagpennekda a nangsamsam iti sanikua dagiti Israelita manipud iti pakarsoda idiay Micmas iti amianan laeng ti pagtaengan ni Saul idiay Gabaa, agingga a gapu iti maingel a tignay ni Jonatan idiay Micmas nawarawara ken nagtataray dagiti Filisteo nga agsubli a sumalog kadagiti tanap iti igid ti baybay.​—1Sm 13:16-18; 14:11-16, 23, 31, 46.

Ti karaman kadagiti nalatak a siudad a nailista kas sigud a naituding iti Benjamin ket isu ti Jerico, Bethel, Gabaon, Gabaa, ken Jerusalem. Nupay kasta, ti balay ni Jose ti nakaparmek iti Bethel. Idi agangay, nagbalin ti Bethel a nalatak a siudad ti kabangibang nga Efraim ken sentro ti idolatroso a panagdaydayaw iti kigaw a baka. (Uk 1:22; 1Ar 12:28, 29; kitaenyo ti BETHEL Num. 1.) Nupay ti Jerusalem ket paset met ti teritoria ti Benjamin, adda dayta iti nagbeddenganda iti Juda; ket daytoy ti tribu a damo a nangkautibo ken nangpuor iti siudad. (Uk 1:8) Nupay kasta, saan a nagballigi ti Juda ken uray ti Benjamin a namagtalaw kadagiti Jebuseo manipud sarikedked ti Jerusalem (Jos 15:63; Uk 1:21), ket bayat ti panagturay ni Ari David sa laeng naan-anay a nasakup dayta a siudad ken nagbalin a kabesera ti Israel.​—2Sm 5:6-9.

Bayat ti panawen ti Uk-ukom, impakita ti tribu ti Benjamin ti kinasubeg idi nagkedkedda a mangisuko kadagiti makinggapuanan iti nakadakdakes a banag a naaramid iti siudad ti Gabaa. Nangibunga daytoy iti gerra sibil iti dadduma pay a tribu, a di mangipalubos a saan a madusa ti nagbasol, ket nagbanag dayta iti gistay pannakaikisap ti tribu ti Benjamin. (Uk 19-21) Uray pay kasta, babaen ti panangipamuspusan dagiti dadduma a tribu tapno mataginayon dayta a tribu, nakaungar manen ti Benjamin ket manipud agarup 600 a lallaki immaduda iti nganngani 60,000 a mannakigubat idi panawenen ti panagari ni David.​—1Cr 7:6-12.

Ti kinalaingda a makigubat dagiti kaputotan ni Benjamin ket nailadawan iti padto ni Jacob idi matmatayen idi kinunana maipapan iti daytoy dungdungnguenna nga anak: “Ni Benjamin agtultuloyto a mangrangrangkay a kas maysa a lobo. Iti bigat kanennanto ti animal a nakemmeg ket iti rabii bingayennanto ti samsam.” (Ge 49:27) Nagdindinamag dagiti mannakidangadang a Benjamita iti kinalaingda nga agpallatibong, a kannawanenda wenno kannigidenda ti mangipallatibong iti batbato ket saanda nga agmintis uray “iti kaingpis ti maysa a buok.” (Uk 20:16; 1Cr 12:2) Nagtaud iti Benjamin ti kannigid a ni Ukom Ehud a nangpapatay ken manangirurumen nga Ari Eglon. (Uk 3:15-21) Paliiwen met nga “iti bigat” ti pagarian ti Israel a ti tribu ti Benjamin nupay maysa kadagiti “kabassitan kadagiti tribu,” isu ti nangipaay iti kaunaan nga ari ti Israel a ni Saul nga anak ni Kis, a narungsot a mannakidangadang kadagiti Filisteo. (1Sm 9:15-17, 21) Kasta met nga “iti rabii,” no maipapan iti nasion ti Israel, ti tribu ti Benjamin ti nangipaay kada Reyna Ester ken Primero Ministro a Mardokeo, a nangisalakan kadagiti Israelita manipud pannakatalipupos iti sidong ti Imperio ti Persia.​—Es 2:5-7.

