Panagsirarak Babaen iti Animal—Natimbeng a Panangmatmat
NUPAY mabalin a mapagsusuppiatan ti gatad a maibayad, patien ti kaaduan a tattao a ti panagsirarak babaen kadagiti animal nagbanag iti kasta unay a nagimbagan para iti sangatauan. Uray pay dagidiay a mangitantandudo iti kinaranggas a maibusor iti panangusar iti animal iti panangsubok ket nagunggonaanda iti baro a medikal a pannakaammo ken dagiti pamay-an iti panagopera agraman dagiti manglaban iti sakit nga ag-agas.
Kinuna ni Martin Stephens iti Humane Society iti Estados Unidos: “Masapul a napudnotayo ken bigbigentayo nga addada dagiti gunggona manipud iti panagsirarak babaen iti animal. Ngem ti kamaudianan a kalattayo isu ti naan-anay a panangsukat kadagiti animal.” (Parade Magazine, Oktubre 9, 1988) “Aminek,” kinuna ni Vicki Miller, presidente iti Toronto Humane Society, “nga adda naimbag a nakausaran dagiti animal bayat ti panaglabas ti siglo. Ti panangtimbeng iti diabetes nainkalintegan a nagtaud iti panagsirarak babaen iti animal. Ngem awanen ti pakasapulan iti dayta itatta ta addaantayon kadagiti amin a sandi a teknolohia.”—The Sunday Star, Toronto, Canada.
Daytoy met laeng a kritiko ket napagsaludsodan no kasanot’ isusungbatna kadagidiay a mangirason: No masapul a matay ti maysa nga utot tapno maispal ti biag ti maysa nga ubing, sulit dayta. No saan a mausar dagiti animal iti panagsirarak, matay dagiti ubbing tapno maispal dagiti utot. Ti sungbatna iti Globe and Mail iti Toronto ket: “Daytat’ maysa nga emosional nga isyu, ket manipud iti kasta a panangmatmat dandani imposible ti panangparmek . . . Sibibiag man ti utot wenno ti ubing pareho nga adda mapukawmo.”
Naiyimtuod ti saludsod iti immuna nga artikulo: “No ti panagsirarak babaen iti maysa nga animal makaispal kenka wenno iti inay-ayatmo manipud iti nakasasaem a sakit wenno ipapatay, pagkedkedam kadi dayta?” Insurat ni John Kaplan, propesor iti linteg idiay Stanford University, California, ti sungbat iti bilang ti Nobiembre 1988 a magasin a Science: “Dagidiay a bumusor iti panagsirarak babaen iti animal mammano nga agrasonda sigun iti prinsipio ket bilinenda dagiti mangngagas a di mangusar kadagiti resulta iti biokemikal a panagsirarak babaen kadagiti animal idinto a daytat’ makagunggonanto kadagiti inay-ayatda wenno kadakuada met laeng. Wenno dida met situtulok a mangidian nga interamente kadagiti pagimbagan iti aniaman a masanguanan nga irarang-ay manipud iti panagsirarak babaen iti animal. Maawistay kadi kadagiti prinsipio a mangiduron kadagiti Saksi ni Jehova nga agkedked iti panangyalison iti dara . . . ken dagidiay di mangawat iti panaganop kadagiti dutdotan nga animal a saan a mangisuot kadagiti kagay a dutdot. Ngem masapul a sibibileg a labanantayo ti kapanunotan a nangiturong kadagidiay a mangbusor iti panagsirarak babaen iti animal a mangitultuloy iti kalinteganda saan a babaen iti ulidan no di ket babaen iti panangsuppiat kadagiti saan a napudno a panagrason a mangilibak iti tunggal maysa kadagiti gunggona.”
“Masapul a mapakaammuan ti publiko,” insurat ti editor iti magasin a Science a Marso 10, 1989, “a ti panagsirarak babaen iti animal gunggonaanna met dagiti dadduma nga animal. Kinapudnona, maysa a bakuna maipaay iti peste dagiti nagsara nga animal, maysa a mikrobio a mangpapatay iti minilion a baka a main-inot ken sisasaem, ket pinataud ti panageksperimento babaen iti animal; ti bakuna us-usarenen ti World Health Organization kadagiti minilion a baka iti Africa.”
