Ti Kinatarnaw Ni Job​—Apay a Nakaskasdaaw?

“Agingga iti matayak diakto ikkaten kaniak ti kinatarnawko!”​—JOB 27:5.

1. Asino ni Job, ken kasano nga ammotayo nga isut’ maysa a pudpudno a persona?

NI Job ket maysa a naisangsangayan a tao iti historia. Saan laeng nga isut’ nagikut iti naindaklan a namaterialan a kinabaknang no di ket isu pay ti mapagraraeman kas maysa a naayat nga ukom ken pangulo. Kuna ti Biblia nga isu “ti kadakkelan idi kadagiti amin nga annak ti Daya.” (Job 1:3; 29:12-25) Isu ti masasao, agraman da Noe ken Daniel, kas nakalinlinteg a tao. (Ezequiel 14:14, 20) Ti Biblia ti nangitampok met ken ni Job kas maysa nga ulidan a suroten dagiti Kristiano, iti kasta ipakpakitana nga isut’ maysa nga aktual a persona iti historia.​—Santiago 5:11.

2. Kasanotay a maikeddeng no kaano a naglasat ni Job iti panangsuot ni Satanas?

² Ni Job nagnaed idiay daga ti Uz, iti makunkuna ita nga Arabia. Nupay isut’ saan a maysa nga Israelita, ni Job ket maysa a managdaydayaw ken ni Jehova, banag nga isu ti inyawag ni Jehova iti atension ni Satanas. Ti sasao ti Dios nga “awan ti umasping kenkuana idiay daga, maysa a napalungdo ken nalinteg a lalaki” ipamatmatna nga awan dagiti dadduma a naisangsangayan nga adipen ti Dios nga agbibiag iti dayta a panawen. (Job 1:8) Gapuna, ti pannakasuot ni Job babaen ken Satanas ti mabalin a napasamak bayat a dagiti addayo a kakasinsinna, dagiti Israelita, ket addada a maad-adipen idiay Egipto​—mabalbalin bayat dagiti tawtawen a simmaruno iti ipapatay ti naisangsangayan a manangsalimetmet ti kinatarnawna a ni Jose idi 1657 K.K.P. ken sakbay a simrek ni Moises iti kurso ti kinatarnawna.

3. Asino ti nangisurat iti libro a Job, ket apay a nagun-odanna dayta nga impormasion?

³ Kaawatan nga insurat ni Moises ti libro ni Job. Ngem kasano a naammuanna ti maipapan iti pannakasuot ni Job? Bueno, kalpasan ti pannakapilit ni Moises a pimmanaw iti Egipto idi 1553 K.K.P. isut’ nagtaeng idiay Madian, a di adayo manipud daga ti Uz. (Exodo 2:15-25; Aramid 7:23-30) Iti dayta a panawen, ni Job, ti agbibiag iti maudi kadagiti 140 a tawtawen ti panagbiagna a nangbendisionan ni Jehova kenkuana. (Job 42:16) Iti kamaudiananna, idi a makaasideg dagiti Israelita idiay Uz iti arinunos ti panagdaldaliasatda idiay let-ang, mabalin a nangnangngegan ni Moises ti maipapan kadagiti maudi a tawtawen ti panagbiag ni Job ken kasta met ti ipapatayna.

Ti Limitado a Pannakaammo ni Job

4. (a) Kaawatan ania ti gubuayan ti pannakaammo ni Job maipapan ken ni Jehova, ket apay nga awan duadua isu ti nakium-uman kadagiti kapuonan da Abraham ken Isaac? (b) Kasano a nagbalin ni Job a maysa a tao a naisangsangayan ti kinatarnawna?

⁴ Idi a nasuot ni Job, ti pannakaammona iti Dios ken ti pangpanggepna ket limitado, yantangay awan pay met ti Biblia a nailanad idi. Nupay kasta, mabalin nga adda met dagiti naammuan ni Job maipapan iti pannakilangen ni Jehova kada Abraham, Isaac, Jacob, ken ni Jose. Daytoy ket gapu ta ni Job ket kaawatan maysa a kapuonan ti kabsat ni Abraham a ni Nacor, babaen iti inauna nga anak ni Nacor nga isu ni Uz. Mainayon pay, ti kabsat ni Uz ket isu ni Bethuel, ti ama ti asawa ni Isaac a ni Rebecca ken ti apo ni Jose iti tumeng. (Genesis 22:20-23) Awan duadua a ni Job ket impatpategna unay ti aniaman a pannakaammo nga adda kenkuana maipapan iti pannakisasao ni Jehova ken ni Abraham ken kadagiti kaputotanna, ket isu ti magagaran a mangparagsak ken ni Jehova. Gapuna nagbalin ni Job a maysa a naisangsangayan a lalaki ti kinatarnaw, maysa a napalungdo a lalaki ken naan-anay a debosionado ken Jehova.

5. Ania, nangnangruna, ti namagbalin ti kinatarnaw ni Job a naisangsangayan unay?

⁵ Di pay nabayag kalpasan ti ipapatay ni Jose idiay Egipto, ti kinatarnaw ni Job nagbalinen a pagsusuppiatan iti nagbaetan ni Jehova a Dios ken ni Satanas iti di makitkita a langlangit. Kaskasdi awan pannakaammo ni Job iti daytoy a suppiat a naisentro iti kinatarnawna. Ket, nangnangruna, ti kinaawan pannakaammona iti gapu no apay nga agsagsagaba ti namagbalin iti di matungday a kinatarnawna a nakaskasdaaw unay. Agpaay a pakagunggonaan unay dagiti ad-adipen ti Dios kalpasanna, nupay kasta, ni Jehova impailanadna ken Moises dagiti detalye ti suppiat maipapan ti kinatarnaw ni Job.

Ti Salisal ti Kinatarnaw ni Job

6. (a) Kasano a ti maysa a taripnong idiay langit impanayagna ti kaadda ti maysa a salisal iti nagbaetan ti Dios ken ni Satanas? (b) Kaano a nangrugi daytoy a salisal, ket ania ti inraman dayta?

⁶ Ti libro ni Job lukasanna ti belo ti di pannakakita, ket naikkantayo iti pannakabuya iti taripnong dagiti anghel a naangay iti sanguanan ni Jehova a Dios idiay langit. Sadiay pinalagipan ni Jehova ni Satanas, nga isu met idi ti adda, nga “awan ti umasping kenkuana [ni Job] idiay daga, maysa a napalungdo ken nalinteg a lalaki, maysa a managaligaget iti Dios ken liklikanna ti dakes.” (Job 1:8) Nalawag, adda ti maysa nga isyu a nakairamanan ti kinatarnaw ni Job. Ngem dayta saanen a banag a baro. Ti isyu wenno salisal ti naipasimudaag idi nga imbaw-ing ni Satanas da Adan ken Eva nga immadayo iti Dios ken, kasla kinunana: ‘Ikkannak la ket iti gundaway, mabalinko a mapagbaw-ing ti uray siasino manipud iti panagserbina kenka.’​—Genesis 3:1-6.

