Dagiti Neutral a Kristiano iti Lubong a Namantsaan ti Dara
“Ti mangibukbok iti dara ti tao, ti darana ibuyatto ti tao, ta ti Dios inaramidna ti tao a ladawanna.”—GENESIS 9:6.
1. Ania a paspasamaken ti lubong nanipud 1914 ti mangted ti pakaseknan?
DAGITI taaw iti dara, dara ti nasurok a sangagasut a milion a tattao, ti naiparuk-pok kadagiti gubgubat nanipud 1914. Ket aniat’ panginanamaan maipaay iti masanguanan? Ti pannakarbek dagiti dua a siudad a Hapones idi 1945 ti nangkettel ti agarup 200,000 a biag ken idi agangay nangiturong iti maysa a baro a doktrina, a dayta ti inlawlawag dagiti napipigsa a pannakabalin ket maiyanatop a pinanagananda ti “MAD” (Mutually Assured Destruction). Daytoyen ti nagbalin a pakaibatayan ti kinatimbeng ti panagbuteng a nangibangon kadagiti binumbunton a nuklear nga ig-igam a makadadael iti dagatayo iti mamin-adu a daras. Dagiti submarino ti agaw-awit kadagitoy awan-asina nga ig-igam kadagiti taaw, ket iti nabiit pay ti pammutbuteng iti panaggugubat iti law-ang ti ad-adda a nangpadegdeg iti peggad. Uray pay ti panagtimbeng ti panagbuteng nagunggonen kadagiti mismo a pamuonna. Adda aya aniaman a ruaran manipud iti daytoy a kinamauyong?
2. Ania dagiti impadto ni Jesus maipapan kadagitoy a panawen, ngem ania ti pammasiguro kadagiti Kristiano?
2 Wen, adda. Ngem saan a babaen iti panagpili dagiti nasnasion. Impadto ni Jesus ti maipapan iti daytoy agdama a panagdanag: “Ket addanto dagiti pagilasinan iti init ken bulan ken kadagiti bitbituen, ket iti rabaw ti daga rigat dagiti nasion, a dida ammo ti ruaranda gapu iti daranudor ti baybay ken dagiti dalluyon, dagiti tattao agkapuydanto gapu iti buteng ken danagda kadagiti maar-aramid nga umayto iti amin a mapagnaedan a daga; ta dagiti pannakabalin dagiti langlangit agkintayegdanto.” Sinerraan ni Jesus dayta a padto babaen iti pammasiguro a dagiti Kristiano nga “agsalukag . . . makalisida kadagitoy amin a maar-aramid nga umayto.”—Lucas 21:25, 26, 36.
Panangsurot iti Talna iti Dios
3. (a) Kasano a serserbian dagiti nasnasion dagiti intereses ti “dios daytoy a lubong”? (b) Kasanot’ panangibanag ni Jehova iti isyu?
3 Dagiti nasnasion, nangnangruna kadagidiay armado kadagiti nuklear nga ig-igam, naisinggalutda iti maysa a salisal a maipaay iti panangdominar iti lubong, a mabalbalin nga agtungpal iti pannakaikisap iti lubong. Serserbian daytoy dagiti intereses “ti dios daytoy a lubong.” Dagiti nasnasion “agpipinnatigmaanda a maibusor ken ni Jehova ken maibusor met iti [Kristo],” a naitrono itan kadagiti langlangit. Inton ited ni Jehova ti bilin, burakento ni Kristo dagitoy a nasnasion babaen iti sarukod a landok. Iti kasta, umayton ti kaitungpalan ti kari: “Ket ti Dios ti kappia dunorennanto iti mabiit ni Satanas iti babaen dagiti saksakayo.”—2 Corinto 4:4, King James Version; Salmo 2:2, 6-9; Roma 16:20.
4. Kasanot’ panangsurottayo ti talna iti Dios? (1 Pedro 3:11)
4 Datayo, iti biangtayo, rebbeng a tarigagayantayo a suroten ti kappia iti dayta a Dios. Kasanot’ panangaramidtayo iti dayta? Umuna, rebbeng a tarigagayantay ti maaddaan ti panangmatmat ti Dios maipapan iti kinasanto ti natauan a biag ken ti nasudi a dara nga agay-ayus kadagiti ur-urattayo.
