HASOR

[Paraangan; Purok].

1. Ti kangrunaan a siudad ti makin-amianan a Canaan idi tiempo ti panagparmek ti Israel nga indauluan ni Josue. (Jos 11:10) Maikunkuna a ti Hasor isu ita ti Tell el-Qedah (Tel Hasor) nga adda iti agarup 11 km (7 mi) iti abagatan nga abagatan-a-daya ti ibagbagada nga ayan ti Kedes. Sigun iti arkeologo a ni Yigael Yadin, a nangiwanwan kadagiti panagkabakab a naaramid iti disso manipud 1955 agingga iti 1958 ken 1968 agingga iti 1969, ti kalawa ti Hasor idi tiempo ni Josue ket agarup 60 ek (150 acre), ken mabalin la ketdi a napagyanan ti 25,000 agingga iti 30,000 a tattao.

Ni Jabin nga ari ti Hasor indauluanna dagiti nagkaykaysa a puersa ti makin-amianan a Canaan maibusor ken Josue ngem naglak-amda iti nakababain a pannakaabak. Napuoran ti mismo a Hasor, a dayta laeng ti siudad iti dayta a lugar a naibangon iti munturod a kasta ti pannakatratona. (Jos 11:1-13) Ti Hasor naituding iti tribu ni Neftali idi agangay. (Jos 19:32, 35, 36) Nupay kasta, idi tiempo da Debora ken Barak, dayta ti sentro ti sabali pay a mannakabalin a Canaanita nga ari a naawagan met iti Jabin.​—Uk 4:2, 17; 1Sm 12:9.

Iti naud-udi a periodo, ti Hasor, kas iti Gezer ken Megiddo, ket sinarikedkedan ni Ari Solomon. (1Ar 9:15) Kas ipakita dagiti takuat iti arkeolohia, agpapada ti pannakaibangon dagiti ruangan dagitoy tallo a siudad. Maipapan kadagiti panagkabakab idiay Hasor, inlanad ni Yigael Yadin iti sinuratna a The Art of Warfare in Biblical Lands (1963, Tomo II, p. 288): “Idi a ti umuna a pagilasinan iti ruangan daytoy a pader mangrugin nga agparang manipud tapok ken daga nga in-inayad a maak-akup, nagsiddaawkami gapu ta kapadpadana ti ‘Ruangan ni Solomon’ a natakuatan idiay Megiddo. Sakbay nga intuloymi ti panagkabakab, nangaramidkami kadagiti pattapatta a marka iti daga a mangsurot iti pattapattami maipapan iti plano ti ruangan maibatay iti ruangan iti Megiddo. Ket kalpasanna imbagami kadagiti trabahador nga ituloydan nga ikkaten dagiti daga ken batbato. Idi nalpasdan, masmasdaawda a kimmita kadakami, a kasla ket tay managsalamangka wenno mammadleskami. Ta sadiay, addan iti sanguananmi ti ruangan a minarkaanmi ti balabalana, maysa a kapadpada ti ruangan ti Megiddo. Saan laeng a paneknekan daytoy a ti dua a ruangan ket imbangon ni Solomon no di ket agpada a sinurotda ti maymaysa a pangkaaduan a plano.”

Nasurok a 200 a tawen kalpasan ti ipapatay ni Solomon, bayat ti panagturay ti Israelita nga Ari Peca, ti Asirio nga ari a ni Tiglat-pileser III pinarmekna ti Hasor ket dagiti agnanaed iti dayta impanna ida iti pannakaidestiero.​—2Ar 15:29.

2. Maysa a siudad ti Juda idiay Negeb, maikunkuna nga isu ita ti el-Jebariyeh, a masarakan iti agarup 24 km (15 mi) iti daya nga amianan-a-daya ti naikuna nga ayan ti Cades-barnea (nalabit isu met laeng ti Kedes).​—Jos 15:21, 23.

3. Sabali pay a nagan maipaay iti Keriot-hezron, maysa nga ili ti Juda a kadawyan a maikunkuna nga isu ita ti Khirbet el-Qaryatein (Tel Qeriyyot), masarakan iti agarup 20 km (12 mi) iti abagatan ti Hebron.​—Jos 15:21, 25.

4. Maysa nga ili a masarakan iti teritoria ti Benjamin. (Ne 11:31, 33) Ti Khirbet Hazzur, nga adda iti agarup 7 km (4.5 mi) iti amianan a laud ti nagsaadan ti templo idiay Jerusalem, ti naikuna a disso nga ayanna.

5. Maysa a rehion iti Desierto ti Arabia iti daya ti Jordan a nadakamat iti padto ni Jeremias kas naikeddeng a samsaman ni Ari Nabucodorosor (Nabucodonosor) ti Babilonia.​—Jer 49:28-33.