7. Ania a singasing ti nakapilitan ni Satanas nga itukon maipapan ti pakaibatayan iti kinatarnaw ni Job, ket kasano a kinarit ti Diablo ti Dios?

⁷ Itan, bayat daytoy opisial a pannakigimong idiay langit, napilitan ni Satanas a mangitukon iti singasingna maipapan iti pakaibatayan iti kinatarnaw ni Job. “Agaligaget aya ni Job iti Dios nga awan kapapay-anna?” insaludsodna. “Dika aya nangaramid iti maysa nga alad iti aglikmut kenkuana ken aglikmut iti balayna ken aglikmut iti amin a kupikupanna? . . . Ngem, iyunnatmo ta imam ita,” inkarit ni Satanas, “ket sagidem amin nga adda kenkuana ket tallikudannakanto nga iparupa.”​—Job 1:9-11.

8. Kasano ti panangsungbat ni Jehova iti karit ni Satanas? (b) Ania a nakabutbuteng a pammarigat ti impaay ni Satanas ken ni Job?

⁸ Inawat ni Jehova ti karit ni Satanas. Isut’ agtalek a naan-anay iti kinatarnaw ni Job, a sinungbatanna ni Satanas: “Adtoy! Amin a kupikupanna adda ita pannakabalinmo. Isuna laeng a dika ikabil ta imam kenkuana met laeng!” (Job 1:12) Dagdagus a nagtignay ni Satanas a maibusor ken ni Job. Dagiti manangraut a Sabeos innalada dagiti 1,000 a bakbaka ken 500 nga asno ni Job, a pinapatayda pay amin dagiti babaonenna malaksid iti maysa. Iti sumaganad nangibaon ni Satanas iti apuy manipud langit a nangibus kadagiti 7,000 a karkarnero ni Job agraman dagiti babaonenna, ket maymaysa laeng ti pinagtalawda kadagiti lallaki. Kalpasanna pinagtignay ni Satanas dagiti tallo a kabuyotan dagiti Caldeo tapno itarayda dagiti 3,000 a kamelio ni Job, a pinapatayda amin malaksid ti maysa kadagiti babaonenna. Idi kamaudiananna, nangibaon ni Satanas ti dakkel nga angin a nagdisso iti balay nga ayan dagiti sangapulo nga annak ni Job nga agramrambak, ket natayda amin. Kalpasanna, iti napartak a panagsasaganadna, dagiti nakalasat kadagitoy a didigra ti nangipadamag iti nakabutbuteng a damag ken Job.​—Job 1:13-19.

9. Aniat’ nangnangruna a namagbalin kadagiti didigra ni Job a narigat nga ibturan, kaskasdi ania ti panagtignay ni Job kadakuada?

⁹ Anian a didigra! Uray pay koma no natarusan ni Job no asino ti namataud kadakuada, narigat pay latta nga ibaklay dagita. Ngem saanna nga ammo. Saanna nga ammo nga isu ti sentro ti suppiat idiay langit ket isu ti us-usaren ni Jehova a mangidemostra nga addada dagiti tattao a mangsalimetmet iti kinatarnawda agpapan pay amin dagiti naulpit a panagsagaba a mabalin nga iyeg ni Satanas kadakuada. Kaskasdi, napno iti ladingit ken pampanunotenna pay a kasla ti Dios ti makimbiang kadagiti pukawna, kinuna ni Job: “Ni Jehova a mismo ti nangted, ket ni Jehova a mismo ti nangala. Bendito koma ti nagan ni Jehova.” Wen, “iti amin kadagitoy ni Job saan a nakabasol ken dina met impabasol a simamaag iti Dios.”​—Job 1:20-22.

10. (a) Ania pay a panangpabus-ay ti inkalikagum ni Satanas maipapan ken Job, ken apay a situtulok a nangipaay ni Jehova iti daytoy? (b) Ania dagiti nagbalinan ti nakaay-ay-ay a kasasaad ni Job nga isu ti nakaikabilanna?

¹⁰ Anian a nakababain para ken Satanas, iti sabali manen a panagtataripnong dagiti anghel, a pinalagipan ni Jehova maipapan ken Job: “Ket salimetmetanna pay laeng ti kinatarnawna”! Ngem saan a simmuko ni Satanas. Isu ita ti kimmarit a no isu ti maikkan ti gundaway a mangkabil ken Job iti pisikal, ni Job ti mangilunod iti Dios iti rupana. Iti panagtalekna iti kinatarnaw ni Job agingga iti daytoy a punto, nangted pammalubos ni Jehova, ngem pinakdaaranna ni Satanas nga alwadanna ti biag ni Job. Ket ni Satanas ‘kinabilna ni Job kadagiti naut-ot a busbusali manipud iti dapan ti sakana agingga iti kuppokuppona.’ (Job 2:1-8) Naikabil ni Job iti kasta unay a nakaap-aprang a nakaay-ay-ay a kasasaad a gapu itoy dagiti kakabagyan ken gagayyemna immadayuda kenkuana, ket dagiti dati a gagayyemna ti nanglais kenkuana.​—Job 12:4; 17:6; 19:13-19; 30:1, 10-12.

11. Ania pay a kanayonan a pammarigat ti inibturan ni Job, ket aniat’ namagbalin iti panangsalimetmetna iti kinatarnawna iti imatang amin dagiti riribukna a nakaskasdaaw unay?

¹¹ Kalpasanna sabali manen a danog! Ti pammati ti asawa ni Job kimmapuy. Kunana ken ni Job: “Salimetmetam pay laeng aya ti kinatarnawmo? Idiam ti Dios ket mataykan!” Ngem kinunana kenkuana: “Sika agsaoka a kas ti panagsao ti maysa kadagiti maag a babbai. Ania awatentayto aya ti naimbag iti biang ti Dios ket ditayto awaten ti dakes?” Kas kunaen ti salaysay, “Iti amin dagitoy saan a nagbasol ni Job kadagiti bibigna.” (Job 2:9, 10) Ket no laglagipenyo a ti rason maipaay ti panagsagsagabana ket nailingedda ken ni Job, anian a pudpudno a nakaskasdaaw ti kinatarnawna!

