ASUK

Ti makita a mamataud-iro a kombinasion dagiti partikulo ti karbon ken dagiti gas manipud kadagiti mapupuoran nga organiko a material; kasta met ti alibungubong wenno ti maysa nga ulep nga umarngi iti asuk. Malaksid iti namin-adu a pannakadakamat ti literal nga asuk (Heb., ʽa·shanʹ; Gr., ka·pnosʹ), adda sumagmamano a piguratibo nga usar daytoy a sao, ket adda piguratibo a kaipapanan ti panagparang ti mismo nga asuk.

Ti Kaadda ni Jehova, ken ti Pungtotna. Imparangarang ni Jehova ti kaaddana babaen iti maysa nga ulep nga “asuk,” a no dadduma napakuyogan iti apuy. (Ex 19:18; 20:18; Isa 4:5) Iti kastoy a pamay-an, insimbolona ti kaaddana kadagiti templo a nasirmata da Isaias a mammadto ken Juan nga apostol.​—Isa 6:1-6; Apo 15:8; kitaenyo ti ULEP.

Ti asuk nainaig met iti sumsumged nga unget ni Jehova. (De 29:20) Iti sabali a bangir, dagidiay adda iti Israel nga immikay nga agturong iti panagdaydayaw iti ulbod a didios naibilangda kas “asuk” kadagiti abut ti agong ti Dios, mangipamatmat a ginargarida ti dakkel nga ungetna.​—Isa 65:5.

Maysa a Pammakdaar Wenno Tanda. Dagiti pagilasinan nga asuk naaramatda iti pannakigubat kas mangipakaammo kadagiti mensahe iti nagbabaetan dagiti siudad wenno bembenneg ti maysa a buyot. (Uk 20:38-40) Pammaneknek met dayta nga adda banag a madaddadael babaen iti apuy, kas koma iti asuk nga agpangpangato manipud adayo a siudad. (Ge 19:28; Jos 8:20, 21) Wenno no maaramat kas pangipadis a piguratibo a sao, mabalin a tumukoy iti maysa a buyot a mapmapanen mangibanag iti panangdadael, a masansan a ramanenna ti panangpuor kadagiti naparmek a siudad.​—Isa 14:31.

Gapuna, ti agpangpangato a munmon wenno ulep nga asuk simboliko a naaramat kas maysa a tanda ti pammakdaar, maysa a tanda ti kinaay-ay a dumteng wenno tanda ti pannakadadael. (Apo 9:2-4; idiligyo ti Joe 2:30, 31; Ara 2:19, 20; Apo 9:17, 18.) Kinuna ti salmista maipapan kadagiti nadangkes: “Iti asuk masapul a dumtengda iti panagngudoda.” (Sal 37:20) Ti asuk insimbolona met ti pammaneknek ti pannakadadael. (Apo 18:9, 18) Ngarud, ti asuk nga agpangpangato “agingga iti tiempo a di nakedngan” nabatad nga ipasimudaagna ti naan-anay ken agnanayon a pannakatalipupos, kas iti padto ni Isaias maibusor iti Edom: “agingga iti tiempo a di nakedngan agpangpangatonto ti asukna.” (Isa 34:5, 10) Ti Edom kas maysa a nasion napunas ken silalangalang agingga itoy nga aldaw, ket ti pammaneknek iti daytoy a kinapudno agminar iti salaysay ti Biblia ken kadagiti rekord ti sekular a pakasaritaan. Umasping iti dayta, naipadto iti Apocalipsis 18:8 ti agnanayon a pannakadadael ti Babilonia a Dakkel, ket iti Apocalipsis 14:9-11 maysa nga umar-arngi a pannakaukom ti nailanad maibusor kadagidiay agdaydayaw iti “atap nga animal” ken iti ladawanna.

Dadduma Pay a Mangiladawan nga Usar. No kasano a ti asuk gagangay nga agwara a sidadaras ken agpukaw, kasta met a no dadduma piguratibo nga ipasimudaagna daydiay di agpaut. Naaramat dayta mainaig kadagiti kabusor ti Dios (Sal 68:2), kadagiti managdaydayaw iti idolo (Os 13:3), ken iti immababa a biag daydiay naparigatan (Sal 102:3).

“Kas suka kadagiti ngipen ken kas asuk kadagiti mata, kasta ti nasadut a tao kadagidiay mangibabaon kenkuana,” kunaen ti proverbio. No kasano a ti asuk pagpanaasen ken pagapgesenna dagiti mata, kasta met a daydiay mangtandan iti nasadut a tao tapno pagtrabahuenna sigurado a pakadaksanto dayta dagiti bukodna a panggep.​—Pr 10:26.

Kunaen ti salmista, a mangur-uray iti panangliwliwa kenkuana ni Jehova: “Nagbalinak a kasla lalat a botelia iti kaasukan.” (Sal 119:83) Dagiti lalat a botelia, kas kadagidiay naus-usar iti Makintengnga a Daya, a naibitin iti diding no saan a mausar, namagmagan ken nagkuretretda gapu iti asuk iti balay. Kasta ti nagbalinan ti salmista iti im-ima dagidiay nangidaddadanes kenkuana.

Ni Jehova, idi dineskribirna ken Job dagiti parsuana, iturongna ti atension iti Leviatan, a kunkunana: “Kadagiti abut ti agongna rummuar ti asuk, kas iti urno a mapasgedan babaen a mismo kadagiti tanutubo.” (Job 41:20) Patien ti adu nga eskolar ti Biblia a ti Dios tuktukoyenna ditoy ti buaya, a no rumkuas iti danum, mangipug-aw iti napuskol, naasuk nga alibungubong buyogen ti dumaranudor nga uni.

Asuk a Sakripisio. Ti sabali pay a Hebreo a sao, qa·tarʹ, ket nainaig iti panangpataud iti asuk a sakripisio, uray no dayta ket asuk ti insienso wenno asuk ti sabali pay a sakripisio iti altar. (1Cr 6:49; Jer 44:15) Ti kasta nga asuk a sakripisio naibilang kas makaay-ayo a sayamusom nga agpangato iti Daydiay nakaidatonan dayta.​—Ge 8:20, 21; Le 26:31; Efe 5:2.