Kasano Kapaut ti Mabalin a Panagbiagyo?

MADADAAN ti kaaduan kadatayo a mangannugot nga adda dagiti parikut iti biagtayo. Ngem, naragsaktayo ta sibibiagtayo. Saantay a mapnek iti basta panagubingtayo wenno iti ababa a panagbiag; kayattayo ti agbiag iti naunday. Nupay kasta, kasla saan a malapdan ti ipapatay. Kasta kadi a talaga?

Mabalin kadi nga itantan ti ipapatay? Mabalin kadi a paatiddogen ti biagtayo?

Napaut a Panagbiag?

Idi 1990 impakaammo ti maysa a report a mabalin a paatiddogen ti biag ti tao agingga iti “sangagasut ket sangapulo a tawen.” Awan duadua a maysa daytoy nga indirekta a panangtukoy kadagiti sumaganad a sasao ti salmista iti Biblia a ni Moises: “Dagiti al-aldaw dagiti tawenmi pitopuloda a tawen, wenno agpapan pay gapu iti kinabileg walopulo a tawen; nupay kasta ti laeng sagudayda bannog ken ladingit; ta lumabas nga apagbiit, ket tumayabkamin.” (Salmo 90:10, King James Version) No kasta, 70 wenno 80 a tawen ti kuna ti Biblia a promedio a kaatiddog ti biag ti tao. Ngem kasano kapaut ti mainanama a panagbiag ti maysa a tao ita?

Iti maysa a report nga impablaak ti WHO (World Health Organization) idi 1992, naikuna nga 65 a tawen ti promedio a kaatiddog ti biag iti sangalubongan. Sigun iti WHO, “manamnama a ngumato [daytoy] iti agarup uppat a bulan iti kada tawen iti sumaruno a lima a tawen, kangrunaanna gapu iti panagbaba ti bilang dagiti matmatay a maladaga.” Uray no malapdan ti ipapatay ti asinoman sakbay nga ag-50 babaen ti nakaskasdaaw a maaramidan ti medisina, nupay kasta, kuna ti magasin a Time nga idiay Estados Unidos, “3 1/2 a tawen laeng ti mainayon iti promedio a kaatiddog ti biag.”

Apay a Nakaab-ababa ti Biag?

Kinuna ni Dr. Jan Vijg ti Institute of Experimental Gerontology iti Netherlands a no kasano a nainaig dagiti dadduma a sakit kadagiti depekto iti pannakabukel dagiti selula ti bagi ti tao, kasta met nga agparang a nainaig ti panaglakay kadagiti genes. Patien dagiti dadduma a managsukisok nga at-atiddog ti biagtayo no masukatan ti “sangarakem a kangrunaan a genes” kabayatan ti panaglakaytayo. Kuna dagiti dadduma a “nakasimsimple” ti kasta a singasing.

Uray pay kasta, bigbigen dagiti sientista nga “agparang nga adda naisigud a biolohikal a limitasion a naiprograma kadagiti selula ti bagi ti tao,” kuna ti magasin a Time. Uray dagidiay agkuna a “naiprogramatayo nga agbiag nga agnanayon” bigbigenda nga “adda di umiso a mapaspasamak.” Wen, kalpasan ti 65, 70, wenno 80 a tawen wenno nasursurok pay, “lumabas iti apagbiit” ti biagtayo, kas kuna ti Biblia.

Nupay kasta, siinanama nga impakauna ni Kristiano nga apostol Pablo idi umuna a siglo K.P.: “Ti maudi a kabusor a mapukawto isu ni patay.” (1 Corinto 15:26) Kasano a mapukaw ni patay? Uray no mapukaw, kasanoyo a madaeran ti ipapatay dagiti patpatgenyo ita?