Makapagballigikayo Aniaman ti Pannakapadakkelyo

SIPUD kinaubingna, adda pagannayasan ni Nicholas nga agrebelde.a Idi agangay, nasumokna ti agdroga ken agbartek gapu ta mariribukan. Inlawlawag ni Nicholas: “Alkoholiko ni tatangko, ket nakaro ti sinagabami nga agkabsat kenkuana.”

No kitkitaen, dagiti nagannak ni Malinda ket mararaem a mannakimisa a miembro iti komunidadda. Ngem aktiboda met a makiramraman iti kulto. Insennaay ni Malinda, nga agtawen itan iti 30: “Makadangran kaniak ti dadduma nga aramid ti kultoda ket dinadaelda ti kinaubingko.” Innayonna: “Ti naimula kaniak a rikna ti kinaawan namnama ken pateg ti kanayon a nangapektar kaniak iti nabayag.”

Saan kadi nga adu ti nadadael ti kinaubingda gapu iti kinaranggas, panagabuso, panangbaybay-a dagiti nagannak, ken dadduma pay a negatibo a makagapu? Mabalin a nasaem dagiti sugat ti naladingit a kinaubing. Ngem rumbeng kadi a dagitoy a saem ti agnanayon a manglapped iti maysa a mangabrasa iti kinapudno a linaon ti Sao ti Dios ken maaddaan iti kasta unay a ragsak? Iti laksid ti pannakapadakkelda, makapagballigi kadi da Nicholas ken Malinda kas tattao a natarnaw? Usigenyo nga umuna ti pagarigan maipapan ken Ari Josias iti Juda.

Nainkasuratan nga Ulidan

Inturayan ni Josias ti Juda iti 31 a tawen idi maikapito a siglo K.K.P. (659-629 K.K.P.) Nagdakes ti kasasaad idiay Juda idi nagari ni Josias kalpasan ti pannakapapatay ti amana. Napno ti Juda ken Jerusalem iti managdaydayaw ni Baal ken dagiti agsapsapata babaen ken Malcam, ti kangrunaan a dios dagiti Ammonita. Ti piprinsipe ti Juda ket “dagiti leon nga agngerngernger,” ken dagiti ukom isuda “dagiti lobo iti rabii,” kinuna ni Sofonias, maysa a mammadto ti Dios iti dayta a panawen. Kas resultana, nasaknap ti kinaranggas ken panangallilaw iti daga. Adu dagiti agkunkuna iti pusoda: “Ni Jehova saanto nga agaramid iti naimbag, saanto met nga agaramid iti dakes.”​—Sofonias 1:3–2:3; 3:1-5.

Ania a kita ti agturay ni Josias? Kinuna ti historiador ti Biblia a ni Ezra: ‘Inaramidna [ni Josias] no ania ti umiso kadagiti mata ni Jehova, ket nagna iti daldalan ni David nga amana, ket saan a simiasi nga agturong iti makannawan wenno iti makannigid.’ (2 Cronicas 34:1, 2) Nabatad, nagballigi ni Josias a mangaramid no ania ti nalinteg iti imatang ti Dios. Ngem ania ti kasasaad idi ti pamilia ni Josias?

Makaisuro Wenno Nasaem a Kinaubing?

Idi mayanak ni Josias idi 667 K.K.P., agtawen laeng iti 16 ni amana nga Amon, ken agturturay iti Juda ti apongna a ni Manases. Maysa ni Manases kadagiti kadaksan nga ari a nagturay iti Juda. Babaen iti panangipasdekna kadagiti altar maipaay ken Baal, “inaramidna iti naindaklan a rukod no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova.” Pinalasatna iti apuy ti dadduma kadagiti annakna, nagsalamangka, nagpadles, intandudona ti espiritistiko nga ar-aramid, ken nangibukbok iti adu nga inosente a dara. Inserrek met ni Manases iti balay ni Jehova ti inaramidna a kinitikitan a ladawan ti sagrado a munmon. Inallilawna ti Juda ken Jerusalem “tapno aramidenda ti dakdakes ngem kadagiti nasion a tinalipupos ni Jehova manipud sanguanan ti annak ti Israel.”​—2 Cronicas 33:1-9.