Ti Sabali Pay a Langa ti Iraraut

12. (a) Asino dagiti lallaki nga immay a mangliwliwa ken ni Job? (b) Kasano ti panangusar ni Satanas kadagitoy a lallaki a mangsuot pay ken ni Job?

¹² Ngem saan pay a nalpas ni Satanas. Isu ti nangibangon kadagiti tallo a lallaki a makunkuna a masirib a mabalin a makaammo a personal ken ni Job wenno nakangkangngeg iti pakadamdamaganna kas “ti kadakkelan idi kadagiti amin nga annak ti Daya.” Kaawatan isuda ti natataengan ngem ni Job. (Job 1:3; 15:10; 32:6) Dua kadakuada ti adayo a kabagyanna. Ni Elifaz a Temanita ket maysa a kapuonan ni Abraham babaen ken Teman, nga apo ni Esau, ken ni Bildad a Suhita ket maysa a kapuonan ti anak ni Abraham a ni Sua. (Job 2:11; Genesis 36:15; 25:2) Ti kapuonan ni Sofar ti di masierto. Nalawag a dagitoy tallo immayda a mangliwliwa ken Job, ngem iti kinapudnona us-usaren ida ni Satanas iti panagreggetna a mangpakapuy iti kinatarnaw ni Job. No kasano a dagiti napolitikaan a managpalutpot agparparangda a kasla gagayyem ket pinakapuyda ti kinasungdo dagiti balud ket pinagbaw-ingda ida a bumusor iti mismo a gobiernoda ninamnama ni Satanas a dagitoy a “manangliwliwana” ket mapagbaw-ingda ni Job a maibusor iti Diosna.​—Job 16:2, 3.

13. Ania ti inaramid dagiti sangaili ni Job apaman a dimtengda? (b) Idi nangrugin ti panagpalawag, ania a kurso ti innala dayta?

¹³ Idi a nakasangpetdan, dagiti tallo a sangaili ti nangbusbos ti pito nga aldaw ken pito a rabii a siuulimek a mangpalpaliiw iti panagpapaut-ot ni Job ken kasta met ti napalalo a pannakaibabainna. (Job 2:12, 13) Ni Elifaz, a kaawatan isu ti kalakayan, kamaudiananna isu ti nangidaulo iti panagsao, nga isu ti nangikeddeng ti kasasaad ken ti pangkaaduan a tema a nagbalin a kas tallo a rikos a panagsusuppiat. Ti palawag ni Elifaz, agraman ti palpalawag dagiti kakaduana a simmaruno, ket buklen kaaduanna kadagiti pammabasol. Kalpasan ti panagsao ti tunggal maysa kadagiti manangakusarna, ni Job, ti sumungbat met, a sungbatanna dagiti argumentoda. Ni Sofar saan a nakipaset iti maikatlo a rikos ti panagsusuppiat, a kaawatan a makitana nga awan pulos ti mabalinna pay a mainayon. Gapuna dua laeng a palawag ti naaramidan ni Sofar, bayat a da Elifaz ken Bildad ti nakapagpalawag iti tallo a daras.

14. Ania a kita dagiti argumento ti inusar dagiti tallo a maibusor ken ni Job, ket kasano ti panangusar ni Satanas ti umas-asping a taktika a maibusor ken ni Jesus?

¹⁴ Dagiti palpalawag ni Elifaz at-atiddogda, ket ti pagsasaona medio nalamlamuyotda. Dagiti sasao ni Bildad ti ad-adda a kumagat wenno natatadem, ken nangnangruna pay dagiti sasao ni Sofar. Dagiti argumentoda ti sisisikap a nairanta tapno magun-odan ti panggep ni Satanas a mangtungday iti kinatarnaw ni Job. Masansan nga agsaoda kadagiti aktual a bambanag, ngem dagiti adda a kasasaad ken ti aplikasionna saanda nga umiso. Inusar ni Satanas ti isu met laeng a taktika a maibusor ken Jesus. Babaen ti panagadawna iti kasuratan a nagkuna a dagiti anghel ti Dios ti mangsalaknib iti adipenna manipud pannakadangran, ni Satanas inawisna ni Jesus a mangpaneknek nga isut’ anak ti Dios babaen ti itatappuakna manipud tuktok ti templo. (Mateo 4:5-7; Salmo 91:11, 12) Ni Job, iti nawatiwat a panawen, naipasango kadagiti umas-asping a sataniko a panagrasrason.

15. Ania ti kuna ni Elifaz a gubuayan dagiti riribuk ni Job?

¹⁵ Iti panglukat a palawagna, inkalintegan ni Elifaz a dagiti rigrigat ni Job ket isuda dagiti panangbales ti Dios gapu kadagiti basbasolna. “Asino aya ti napukaw idinto ta awan ti basolna?” insaludsodna. “Maiyalubog iti nakitak, dagiti nagarado iti kinadangkok ket nagmulada iti riribuk inanida met laeng.” (Job 4:7, 8) Iti panagtultuloyna, kinuna ni Elifaz a ti Dios saanna a talken dagiti ad-adipenna. “Isu di agtalek kadagiti adipenna,” kuna ni Elifaz, “ket dagiti [anghelna] idarumna a simamaag. Di ad-adda pay dagidiay agnaed kadagiti balay a pila.”​—Job 4:18, 19.

16. Kasanot’ panangsaruno ni Bildad iti panangraut ni Elifaz, ket ania a di umiso a pangngarig ti inusarna?

¹⁶ Pinasarunuan ni Bildad ti berbal a panangraut. “No nadalus ken nalintegka koma,” kunana, “agriing koma [ti Dios] gapu kenka ket aramidenna ti pagnaedan ti kinalintegmo a narang-ay.” Intudo ni Bildad a dagiti badobadok ken ballayang magangoda ken matayda no awan ti danum ken sipupudno a nagpatingga ti panagsaona a “dagiti amin a manglipat iti Dios” kastadanto met. Ngem anian a biddut unay kenkuana nga iyaplikar daytoy a pangngarig ken Job ken iti pananginayon, “Ti inanama ti tao a di mangikankano iti Dios mapukawto”!​—Job 8:6, 11-13.

17. Ania a nagsaem a sasao ti inaramid ni Sofar?

¹⁷ Dagiti Sasao ni Sofar ti ad-adda a nakasaksakitda pay. ‘O sapay koma ta agsao ti Dios ket ibagana no ania ti pampanunotenna!’ isu, kasla, kunkunana. ‘Ammo ti Dios no ania ti naaramidam. Ti panangdusdusana kenka ket adayo a basbassit ngem ti maikari kenka. Ikkatem dagiti basbasolmo ken panawam amin a kinadakesmo, ket natalgedkanto ken maaddaankanto kadagiti adu a gagayyem.’​—Job 11:4-6, 14-20.

