PIESTA DAGITI DI PINAALSA A TINAPAY

Daytoy a piesta mangrugi idi iti Nisan 15, ti aldaw kalpasan ti Paskua, ken agtultuloy iti pito nga aldaw agingga iti Nisan 21. (Kitaenyo ti PASKUA.) Ti nagan daytoy a piesta ket naadaw iti di pinaalsa a tintinapay (Heb., mats·tsohthʹ), a daytoy laeng a tinapay ti naipalubos bayat ti pito nga aldaw ti piesta. Ti di nalebaduraan a tinapay ket nagamayan laeng iti danum. Masapul a maluto a dagus tapno malapdan ti iyaalsana.

Ti umuna nga aldaw ti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay ket maysa a nadaeg nga asamblea, ken maysa met a sabbath. Iti maikadua nga aldaw, Nisan 16, naipan iti padi ti sangabettek ti umuna a bungbunga ti ani a sebada, ti mula a kaunaan a maapit idiay Palestina. Sakbay daytoy a piesta saan a mabalin ti mangan iti baro a bukbukel, tinapay, wenno kinirog a bukbukel manipud baro nga ani. Ti padi simboliko nga indatonna ken Jehova ti kakasta nga umuna a bungbunga babaen ti panangililina iti sangabettek a bukel, bayat a naidaton ti maysa a nasalun-at a kalakian a karnero a tumawenen kas mapuoran a daton a maibuyog iti daton a bukbukel a nababasa iti lana ken maibuyog iti daton nga inumen. (Le 23:6-14) Saan a naibilin a mapuoran iti rabaw ti altar ti aniaman kadagiti bukbukel wenno ti arina a nagtaud iti dayta, kas inar-aramid ti papadi idi agangay. Saan laeng a ti publiko wenno ti intero a nasion ti agidaton iti umuna a bungbunga no di ket nayurnos met a ti tunggal pamilia ken tunggal indibidual nga addaan sanikua iti Israel ket agidaton kadagiti sakripisio ti panagyaman bayat daytoy a piesta.​—Ex 23:19; De 26:1, 2; kitaenyo ti UMUNA A BUNGBUNGA.

Kaipapananna. Ti pannangan iti di pinaalsa a tintinapay iti daytoy a tiempo ket maitunos kadagiti bilin nga inawat ni Moises manipud ken Jehova, kas nailanad iti Exodo 12:14-20, a pakairamanan ti nainget a pammilin, iti bersikulo 19: “Pito nga aldaw nga awan naalsem a bellaay a masarakan kadagiti balayyo.” Iti Deuteronomio 16:3, ti di pinaalsa a tintinapay ket naawagan iti “tinapay ti pannakaparigat,” ket tinawen a pammalagip dagita kadagiti Judio maipapan iti agdardaras idi nga ipapanawda iti daga ti Egipto (idi awanen ti panawenda a manglebadura iti bellaayda [Ex 12:34]). Ngarud lagipenda idi ti pannakaparigat ken pannakaadipen a nakaispalan ti Israel, kas iti kinuna met laeng a mismo ni Jehova, “tapno malagipmo ti aldaw ti iruruarmo manipud daga ti Egipto iti amin nga al-aldaw ti panagbiagmo.” Ti pannakaitungpal ti agdama a wayawayada kas maysa a nasion ken ti panangbigbigda ken Jehova kas Manangispalda mangipasdek iti mayanatup a pangikugnalan maipaay iti umuna kadagiti tallo a dadakkel a tinawen a piesta dagiti Israelita.​—De 16:16.

Panangrambak Sakbay ti Pannakaidestiero. Adda tallo a salaysay a nailanad iti Kasuratan maipapan iti panangrambak iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay kalpasan ti iseserrek dagiti Israelita iti Naikari a Daga ken sakbay a naidestieroda idiay Babilonia. Ngem ti kaawanen ti sabali pay a nadakamat ket saan a rebbeng nga itarusan nga awanen ti sabali pay a naangay a panangrambak. Imbes ketdi, sapasap a natukoy iti umuna a salaysay maipapan iti amin a pipiesta ken kadagiti urnos ni Solomon a panangrambak kadagita.​—2Cr 8:12, 13.