Gapu iti nakaro a kinadakesna, impan ni Jehova ni Manases a sikakawar idiay Babilonia, maysa kadagiti naarian a siudad ti Asiriano a monarka. Bayat ti pannakakautibona, nagbabawi ni Manases, nagpakumbaba, ken impakpakaasina ti pammakawan ni Jehova. Impangag ti Dios ti kalikagumna ket pinagturayna manen idiay Jerusalem. Nangyussuat ni Manases kadagiti panagbalbaliw ket nagballigi ti dadduma kadagitoy.​—2 Cronicas 33:10-17.

Ania ti epektona ken ni Amon ti kinadakes ken kalpasanna ti panagbabawi ni Manases nga amana? Dimmakes unay. Idi nagbabawi ken inkagumaan ni Manases a dalusan ti tinulawanna a nasion, saan a nakitunos ni Amon. Idi tinawidna ti kinaari idi agtawen iti 22, “inaramidna [ni Amon] no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova, kas iti inaramid ni Manases nga amana.” Imbes nga agpakumbaba ni Amon iti imatang ni Jehova, “maysa ni Amon a nangpadegdeg iti panagbasol.” (2 Cronicas 33:21-23) Innem laeng ti tawen ni Josias idi nagari ni Amon iti Juda. Saan la ketdi a makaay-ayo ti kinaubing ni Josias!

Nagpatingga ti nagdakes a panagturay ni Amon kalpasan ti dua a tawen idi pinapatay dagiti nagkukumplot nga adipenna. Nupay kasta, dagiti umili iti daga pinapatayda dagiti nagkukumplot maibusor ken ni Amon ket impatugawda ni Josias nga anakna kas ari.​—2 Cronicas 33:24, 25.

Iti laksid dagiti nasaem a kasasaad ti kinaubingna, inaramid ni Josias no ania ti naimbag iti imatang ni Jehova. Nagballigi ti panagturayna isut’ gapuna a kinuna ti Biblia: ‘Kas kenkuana awan idi ti ari nga immun-una kenkuana a nagsubli ken Jehova buyogen ti isuamin a pusona ken buyogen ti isuamin a kararuana; ken buyogen ti isuamin a bikasna, maitunos iti isuamin a linteg ni Moises; uray pay kalpasan kenkuana awan timmakder a kas kenkuana.’​— 2 Ar-ari 23:19-25.

Anian a makaparegta ti ulidan ni Josias kadagidiay agib-ibtur iti nakas-ang a panagubing! Ania ti maadaltayo iti ulidanna? Ania ti timmulong ken Josias a mangpili ken mangsalimetmet iti umiso a dana?

Am-ammuenyo ni Jehova

Ti positibo a nakaimpluensia ken Josias idi ubing pay isu ti nagbabawi nga apongna a ni Manases. Saan nga ibaga ti Biblia no kasano ti kinasinged dagiti dua, ken no mano ti tawen ni Josias idi inlinteg ni Manases ti ar-aramidna. Yantangay nasinged dagiti pamilia a Judio, mabalin nga inkagumaan ni Manases nga iliklik ti apona kadagiti makadadael nga impluensia a nanglikmut kenkuana babaen ti panangisurona iti apona a mangipapuso iti panagraem iti pudno a Dios, ni Jehova, ken iti saona. Idi agangay, nasayaat ti imbungana ti aniaman a bin-i ti kinapudno nga intukit ni Manases iti puso ni Josias, nalabit agraman dagiti dadduma pay a nasayaat nga impluensia. Iti maikawalo a tawen a panagturayna iti Juda idi agtawen iti 15, inammo ken inaramid ni Josias ti pagayatan ni Jehova.​—2 Cronicas 34:1-3.