5. Ania dagiti pangarigan a mangipamatmat nga ibales ni Jehova ti awan gapgapuna a panangibukbok ti dara?
5 Ni Jehova ti Namarsua ti tao ken ti nakaskasdaaw a pagayusan ti dara nga isu ti mangip-ipan iti taraon iti natauan a bagi, iti kasta daytat’ mangbibiag kadatayo. Nikaanoman di pinanggep ti Dios a ti dara ti tao ti maiparukpok nga awan gapgapuna. Kalpasan ti panangaramid ni Cain iti umuna a panangpapatay, kinuna ni Jehova a ti dara ni Abel ti umaw-awag iti pannakaibalesna. Kamaudiananna, maysa kadagiti kaputotan ni Cain, ni Lamec, ti nagbalin a mammapatay ket kinunana babaen iti berso a no isu met ti mapapatay, daytoy a pannakabasol iti dara maibalesto met. Idi agangay, ti narugitan a lubong ti napunnon iti kinaranggas. Nangibaon ni Jehova ti layus a nangdadael iti dayta umuna a lubong ti sangatauan. Ti laeng pamilia ni natalna a Noe, a ti naganna kaipapananna “Inana,” ti nakalasat.—Genesis 4:8-12, 23, 24; 6:13; 7:1.
6. Aniat’ linteg ti Dios maipapan iti dara, ket iti siasino ti pagpaayan daytoy?
6 Kalpasanna ni Jehova pinakaammuanna ni Noe maipapan iti pagayatanna maipapan iti dara. Intampokna daytoy babaen ti panagkunana: “Ti mangibukbok ti dara ti tao ti darana ibuyatto ti tao, ta ti Dios inaramidna ti tao a ladawanna.” (Genesis 9:3-6) Amin a sangatauan ita ti kaputotan ni Noe; gapu itoy, daytoy a nadiosan a linteg a mangipagpaganetget iti panagraem iti biag ket agaplikar kadagiti amin a tattao nga agtarigagay iti anamong ti Dios. Ti maikanem kadagiti Sangapulo a Bilbilin kinunana met: “Dika mamapatay.” Ti panagbasol maibusor iti dara ti umaw-awag iti maiparbeng a panagtignay ken pammales.—Exodo 20:13; 21:12; Deuteronomio 21:1-9; Hebreo 10:30.
7. (a) Apay a maiyanatop ti panangibilin ni Jehova iti Israel a mapanda makigubat? (b) Iti ania a pannakigubat ti pakidangdangadangan dagiti Kristiano?
7 Yantangay naglawag unay ti pannakaiparit ti panangibukbok ti dara, apay ngarud a ni Jehova impalubosna ken imbilinna pay, a ti nasion ti Israel makidangadangda? Laglagipentay koma a daytoy ket maysa a nasantipikar a pannakigubat a babaen iti dayta ni Jehova, ti Ukom iti amin a daga, pinaikisapna dagiti nasnasion nga agdaydayaw kadagiti demonio. Dagiti Canaanitas, kas pangarigan, isuda ti iskuater idiay Naikari a Daga ken an-annurotenda ti maysa a nademonioan, imoral a wagas ti panagbiag a mamagpeggad iti nasantuan nga ili ti Dios. “Impaisarwa” ni Jehova iti daga dagidiay naipababa a tattao manipud iti teritoriana, nga inusarna ti nateokratikuan a pannakidangadang tapno maaramid dayta. (Levitico 18:1-30; Deuteronomio 7:1-6, 24) Daytoy ti mangikalintegan ti naespirituan a pannakidangadang dagiti Kristiano itatta.—2 Corinto 10:3-5; Efeso 6:11-18.