Iti sabali pay a dua a salaysay, naisangsangayan idi dagiti kasasaad. Ti maysa ket ti pannakaisubli ti panangrambak iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay, kalpasan ti maysa a tiempo nga awan naar-aramid a panangrambak. Daytoy a pannakaisubli ket bayat ti umuna a tawen ti panagturay ti matalek nga Ari Ezekias. Makapainteres ta iti daytoy a gundaway awan ti umdas a tiempo nga agsagana maipaay iti tinawen a piesta iti Nisan 15, gapu ta madaldalusan ken matartarimaan pay laeng ti templo agingga iti Nisan 16. Gapuna, ginundawayanda ti Linteg a mabalin a rambakan ti piesta bayat ti maikadua a bulan. (2Cr 29:17; 30:13, 21, 22; Nu 9:10, 11) Nakaragragsak dayta a pasken ken nangibunga dayta iti kasta unay a narelihiosuan a pannakaparegta ta ti rambak a pito nga aldaw nagbalin a kasla nakaab-ababa, ket ngarud nailaylayon dayta iti sabali pay a pito nga aldaw. Nakaparparabur a nagkontribusion ni Ari Ezekias ken ti piprinsipena, a nangipaayda iti 2,000 a toro ken 17,000 a karnero a pangtaraon iti rineprep a tumabtabuno.​—2Cr 30:23, 24.

Ti panangrambak iti piesta isu ti panangrugi ti dakkel a kampania maibusor iti ulbod a relihion, ket naaramid daytoy iti adu a siudad sakbay a dagiti managdaydayaw nagawidda kadagiti pagtaenganda. (2Cr 31:1) Ti panangsalimetmet iti daytoy a piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay nangyeg iti bendision ni Jehova kasta met iti pannakawayawaya manipud panagdaydayaw iti sairo, ken nagsayaat a pagarigan dayta kadagiti makagunggona nga epekto kadagiti Israelita ti panangsalimetmetda kadagitoy a piesta.

Ti kaudian a nailanad a salaysay ti panangrambak iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay sakbay ti pannakaidestiero ket ti pannakarambak dayta bayat ti panagturay ni Ari Josias idi situtured a nagreggetanna nga isubli ti nasin-aw a panagdaydayaw ken Jehova idiay Juda.​—2Cr 35:1-19.

Nupay dagitoy laeng dagiti panangrambak nga espesipiko a nadakamat, awan duadua a nagreggetan ti matalek nga uk-ukom ken papadi ti Israel a rambakan dagiti piesta, idi awan pay ti ar-ari. Idi agangay, agpadpada a nangaramid da David ken Solomon kadagiti nalawa ti saklawenna nga ur-urnos tapno agtultuloy a makapagannong a nasayaat ti kinapadi, ket sigurado nga inkagumaan ti dadduma pay nga ar-ari ti Juda a regular a narambakan dagiti piesta. Kasta met, masansan a naramrambakan ti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay kadagidi tiempo kalpasan ti pannakaidestiero.

Panangrambak Kalpasan ti Pannakaidestiero. Kalpasan ti pannakaluk-at dagiti Judio manipud Babilonia ken ti isusublida iti Naikari a Daga, ti templo idiay Jerusalem nabangon manen ken nairingpas gapu iti napinget a pammaregta nga impaay dagiti mammadto ni Jehova a da Haggeo ken Zacarias. (Esd 5:1, 2) Idi 515 K.K.P., ti nabangon manen a balay ni Jehova nainaguraran buyogen ti dakkel a panagrag-o ken buyogen ti amin a maitutop a sakripisio nga agpaay iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay. Kuna ti rekord iti Esdras 6:22: “Ket inangayda ti piesta dagiti di nalebaduraan a tinapay iti pito nga aldaw buyogen ti panagrag-o.”

