Naindaklan a Panginanamaan ti Tao iti Paraiso ti Ragsak

“Ket ti Dios binendisionanna ida ket ti Dios kinunana kadakuada: ‘Agbungakayo ket agadukayo ket punnuenyo ti daga, ket agbalinkayo nga appo kenkuana, iturayanyo dagiti ikan ti taaw ken dagiti tumatayab kadagiti langit ken amin a parsua a sibibiag nga aggaraw iti rabaw ti daga.’”​—GENESIS 1:28.

1, 2. Iti ania a pagtungpalan ti siaayat nga ar-aramiden ni Jehova agpaay kadagiti tattao, ket ania a naituding nga ar-aramid ti intedna ken Adan?

“TI Dios isu ti ayat,” kunaen kadatayo ti Santa Biblia. Isut’ siaayat ken awan agumna nga interesado iti sangatauan ken awan sardayna nga agtartrabaho tapno tagiragsakenda nga agnanayon dagiti nasalun-at, natalna a panagbiag iti naindagaan a paraiso ti ragsak. (1 Juan 4:16; idiligyo ti Salmo 16:11.) Ti immuna a tao, ni perpekto nga Adan, addaan idi ti natalna a panagbiag ken makapainteres, makaparagsak a trabaho. Ti Namarsua ti tao ti nangituding kenkuana a talonenna ti makaay-ayo a minuyongan ti Eden. Itan ti Namarsua ti tao ti nangted kenkuana ti kanayonan pay a trabaho, maysa a naisangsangayan, makakarit a trabaho, kas ipalgak ti salaysay a napasamak:

² “Ni Jehova a Dios binukelna iti daga amin nga atap nga an-animal iti daga ken amin a tumatayab kadagiti langit, ket inyegna ida iti tao tapno makitana no kasano ti panangpanaganna kadakuada; ket kas ti pinangnagan ti tao iti amin a parsua a sibibiag, dayta isu ti naganna. Ket pinanaganan ti lalaki amin nga animal a naamo ken tumatayab iti langlangit ken amin a narungsot iti away.”​—Genesis 2:19, 20.

3. Apay nga awan buteng iti biang ni Adan ken dagiti parsua nga an-animal?

³ Ti tao inawaganna ti kabayo a sus, ti toro shohr, ti karnero seh, ti kalding ‛ez, ti billit ‛ohph, ti kalapati yoh·nahʹ, ti pabo real tuk·kiʹ, ti leon ’ar·yehʹ wenno ’ariʹ, ti uso dov, ti bakulaw qohph, ti aso keʹlev, ti uleg na·chashʹ, ken dadduma pay.a Idi ti tao napan idiay karayan nga agay-ayus manipud minuyongan ti Eden, isut’ nakakita ti ikan. Iti ikan intedna ti nagan a da·gahʹ. Ti awan igamna a tao awan nariknana a buteng kadagitoy nga an-animal, naamo man ken naatap, wenno kadagiti tumatayab, ket awan met nariknada a buteng kenkuana, a babaen iti nainkasigudan a rikna binigbigda kas apoda, a nangatngato a kita ti biag. Isudat’ parparsua ti Dios, a nasagutan ti biag babaen Kenkuana, ket ti tao awan tarigagayna wenno pagannayasanna a mangsakit kadakuada wenno mangikkat ti biag kadakuada.

4. Aniat’ mabalin a panunotentayo maipapan ti panangnagan ni Adan kadagiti amin nga an-animal ken tumatayab, ket ania a kita daytoy a kapadasan?

⁴ No kasano kabayag a naipakita iti tao dagiti naamo ken naatap nga an-animal ken dagiti tumatayab a parparsua iti langit, saan nga ibaga kadatayo ti salaysay. Amin dayta ket adda iti sidong ti nasantuan a pannakaiwanwan ken urnos. Mabalbalin a ni Adan ti nangusar ti tiempo a mangadal ti tunggal naiduma nga animal, a pinalpaliiwna dagiti pakailasinan nga ug-ugali ken pannakaparsuada; kalpasanna isut’ mangpili ti nagan a maibagbagay unay iti dayta. Mabalin a kaipapanan daytoy ti ilalabas ti kalalainganna a rukod ti panawen. Daytat’ makapainteres unay a kapadasan para ken Adan a makaam-ammo kadagiti naparsua a biag iti daytoy a daga iti adu a kitana, ket daytat’ agkasapulan ti naindaklan nga abilidad ti panagpampanunot ken pannakabalin ti panagsao tapno mailasinna ti tunggal maysa kadagitoy a kita dagiti sibibiag a parparsua iti maibagbagay a nagan.