8. Aniat’ mangipakpakita ti di iyaanamong ti Dios iti panangibukbok ti awan basolna a dara?
8 Nupay kasta, di inanamongan ni Jehova ti awan-pilpilienna a panangibukbok ti dara. Gapuna, naisurat maipapan ti ari ti Juda: “Kasta met a ni Manases imbukbokna ti dara nga awan basbasolna iti kasta unay, agingga iti di napno ti Jerusalem iti igid ken igid.” Nupay iti kamaudiananna nagbabawi ken impakumbaba ni Manases ti bagina iti imatang ni Jehova, dayta a basol a maibusor iti dara ti nagtalinaed kenkuana ken iti dinastiana. Ti managbuteng iti Dios nga apo ni Manases, a ni Ari Josias, ti nagtignay a sipopositibo tapno dalusanna ti daga ken isublina ti pudno a panagdayaw. Ngem saanna a maikkat dayta a basol a maibusor iti dara. Bayat ti panagturay ti anak ni Josias a ni Joacim, nagtignay ni Jehova nga iyeg ni Nabucodonosor a maibusor iti Juda, tapno dusaenna dayta a nasion. “Pudno unay nga iti panagbilin ni Jehova immay daytoy iti Juda, tapno isu ti ikkatenna iti imatangna a gapu kadagiti basbasol ni Manases, a maiyalubog kadagiti isuamin nga inaramidna; ken kasta met a gapu iti dara nga awanan basol nga imbuyatna, ta pinunnona ti Jerusalem iti dara nga awanan basol, ket saan a pinakawan ni Jehova.”—2 Ar-ari 21:16; 24:1-4; 2 Cronicas 33:10-13.
Ti Pagannurotan Agpaay kadagiti Kristiano
9. Ania a pagannurotan ti inkeddeng ni Jesus nga agpaay kadagiti Kristiano maipapan iti panangibukbok ti dara?
9 Rebbeng a namnamaentayo a ni Jesus, ti Nangibangon ti Kinakristiano, ti mangikeddeng ti pagannurotan nga agpaay kadagiti Kristiano maipapan iti panangibukbok ti dara. Kasta aya? Bueno, di nagbayag kalpasan nga inyuswatna ti pakalaglagipan ti ipapatayna, siniguro ni Jesus a dagiti adalanna addaanda ti dua a kampilan. Agpaay iti ania a panggep? Tapno mangipasdek iti maysa a nasken a prinsipio, maysa nga isut’ kasapulan nga annuroten amin dagiti Kristiano. Idi a ti buyot dagiti soldado immayda tapno tiliwenda ni Jesus idiay Getsemane, ni nadursok a Pedro inaramatna ti kampilan a piningasna ti makingkanawan a lapayag ni Malco, nga adipen ti nangato a padi a Judio. Saan kadi a maysa a nadayaw a banag ti makidangadang a maipaay iti Anak ti Dios? Saan nga impato ni Jesus a kasta. Inagasanna ti lapayag ti adipen ket impalagipna ken ni Pedro a ti nailangitan nga Amana kabaelanna ti mangibaon ti 12 a lehion dagiti anghel a tumulong ken Jesus. Idiay inyebkas ni Jesus ti pamunganayan a prinsipio: “Ta isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.”—Mateo 26:51-53; Lucas 22:36, 38, 49-51; Juan 18:10, 11.
10. (a) Ania a napateg a prinsipio ti naipasdek idiay Juan 17:14, 16 ken 18:36? (b) Ania a kurso ti nangibunga ti pannakaisalakan dagiti Kristiano idi umuna a siglo?