Panangmatmat ti Biblia
Simmaruno iti sangalubongan a Layus idi kaaldawan ni Noe, imbilin ni Jehova Dios ken Noe ken kadagiti annakna, isu a nangiraman iti kaputotantayo: “Amin nga aggaraw a sibibiag agpaaydanto a taraonyo. Kas iti nalasbang a nateng intedkon amin kadakayo. Ngem ti lasag agraman ti biagna—nga isu ti darana—saanyonto a kanen.” (Genesis 9:1, 3, 4) Mabalin nga usaren a kawes dagiti lalat ti animal. Daytoy dina labsingen ti inted-Dios a panangituray ti tao iti pagarian dagiti animal.—Genesis 3:21.
“No mausar dagiti animal a taraon tapno taginayonenna ti biag dagiti tattao,” insurat ti magasin nga Agriingkayo! a Hunio 22, 1980, “kasla nainkalintegan ti panangusar kadakuada kadagiti medikal nga eksperimento tapno ispalen ti biag. Nupay kasta, daytoy saan a lisensia maipaay iti aglaplapusanan ken masansan nga awan ti mamaayna, maulit-ulit nga eksperimento a mangiraman iti nakaro a panagsagaba.” Kinapudnona, manipud iti panangmatmat ti Biblia, ti awan-asina a kinaranggas kadagiti animal saan a maikalintegan.—Exodo 23:4, 5, 12; Deuteronomio 25:4; Proverbio 12:10.
Aminen dagiti adu a dodoktor ken sientista nga adda nagimbagan ti aglablabes a panagtignay dagidiay bumusor iti panagsirarak babaen iti animal. “Dagiti nakaad-adu a puntos nga inaramid ti movimiento ti pagimbagan dagiti animal ket nakalablabes ngem umiso,” inamin ti maysa a sientista. “Ti biag ken panagsagaba dagiti animal sigurado a napateg a maipaay iti maysa a banag,” kinuna ti Americano a sientista a ni Jeremy J. Stone. “Mabalin a magun-odan ti dadduma a pannakaammo babaen iti nakangingngina a gatad,” umanamong ti pisiologo a Briton a ni Dr. D. H. Smith. “Umanamongkami iti tarigagay a mamagbalin iti panagsirarak a saan a nasaem, ti panangaywan a naimbag ken panangpabassit iti bilang dagiti animal iti eksperimento,” kinuna ni Dr. J. B. Wyngaarden iti U.S. National Institutes of Health. Ket inamin ti maysa nga aktibista iti animal: “Idi dandani kinalalaki ti panangusar kadagiti animal ket din pampanunoten dayta. Itatta, ti panangpanunot kadagiti sandi maibilangen a banag nga aramiden.”
“Dagiti sandi” isut’ kangrunaan a sao. Aminen dagiti sientista a saandanto a dumteng a pulos iti punto a naan-anay a panangikkat iti animal iti panagsirarak, ngem no mabalin kankanayon a sapsapulenda dagiti sandi. Kas pangarigan, saanen a maus-usar dagiti koneho tapno patalgedan ti panagsikog ti tao, ta magun-odanen ti kemikal a pamay-an. Dagiti guinea pigs saandan a maus-usar a mangilasin iti tubercle bacillus. Ti pamay-an a panangpatubo is-ispalennan ti biag dagitoy nga animal a mapapatay koma. Dagiti dadduma a pamay-an iti panangpatubo iti tisyu sinukatannan ti panangsubok kadagiti dadduma nga utot. Ket adu a koneho a nairanta a maipaay iti nakasaksakit a panangsubok a Draize ti mabalin a maispal babaen iti panangusar iti sandi a kulapot ti itlog ti manok kas ti banag a pangsubokan. Kinapudnona, dagiti sensitibo a tattao iti panagsagaba ti animal inanamaenda nga adunto pay ti masarakan a sandi, ket mabiiten dayta.
Ti kadadakkelan a sandi iti panangsubok babaen iti animal, nupay kasta isunto ti nabayagen nga ur-urayen a naindagaan a Paraiso isu nga ikarkararag dagiti pudno a Kristiano. Ni Jehova a Dios, ti naayat a Namarsua, inkarina nga amin a saksakit ken ti ipapatay a mismo mapukawton iti agnanayon. Iti naikari a baro a lubong ti Dios, ti tao ken dagiti animal agkakappiadanton iti maysa ken maysa iti agnanayon, ket awanton ti mangpabuteng kadakuada. Ket awanton ti saksakit ket iti kasta saanton a kasapulan ti panageksperimento kadagiti animal. Ti kinaranggas ket banagton a napalabas.—Isaias 25:8; 33:24; 65:25; Mateo 6:9, 10.