18. Iti maikadua a rikos ti panagsusuppiat, kasano nga intultuloy dagiti tallo ti panangrautda ken ni Job?

¹⁸ Iti maikadua a rikos ti panagsusuppiat, intuloy ni Elifaz ti irarautna iti kinatarnaw ni Job. ‘Adtoy, saan nga agtalek ti Dios uray pay kadagiti anghelna, anianto la ketdin iti maysa a kas kenka! Ti tao a managdakdakes ti kanayon nga adda iti riribuk.’ (Job 15:14-16, 20) Ni Bildad, a nakapungtot gapu iti napinget a panangsuppiat ni Job kadagiti argumentona, kasla kunkunana: ‘Ti silawmo maiddepto. Amin a pakalaglagipan ti panagbiag matayto. Kasta ti mapaspasamak kadagidiay manglipat iti Dios.’ (Job 18:5, 12, 13, 17-21) Ni Sofar, kasla dakdakamatenna ti napalabas a kinarang-ay ni Job, ti nagsaludsod: ‘Dika ammo aya a ti panagballigi ti nadangkes ket ababa, ken ti panagrag-o ti timmalikud ket apagkanito laeng? Ti langit lukasannanto ti ar-aramid dagiti nadangkes.’​—Job 20:4, 5, 26-29.

19. (a) Sigun ken Elifaz, ania a panangipateg ti ikabkabil ti Dios iti kinatarnaw ti tao? (b) Kasano a ginibusan ni Bildad ti berbal a panangrautna ken ni Job?

¹⁹ Iti pananglukatna iti maikatlo a rikos ti panagsusuppiat, insaludsod ni Elifaz: ‘Adda aya asinoman a tao nga addaan pategna iti Dios? Uray pay no napalungdoka, magunggonaanto aya ti Dios iti dayta? Agsublika iti Dios,’ kunana, ‘ket palintegem ti kabibiagmo. Iti kasta maisublikanto.’ (Job 22:2, 3, 21-23) Ginibusan ni Bildad ti berbal a panangraut. ‘Asino ditoy daga ti makapagpannakkel nga isu ti nadalus?’ insaludsodna. ‘Ti Dios nadayag unay nga uray ti bulan ken dagiti bitbituen awan aniamanda kenkuana. Anian a ti tao ti ad-adda a nagbaba, nga isut’ maysa laeng nga igges iti imatangna!’​—Job 25:2-6.

Ti Depensa ken Pannakatinggar ni Job

20. (a) Kasano a sinungbatan ni Job ti argumento a ti panagsagaba ket dusa a naggapu iti Dios gapu kadagiti basbasol? (b) Ania ti determinasion ni Job, ket kasanotay nga ammo a ti kinatarnawna ti addaan pateg iti Dios?

²⁰ Agpapan pay ti nakaro unay a panagsagabana, di pulos a simmuko ni Job uray iti apagkanito kadagiti makaallilaw a komento dagiti manangtutuokna. No ti panagsagaba ket maysa a dusa manipud Dios gapu kadagiti basbasol, insaludsodna, “apay agbiag dagiti nadangkok, aglakayda, wen agmaingelda iti pannakabalin?” (Job 21:7-13) Maisuppiat kadagiti kinuna dagiti manangpabasol ni Job, patpatgen ni Jehova dagiti manangsalimetmet iti kinatarnaw a mangipapaay iti sungbat iti pananglalais ni Satanas a mabalinna nga ibaw-ing ti uray asinoman manipud panagserbida iti Dios. (Proverbio 27:11; Salmo 41:12) Ni Job ti simamatalek iti bukodna a kinatarnaw, a kunkunana: “Agingga iti matayak diakto ikkaten kaniak ti kinatarnawko!” (Job 27:5) Saan, isu saan a nakaaramid ti aniaman a maikari iti adda a napagteng kenkuana.

21. Aniat’ kinuna ni Eliu kadagiti ulbod a manangliwliwa ni Job, ket ania a kasapulan a pannubngar ti intedna ken ni Job?

²¹ Ti agtutubo a lalaki a ni Eliu timtimudenna a naimbag ti tunggal sao daytoy napaatiddog a panagsusuppiat. Isu itan ti agsao, nga ibagbagana kadagiti ulbod a manangliwliwa ni Job nga awan ti aniaman a nasaoda a nangpaneknek a ni Job ket maysa a managbasol. (Job 32:11, 12) Kalpasanna, timmaliaw ken ni Job, kuna ni Eliu: “Nangngegko ti timek dagiti sasao a nagkuna, ‘Nadalusak, awanan panaglabsing; awan basolko, awan met ti kinadangkes kaniak. Adtoy! Isu agsapul kadagiti pamkuatan a maibusor kaniak, isu imbilangnak a kabusorna.’ . . . Iti daytoy saanka nga apag-isu.” (Job 33:8-13; 6:29; 13:24, 27; 19:6-8) Wen, nangiparangarang ni Job ti napalalo a pannakaseknan iti panangalangonna iti bagina met laeng. Kaskasdi, maigiddato iti dayta, saanna met a kinondenar ti Dios wenno napukaw ti panagtalekna a ti Dios agaramid iti naimbag.

22. (a) Kalpasan ti panagimdengna ken ni Jehova, ania ti sungbat ni Job? (b) Aniat’ kinalikaguman ti Dios kadagiti ulbod a manangliwliwa ni Job, ket ania ti maudi a nagtungpalanna ken ni Job?

²² Mangrugi a pumaluyupoy ti maysa nga alipugpog idi a nairingpas ni Eliu ti palawagna, ket ni Jehova a mismo ti nagsao manipud iti alipugpog: “Asino daytoy mangpasipnget iti patigmaan babaen kadagiti sasao nga awan pannakaammo? Bariksam ita dagita lomom . . . ta agkiddawakto kenka ket ipalawagmonto kaniak.” Kalpasan ti panagimdengna ken Jehova, binigbig ni Job nga isu ket nagsao a sidadarasudos, nga awanan naan-anay a pannakaammo, ket isu ti nagbabawi “iti tapuk ken dapdapo.” Kalpasanna ni Jehova tinubngarna ni Elifaz ken dagiti dua a kakaduana, a binilinna ni Job nga ibabaetna ida. Kalpasanna ni Job ti naisubli, ket nabendisionan kadagiti pito nga annak a lallaki ken tallo a napipintas nga annak a babbai ken namindua ti kaaduna a bakbaka ken kamelio ken asno kas ti adda kenkuana sakbayna. Nagbiag iti 140 a tawtawen pay ti kabayagna, natay ni Job a “napno kadagiti aldaw.”​—Job 38:1-4; 42:1-17.