10 Iti kamaudiananna malagip dagiti Kristiano iti umuna a siglo ti napasnek a kararag ni Jesus ken ni Jehova, a kinunana kadagiti adalanna: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak saanak a paset ti lubong.” Malaglagipda ti pangilawlawag a sungbat ni Jesus ken ni Poncio Pilato: “Ti pagariak saan a paset daytoy a lubong. Ta no ditoy a lubong koma ti pagariak, dagiti adipenko makibakalda koma tapno saanak a maiyawat koma kadagiti Judio. Ngem ita, ti pagariak saan a ditoy.” (Juan 17:14, 16; 18:36) Kadagidiay nga al-aldaw, dagiti nadumaduma a bunggoy dagiti Judio aglalabanda iti maysa ken maysa, agpada iti sao ken babaen iti panangibukbok ti dara. Ngem dagiti adalan ni Jesus saanda a nairaman kadagidiay a rebolusionario a kampania. Iti agarup 30 años nagur-urayda idiay Jerusalem. Kalpasanna nagtulnogda iti naimpadtuan a pagilasinan ni Jesus babaen ti “panagkamangda kadagiti bambantay.” Ti panagkamangda ti nangibunga iti pannakaisalakanda.—Mateo 24:15, 16.
11, 12. (a) Ania a pangngeddeng ti masapul nga aramiden ni Cornelio ken ni Sergio Paulo idi nagbalinda a manamati? (b) Sadinot’ pangawatanda ti tulong tapno makaaramidda iti umiso a pangngeddeng? (c) Aniat’ ipamatmat daytoy kadatayo ita?
11 Mabalin a dadduma maisaludsodda, ‘Ni ngay Cornelio, ti centurion, ken ni Sergio Paulo, ti sinuportaran dagiti buybuyot a prokonsul ti Cyprus? Saan aya a dagitoy a lallaki naitimpuyogda iti militar?’ Wen, idi tiempo nga inawatda ti Nakristianuan a mensahe. Ti Kasuratan, nupay kasta, dina ibagbaga kadatayo no aniat’ inaramid ni Cornelio ken dagiti dadduma kalpasan ti pannakakumbertida. Awan duadua ni Sergio Paulo, a maysa nga intelihente a tao ken “sisisiddaaw iti sursuro ni Jehova,” ti di agbayag sukimatenna ti nailubongan a takderna iti lawag ti baro a nasarakanna a pammati ket agaramid iti maiyanatop a pangngeddeng. Mabalin met a kasta ti inaramid ni Cornelio. (Aramid 10:1, 2, 44-48; 13:7, 12) Awan ti rekord nga imbaga kadakuada dagiti adalan no ania a panagtignay ti alaenda. Makitada dayta manipud iti bukodda a panagadal iti Sao ti Dios.—Isaias 2:2-4; Mikias 4:3.
12 Umas-asping met ita, dagiti Kristiano rebbeng a saanda a sursuruan dagiti dadduma a persona no ania a takder ti masapul nga alaenda kadagiti isyu mainaig iti Nakristianuan a neutralidad. Tunggal maysa masapul nga aramidenna ti kabukbukodanna a pangngeddeng sigun iti konsiensiana a maitunos iti pannakaawatna kadagiti prinsipio ti Biblia.—Galacia 6:4, 5.
Kadagiti Moderno a Tiempo
13. Kasano ti kasasaad dagiti Estudiante ti Biblia iti inda panangliklik ti panagbasol iti dara bayat ti Gubat Sangalubongan I?
13 Isu idi 1914 a ti naan-anay a gubat ti napagdadangadangan ti lubong. Ti amin a kinabaknang dagiti nasnasion agraman ti pannakabalin dagiti tattaoda ti naigamer iti gubat. Adu kadagiti Estudiante ti Biblia, kas pagaammo idi kadagiti Saksi ni Jehova, ti nangaramid iti mapagraraeman a panagregget a mangliklik iti panagbasolda a maibusor iti dara. Isudat’ sisasaem a naidadanes, kas kinuna ni Jesus a maaramid kadakuada.—Juan 15:17-20.
14, 15. (a) Kasanot’ panangipaay ni Jehova ti panangiwanwan bayat ti Gubat Sangalubongan II? (b) Ania a nalawag a takder ti innala idi dagiti Saksi ni Jehova? (c) Kasanot’ pannakaigiddiat daytoy iti ar-aramiden dagiti nailubongan a relihiunista?