5-7. (a) Ania a salsaludsod ti mabalbalin a rumsua? (b) Ania a kita dagiti sungbat ti naited iti salaysay ti panamarsua idiay Genesis 1:1-25?

⁵ Ngem aniat’ panagsasagadsad ti pannakaparsua amin dagitoy a sibibiag a parparsua? Dagiti kadi an-animal iti daga naparsuada sakbay dagiti tumatayab wenno saan, ket sadino iti panawen ken iti urnos ti pakaisaadan ti tao no maipapan kadagitoy amin a sibibiag a parparsua a nababbaba a kita? Kasanot’ panangisagana ti Dios ti rabaw ti daga para iti kasta a nakaad-adu a panagduduma ti naparsua a biag, a mangisagana ti angin a mabalin a pagtayaban dagita a tumatayab iti kasta unay a kangato, a mangabasto ti danum nga inumen ken dagiti natnateng nga agserbi kas taraon, nangaramid ti silaw a dakdakkel a manglawag ti aldaw ken tapno makakita ti tao, ken nangaramid ti silaw a basbassit tapno mangpapintas iti rabii? Apay a ti panniempo ket kalalainganna unay ken nabara a ti tao mabalinna ti agpagnapagna ken agtrabaho ken maturog a silalamolamo ken awan kawesna?

⁶ Saan a nabaybay-an ti tao a mangpugpugto kadagiti sungbat? Ti managpalutpot nga isipna maikari kadagiti intelihente a sungbat manipud iti autoritatibo a gubuayan a makaammo ti apagpag-isu. Isut’ saan a nabaybay-an kas ignorante nga anak ti Dios, ngem ti nangato a rukod ti kinaintelihentena ti mabalin napadaeg iti nakaskasdaaw a historia ti panamarsua kas naited idiay Genesis 1:1-25.

⁷ Iti dayta nakaay-ayat a salaysay ti panamarsua, siyayaman unay ni Adan. Inlawlawag dayta dagiti adu a bambanag. Manipud iti wagas a pannakaisaona, naawatanna nga addada idi tallo a naunday a panawen nga inawagan ti Dios nga al-aldaw sigun iti wagas ti Dios a panangrukod ti panawen, sakbay iti maikapat a panawen ti panamarsua a sadiay ti Dios pinagparangna dagiti dua a silaw a dadakkel iti langlangit a mangtanda iti ab-ababa a 24-oras nga aldaw ti tao. Daytoy ab-ababa nga aldaw ti tao ditoy daga ket isut’ panawen manipud ilelennek ti silaw a dakdakkel agingga iti sumaganad manen a panagpababana. Naawatan met ni Adan nga addanto dagiti tawtawen ti tiempo nga agpaay kenkuana, ket awan duadua dagus a rinugianna a binilang dagiti tawtawen ti panagbiagna. Ti silaw a dakdakkel iti tangatang dagiti langit ti namagbalin kenkuana a nangaramid iti daytoy. Ngem no maipapan iti at-atiddog nga aldaw a panamarsua ti Dios, naammuan ti immuna a tao nga isu idin ti agbibiag iti maikanem nga aldaw iti naindagaan a panamarsua nga aramid ti Dios. Awan pay ti panagpatingga a nasao kenkuana iti dayta maikanem nga aldaw a panangparsua amin kadagitoy an-animal iti daga ken kalpasanna ti naisina a pannakaparsua ti tao. Itan matarusanna ti panagsasagadsad ti pannakaparsua dagiti biag ti mulmula, dagiti biag kadagiti danum, dagiti biag dagiti tumatayab, ken an-animal iti daga. Ngem iti panagmaymaysana idiay minuyongan ti Eden, ni Adan ket saan nga isu ti naan-anay, kompleto nga ebkas ti naayat a panggep ti Dios para iti tao iti naindagaan a Paraisona.