23. Kasanot’ rebbeng a panangapektar kadatayo ti kinatarnaw ni Job?

²³ Pudno unay, ni Job ket maysa a nakaskasdaaw a tao ti kinatarnaw! Awan pulos ti pangammuanna nga isut’ napagbalin a puntiria ti dakes a panangkarit ni Satanas. Daytoy ti mangipaganetget nga ad-adda pay iti kinatarnawna agsipud ta uray no patienna nga amin dagiti panagsagabana ket naggapu iti Dios, kaskasdi saanna nga inlibak wenno inlunod ti Dios. Anian a leksion para kadatayo, yantangay ammotayo ti gubuayan dagiti pannakasusuot ti kinatarnawtayo! Pudno unay, matignaytayo koma a mangtulad ti ulidan ni Job ken umabante iti trabaho ni Jehova agpapan pay aniaman nga iyeg ti Kabusor ti Dios kadatayo.

Ti Kinatarnaw Ni Job​—Asinot’ Makatulad iti Dayta?

“Matimbangak koma iti apag-isu a timbangan, ket ti Dios maammuanna koma ti kinatarnawko.”​—JOB 31:6.

1. Apay a nagsayaat nga usigen ti ulidan ni Job, ken ania a salsaludsod dagiti mapataud?

ADDA panagtalek ni Job iti kinatarnawna, gapuna inabrasana ti panangsukimat ti Dios kenkuana. Ti ulidanna ti agbalin a dakkel a pammaregta kadatay itatta, nangnangruna ta ni Satanas a Diablo ket ar-aramidenna ti amin a kabaelanna a mangdadael ti kinatarnaw amin nga agserserbi iti Dios. (1 Pedro 5:8) Iti pannakabigbigna iti daytoy, kinuna ni adalan a Santiago nga “alaenyo . . . a pagulidanan ti panagsagaba iti dakes ken iti kinaanus dagiti mammadto,” nangnangruna ni Job. (Santiago 5:10, 11) Ngem asino ti makatulad ti kinatarnaw ni Job? Matuladtay kadi? Kadagiti ania a pamay-an a ni Job nangted ulidan iti panangsalimetmet iti kinatarnaw para kadatayo?

2. (a) Aniat’ kaipapanan ti nagan a Job? (b) Aniat’ nagapuanan ti kurso a panangsalimetmet kinatarnaw ni Job?

² Ti nagan a Job kaipapananna “Puntiria ti Gura,” nga isu a pudno ti nagbalinanna. Ngem idi impalubos ni Jehova ti kalikagum ni Satanas ket inikkatna ti alad ti pannalaknib nga adda iti aglikmut ken Job, awan aniaman a maaramidan ni Satanas a makadadael ti kinatarnaw ni Job iti Dios. (Job 1:1–2:10) Gapuna nangted ni Job iti sungbat iti panangumsi ni Satanas a mabalinna nga ibaw-ing ti uray siasino manipud panagserbida iti Dios. (Proverbio 27:11) Babaen ti kurso a panangsalimetmetna iti kinatarnawna ni Job, kas banagna, iwarwaragawagna iti intero nga uniberso, a ‘Satanas, maysaka nga ulbod a maag, agsipud ta ni Jehova isu ti Diosko, ket salimetmetakto ti kinatarnawko kenkuana uray aniat’ mapasamak!’​—Job 27:5.

Dagidiay Kas ken Job

3. Asino ti nasalakniban idiay langit, ket ania a salsaludsod dagiti napataud maipapan kenkuana?

³ Nagpateg unay, ti salisal iti nagbaetan ni Jehova ken ni Satanas ket sapasap, a ramanenna ti naespirituan a paset. Idiay langit, a naaladan babaen ti mangsalaknib a panangaywan ni Jehova, isu ti naikari a “bin-i” a babaen iti dayta inranta ti Dios ti mangitungpal kadagiti engrande a pangpanggepna. (Genesis 3:15) Kaskasdi, no maikkat ti ‘alad ti pannalaknib,’ daytoyto aya a maysa ti pudpudno a mangtulad iti kinatarnaw ni Job? Idemostrananto aya a ti maysa a perpekto a tao, kas ken Adan idi, ket masalimetmetanna ti naan-anay a kinatarnawna iti Dios? (1 Corinto 15:45) Nagaramid ti panagsagana ni Satanas a mangikabil iti daytoy a “bin-i” iti kasasaeman a suot inton Isu ti agparangen ditoy daga.

4. (a) Sino ti nagbalin a kangrunaan a puntiria ti gura ni Satanas, ken kasanotayo nga ammo nga inikkat ti Dios ti mangsalaknib a panangaywanna manipud kenkuana? (b) Aniat’ impaay ni Jesus ken ni Jehova?

⁴ Napaneknekan a ni Jesu-Kristo isu daydiay naibaon a “bin-i” manipud langit. Iti kasta isut’ nagbalin a sentro ti atension ni Satanas, wen, ti kangrunaan a puntiria ti pananggura ni Satanas. Kas pammaneknek nga inikkat ni Jehova ti alad ti pannalaknibna, nagikkis ni Kristo bayat nga adda idiay kayo a pagtutuokan: “Diosko, Diosko, apay-apay binaybay-annak?” (Mateo 27:46; Salmo 22:1) Nupay natarusanna a naimbag a ti Dios ti nangilusulos ti pannalaknibna, ni Jesus, kas ken Job, “saan a nakabasol ket dina met impabasol a simamaag ti aniaman iti Dios.” (Job 1:22) Tinuladna ni Job, a sinalimetmetanna ti naan-anay a kinatarnawna iti Dios, ket iti kasta pinaneknekanna nga ‘awan ti umasping kenkuana ditoy daga.’ (Job 1:8) Ngarud, ken Jesus a mismo ni Jehova a Dios addaanen ti naan-anay ken agnanayon a sungbat iti ulbod a pammardaya ni Satanas a ti Dios saan a makaikabil iti tao ditoy daga nga agtalinaed a matalek kenkuana iti sidong ti karirigatan a pannakasuot.

5. (a) Aniat’ agtultuloy nga ar-aramiden ni Satanas? (b) Aniat’ inaramid ni Satanas idi naikkat nanipud langit?