14 Idi bimtak manen ti sangalubongan a panagdadangadang idi 1939, nangipaay ni Jehova ti nalawag a pannakaiwanwan dagiti ad-adipenna. Iti las-ud ti dua a bulan idi maideklara ti gubat, immay daytoy a panangiwanwan iti porma ti material ti panagadal ti Biblia a napauluan “Neutralidad” iti Nobiembre 1, 1939, a ruar iti The Watchtower. Daytat’ nagpatingga iti sasao nga: “Amin nga adda iti dasig ti Apo ti neutral no maipapan kadagiti aggugubat a nasnasion, ket isudat’ interamente ken naan-anay nga agpaay iti naindaklan a TEOKRATA ken ti Arina.”
15 Aniat’ imbungana? Kas sangalubongan a panagkakabsat, napampamaysa nga indian dagiti Saksi ni Jehova ti panangiparukpok ti dara dagiti tattao nga awan basolna, agraman dagiti kakabsatda iti dadduma a dagdaga. Bayat a dagiti Katoliko, Protestante, Budhista, ken dadduma pay nagpipinnatayda iti maysa ken maysa, dagiti pudno nga ad-adalan ni Jesus nagtulnogda iti baro a bilin: “Kas ti panagayatko kadakayo, . . . agayan-ayatkayo met iti maysa ken maysa.”—Juan 13:34.
16. (a) Kasanot’ panangipakita dagiti Saksi ni Jehova iti bagbagida a nalilinteg a makipagili? (b) Kasanot’ panagtultuloy dagiti Saksi a nangipaay kadagiti bambanag iti Dios iti Dios, ket no maminsan ania ti imbungana?
16 Intultuloy dagitoy a Kristiano nga impaay ken Cesar dagiti bambanag a kukua ni Cesar. Nagtulnogda kadagiti linlinteg ti daga kas nalinteg a makipagili. (Mateo 22:17-21; Roma 13:1-7) Ngem nangnangruna pay, intedda iti Dios dagiti bambanag nga agpaay kenkuana, agraman ti naidedikar a biagda ken ti Nakristianuan a panagdayawda. Gapuna, no kalikaguman ni Cesar dagiti bambanag a kukua ti Dios, agtignayda a maitunos kadagiti prinsipio kas nailanad idiay Aramid 4:19 ken 5:29. Agpapan pay ti isyu ket maipapan iti panangibukbok ti dara, ti panagtrabaho militar nga awan pakainaiganna iti pannakigubat, ti kasukatna a serbisio, wenno ti panagsaludo iti maysa a ladawan kas iti nasional a bandera, innala dagiti matalek a Kristiano ti takder a saan a makikompromiso. Iti sumagmamano a kaso napapatayda gapu iti daytoy a takderda.—Mateo 24:9; Apocalipsis 2:10.
Saanda a Nakikompromiso
17. (a) Sigun iti maysa a libro, kasanot’ pannakatrato dagiti Saksi ni Jehova babaen kadagiti Nazi? (b) Iti inda panangsaranget iti karit, kasano ti pannakaigiddiat dagiti Saksi ni Jehova kadagiti dadduma?
17 Maysa a nabiit pay a libro a napauluan Of Gods and Men kunana a bayat iti Third Reich ni Hitler, dagiti Saksi ni Jehova ti narelihiusuan a grupo a nagsagaba “iti kasasaeman unay nga ibubusor.” Saan a nakikompromiso dagiti Saksi ni Jehova. Dagidiay adda iti dadduma a relihion idiay Alemania ti nangsurot iti tsaplinda a militar, gapuna impaayda ti narelihiusuan a serbisio iti estado nga Aleman ket inawatda ti “tanda” ti napolitikaan nga atap nga animal iti makingkanawan nga imada wenno iti mugingda.” (Apocalipsis 13:16) Dagitoy ti nangted ti aktibo a makingkanawan a panangsuportar iti napolitikaan a makinaria nga Aleman ket pinagbalinna ti takderda a nalawag a makita babaen ti panangitan-okda ken ni Hitler ken ti panagsaludoda iti bandera a swastika.
18. (a) Ania a rekord ti mangipakpakita no dagiti Saksi ni Jehova ket “napolitikaan a ‘neutralda’”? (b) Kasano ti rebbeng a panangapektar daytoy a salaysay iti historia iti tunggal maysa kadatayo ita?