Idi ubingda, ti laeng nakangngegan ti dadduma a tao maipapan iti naespirituan a bambanag isu dagiti adayo a kabagian, am-ammo, wenno kaarruba. Kaskasdi, addanto naimbag nga ibungana no masurnadan. Ni Malinda, a nadakamat itay, adda nasingpet a lakay a kaarrubana, a regular a mangmangted kenkuana iti Pagwanawanan ken Agriingkayo! a magasin iti pagtaenganna. Maragragsakan no malaglagipna ti lakay. Kinunana: “Ti pagsiddaawak unay iti kaarrubak isu ti saanna a panangrambak kadagiti piesta. Dakkel a banag daytoy kaniak agsipud ta dagiti ritual ti kulto dagiti nagannakko ket maar-aramid kabayatan ti Halloween ken dadduma pay kadagiti piesta.” Kalpasan ti maysa a dekada, nalagipna dayta a kaarrubana isu nga immannugot idi inawis ti maysa a gayyemna a makigimong iti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova. Dayta ti timmulong kenkuana iti panangsapulna iti kinapudno.

Agpakumbabakayo iti Imatang ti Dios

Adu ti narelihiosuan a panagbalbaliw iti daga ti Juda idi nagturay ni Josias. Kalpasan ti innem a tawen a panagtignayna maibusor iti idolatria ken panangdalusna iti daga ti Juda, tinarimaan ni Josias ti balay ni Jehova. Bayat a maar-aramid dayta, anian a nagpateg ti nasapulan ti Nangato a Padi a ni Hilkias! Nasarakanna ti orihinal a kopia “ti libro ti linteg ni Jehova.” Idi iyawat kenkuana ni Hilkias ti makapagagar a kopia, ti sekretario a ni Safan impadamagna iti ari no ania ti napasamak. Pinagtangsit kadi ni Josias, nga agtawen idin iti 25, dayta a takuat?​—2 Cronicas 34:3-18.

Insurat ni Ezra nga “apaman a nangngeg ti ari ti sasao ti linteg, dagus a rinay-abna dagiti kawesna.” Maysa daytoy a naimpusuan nga ebkas ti ladingit agsipud ta naammuanna a saan a sinalimetmetan dagiti ammada dagiti amin a bilin ti Dios. Pudno a panangipakita iti kinapakumbaba dayta! Dagus a binilin ti ari ti lima katao a delegasion nga agdamagda ken Jehova babaen ti babai a mammadto a ni Hulda. Idi nagsubli ti delegasion, kastoy ti anag ti impadamagda: ‘Umayto ti didigra kas bunga ti panagsukir iti Linteg ni Jehova. Ngem gapu ta sika, Ari Josias, impakumbabam ta bagim maitiponkanto iti pagitaneman ket dimonto makita ti didigra.’ (2 Cronicas 34:19-28) Naay-ayo ni Jehova iti kababalin ni Josias.

Iti laksid ti nalikudantayo, mabalintayo met ti agpakumbaba iti imatang ti pudno a Dios a ni Jehova, ket ipakitatay ti panagraemtayo kenkuana ken iti Saona, ti Biblia. Inaramid dayta ni Nicholas, ti nadakamat itay. Kinunana: “Nupay nariribuk idi ti biagko gapu iti panagdroga ken sobra a panaginumko, adda interesko idi iti Biblia ken kayatko nga adda koma panggep ti biagko. Idi agangay, naam-ammok dagiti Saksi ni Jehova, binalbaliwak ti estilo ti panagbiagko, ket inawatko ti kinapudno.” Wen, maraemtayo ti Dios ken ti Saona aniaman ti kasasaadtayo.

Gunggona Manipud iti Urnos ni Jehova

Nauneg met ti panagraem ni Josias kadagiti mammadto ni Jehova. Saan laeng a nagsaludsod iti babai a mammadto a ni Hulda no di pay ket nagpaiwanwan kadagiti dadduma a mammadto idi kaaldawanna. Kas pagarigan, agpada nga okupado da Jeremias ken Sofonias a mangiwarwaragawag iti pannakakondenar ti idolatroso nga ar-aramid idiay Juda. Talaga a napabileg ni Josias a nangituloy a nangikkat iti ulbod a panagdayaw idi nangngegna dagidi a mensahe!​—Jeremias 1:1, 2; 3:6-10; Sofonias 1:1-6.

