Asinodat’ Agbalin a Pagayam ti Dios?

DAKAYO mabalinyo ti agbalin a pagayam ti Dios. Agarup 4,000 a tawen ti napalabasen, ni Abraham namati ken Jehova a Dios. Naibilang a kinalinteg daytoy kenkuana, ket dayta a patriarka napanaganan “gayyem ni Jehova.” (Santiago 2:23) Gapuna no addaankay pammati ken Jehova, mabalinyo met ti agbalin a gayyem ti Dios.

Dagiti gagayyem mabalin a maawisda iti pannangan kas sangaili. Kinapudnona, ti paset ti nalatak a maika-23 a Salmo iladladawanna ti Dios kas managparabur a manangsangaili. Kunana: “Isaganam [Jehova] ti panganan iti sangok iti imatang dagiti kabusorko. . . . Ti malukongko agliplipias.”​—Salmo 23:5.

Iti sabali pay nga okasion, ti isu met laeng a salmista​—ni Ari David iti kadaanan nga Israel​—nagsaludsod: “O Jehova, asino ti agtaengto ita tabernakulom? Asino ti agnaedto ita nasantuan a turodmo?” (Salmo 15:1) Iti piguratibo, kaipapanan daytoy ti iyaadani ken Jehova iti makaay-ayo a kararag ken panagdayaw. Anian a nagngayed a pribilehio! Kasanot’ pannakakualipikar ti imperpekto a tattao nga agbalin a gagayyem ken sangaili ti Dios?

Ti maika-15 a Salmo sungbatanna daytoy a saludsod. Adda sangapulo nga espesipiko a pagannurotan a dakamatenna kadagidiay agtarigagay nga agbalin a gagayyem ken sangaili ti Dios. Usigentayo dagitoy a pagannurotan a saggaysa, mangrugi iti Sal 15 bersikulo 2.

“Dayta a magmagna a nalinteg ken agaramid iti kinalinteg”

Rimmang-ay unay ti kaputotan ni Abraham gapu ta ni Abraham ket nadalus iti moral iti pannagnana iti imatang ni Jehova. (Genesis 17:1, 2) Ti “pannagna” no maminsan kayatna a sawen ti panangsurot ti maysa a kurso iti panagbiag. (Salmo 1:1; 3 Juan 3, 4) Kadagiti gagayyem ken sangaili ti Dios, saan nga umdas ti ititipon iti maysa laeng a relihion, a maay-ayo kadagiti naadorno a patpatakder, ken makiramraman kadagiti pormal a panagdaydayaw. Saan amin nga agkuna “Apo, Apo” wenno agkunkuna nga ammoda ti Dios ket tagiragsakendanto dagiti bendision ti Pagarianna. (Mateo 7:21-23; Tito 1:16) Dagiti gagayyem ni Jehova ‘magnada a sililinteg’ iti imatangna ken ‘agaramid iti kinalinteg’ sigun iti pagannurotanna.​—Mikias 6:8.

Daytoy ti di mangipalubos ti isuamin a kita ti kinasuitik, seksual nga imoralidad, ken kinarugit. Ti Dios mismo ibagana kadatayo no apay, a kunkunana: “Agsantokayo, ta siak santoak.” (1 Pedro 1:16) An-annuroten met laeng aya ti relihionyo dagiti nangato a pagrukodan ti Dios, nga ilaksidna pay dagidiay madi a makikumporme kadagiti pagannurotanna? Ipapilityo aya dagiti nalinteg a kababalin iti bagiyo ken iti pamiliayo? No kasta, mabalin a maragpatyonto ti sumaganad a pagannurotan nga agpaay kadagiti gagayyem ken sangaili ti Dios.

“Ket agsao iti pudno manipud iti pusona”

No kayattayo ti pannakigayyem ti Dios, ditay mabalin ti agulbod wenno agturong iti naaliog a panagsasao ken iti nagsiping a puso. (Salmo 12:2) Masapul a ‘sawentay ti kinapudno iti pusotayo,’ saan laeng a kadagiti bibigtayo. Wen, masapul a nasingpettayo iti uneg ken mangted pammaneknek iti “pammati nga awan panaginsisingpetna.” (1 Timoteo 1:5) Dadduma a tattao agulbodda wenno agsaoda ti kagkagudua a kinapudno tapno mailemmeng ti pakaibabainanda. Dadduma agkusitda iti eksamen idiay eskuelaan wenno palsipikarenda ti babayadanda iti buis. Dagita nga ar-aramid ipakpakitana ti kinakurang ti ayat iti adda a napudno. Ngem ti kinapudno ken nalinteg nga ar-aramid agtaudda kadagiti puspuso ti gagayyem ti Dios. (Mateo 15:18-20) Saanda a manangilikaw-likaw wenno manangallilaw.​—Proverbio 3:32; 6:16-19.