Panangparsua ti Immuna a Natauan a Babai

8, 9. (a) Aniat’ napaliiw ti perpekto a tao maipapan kadagiti parsua nga an-animal, ngem aniat’ naipatona maipapan iti bagina met laeng? (b) Apay a maiyanatup a ti perpekto a tao saan a nagdawat iti Dios maipaay iti kaduana? (c) Kasanot’ panangdeskribir ti salaysay ti Biblia iti panangparsua iti immuna nga asawa a babai?

⁸ Ti immuna a tao, babaen iti perpekto nga isip ken dagiti pannakabalin ti panagpaliiwna, nakitana nga iti pagturayan dagiti tumatayab ken an-animal, addada kalakian ken kabáyan ket kadakuada met laeng makapataudda ti kakikitada. Ngem iti tao nga agmaymaysa, saan idi a kasta. No daytoy a panagpaliiw ti nangiduron kenkuana a maaddaan ti panunot a mangtagiragsak ti maysa a kadua, awan nasarakanna a maiyanatup a pakikaduaan iti aniaman kadagiti animal, uray pay kadagiti bakulaw. Maipato ni Adan nga awan ti kabadang para kenkuana gapu ta no adda koma maysa, saan koma aya a daytoy ti inyegen ti Dios kenkuana? Ti tao naparsua a naisina manipud amin dagidiay a kita dagiti an-animal, ket isut’ nairanta a maiduma! Isut’ saan a naiduron a mangdesidir ti bambanag iti bagbagina laeng ken nagbalin nga awan respetona ket indawatna iti Dios a Namarsuana ti maysa nga asawa. Maiparbeng laeng para iti perpekto a tao nga ipalubos ti intero a banag iti Dios, ta di nagbayag kalpasan dayta natakkuatanna a nakaaramiden ti Dios kadagiti konklusion a kabukbukodanna maipapan ti situasion. Maipapan iti daytoy ken no ania itan ti napasamak, ibaga ti salaysay kadatayo:

⁹ “Ngem ti tao saan a nakasarak ti katulongan a maitutop kenkuana. Ket ni Jehova a Dios immapayna ti nargaan a turog iti tao, ket nakaturog, ket innalana ti maysa kadagiti paragpagna ket ti nangalaanna rinipkanna ti lasag. Ket ti paragpag nga innala ni Jehova a Dios pinagbalinna a babai ket inyegna iti tao. Ket di tao kinunana: ‘Daytoy ita isu ti tulang dagiti tulangko ken lasag ti lasagko. Isu mapanagananto Babai, ta iti tao ti nakaalaanna.’ Gapuna ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket tumiponto iti asawana ket agbalindanto a maymaysa a lasag. Ket isuda a dua ti lalaki ken ti asawana, silalamolamoda idi, ket dida nagbain.”​—Genesis 2:20-25.

10. Kasanot’ panagrikna ti perpekto a tao idi a naipresentar kenkuana ti perpekto a babai, ket aniat’ mabalin nga impamatmat dagiti sasaona?

¹⁰ Adda naan-anay a pannakapnek a naiyebkas kadagiti sasaona idi naipresentar kenkuana ti perpekto a babai kas kabadang ken katulonganna: “Daytoy ita isu ti tulang dagiti tulangko ken lasag ti lasagko.” Maipapan kadagitoy a sasao idi iti kamaudianan nakitana met laengen ti kaparparsua nga asawana, mabalin nga isut’ nagur-uray iti nabayag bassit a mangawat iti makaay-ayo a natauan a kaas-aspingna. Iti panangiladawanna iti katulonganna, inawagan ni Adan ti asawana a “Babai” (‘ish·shahʹ wenno, iti literal, “babai a tao”), “ta iti tao ti nakaalaanna.” (Genesis 2:23, New World Translation Reference Bible, footnote) Awan narikna ni Adan a nainlasagan a pannakikabagian kadagiti tumatayab a parparsua ken kadagiti an-animal iti daga nga immuna nga inyeg ti Dios iti panangmatmatna tapno nagananna ida. Ti lasagna ket naiduma kadagiti lasagda. Ngem daytoy a babai ti pudpudno a kalaslasagna. Ti paragpag a naala iti sikiganna mangpatpataud ti isu met laeng a kita ti dara nga adda iti bagi ti lalaki. (Kitaenyo ti Mateo 19:4-6.) Itan isut’ addaanen ti mabalinna a pagtignayan kas mammadto ti Dios ken mabalinna a pangiranudan iti nakaskasdaaw a salaysay ti panamarsua.