Nupay sinuportaran ti sumagmamano a lallaki kadagiti Benjamita ti pugante a ni David idi kamkamaten ni Ari Saul (1Cr 12:1-7, 16-18), kaaduan a kameng ti tribu intedda ti damo a suportada iti anak ni Saul a ni Is-boset idi natayen ni Saul. (2Sm 2:8-10, 12-16) Ngem kalpasan dayta, inawatda ti panagbalin ni David kas ari ket manipud idin nagtalinaedda a nasungdo iti pagarian ti Juda, malaksid laeng iti sumagmamano. Nagtultuloy iti sumagmamano ti espiritu ti panagdadasig, a kas kada Simei ken Sheba, a nangibunga iti temporario a pannakasinasina (2Sm 16:5; 20:1-22); ngem idi tiempo a nabingay ti nasion, a panagbalin ti kabangibang a tribu ti Efraim (a nagtaud iti kaanakan ni Benjamin) a kas kalatakan iti makin-amianan a pagarian, simamatalek ti tribu ti Benjamin a kimmadua iti Juda kas panangtungpal iti bilin ni Jehova.​—1Ar 11:31, 32; 12:21; 2Cr 11:1; Ge 49:8-10.

Kalpasan ti pannakaidestiero idiay Babilonia, dagiti tribu ti Benjamin ken Juda ti kangrunaan kadagiti nagsubli nga Israelita iti Palestina. (Esd 4:1; 10:9) Awan duadua a ti nasungdo a pannakitimpuyog ti Benjamin iti Juda ken Jerusalem ti makagapu iti pannakairamanna iti nasirmata ni Ezequiel a pannakabingbingay ti daga iti sidong ti naikari a pagarian, nga iti dayta a sirmata ti tribu ti Benjamin ket nailadawan nga adda iti mismo a makin-abagatan a ketegan “ti kontribusion,” idinto ta ti tribu ti Juda ket adda iti makin-amianan a ketegan.​—Eze 48:8, 21-23.

Ti maysa kadagiti nasungdo a pasurot ni Jesus, “ti Leon a nagtaud iti tribu ni Juda,” ket isu ni apostol Pablo a maysa a Benjamita a nangpaneknek iti bagina a narungsot a mannakirupak iti naespirituan a pannakidangadang iti ulbod a doktrina ken sursuro. (Apo 5:5; Ro 11:1; Fil 3:5) Umiso laeng a ti tribu ti Benjamin ket karaman a nairepresentar kadagiti tribu ti naespirituan nga Israel.​—Apo 7:8.

Dagiti kadaanan a surat, a nasarakan idiay Mari iti Karayan Eufrates ken naibilang nga addan idi maika-18 a siglo K.K.P., dakamatenda ti narungsot a tribu dagiti managakar-akar a naawagan iti Binu-jamina. Maipapan iti daytoy a nagan, kunaen ti The Illustrated Bible Dictionary nga adda sumagmamano nga eskolar ti “nangtunton iti daytoy kadagiti inapo ti tribu nga adda iti biblia; ngem saan a pulos a masigurado daytoy gapu ta nagduma ti panawen ken namunganayanda.”​—Inurnos ni J. Douglas, 1980, Tomo 1, p. 185.

3. Maysa a Benjamita, kaputotan ni Jediael babaen ken Bilhan.​—1Cr 7:6, 10.

4. Maysa kadagiti “annak ni Harim” a nangpapanaw kadagiti ganggannaet nga assawada idi kaaldawan ni Esdras. (Esd 10:31, 32, 44) Mabalin nga isu met laeng ti Benjamin a nadakamat iti Nehemias 3:23 ken 12:34, ngem saan a sigurado daytoy.