⁵ Kaskasdi iti panagtarigagayna iti ad-adu pay a sungbat, intultuloy ni Satanas a pinabasol dagiti naespirituan a kakabsat ni Jesus, nga, agraman ken Jesus, buklenda ti “bin-i” iti kas babai nga organisasion ti Dios. Idi insalaysayna ti pannakaipasdek ti Pagarian idiay langit, ti Biblia kunana maipapan ken Satanas: “Ta ti mangidardarum kadagiti kakabsattayo naitappuaken, daydiay mangidardarum kadakuada iti sanguanan ti Diostayo bayat ti aldaw ken rabii!” Nupay kasta, ad-adda pay ngem basta panangidardarum ti inaramid ni Satanas, isu ketdi ti nangisungsong iti narungsot nga iraraut! Ilawlawag ti Biblia a kalpasan ti pannakaitappuakna manipud langit, “nakapungtot daydi dragon [ni Satanas] idi babai, ket napanna ginubat ti natda iti kapuonanna, a mangsalsalimetmet kadagiti bilbilin ti Dios ken addaanda iti pammaneknek ni Jesus.”​—Apocalipsis 12:7-12, 17.

6. (a) Asino ita ti mangidadaulo iti trabaho a panangasaba, ket asino dagiti timmipon kadakuada? (b) Ania ti padpadasen nga aramiden ni Satanas kadagitoy amin?

⁶ “Ti natda iti kapuonan [ti babai]” isuda dagiti napulotan a saksi ni Jehova a nabati pay ditoy daga itatta. Isuda ti mangidadaulo “ti trabaho a pammaneknek ni Jesus,” ti publiko a panangiwaragawag iti intero a lubong nga isu itan ti naitrono nga Ari ket dandanin iyegna daytoy nadangkes a sistema dagiti bambanag iti panungpalanna. (Mateo 24:14; Daniel 2:44) Ngem isuda ti saan nga agbukbukod! Itan maysa a nagdakkelan a bunggoy ti nasurok a tallo a milion a tattao ti timmiponen kadakuada a mangbukel iti nagkaykaysa, sangalubongan, a manangsalimetmet kinatarnawna nga organisasion. Amin met dagitoy manangsalimetmet ti kinatarnawna, ti nagbalin a puntiria ti narungsot a panangidadanes ni Satanas, ket ti nailangitan nga Amada a ni Jehova pagragsakanna ti kinatarnawda.​—2 Timoteo 3:12; Proverbio 27:11.

7. Apay a makapagtalektayo uray iti sanguanan dagiti iraraut ni Satanas?

⁷ Pudno unay, a mamagpanunot kadakayo a maammuan a, no kasano a ti narungsot nga atension ni Satanas ti nakasentro ken Job, kasta met kadatayo a mangpadpadas a mangsalimetmet ti kinatarnawtayo iti Dios. Nupay kasta, ditay koma madanagan. Apay? Agsipud ta “ni Jehova napno iti ayat ken manangngaasi” ken “dinto agkurang kenka wenno di met agliway kenka.” (Santiago 5:11; Deuteronomio 31:6) Wen, itandudonatayonto ni Jehova. “Kadagiti magna iti kinaimbag isu ti maysa a kalasag,” kuna ti Biblia. (Proverbio 2:7) Daytoy ket dina kaipapanan, nupay kasta, a ni Jehova ket dinatay ipalubos a masuot. Palubosannatayo a masuot, kas met laeng ti inaramidna ken ni Job. “Ngem ti Dios mapagtalkan,” kuna ni apostol Pablo, “ket isu a dinto mangipalubos a masulisogkayo iti aglabes iti mabalinanyo, no di ket maigiddanto iti pannakasulisog isaganananto met ti dalan a paglisian tapno mabalinyo a pagballigian.”​—1 Corinto 10:13.

No Adda iti Sidong ti Pakasuotan

8. Kasanotay a magunggonaan iti ulidan ni Job itatta?

⁸ Ti ulidan ti kinatarnaw ni Job ti nangnangruna a makagunggona kadatayo no maipasangotayo met iti nasaem a pakasuotan. Nagsagaba unay ni Job a tinarigagayanna pay koma ti matayen ken mailinged idiay Sheol, ti gagangay a tanem ti sangatauan. (Job 14:13) Kasta met ti rikna dagiti dadduma itatta, a kunkunada a maipadada ken Job idi isu ti nagsagaba iti kasta unay. Nalabit sagpaminsan kasta met iti panagrikriknayo. Talaga, ti panangbasa maipapan iti panagsagsagabana ti umasping iti panangawat kadagiti pammaregta manipud iti maysa a gayyem a naglasat kadagiti suot a nakarkaro pay ngem kadagiti suot a sinagabatayo. Ti pannakaammo nga adda ti nakapagibtur, ken mannakaawat, ti pudno a makatulong met kadatayo a makapagibtur.

9. Kasanotay a magunggonaan iti panangsalimetmet kinatarnaw dagiti dadduma?

⁹ Gaput’ pannakalasinna kadagiti kasapulantayo, impailanad ni Jehova ti libro ni Job tapno makatulong kadatayo a mangsalimetmet ti kinatarnaw a kas met ken ni Job. (Roma 15:4; Santiago 5:10, 11) Ti Dios ammona a no kasano a ti maysa a paset ti bagi ket agpannuray iti sabali, kasta met dagiti matalek nga ad-adipenna kasapulanda ti maysa ken maysa. (1 Corinto 12:20, 26) Laglagipenyo dagiti nabiit pay a “Manangsalimetmet Kinatarnawna” a Kumbension a tinabunuan dagiti minilmilion a managbasa daytoy a magasin. Dagidiay adda sadiay malaglagipda pay no kasano kasayaat ti panagrikriknada a maikuykuyog kadagiti nagadu a ti kangrunaan a panggepda iti panagbiag isu ti panangsalimetmet iti kinatarnawda iti Dios. Anian a pammaregta ti panangsalimetmet ti kinatarnaw para kadagidiay timmabuno a makaammo a nagadu a ribo iti aglawlawda​—bayat ti kaaddada kadagiti pangpanggedanda wenno idiay eskuelaan kadagiti mismo nga il-ilida ket salsalimetmetanda met ti kinatarnawda iti sidong dagiti pakasusuotan!​—1 Pedro 5:9.

10. (a) Kasano a mabalin a mapaay a salimetmetan ti maysa a tao ti umiso a panangmatmat? (b) Aniat’ rinugian ni Job a pagduaduaan?