11-13. (a) Iti panangawat ni Adan ti asawana, ania a salsaludsod ti mabalin a tumaud? (b) Aniat’ panggep ti Dios para iti immuna a natauan a pagassawaan? (c) Aniat’ agserbi kas taraon para iti perpekto a natauan a pamilia?

¹¹ Ngem, ania, ti panggep ti Namarsua ti tao iti panangtedna kenkuana ti asawa? Inikkanna aya laeng ti kabinnadang ken katulongan, a maysa a kadua a kakikitana tapno isut’ saan a maladladingitan iti panagmaymaysana? Ti rekord ti mangilawlawag ti panggep ti Dios bayat a salsalaysayenna kadatayo ti bendision ti Dios a naiyebkas apaman a nagasawadan:

¹² “Ket ti Dios kinunana: ‘Aramidentayo koma ti tao iti ladawantayo, kas kaaspingtayo, ket iturayanda koma dagiti ik-ikan ti taaw ken dagiti tumatayab kadagiti langit ken dagiti an-animal ken ti amin a daga ken dagiti amin nga agkarkarayam nga aguy-uyas iti rabaw ti daga.’ Ket ti Dios pinarsuana ti tao a kaladawanna met laeng, iti ladawan ti Dios pinarsuana; pinarsuana ida a lalaki ken babai. Ket ti Dios binendisionanna ida ket ti Dios kinunana kadakuada: ‘Agbungakayo ket agadukayo ket punnuenyo ti daga ken agbalinkayo nga appo kenkuana, ket iturayanyo dagiti ikan ti taaw ken dagiti tumatayab kadagiti langit ken amin a parsua a sibibiag nga aggaraw iti rabaw ti daga.’

¹³ “Ket ti Dios kinunana: ‘Adtoy inikkankayo iti isuamin a ruruot nga addaan bukel nga adda iti rabaw ti amin a daga ken isuamin a kayo nga addaan bunga nga agpataud ti bin-i. Maipaaydanto a kanenyo. Ken kadagiti isuamin nga an-animal iti daga ken amin a tumatayab iti langit ken amin nga aggaraw iti rabaw ti daga nga addaan biag kas kararua maipaay koma kadakuada a kanenda ti amin a nalasbang a ruot.’ Ket naaramid a kasta.”​—Genesis 1:26-30.

Dagiti Panginanamaan iti Masanguanan ti Immuna a Natauan a Pagassawaan

14. Babaen ti bendision ti Dios, ania a masakbayan ti addat’ masanguanan ti perpekto a lalaki ken babai, ket aniat’ nainkalintegan a maripiripda?

¹⁴ Anian a nakaskasdaaw a banag para iti perpekto a lalaki ken ti perpekto nga asawana a mangngegan ti timek ti Dios a makisasao kadakuada, nga ibagbaga kadakuada no aniat’ aramidenda ken binendisionanna ida! Babaen ti bendision ti Dios, ti biag saan nga agbalin a barengbareng, ngem mabalinandanto nga aramiden ti naibaga kadakuada nga aramidenda. Anian a masanguanan ti adda kadakuada! Bayat a sitatakder ti naragsak a pagassawaan idiay pagtaenganda, ti minuyongan ti Eden, awan duadua a nagmennamennaanda no anianto ti mapagteng no itungpaldan ti pagayatan ti Dios para kadakuada. Bayat a pampanunotenda ti adayo a masanguananda, nakitada, saan laeng a ti “minuyongan ti daya, idiay Eden,” no di ket ti intero a daga a napunnon kadagiti naragsak panagruprupana a lallaki ken babbai. (Genesis 2:8) Ti puso ti lalaki ken ti babai lumagto iti kapanunotan nga amin dagitoy ket annakda, dagiti kapuonanda. Amin ket perpektoda, awan tulaw iti bagi ken langlangada, nga addaan ti agnanayon a kinaagtutubo nga aglaplapusanan iti nasayaat a salun-at ken rag-o iti panagbiag, a mangiyeb-ebkasda amin ti perpekto a panagayan-ayat iti maysa ken maysa, a sangsangkamaysa amin nga agdaydayaw iti naindaklan a Namarsuada, ti nailangitan nga Amada, nga ar-ramidenda daytoy a kadua ti immuna a natauan nga ama ken inada. Ania ngatan a dimmakkel ti puso ti immuna a lalaki ken babai iti pannakapanunot iti pannakaadda ti kasta a pamilia!

