KAKOK
[Heb., pangadu a porma, bar·bu·rimʹ].
Iti Biblia, maminsan laeng nga agparang daytoy a nagan iti 1 Ar-ari 4:23, a sadiay karaman ti “kakkakok [bar·bu·rimʹ]” (JB; NW) iti listaan ti inaldaw nga abasto a taraon iti palasio ni Solomon. Nupay iti dadduma a bersion (KJ, RS) mabasa ditoy ti “ganso,” ti bar·bu·rimʹ agparang a tumukoy iti espesipiko a kita ti tumatayab imbes a pangkaaduan a termino laeng. Ti sumagmamano innaigda dayta iti kapon a kawitan, upa a guinea, wenno iti ganso. Ngem ti leksikograpo a ni W. Baumgartner isingasingna ti “kakok,” ket agparang a daytoy ti ipasimudaag ti Arabiko a nagan, abu burbur, maipaay iti dayta a tumatayab.—Hebräisches und Aramäisches Lexikon zum Alten Testament, Leiden, 1967, p. 147.
Agpadpada a ti kadawyan a kakok (Cuculus canorus) ken ti dakkel a turikan a kakok (Clamator glandarius) lumabas iti Palestina iti iyaakarda nga agpaamianan, a makagtengda sadiay iti nasapa a paset ti Marso. Kalalainganna ti kadakkel ti kakok, umarngi iti bassit a kali. Ti sippitna ket nagkurba bassit, natadem, ken natirad. Gagangay nga addaan dagiti kakok iti di napatak a marmaris a kas iti nakusnaw a maris-dapo wenno nakusnaw a kayumanggi agingga iti lumabaga-a-kayumanggi wenno nangisit. Ti barukongna ket masansan a pumuraw a garitgaritan iti nangisit.
Nupay ti sumagmamano ibilangda a pamassiten ti kakok tapno mairaman iti pagtaraon ni Solomon, mapaliiw nga uray dagiti naidutdotan a billit-tuleng nailakoda idi un-unana kadagiti tiendaan ti Makintengnga a Daya. (Mt 10:29) Kanayonanna pay, ‘napalukmeg’ dagitoy a kakok, ket maipapan kadagita kunaen ti The American Cyclopædia: “Iti otonio, nalukmegda ken naibilangda a naimas a pagtaraon; kaykayat unay ida dagiti nagkauna a tattao, ket ti lasagda naipagarup nga addaan kadagiti napateg a sangkap a makaagas.”—1883, Tomo V, p. 557.
Ti kakok saan a mannangan iti agruprupsa a lasag ket saan met a managsippayot, no di ket napateg a mannangan kadagiti insekto. Sigun iti Linteg, “nadalus” ken mabalin nga idasar dayta iti naarian a lamisaan ni Solomon. Nupay iti Levitico 11:16 ken Deuteronomio 14:15 iti King James Version nairaman ti “cuckow” kadagiti narugit a tumatayab, saanen a maakseptar daytoy a patarus (ti Hebreo a shaʹchaph).—Kitaenyo ti GARSETA.