18 Ania a takder ti innala dagiti pudno a Kristiano sadiay? Ti nadakamat iti ngato a panagsirarak ti nagkuna: “Dagiti laeng Saksi ni Jehova ti simmuppiat iti turay. Isudat’ nakidangadang a naan-anay ket kas resultana kagudua iti bilangda ti naibalud ket kakapat dagiti napapatay. . . . Isuda, a maisupadi kadagiti [dadduma a relihion], saanda a nailubongan iti banag a dida sinapul ti anamong wenno dagiti gunggona ti namaterialan a lubong ket dida imbilang ti bagbagida kas kamkameng dayta. Isuda dagiti napolitikaan a ‘neutral’ agsipud ta nainaigdan iti sabali a lubong—ti lubong ti Dios. . . . Saanda a sapsapulen wenno ituktukon ti pannakikompromiso. . . . Ti panagserbida iti armada, ti panagbotos, wenno ti panangted iti saludo ken ni Hitler kaipapananna koma ti panangbigbigda iti kinaturay daytoy a lubong imbes a ti kinaturay ti Dios.” Ti panangsursurot dagiti Saksi ni Jehova iti kinatalna ken ti kinaawan ranggas ti nabigbigbig pay uray kadagiti kampo konsentrasion. Kasano a kasta? Gapu ta “dagiti laeng Saksi ti mapalubosan a mangahit kadagiti guardia nga SS nga agusar kadagiti natatadem a labaha, agsipud ta isuda laeng ti mapagtalkan a di mangpapatay.”
19. Kasanot’ panangsurot dagiti Saksi ni Jehova iti natured nga ulidan ni Jesus, ket ania ti resultana?
19 Bayat iti maikadua a gubat sangalubongan, nagbalin met dagiti Saksi ni Jehova a Naisangsangayan nga Ulidan ti Nakristianuan a neutralidad. Sangsangkamaysa, iti intero a lubong situtured a sinurotda ti ulidan ni Jesus iti panagbalinda a “saan a paset iti lubong”; pinarmekda daytoy lubong a sibabasol iti dara a kas met ti inaramid ni Kristo.—Juan 17:16; 16:33; 1 Juan 5:4.
Ti Panangsapul ti Pagkamangan Manipud Basol Maibusor iti Dara
20. (a) Apay a naganaten ti panagkamang nga umadayo iti ulbod a relihion? (b) Sadino, laeng ti pakasarakan ti pudno a pagkamangan ita?
20 Dagiti narelihiusuan nga organisasion pinalabagada dagiti pinanid iti historia babaen iti panangibuyatda iti dara nga awan basolna babaen kadagiti krusada, dagiti “nasantuan” a gubgubat ken dagiti inkisision. Isuda ti nakitultulag kadagiti diktador a mawaw iti dara. Impalubosda ti panangipalladaw dagidiay a diktador kadagiti Saksi ni Jehova kadagiti pagbaludan ken kampo konsentrasion nga adu kadakuada ti natay sadiay. Intedda ti situtulok a panangsuportarda kadagiti führers (papangulo) a nangpapatay kadagiti Saksi babaen iti panangpaltogda wenno panangpugotda kadagiti ul-uloda. Dagitoy narelihiusuan a sistema didanto makalisi iti nainkalintegan a panangdusa ni Jehova. Daytanto ti di agtaktak. Ket di met koma rebbeng nga agtaktak ti asinoman nga agayat iti kinalinteg manipud iruruarda kadagiti ulbod a relihion—ti namulitan iti dara a “Babilonia a Dakkel,”—ket sapulendan ti panagkamangda iti organisasion ti Dios.—Apocalipsis 18:2, 4, 21, 24.