15, 16. (a) Apay nga addanto nawadwad a taraon para iti natauan a pamilia? (b) Bayat a dumakkel iti bilang ti natauan a pamilia, ania a trabaho ti addanto para kadakuada idiay ruar ti minuyongan ti Eden?

¹⁵ Addanto nawadwad a taraon para iti tunggal miembro daytoy natauan a pamilia a mangpunno iti intero a daga. Adda idin nawadwad a taraon idi rugina, idiay minuyongan ti Eden. Impaayan ti Dios ida ken intedna kadakuada amin a mulmula nga addaan bukel nga agserbi kas nasalun-at, makasustinir-biag a taraon, agraman dagiti kayo nga agbunga.​—Idiligyo ti Salmo 104:24.

¹⁶ Bayat a dumakdakkel iti bilang ti naragsak a pamiliada, isaknapdanto ti minuyongan kadagiti dagdaga iti labes dagiti pagbeddengan ti Eden, ta impamatmat ti sasao ti Dios nga idiay ruar ti minuyongan ti Eden, ti daga ket adda iti kasasaad a di nakasagana. Kayatna a sawen, daytat’ saan pay a maay-aywanan ket di pay naiyeg iti isu met laeng a nangato a tukad ti pannakatalon kas iti minuyongan ti Eden. Isut’ gapuna a kinuna ti Namarsuada kadakuada nga “iturayanda” ti daga bayat a daytat’ pumpunnuenda.​—Genesis 1:28.

17. Apay nga addanto nawadwad a taraon para iti dumakdakkel a populasion, ket iti agangay anianto ti maadda bayat a dumakdakkel ti minuyongan?

¹⁷ Bayat a ti minuyongan ket isaksaknap dagiti perpekto a mannalon ken manangaywan, ti maiturayan a daga agbunganto a nawadwad nga agpaay iti dumakdakkel a populasion. Kamaudiananna, ti agtultuloy nga agsaksaknap a minuyongan abbungannanton ti intero a daga, ket ti paraiso agbalinton kas kalawa ti daga, a rumang-ay kas pagtaengan nga agnanayon ti sangatauan. Daytantot’ nagpintas a lugar a mabuya manipud langit, ket ti nailangitan a Namarsua ti agkunanto iti dayta a nasayaat.​—Idiligyo ti Job 38:7.

18. Apay a ti sangalubongan a minuyongan ti Eden librento manipud pannakaisturbo, ket anianto a kinatalna ti maadda?

¹⁸ Aminto ket nakataltalna ken siwayawaya manipud pannakaisturbo kas iti minuyongan ti Eden a nakasarakan ti kakaskasar a lalaki ken babai iti bagbagida. Awanto ti pagbutngan iti peggad wenno pannakadangran manipud amin dagiti an-animal ken tumatayab nga immuna a sinukimat ken ninaganan ti immuna a tao, a ni Adan. Kas ti immuna a natauan nga ama ken inada, dagidiay perpekto nga agindeg iti kas kalawa ti daga a Paraiso iturayandanto dagiti ikan iti taaw, dagiti tumatayab iti langit, ken tunggal sibibiag nga agkarkarayam nga aguy-uyas iti rabaw ti daga, uray dagiti atap nga an-animal iti tay-ak. Babaen iti naikasigudan a rikna ti panagpasakop iti tao, a naparsua a “kaladawan ti Dios,” dagitoy nababbaba a sibibiag a parparsua ti addaan pannakikappia kenkuana. Dagiti naamo, perpekto a natauan nga appoda, iti panangiturayda kadagitoy nababbaba a sibibiag a parparsua, mangpatauddanto ti klima ti kinatalna kadagiti an-animal. Ti natalna nga impluensia dagitoy nadiosan a natauan nga appoda agsaknapto a sisasalaknib kadagitoy kontento a nababbaba a sibibiag a parparsua. Kangrunaanna, ti perpekto a sangatauan maikappianto iti Dios, a ti bendisionna nikaanoman dinto maikkat kadakuada.​—Idiligyo ti Isaias 11:9.

