Ti Panangmatmat ti Biblia
Ania ti Kaipapanan ti Panangitaya iti Bangir a Pingping?
ITI nalatak a Sermonna iti Bantay, kinuna ni Jesu-Kristo: “Diyo balsen ti siasinoman a mangdangran kadakayo. No adda mangtungpa iti makannawan a pingpingmo, itayam pay ti makannigid.”—Mateo 5:39, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.
Ania ti kayat a sawen ni Jesus? Parparegtaenna kadi ti tunggal Kristiano nga agbalin a kasla awan gawgawayna a biktima? Manamnama kadi nga agibtur lattan dagiti Kristiano ken dida irupir ti legal a kalinteganda?
Ti Kayat a Sawen ni Jesus
Tapno maawatantayo ti kayat a sawen ni Jesus, masapul nga usigentayo ti konteksto ti kinunana, ken no siasino dagiti kasasaona. Sakbay a sinao ni Jesus ti kadakdakamat a balakadna, imbagana ti paset ti Biblia a pagaammo dagiti dumdumngeg kenkuana: “Nangngegyo a naikuna, ‘Mata iti mata ken ngipen iti ngipen.’”—Mateo 5:38.
Naadaw dagita iti Exodo 21:24 ken Levitico 24:20. Makapainteres ta maitunos iti Linteg ti Dios, ti pannusa a “mata iti mata” a nadakamat kadagita a teksto ket siuumiso a maipataw kalpasan ti pannakabista ti akusado iti imatang dagiti papadi ken ukom. Isuda ti mangusig kadagiti kasasaad ken ammuenda no naigagara ti nakaidarumanna.—Deuteronomio 19:15-21.
Idi agangay, binallikug dagiti Judio ti panangipaannurotda iti dayta a linteg. Idi maika-19 a siglo, kastoy ti komentario ni Adam Clarke maipapan iti Biblia: “Agparang nga inusar dagiti Judio daytoy a linteg [mata iti mata, ngipen iti ngipen] tapno maikalinteganda ti panagimula iti sakit ti nakem ken panagibales. Masansan a nakakarkaro ti panagibalesda, ken dakdakes pay ngem iti napasaranda.” Ngem saan nga impalubos ti Biblia ti personal a panagibales.
Ti insuro ni Jesus iti Sermonna iti Bantay maipapan iti ‘panangitaya iti kannigid a pingping’ iparangarangna ti pudno a kababagas ti Linteg ti Dios iti Israel. Di kayat a sawen ni Jesus a no matungpa ti pingping dagiti pasurotna, ipatungpada pay ti bangir a pingpingda. Idi panawen ti Biblia, a kas met la ita, ti tungpa ket saan a naigagara a mangdangran iti bagi. Imbes ketdi, maysa dayta a panginsulto a manggargari iti apa.
Nabatad ngarud a ti kayat a sawen ni Jesus ket, no adda manggargari kenka a makiapa babaen ti panangtungpana kenka—wenno mangkarit kenka a lumaban—rumbeng a dika bumalbales. Imbes ketdi, masapul a liklikam ti aniaman a posible a mitsa ti awan inggana a panagibales.—Roma 12:17.
Ti imbaga ni Jesus ket umasping unay iti sinao ni Ari Solomon: “Saanmo a kunaen: ‘Kas iti inaramidna kaniak, kasta ti aramidek kenkuana. Supapakakto ti tunggal maysa sigun iti panagtignayna.’” (Proverbio 24:29) Ti ngarud kaipapanan ti panangitaya ti maysa a Kristiano iti bangir a pingpingna ket ti dina panangipalubos a piliten isuna ti sabsabali a makilaban wenno makiapa.—2 Timoteo 2:24.
Ti Ngay Panangidepensa iti Bagi?
Ti panangitaya iti bangir a pingping dina kaipapanan a saan a depensaan ti maysa a Kristiano ti bagina kadagiti mangranggas kenkuana. Saan nga ibagbaga ni Jesus a ditay pulos depensaan ti bagitayo. Imbes ketdi, ditay koma pulos magargari a bumales. Nupay nainsiriban ti umadayo no posible tapno maliklikan ti apa, maiparbeng met nga ipamuspusantayo a salakniban ti bagitayo ken agpatulong iti polisia no biktimatayo iti krimen.
Dagiti nagkauna a pasurot ni Jesus inyaplikarda dayta a prinsipio idi inrupirda dagiti kalinteganda. Kas pagarigan, inaprobetsar ni apostol Pablo ti legal nga urnos idi panawenna tapno masalakniban ti kalinteganna a mangitungpal iti imbilin ni Jesus a panangasaba dagiti pasurotna. (Mateo 28:19, 20) Kabayatan ti panangasabada iti siudad ti Filipos, dagiti misionero a da Pablo ken Silas ket inaresto dagiti opisial ti gobierno ken naakusaranda a manglablabsing iti linteg.
Nasapsaplitda iti imatang ti publiko sada naibalud uray no dida pay nabista. Idi adda gundawayna, inusar ni Pablo dagiti kalinteganna kas umili ti Roma. Idi naammuanda nga isu ket Romano, nagbuteng dagiti opisial iti posible a mapasamak. Gapuna, impakaasida kada Pablo ken Silas a pumanawda laengen ken dida mangriribuk. Inyulidan ngarud ni Pablo ti “panangidepensa ken legal a panangipasdek iti naimbag a damag.”—Aramid 16:19-24, 35-40; Filipos 1:7.
Kas ken Pablo, adun a daras a napilitan dagiti Saksi ni Jehova nga agdarum kadagiti korte tapno mairupirda ti kalinteganda nga agserbi iti Dios. Kasta met laeng ti mapaspasamak uray kadagiti pagilian nga agkunkuna nga ipapaayanda dagiti umilida iti narelihiosuan a wayawaya. No maipapan met iti krimen ken personal a kinatalged, ti panangitaya iti bangir a pingping dina kaipapanan a dagiti Saksi ni Jehova ipalubosda lattan a maabusoda nga awan gawgawayda. Idepensada ti bagida iti legal a pamay-an.
Gapuna, kas Kristiano, siuumiso nga ipamuspusan dagiti Saksi nga ipasdek dagiti kalinteganda, nupay ammoda a masansan a limitado ti resulta dagita. Ngarud, kas ken Jesus, ipabiangda lattan iti Dios dagitoy a bambanag. Agtalekda ngamin nga Isu ket agtignayto yantangay ammona ti amin a mapaspasamak ken aniaman a pannusana ket pakakitaan ti naan-anay a hustisia. (Mateo 26:51-53; Judas 9) Sipapanunot dagiti pudno a Kristiano a ti panagibales ket biang ni Jehova.—Roma 12:17-19.
NAPANUNOTMO KADIN?
● Ania ti masapul a liklikan dagiti Kristiano?—Roma 12:17.
● Iparit kadi ti Biblia ti panangirupir iti kalintegan babaen iti legal a pamay-an? —Filipos 1:7.
● Ania ti pagkompiansaan ni Jesus ken Amana?—Mateo 26:51-53.