Ipakita ti libro ti Malakias nga, iti laksid ti kinaregtada idi damo a mangisubli iti pudno a panagdaydayaw idi a dagiti destiero nagsublida manipud Babilonia, idi agangay nagbalin ti papadi a naliway, napasindayag, ken aginlilinteg. Ti panagserbi iti templo nagbalin nga ang-angaw, numan pay nasalimetmetan latta dagiti piesta kas pormalidad laeng. (Mal 1:6-8, 12-14; 2:1-3; 3:8-10) Nakita ni Jesus a dagiti eskriba ken Fariseo siiinget unay a salsalimetmetanda dagiti detalye ti Linteg, malaksid pay kadagiti nainayon a tradisionda. Sireregta a rinambakanda dagiti piesta, a pakairamanan ti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay, ngem kinondenar ida ni Jesus ta, gapu iti kinamanaginsisingpetda, saanda nga inkankano ti pudpudno a kaipapanan dagitoy nagsasayaat nga urnos ni Jehova maipaay a pakabendisionanda.​—Mt 15:1-9; 23:23, 24; Lu 19:45, 46.

Naimpadtuan a Kaipapanan. Impalgak ni Jesu-Kristo ti simboliko a kaipapanan ti pangpaalsa, wenno lebadura, kas nailanad iti Mateo 16:6, 11, 12, idi pinakdaaranna dagiti adalanna: “Pagtalinaedenyo a silulukat dagiti matayo ket siputanyo ti lebadura dagiti Fariseo ken dagiti Saduceo.” Idi nangaramid dagiti adalanna iti di siuumiso a pagarup no ania ti tuktukoyenna, silalawag a kinunana: “‘Kasano a saanyo a mailasin a diak nagsao kadakayo maipapan kadagiti tinapay? No di ket siputanyo ti lebadura dagiti Fariseo ken dagiti Saduceo.’ Idin natarusanda a kinunana a siputanda . . . ti sursuro dagiti Fariseo ken dagiti Saduceo.” Kasta met, ipadamag ni Lucas nga espesipiko a kinuna ni Jesus iti sabali pay a gundaway: “Siputanyo ti lebadura dagiti Fariseo, nga isu ti panaginsisingpet.”​—Lu 12:1.

Idi ilawlawag ni apostol Pablo ti dana a rebbeng a suroten dagiti Kristiano, inaramatna ti umasping a kaipapanan ti lebadura a nainaig iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay. Iti 1 Corinto 5:6-8, kastoy ti pammatigmaanna kadagiti Kristiano a kakabsatna: “Dikay aya ammo a ti bassit a lebadura paalsaenna ti intero a masa? Ikkatenyo ti daan a lebadura, tapno agbalinkayo a baro a masa, sigun iti pannakawayawayayon iti pannakapaalsa. Ta, pudno unay, ni Kristo a paskuatayo naisakripision. Iti kasta ngilinentayo ti piesta, saan a buyogen ti daan a lebadura, wenno buyogen ti lebadura ti kinadakes ken kinakillo, no di ket buyogen dagiti di pinaalsa a tinapay ti kinapasnek ken kinapudno.”

Iti Nisan 16, ti maikadua nga aldaw ti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay, inlili ti nangato a padi ti umuna a bungbunga ti ani a sebada, a dayta ti umuna nga apit ti tawen, wenno ti maaw-awagan umuna kadagiti umuna a bungbunga ti daga. (Le 23:10, 11) Makapainteres ta napagungar ni Jesu-Kristo iti daytoy met laeng nga aldaw, Nisan 16, idi tawen 33 K.P. Ti apostol indiligna ni Kristo iti sabsabali pay a napagungar, a kunkunana: “Nupay kasta, ita ni Kristo naibangonen manipud kadagiti natay, ti umuna a bungbunga kadagidiay naturog ken patay. . . . Ngem tunggal maysa iti bukodna a saad: ni Kristo ti umuna a bungbunga, kalpasanna dagidiay kukua ti Kristo kabayatan ti kaaddana.” Ni Kristo naawagan met iti “inauna iti adu nga agkakabsat.”​—1Co 15:20-23; Ro 8:29.