Nagsurat ni apostol Pablo: “Saankayo nga agiinnulbod. Uksobenyo ti daan a personalidad agraman dagiti ar-aramidna, ket ikawesyo ti baro a personalidad.” (Colosas 3:9, 10) Wen, dagidiay pudno nga agsasao ti kinapudno iti pusoda ikawesda ti “baro a personalidad.” Napudnokay aya a naan-anay iti bagiyo ken kadagiti dadduma, a sawen ti kinapudno iti pusoyo? No wen, daytat’ mangapektar ti sawenyo maipapan kadagiti dadduma.

“Dayta a saan a mamadpadakes gapu iti dilana”

Tapno maragpat daytoy a pagalagadan kadagiti sangaili ti Dios, pulos a ditay koma padpadaksen ti dadduma. (Salmo 15:3) Ti berbo a sao ti Hebreo a naipatarus a “mamadpadakes” ket naadaw manipud iti sao a maipaay iti “saka” ket kayatna a sawen, “pagnaen dayta” ket ngarud “mapan agpagnapagna.” Nabalakadan dagiti Israelitas: “Dikanto agpagnapagna a kas maysa a natarabitab kadagiti kailiam. Dikanto met agpanggep iti maikaniwas iti dara ti padam a tao. Siak ni Jehova.” (Levitico 19:16; 1 Timoteo 5:13) No padpadaksentay ti asinoman, nga ikkatentay ti naimbag a naganna, ditayto agbalin a gayyem ti Dios.

Ni David kinunana: “Siasinoman a mamadpadakes a nalimed iti kaarrubana, isu ti dadaelekto.” (Salmo 101:5) Mabalintay met a pasardengen dagiti mamadpadakes babaen iti panagkitakit nga umimdeng kadakuada. Ken maysa a naimbag a pagalagadan ket isut’ pulos a saan a panagsao maipapan iti maysa a tao iti likudanna iti banag a ditayto sibubulos a maisao iti sanguananna. Nasayaat no medmedantay ti dilatayo. Kaskasdi, anian a nagpateg met a medmedan dagiti tigtignaytayo!

“Saan a mangranggas iti gayyemna”

Nasken ditoy dagiti sasao ni Jesus: “Gapuna, amin dagiti bambanag a kayatyonto a dagiti tattao aramidenda koma kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Tapno tagiragsaken ti pabor ti Dios, masapul nga idiantay ti panagar-aramid ti dakes. Kuna ti salmista: “O dakayo nga agay-ayat ken Jehova, guraenyo ti dakes. Isu salaknibanna dagiti kararua dagiti nasungdo kenkuana; isalakanna ida iti ima dagiti nadangkes.” (Salmo 97:10) Ngarud no kayatyo ti pannakigayyem ken tulong ti Dios, masapul nga akseptarentayo dagiti pagrukodanna.

Ti panangidian ti dakes ramanenna ti saan a panagaramid ti dakes iti asinoman iti negosio wenno iti dadduma pay a pamay-an. Iti sasao ken aramid, ditay agar-aramid ti aniaman a mangdangran ti kaduatayo, no di ket agaramidtayo koma ti naimbag kenkuana. Mabalin a saklawen daytoy ti amin a paset ti panagbiag. Kas pangarigan, no agmammaneho, sidadayawtay koma nga ited ti kalintegan-ti-dalan kadagiti tattao a magmagna. Mabalintay a tulongan dagiti natataengan, paregtaen dagiti maup-upay, liwliwaen dagiti malmaldaang. Iti daytoy, nangted ni Jehova ti kangrunaan nga ulidan. Kas kinuna ni Jesus, ti Dios “paruarenna ti initna kadagiti dakes ken kadagiti naimbag ket pagtuduenna kadagiti nalinteg ken nakillo.” (Mateo 5:43-48) Mainaig iti panagaramid ti naimbag kadagiti dadduma ket isut’ panangtungpal ti sumaganad a dakamaten ti salmista.

“Ket saan a mangumsi a maibusor iti kaarrubana”

Agbidduttayo amin, ket anian ti panagyamantayo no pilien dagiti gagayyem a palabsen dagitoy babassit a pagbidbiddutan! Mariribukantayo no maysa a nasinged a gayyemtayo ti nangipanayag ti bassit ngem makapabain a pagkapuyantayo kadagiti dadduma. Ar-aramiden ti dadduma daytoy tapno iyadayo ti atension ti dadduma manipud kadagiti mismo a biddutda wenno tapno pagbalinen ti bagida a natantan-ok ngem ti dadduma. Ngem ti kasta nga ar-aramid saan a maibagay kadagidiay agtarigagay nga agbalin a gayyem ti Dios.