Ti Dios Naginana Manipud Panamarsuana

19. (a) Maipapan iti panggep ti Dios, aniat’ mabalin a nabigbig ti immuna a lalaki ken babai? (b) Aniat’ impamatmat ti Dios maipapan iti tiempo?

¹⁹ Bayat a pampanunoten ti perpekto a natauan a pagassawaan ti naan-anayen a kasasaad ti daga sigun iti panggep ti Dios, mabigbigdanto ti maysa a banag. Tapno maitungpalda daytoy nakaskasdaaw a bilin ti Dios masapul ti tiempo. Kasanot’ kabayagna a tiempo? Ammo ti Namarsua ken nailangitan nga Amada. Impamatmatna kadakuada a ti dakkel nga agsasaruno nga al-aldaw ti panamarsua ket nakagteng manen iti sabali a panagpatinggana ket sitatakderdan iti “malem,” ti pangrugian ti baro nga aldaw sigun iti kabukbukodan a panangtanda ti Dios kadagiti al-aldaw ti panamarsua. Daytanto ti nabendisionan nga aldaw ken nasantipikar iti mismo a nadalus, ken nalinteg a panggep ti Dios. Ti perpekto a tao, ti mammadto ti Dios, ti nangpaliiw a naimbag iti daytoy. Sawen ti naipaltiing a salaysay kadatayo:

20. Aniat’ kunaen ti salaysay ti Biblia maipapan “ti aldaw a maikapito”?

²⁰ “Ket ti Dios nakitana amin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaatda unay. Ket naadda ti malem ken ti bigat, aldaw a maikanem. Ket nalpasen dagiti langit ken ti daga ken amin a buybuyotna. Ket iti maikapito nga aldaw ti Dios lineppasna ti gapuanan nga inaramidna, ket naginana iti maikapito nga aldaw kadagiti isuamin a gapuanan nga inaramidna. Ket binendisionan ti Dios ti aldaw a maikapito ket sinantipikarna, agsipud ta kenkuana ti naginanaanna kadagiti amin a gapuanan a ti Dios pinarsuana ken inaramidna. Dagitoy isuda ti kapupunganay dagiti langit ken ti daga idi naparsuada, iti aldaw a pinangaramid ni Jehova a Dios ti daga ken ti langit.”​—Genesis 1:31–2:4.

21. (a) Ti kadi Biblia kunaenna a pinagpatingga ti Dios ti aldaw a panaginanana ken dayta ti nasayaat unay? Ilawlawagyo. (b) Ania a salsaludsod ti tumaud?

²¹ Saan a sawen ti salaysay a pinagpatingga ti Dios ti aldaw a panaginanana ken nakitana a daytat’ nasayaat unay ket naadda ti malem ken bigat, aldaw a maikapito. Tapno makatupag dagiti immuna nga innem nga aldaw ti panamarsua, masapul pay a maiyebkas ti maikapito nga aldaw a nasayaat unay, ta daytat’ saan pay a nagpatingga. Mabalinan kadi nga iyebkas ni Jehova a Dios ti aldaw a nasayaat unay agingga iti dayta? Dayta kadit’ aldaw a natalna a panaginana kenkuana agingga iti dayta? Kumustan daydiay makaay-ayo iti puso a panginanamaan nga inar-arapaap ti immuna a lalaki ken babai agpaay iti bagbagida idi aldaw ti panagkasarda idiay Paraiso? Kitaentayo bayat nga aglukat ti eksena iti sumaganad nga artikulo.

[Dagiti Footnote]

Kasanot’ Panangsungbatyo?

◻ Ania nga obra ti inted ti Dios ken Adan a mainayon iti panangaywan iti minuyongan, ket aniat’ ramanen daytoy?

◻ Aniat’ ipalgak ti salaysay ti panamarsua idiay Genesis 1:1-25?

◻ Kasanot’ pannakaparsua ti immuna nga asawa a babai, ket kasanot’ panagrikna ni Adan iti aldaw a panagasawana?

◻ Ania a panginanamaan iti masanguanan ti adda iti immuna a natauan a pagassawaan?

◻ Kasanot’ panangipamatmat ti Dios a ti dakkel a panagsasaruno dagiti aldaw a panamarsua ket nakagtengen iti sabali manen a panagpatingga?