21. Aniat’ iladladawan ti urnos ti Dios maipapan kadagiti siudad a pagkamangan?
21 Adu kadatayo, sakbay nga inadaltayo ti Sao ti Dios, ti mabalin a nakaiparukpok ti natauan a dara wenno nagbalin a kamkameng dagiti narelihiusuan wenno napolitikaan nga organisasion a sibabasol iti dara. Iti daytoy mabalin a maiyarigtayo iti nakapapatay a dina inggagara idiay Israel. Mabalinna ti agkamang iti maysa kadagiti innem a naikeddeng a siudad a pakasarakanna ti pagkamangan ken, iti kamaudiananna, mawayawayaan inton ipapatay ti nangato a padi ti Israel. Itatta, kaipapanan dayta ti panangawat ken panagtalinaed iti sidong dagiti gunggona ti aktibo a serbisio ti Nangato a Padi ti Dios, nga isu ni Jesu-Kristo. Babaen iti panagtalinaed sadiay a naitimpuyog iti napulotan nga ili ti Dios, mabalin a mailasattayto inton ti moderno-aldaw a “manangibales ti dara,” ni Kristo Jesus, ket ibanagnanton ti panangdusa ti Dios kadagiti managbasol iti dara. Ti “dakkel a bunggoy” nga agkamkamangen iti organisasion ti Dios masapul nga agtalinaed iti dayta a pagkamangan agingga a ni Kristo, iti kapasidadna kas Nangato a Padi ket ‘matayen’ babaen ti panangkompletona iti trabahona a pannubbot.—Numeros 35:6-8, 15, 22-25; 1 Corinto 15:22-26; Apocalipsis 7:9, 14.
22. Maipapan iti Isaias 2:4, kasano ti pannakaigiddiat dagiti nasnasion iti NU manipud nasantuan a nasion ti Dios?
22 Idiay pader ti plasa ti NU idiay Nueva York, E.U.A., mabalinyo a mabasa dagiti sumaganad a sasao a naibatay iti Isaias 2:4 (King James Version): “Pandayendanto dagiti kamkampilanda a pagbalinen a dingding ti arado. Ket dagiti pikpikada pandayendanto a komkompay; ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion. Ket didanto met adalenen ti pannakigubat uray kaano.” Ngem asino dagiti agtigtignay a maitunos kadagidiay a sasao itatta? Awan uray maysa kadagiti miembro ti makunkuna a Naciones Unidas. Ti laeng mangsursurot iti talna a sangalubongan a “nasion” a tallo a milion wenno ad-adu pay a saksi ni Jehova ti silalawag a mangidemdemonstrar no kasano a mataginayon ti Nakristianuan a neutralidad iti maysa a lubong a namantsaan iti dara.
Salsaludsod a Pangrepaso
◻ Kasanot’ intay panangsurot iti pannakikappia iti Dios?
◻ Kasanot’ panangmatmat ni Jehova iti awan gapgapuna a panangibukbok ti dara?
◻ Aniat’ kaipapananna ti Nakristianuan a neutralidad?
◻ Ania dagiti nagsasayaat nga ulidan ti kinatarnaw nga adda kadatayo?
◻ Kasanot’ panangsapultayo ti pagkamangan a maipaay ti pannakaisalakan?
[Kahon iti panid 21]
Maysa a Rekord ti Pammati, Kinatured, ken Kinatarnaw
Ti libro a New Religious Movements: A Perspective for Understanding Society ti nangaramid kadagiti sumaganad a komento maipapan iti kinatarnaw dagiti Saksi ni Jehova a naipasango iti Nazi a pannakaidadanes:
“Iti panagkitakitda nga agtungpal, nangted dagiti Saksi ni Jehova iti maysa a karit iti totalinariano a kapanunotan iti baro a sosiedad, ket daytoy a karit, agraman ti pingetda a makalasat, ti nalawag a nangriribuk iti arkitekto ti baro nga urnos. No ad-adda a maidadanes dagiti Saksi ad-adda met a mangiparparangda ti pudpudno nga ideolohikal a karit. Dagiti napadayawanen iti panawen iti metodo ti panangidadanes, panangparigat, panangibalud ken pananglalais ket saanda a mangibungbunga iti pannakakumberte iti uray asinoman kadagiti Saksi iti saad dagiti Nazi ket iti kinapudnona agbalbalandra a maibusor kadagiti manangsolsolda. Dagiti Nazi nagkullayawda iti imatang daytoy dida ninamnama a sungbat.”
