ARGAMASA
Napaglalaok a sangkap a naikabil iti nagbabaetan dagiti ladrilio ken batbato tapno mamagdedekket kadagita (kas iti pader) wenno maus-usar kas pangkalupkop iti pader. (Le 14:42, 45; 1Cr 29:2; Isa 54:11; Jer 43:9) Ti makaandur-iti-paniempo a gampor (mayanatup a maawagan “argamasa”) a buklen ti apug, darat, ken danum ket naaramat iti pannakaibangon dagiti nasaysayaat a pagtaengan iti kadaanan a Palestina. Ti sabali pay a kita ti argamasa, naaramat kas palitada, ket naisagana babaen ti panamaglalaok iti darat, dapdapo, ken apug. No dadduma nainayon ti lana iti gampor, wenno ti pader napinasan iti lana kalpasan a napalitadaan dayta, tapno narigat a mastrek ti danum. Idiay Egipto (uray agingga kadagiti agdama a tiempo), ti argamasa a naaramat a palitada ti pader ket buklen ti dua a kapaset a pila, maysa a kapaset nga apug, ken maysa a kapaset a buklen ti garami ken dapdapo.
Imbes a kadawyan nga argamasa, dagiti managibangon iti Torre ti Babel nagaramatda iti bitumen, a “nagserbi nga argamasa maipaay kadakuada.” (Ge 11:3) Dagiti taga Babilonia iti naud-udi a tiempo mabalin nga innalada ti bitumenda a maipaay nga argamasa manipud kadagiti ubbog iti uneg ti daga iti asideg ti siudad ti Hit, di pangadaywen manipud Babilonia iti Karayan Eufrates. Sigun ken Herodotus (I, 179), ti napudot nga aspalto (bitumen) naaramat kas semento, wenno argamasa, idi ar-aramidenda dagiti sikigan ti kanal ti Babilonia ken idi ibangbangonda ti pader ti siudad.
Bayat a dagiti Israelita ket ad-adipen idiay Egipto, dagiti Egipcio “intultuloyda a pinagbalin a napait ti panagbiagda babaen ti narigat a panangadipen iti pila nga argamasa ken ladladrilio.” (Ex 1:14) Ti argamasa napaglaok agingga iti agarup kapalet ti pataroy a tagapulot, gagangay a babaen ti panangipayatpayat iti dayta iti saka. Ti argamasa ket maikkan iti natadtad a garami tapno ad-adda a nadekdekket ti gampor. Idi agangay, iti bukodda a daga, kadagiti lugar a bassit ti magun-odan a nasayaat ti kalidadna a bato a pagbangon, ti pila nga argamasa ken pitak a ladrilio ti inaramat dagiti Israelita kas kangrunaan a material a pagbangon.
Dagiti pitak a ladrilio saan a makapagpaut iti natutudo a paniempo. Gapuna, tapno masalakniban ti maysa a kabbaro a pader wenno tapno matarimaan ken mapalagda ti maysa a nadadael a pader, no dadduma naipinas ti pangalupkop nga argamasa, wenno palitada. Nupay kasta, no ti naipulagid iti kasta a pader ket pangpapuraw nga apug laeng wenno di nasayaat nga argamasa a bassit ti laokna nga apug wenno awan pay ketdi, saan a mainanama a masarkedanna dagiti nakaro a bagyo.—Idiligyo ti Eze 13:11-16.