¹⁰ Kaskasdi mabalin a saantay a kanayon a matagtaginayon ti umiso a pannakaawat, kas met ken ni Job. Ti maysa a tao nga agsagsagaba iti kasta unay, ken adda a maladladingitan, mabalin a panunoten wenno kunaenna, ‘Ay, apay nga ar-aramiden ti Dios kaniak daytoy? Apay a palpalubosanna daytoy a mapasamak?’ Ti tao mabalin pay nga isaludsodna, ‘Aniat’ serbina ti panagserserbik iti Dios?’ Gaput’ dina pannakaammo iti gubuayan dagiti panagsagsagabana, nagduaduaan ni Job ti agdama a gunggona ti panagbalinna a nalinteg, yantangay dagiti naimbag agparang nga agsagsagabada ti dakkel no di pay ket ad-adu, ngem kadagiti dakes. (Job 9:22) Sigun ken Eliu, kuna ni Job: “Ania a gundaway ti addanto kaniak? Ania a gunggona ti ikutakto a nangnangruna ngem no nagbasolak?” (Job 35:3, An American Translation) Ngem ditay mabalin a palubosan dagiti bagbagitayo a malapunos unay kadagiti mismo a pakariribukantayo a mapukawtay ti umiso a pannakaawat ket pagduaduaan ti pateg ti panagserserbi iti Dios.

11. Ania a nagsayaat a pannubngar ti impaay ni Eliu ken Job?

¹¹ Ni Eliu nangted ken ni Job iti kasapulan a panangtubngar, a pinalintegna dagiti bambanag iti umiso a pannakaawat babaen ti panangitudona a ni Jehova ti naitan-ok a nangatngato ngem ni Job. (Job 35:4, 5) Impakita ni Eliu nga, agpapan pay aniaman ti mapasamak, ditay koma ipatpato a ti Dios ket di mangikaskaso ken kasla irason a mabalintayo ti gumura Kenkuana gapu kadagiti ibilangtayo a kinaawan kinahustisia iti biangna. “No pudno a nagbasolka,” insaludsod ni Eliu ken ni Job, “ania ti maibanagmo a maibusor kenkuana? Ket no dagita labsingmo umaduda, ania ti maaramidmo kenkuana?” (Job 35:6) Wen, no padpadasenyo a laisen ti Dios babaen ti panangpanaw kadagiti daldalanna wenno ti serbisiona, ti met laeng bagiyo ti saksaktanyo, saan a ti Dios.

12. Kasanot’ panangapektar ti panangsalimetmettay iti kinatarnawtayo iti Dios?

¹² Iti kasumbangirna, impakita ni Eliu a ni Jehova ket saan a magunggonaan a personal no agaramidtayo ti naimbag. Siempre, ti Dios maay-ayo no salimetmetantayo ti kinatarnawtayo, kaskasdi, maigiddanto iti dayta, nikaanoman isut’ saan nga agpannuray iti panagdayawtayo, kas impamatmat ti insaludsod ni Eliu ken ni Job: “No nalintegka koma, ania ti maitedmo kenkuana, wenno ania ti awatenna ita imam?” (Job 35:7) Ti Dios ti nangted ti biag kadatayo, ket gapu kenkuana aganges ken agtignay ken agbiagtayo. Kukuana ti isuamin! (Aramid 17:25; 1 Cronicas 29:14) Gapuna ti kinadangkoktayo wenno kinalintegtayo ket saan a makaapektar a personal iti Dios.​—Job 35:8.

No Matubngar

13. (a) Kasanot’ panagrikna ni Job iti pannubngar a naited? (b) Ania a parikut ti adda kadatay amin?

¹³ Kasanot’ panagrikna ni Job iti panangtubngar a naipaay, umuna babaen ken ni Eliu ken kalpasanna babaen ken Jehova a mismo? Dayta ti inawatna, a nagbabawi iti “tapuk ken dapdapo.” (Job 42:6) Wen, impakumbaba ni Job ti bagina, nga inaminna dagiti nagbiddutanna. Ket ditay aya dayawen ti kasta a kinapakumbaba? Ngem ania met ngay kadatayo? Uray pay no datayo dagiti nabibileg a manangsalimetmet ti kinatarnawna a kas ken Job, amintayo addaan ti pagannayasan nga agbiddut ken mapukaw ti kinatimbengtayo iti maysa wenno dadduma pay a pamay-an. (Santiago 3:2; Galacia 2:11-14) Ania ti aramidentayo no dagiti biddut wenno kinaimperpektotayo ti maiyeg iti atensiontayo, uray pay babaen iti maysa nga agtutubo a kas ken ni Eliu?​—Job 32:4.

14. (a) Ania ti gagangay a pagannayasan no matubngar ti maysa a tao? (b) Aniat’ makagapu kadagiti biddut wenno di umiso a pangngeddeng, ket ania nga ulidan ti impaay ni Job idi natubngar?

¹⁴ Saan a kanayon a nalaka ti panangawat kadagiti pannubngar. (Hebreo 12:11; Proverbio 3:11, 12) Ti pagannayasan isut’ panangpadpadas a mangikalintegan ti bagbagitayo. Kas ken Job, mabalin a ditayo met inggagara ti nagsao wenno nagaramid iti aniaman a dakes. Mabalin a dagiti motibotayo nasayaat. Ngem mabalin a nagsaotayo nga awanan ti naan-anay a pannakaammo, iti kinakurang ti pannakaawat wenno iti kinamanagrikna. Nalabit a dagiti komentotayo isarsarmingna ti kasla panangitantan-ok ti rasa wenno nasionalidad, wenno di Nainkasuratan a kinainget ti maysa a banag. Mabalin a maiyeg iti atensiontayo a dagiti nasaotayo ket ipampamatmatna nga ad-adda dagiti personal a panangmatmattayo ket dayta ti nakapasakit kadagiti dadduma agingga iti punto nga agpegpeggad ti espiritualidadda. No matubngartayo, kas ken Job, awatentayto aya a ‘nagsaotayo nga awan pannakaawatna’ ket “agbabawitayo”?​—Job 42:3, 6.

Panagtalek iti Dios, Saan a kadagiti Kinabaknang

15. Kasanotay nga ammo a ni Job saan a nagtalek kadagiti kinabaknangna?

¹⁵ Nagduaduaan ni Bildad ti puntiria ti panagtalek ni Job, nga impamatmatna a nalipatanna ti Dios ket ti panagtalekna ti naisaad iti sabali. (Job 8:13, 14) Ngem uray pay no ni Job ti nabendisionan kadagiti adu a material a bambanag, ti panagtalekna ket saan a maibatay kadagitoy. Ti kinatarnawna saan a pulos a nagunggon iti uray bassit laeng idi a napukawna amin dagiti sanikuana. (Job 1:21) Iti pangserra a panangdepensana, kuna ni Job: “No inaramidko a namnamak ti balitok, ken kinunak iti nasudi a balitok, ‘Sika ti talekko!’ No nagrag-oak agsipud ta ti sanikuak idi dakkel, ken agsipud ta ti imak nakagun-od ti adu . . . dagitoy isuda met ti kinadangkes a madusaan babaen kadagiti uk-ukom, ta inlibakko koma ti Dios nga adda sadi ngato.”​—Job 31:24-28.