“Iti nagbaetan dagitoy dua nga agkaribal a mangikalkalikagum iti kinasungdo, ti dangadang ti nakapapait, nangruna pay ta, dagiti napigpigsa iti pisikal a Nazi ti namin-adu a daras a saanda a naan-anay a sigurado, saanda a nairamut iti kinatibker ti bukodda a pammati, saanda a makasiguro iti ilalasat iti 1,000 a tawen a Kinaturayda. Saan a nagduaduaan dagiti Saksi ti mismo a ramutda, ta ti pammatida ti nalawagen nanipud pay panawen ni Abel. Nupay dagiti Nazi masapul a medmedanda ti ibubusor ken allukoyen dagiti manangsuportarda, a masansan bumulbulod kadagiti sasao ken panangiladawan manipud kadagiti sektariano a Kinakristiano, dagiti Saksi ti sigurado iti naan-anay, di makillo a kinasungdo dagiti kamkamengda uray pay agingga ken patay.”
Pudno a maysa a naragsak nga aldaw inton daytoy a panangparmek babaen iti Nakristianuan a kinasungdo ket maan-anayton. (Roma 8:35-39) Kalpasanna, iti sidong ti panagturay ti Pagarian ti “Prinsipe ti Kappia,” ti naipadayag a Jesu-Kristo, “ti idadakkel ti panangiturayna ken ti kappia awanto ti inggana.”—Isaias 9:6, 7.
[Kahon iti panid 22]
Dagiti Agtutubo a Manangsalimetmet Kinatarnawda
Ti sumaganad isut’ naadaw manipud diary a nabiit pay naipablaak babaen iti maysa a managpaliiw iti maysa a pagilian ti Europa. Ipamatmat dayta no kasano a dagiti agtutubo a Saksi simmangoda a situtured iti isyu a di panagbalin a “paset ti lubong.”—Juan 17:4.
‘1945, Marso 12: Madama idi ti martial law a panangukom. Dua nga agtutubo a Jehovists ti napabasol. Ti pammabasol: ti panagkitakitda iti serbisio militar (sigun iti espiritu ti relihionda). Ti ub-ubing, nga awan pay ti 20 a tawenna, ti nasentensiaan agingganat’ 15 años iti pagbaludan. Ti natataengan, nupay kasta ti nasentensiaan iti ipapatay, ket isut’ insigida a naipan idiay ilida tapno mapapatay iti imatang ti publiko kas maysa a makalapped nga ulidan. Isu ti maika-14 a biktima ditoy. Sapay koma ta aginanan a sitatalna. Daytoy a kaso ti nangapektar unay kaniak. Maibusor kadagiti Jehovist dikay makapagtignay iti kasta a pamay-an. Iti daytoy nga ubing a lalaki, saanda a nakapagaramid iti maysa a pammakdaar nga ulidan no di ket maysa a martir. Isut’ maysa a nasalun-at nga ubing a lalaki. Maladingitanak gapu kenkuana.
‘Iti malem, naammuanmi dagiti detalye iti pannakapapatay daytoy agtutubo a lalaki, a daytat’ napasamak iti imatang ti sumagmamano a tattao idiay pagtagilakuan. Maysa kadagiti soldado nga agtaktakder iti disso a nakapapatayanna ti nangpaltog iti bagina gaput’ bainna sakbay ti panangpapatayda. Ti makagapu ket kayat ti koronel a tulonganna daydiay berdugo ngem isu ti madi. Kaykayatna nga ipatingga ti mismo a biagna. Ti agtutubo a lalaki a mismo natay a situtured. Isut’ saan a nagsao.’
Iti panagungar, anian ti ragsakto dagita nga agtutubo ta pinilida a lak-amen ti pannilud ni patay imbes a mapukawda ti lugarda iti baro a sistema dagiti bambanag ni Jehova!—Idiligyo iti Oseas 13:14.