Dinutokan ti “apo,” ni Jesu Kristo, ti nagkaykaysa a grupo dagiti napulotan a pasurotna​—“ti matalek ken masirib nga adipen”​—a mangipaay iti naespirituan a taraon iti umiso a tiempo. (Mateo 24:45-47) Babaen kadagiti naibasar iti Biblia a publikasion ken ti urnos ti kongregasion, iturturong ti klase adipen ti atensiontayo kadagiti gunggona no ipangagtayo ti balakad ti Biblia ken mangipapaay kadagiti praktikal a singasing no kasano nga iyaplikar dagita iti inaldaw a panagbiagtayo. Anian a maitutop nga usarentayo ti urnos ni Jehova a tumulong kadatayo a mangparmek iti aniaman a nairamut a dakes nga ugalitayo! Kagura ni Nicholas ti autoridad sipud kinaubingna. Uray idi naadalnan ti kinapudno ti Sao ti Dios, daytoy a pagkapuyan ti nangigawid kenkuana nga agserbi a naan-anay ken Jehova. Saan a nalaka kenkuana a balbaliwan daytoy a kababalin. Ngem nagballigi idi agangay. Kasano? “Babaen ti tulong ti dua a mannakaawat a panglakayen,” inlawlawag ni Nicholas, “binigbigko ti problemak ket rinugiak nga inyaplikar dagiti naayat a Nainkasuratan a balakadda.” Innayonna: “Nupay marurodak pay laeng sagpaminsan, makontrolkon ti kinaingarko.”

Agpabalakad met ni Malinda kadagiti panglakayen no agaramid iti napateg a pangngeddeng iti biagna. Iti panangparmekna iti inkaubinganna a rikna ti kinaawan namnama ken pateg, dakkel ti naitulong kenkuana dagiti nadumaduma nga artikulo ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Kinunana: “No dadduma, ti mangtignay kaniak ket maysa laeng a parapo wenno maysa a sentensia, sangkapingir iti maysa nga artikulo. Siam a tawenen ti napalabas, rinugiak nga urnongen dagiti kasta nga artikulo iti maysa a kuaderno a mabalin a maikkat dagiti panidna tapno nalaka laeng a sukimatek dagitoy.” Itatta, naglaon ti kuadernona iti agarup 400 nga artikulo!

Wen, makalung-aw dagiti tao manipud iti nasaem a kapadasanda iti pamilia. Makapagballigida iti naespirituan babaen ti tulong ni Jehova. No kasano a ti nasayaat a pannakapadakkel saan a pammasiguro nga agbalinto a natarnaw ti maysa a tao, ti nasaem a kinaubing saanna a lapdan ti maysa a tao nga agbalin a managbuteng iti Dios.

Kalpasan ti pannakasarak iti libro ti Linteg bayat ti pannakatarimaan ti templo, ‘pinatalgedan ni Josias ti tulag iti sanguanan ni Jehova a surotenna ni Jehova ken tapno itultuloyna ti agtulnog kenkuana iti isuamin a pusona ken iti isuamin a kararuana.’ (2 Cronicas 34:31) Ken saanna a binalbaliwan daytoy a determinasionna agingga a natay. Determinado met da Malinda ken Nicholas nga agtalinaed a nasungdo ken ni Jehova a Dios ket tapno agballigida kas natarnaw a tattao. Determinadokayo met koma nga agtalinaed a nasinged iti Dios ken simamatalek nga agserbi kenkuana. Sigurado nga agballigikayo, agsipud ta inkari ni Jehova: “Dika agbuteng, ta addaak kenka. Dika agtalangkiaw, ta siak ti Diosmo. Patibkerenkanto. Pudno a tulongankanto. Pudno nga itultuloykanto nga iggaman babaen ti bukodko a makannawan nga ima ti kinalinteg.”​—Isaias 41:10, 13.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Nupay nakaam-amak idi ti kinaubingna, inammo ni Josias ni Jehova ket nakapagballigi iti biagna

[Ladawan iti panid 28]

Matulongandakayo dagiti panglakayen a mangparmek iti rimmamut a kababalin

[Ladawan iti panid 28]

Matulongandakayo ti “Pagwanawanan” ken “Agriingkayo!” a mangtaginayon iti kinatarnaw