16. (a) Ania a panangsukimat ti rebbeng nga aramidentay iti bagbagitayo? (b) Ania a kari ti inaramid ti Dios kadagidiay agtalek kenkuana?

¹⁶ Ania met ngay kadatayo? Sadino ti nangisaadantayo ti panagtalektayo​—ken Jehova wenno kadagiti material a sanikua? No datayo ti natimbang koma kadagiti umiso a pagtimbangan, kas tinarigagayan koma a maaramid ni Job, maammuan koma aya ti Dios ti kinatarnawtayo iti daytoy a banag? Ti kadi kangrunaan a pakaseknantayo iti biag ket talaga nga isu ti panangipaay ken ni Jehova ti panangsalimetmet kinatarnawna a kurso nga isut’ pangsungbattayo kadagiti panangum-umsi ni Satanas? Wenno ti nangnangruna a pakaseknantayo ket ti panangpennektay kadagiti tartarigagaytayo maipaay iti ragragsak ken iti sanikua? Anian a nagsayaat no agbalintayo a kas ken ni Job ket paragsakentayo ti puso ni Jehova babaen ti panagtalek Kenkuana, ket saan nga isaad ti aniaman a di umiso a panangipateg iti bagbagitayo wenno kadagiti material a bambanag nga adda! No agtalektayo ken Jehova, nga ipangpangruna dagiti interesesna, inkarina a dinatayto panawan wenno tallikudan.​—Mateo 6:31-33; Hebreo 13:5, 6.

Seksual a Moralidad

17. Ania a panangisingasing ti inaramid dagiti “manangliwliwa” ni Job, ngem aniat’ kinuna ni Job maipapan iti moral a kababalinna?

¹⁷ Dagiti ulbod a manangliwliwa ni Job saanda a direkta a pinabasol ni Job iti seksual a kinadakes, no di ket masansan nga isingsingasingda nga isu ti nagbasol iti maysa a nalimed a biddut nga isut’ pangdusdusaan ti Dios kenkuana. Kas maysa a nabaknang a tao, nga isu “ti kadakkelan idi kadagiti amin nga annak ti Daya,” sigurado a ni Job ti addaan kadagiti gundaway a maipaay iti pannakikamalala. (Job 1:3; 24:15) Dadduma nga ad-adipen ti Dios, sakbay ken kalpasan ti panawen ni Job, natnagda kadagiti seksual a pannakasulisog. (Genesis 38:15-23; 2 Samuel 11:1-5) Ngem, ni Job, inkalinteganna ti bagina a maibusor iti aniaman a panangisingasing iti kasta a kinadakes, a kunkunana: “Nakitulagak kadagiti matak. Kasano ngarud ti panangkitak koma iti maysa a birhen? No ti pusok ti nangituggod iti babai, ken no nagsanebak idiay ruangan ti kaarrubak . . . dayta isu ti nakaal-alliaw a biddut, wen, isu ti maysa a kinadangkes a madusaan babaen kadagiti uk-ukom.”​—Job 31:1, 9-11.

18. Apay a ti seksual a moralidad nagrigat a taginayonen, kaskasdi apay a naragsaktayo no taginayonentay dayta?

¹⁸ Nalabit awanen ti sabali a pamay-an a nakapagballigi unay ni Satanas a nangpakapuy iti kinatarnaw dagiti ad-adipen ti Dios ngem iti pananggargarina kadakuada nga agaramid ti pannakiabig. (Numeros, kapitulo 25) Mabalinyo aya a tuladen ti kinatarnaw ni Job babaen iti panangparmek kadagiti amin a pakasulisogan kadagiti seksual a kinadakes? Pudno a dayta maysa a karit, nangnangruna iti daytoy agballa iti sekso a lubong a sadiay ti imoralidad nakasaksaknap unay. Ngem panunotenyo nga anian a nagsayaat inton maawagankayo a makikuentaan, a mabalinyonto a sitatalek a maikuna a kas ken Job: “Tapno ammuen koma ti Dios ti kinatarnawko.”!​—Job 31:6.

Aniat’ Makatulong Kadatayo

19. Ania ti nasken tapno matulongantayo a mangsalimetmet iti kinatarnawtayo?

¹⁹ Saan a nalaka ti panangtulad iti kinatarnaw ni Job, yantangay ita ar-aramiden ni Satanas ti amin a kabaelanna itatta a mangdadael ti kinatarnawtayo kas ti panangpadasna a mangdadael iti kinatarnaw ni Job. Ngarud nasken, nga ikawestayo ti naan-anay a kabal a naggapu iti Dios. (Efeso 6:10-18) Ramanen daytoy ti pannakitunostayo iti Dios, kas ken Job, a silalagip a kanayon iti panangay-ayo Kenkuana iti aniaman nga aramidentayo ken aramiden ti pamiliatayo. (Job 1:5) Gapuna, ti panagadal ti Biblia, ti regular a pannakitimtimpuyog kadagiti kapammatian, ken ti panangiwaragawag ti pammatitayo iti publiko ti nasken la unay.​—2 Timoteo 2:15; Hebreo 10:25; Roma 10:10.

20. (a) Ania a namnama ti makasustento kadatayo bayat dagiti pakasusuotan? (b) Ania a gunggona ti nadakawat ti salmista a mabalintay nga awaten gaput’ panangsalimetmet kinatarnaw?

²⁰ Ngem ti nangnangruna a mangsustener kadatayo bayat dagiti suot isu daydiay nangpapigsa met ken ni Job​—ti panagtalekna a saan laeng a daytoy a biag ti adda. “No matay ti tao agbiagto aya manen?” insaludsod ni Job. Ket kas sungbat Kinunana: “Umawagka koma, ket sungbatanka.” (Job 14:13-15) Ti kaadda dayta met laeng a naan-anay a panagtalek a ni Jehova pagungarenna dagiti matalek nga ad-adipenna ti makatulong met kadatayo a mangsango iti aniaman a suot nga ipaay ni Satanas. (Hebreo 6:10) Iti nabayagen, insurat ti salmista ti Biblia: “Ket no maipanggep kaniak, sika bitibitennak iti kinatarnawko, ket ikabilnak iti sanguanam iti agnanayon.” (Salmo 41:12) Sapay koma ta isu met dayta ti naragsak a masanguanan iti tunggal maysa kadatayo​—a bitibitennatayo ni Jehova ken ispalennatayo iti agnanayon gapu ti panagbalintayo a dagiti manangsalimetmet kinatarnawna nga ad-adipenna!