MIRIAM
[mabalin a, Rebelioso].
1. Anak ni Amram iti asawana a ni Jocabed, agpadpadada a nagtaud iti tribu ni Levi; kabsat da Moises ken Aaron. (Nu 26:59; 1Cr 6:1-3) Nupay saan nga espesipiko a nainaganan iti salaysay, di pagduaduaan a ni Miriam daydiay naawagan iti “kabsatna a babai” a nagsipsiput tapno kitaenna no ania ti mapasamak iti maladaga a ni Moises bayat a siiidda iti maysa a daong a naikabil iti tengnga dagiti runo ti karayan Nilo. (Ex 2:3, 4) Kalpasan a ti anak a babai ni Faraon nasarakanna ti maladaga, “nakarikna iti panangngaasi” iti dayta, ken nailasinna a dayta ket ‘maysa kadagiti annak dagiti Hebreo,’ inimtuod ni Miriam no mapan mangayab iti Hebreo a babai a mangtagibi iti ubing. Idi imbaga ti anak ni Faraon a mapan mangayab, “napan ti balasitang ket inayabanna ti ina ti ubing” (ni Jocabed), a kalpasan dayta natangdanan a mangaywan ken Moises agingga a dimmakkel.—Ex 2:5-10.
Indauluanna ti Babbai ti Israel iti Panagkanta. Adu a tawen kalpasanna, idi naimatanganna ti panagballigi ni Jehova maibusor kadagiti puersa militar ni Faraon idiay Nalabaga a Baybay ken apaman a nangngegna ti kanta ni Moises ken ti lallaki ti Israel, “ni Miriam a mammadto a babai” indauluanna ti babbai ti Israel iti narag-o a panagtokar iti pandereta ken iti panagsala. Kas sungbat iti kanta nga indauluan ni Moises, inkanta ni Miriam: “Kantaanyo ni Jehova, ta nagbalin a natan-ok unay. Ti kabalio ken ti nakasakay iti dayta intapuakna iti baybay.”—Ex 15:1, 20, 21.
Agreklamo Maibusor ken Moises. Bayat ti kaadda dagiti Israelita idiay let-ang, nangrugi a nagsao da Miriam ken Aaron maibusor ken Moises gapu iti Cusita nga asawana. Nalabit a ti kinatan-ok ni Moises ken ti impluensiana kadagiti umili ti nangpatanor kada Miriam ken Aaron iti naimon a panagtarigagay iti kanayonan pay nga autoridad, iti kasta kinunkunada: “Babaen laeng aya ken Moises a nagsao ni Jehova? Saan aya a babaen met kadata nga isu nagsao?” Ngem umim-imdeng idi ni Jehova ket dagus nga imbilinna kada Moises, Miriam, ken Aaron a mapanda iti tolda ti gimong. Sadiay, impalagip ti Dios kadagitoy a dua a managtanabutob a ti kabsatda a ni Moises ket adipenna, daydiay direkta a nakisawan ti Dios, “iti ngiwanngiwat.” Simmaganad a nagsaludsodan ni Jehova da Miriam ken Aaron: “Apay, ngarud, a dikay nagbuteng nga agsao maibusor iti adipenko, maibusor ken Moises?” Bimmara ti unget ti Dios kadakuada ket, idi immadayo ti ulep iti rabaw ti tolda, “ni Miriam nagkukutel iti kapurpuraw ti niebe.” Ni Aaron dimmawat iti asi, ni Moises nagpakaasi maipagapu ken Miriam, ket ni Jehova pinalubosanna ni Miriam nga agsubli iti pakarso kalpasan ti nakababain a pannakakuarentinas iti pito nga aldaw.—Nu 12:1-15.
Gapu ta ni laeng Miriam ti nagkukutel, mabalin nga ipasimudaag daytoy nga isu ti nangsugsog iti dakes a tignay iti daydi a gundaway. (Kitaenyo ti AARON.) Ti basolna a panagtanabutob maibusor ken Moises mabalin a nakarkaro ngem iti basol ni Aaron, mabalbalin pay ketdi a maysa a kaso ti panagimon ti maysa a babai maibusor iti sabali a babai (yantangay nangrugida nga agsao maibusor ken Moises maigapu iti Cusita nga asawana), a ni Aaron dinasiganna ti kabsatna a babai imbes a ti ipagna. Mabalin a ni Miriam ket prominente unay a babai iti Israel, yantangay naibilang a kas mammadto. Gapuna, nalabit nagamak ni Miriam di la ket ta lab-awan ti asawa ni Moises. Nupay kasta, agpapan pay dagita a posibilidad, ken nupay naan-anay a di maiparbeng nga agtanabutob da Miriam ken Aaron maibusor ken Moises, nangnangruna a di umiso nga aramiden ni Miriam ti kasta yantangay ti intuding ti Dios a saad ti babai isu ti panagpasakup iti lalaki. (1Co 11:3; 1Ti 2:11-14) Ti dakes a tignay ni Miriam ket naaramat idi agangay kas mangpakdaar a pagarigan, ta iti panagngudo ti panagdaliasat iti let-ang, imbaga ni Moises kadagiti umili nga agtungpalda kadagiti pammilin ti papadi maipapan iti kukutel ket indagadagna kadakuada a laglagipenda ti inaramid ni Jehova ken Miriam idi rumrummuarda manipud Egipto.—De 24:8, 9.
Natay ni Miriam ken naitabon idiay Cades iti Let-ang ti Zin, di nagbayag sakbay ti ipapatay ni Aaron. (Nu 20:1, 28) Adu a siglo kalpasan dayta, babaen ken mammadtona a Mikias, impalagip ni Jehova ti pribilehio a tinagiragsak ni Miriam iti pannakitimpuyogna kadagiti kakabsatna idi rimmuar ti Israel manipud Egipto, a kunkunana: “Ta inaonka iti daga ti Egipto, ket manipud iti balay dagiti adipen sinubbotka; ket imbaonko iti sanguanam da Moises, Aaron ken Miriam.”—Mik 6:4.
2. Maysa a kaputotan ni Juda.—1Cr 4:1, 17, 18.