“Ti mangabbong ti salungasing birukenna ti ayat, ngem ti mangdagdagullit iti maysa a panggep mapaadayo dagiti nadakket a gagayyem,” kuna ti Proverbio 17:9. Siempre, ditay met koma padpadasen nga ilemmeng dagiti nadagsen a basbasol. (Levitico 5:1; Proverbio 28:13) Ngem no kayattayo ti agbalin a gagayyem ti Dios, ditay koma ‘umawat,’ wenno awaten kas pudno, dagiti mangumsi nga estoria maipapan kadagiti nalinteg nga am-ammotayo. (1 Timoteo 5:19) Dagiti gagayyem ni Jehova agsaoda ti naimbag maipapan kadagiti ad-adipen ti Dios imbes nga agiwaras ti es-estoria maipapan kadakuada, a naynayonan pay dagiti ibakbaklaydan manipud kadagiti dakes a panangumsi dagiti tattao a managdakdakes. Ti gagayyem ken sangaili ti Dios annadanda met ti pannakikadkaduada, ta innayon ni David iti Sal 15 bersikulo 4:

“Kadagiti matana ti makarimon malais”

Iti panagsapsapulda iti inaagum a gunggona, dadduma a tattao makikadkaduada kadagiti nabaknang wenno prominente a tattao uray no nakilloda. (Idiligyo ti Judas 16.) Ngem ditay mabalin ti agbalin a gagayyem ni Jehova no makikadkaduatayo kadagiti managdakdakes. Rebbeng a guraentay unay ti dakes a ditay koma tartarigagayan ti makikadkadua kadagidiay agar-aramid iti dayta. (Roma 12:9) Ni ari Joram ti Israel ket nakadakdakes unay ta kinuna ni mammadto nga Eliseo kenkuana: “Kas sibibiag ni Jehova dagiti buybuyot, isu a ti saklangna sitatakderak, pudno a no saan idi a ti panangipategko iti saklang ni Josafat nga ari ti Juda, diak kumita koma kenka, dika kitaen koma.” (2 Ar-ari 3:14) Tapno agbalin a gagayyem ti Dios, masapul nga ipangagtayo ti pakdaar ni Pablo: “Dagiti dakes a pannakikuyog dadaelenda dagiti nasayaat a kababalin.”​—1 Corinto 15:33.

No patgentayo ti pannakigayyem ni Jehova, ngarud, ditay makitimtimpuyog kadagiti managdakdakes. Dagiti laeng nasken a bambanag ti aramidentay kadakuada. Dagiti gagayyemtayo ti mapili gaput’ naimbag a pannakirelasionda iti Dios, saan nga iti takderda iti lubong. Pilientay a nainsiriban dagiti gagayyem no addaantay ti nadayaw a panagbuteng iti Dios. Gapu itoy, kitaenyo ti maikapito a pagannurotan iti agbalin a sangaili ni Jehova.

“Ngem idaydayawna dagiti agbuteng ken Jehova”

Tapno agbalin a gagayyem ken sangaili ti Dios, masapul nga agbutengtay kenkuana. Kuna ti Proverbio 1:7: “Ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti punganay ti pannakaammo.” Ania “ti panagbuteng ken ni Jehova”? Isu dayta ti nadayaw a panagraem iti Dios ken ti nasayaat a panagamak a mamagpungtot kenkuana. Daytoy ti mangibunga ti pudno a pannakaammo, makaited-biag a disiplina, ken ti nailangitan a kinasirib a pudpudno a giya.

Dagidiay agbuteng ken Jehova salimetmetanda ti nalinteg a pagalagadanna uray no daytat’ mangted ti pakauy-uyawan. Kas pangarigan, adut’ manglais no dagidiay agbuteng iti Dios agtrabahoda a sigagaget, no mapagpiaranda iti trabahoda, wenno tulonganda dagiti dadduma iti naespirituan. Ngem kasanot’ panangmatmat ti nadiosan a tao kadagita nalinteg a tattao? ‘Idayawna dagiti agbuteng ken Jehova,’ itan-okna ida, uray no daytoy ket kaipapananna ti panangibaklay ti pakaumsian a kaduada. Addaankay aya ti kasta a panagraem kadagidiay agbuteng iti Dios? Iti panangisitarna pay ti kanayonan a pagannurotan a maipaay iti nadiosan a pabor, innayon ti salmista:

“Dayta a sapataanna iti pannakaranggasna met laeng, ket di agbaliw”

Ti prinsipio ditoy ket maipapan iti panangtungpal ti karkaritayo, kas met iti Dios. (1 Ar-ari 8:56; 2 Corinto 1:20) Uray no iti kamaudianan maduktalantayo a ti panangaramid kas ti inkaritayo ket narigat, ditay koma balbaliwan ti isiptayo ket saanen a tungpalen ti karitayo. Ditoy ti Septuagint a Griego, Peshitta a Syriac, ken Latin a Vulgate a teksto kunada, “nagsapata iti kaarrubana.” No nagsapatatayo a mangaramid iti maysa a banag wenno mangaramid ti umiso a kari, masapul nga aramidentay dayta. (Eclesiastes 5:4) Siempre, no naammuantayo a ti banag a naikari ket saan a nainkasuratan, rebbeng a ditay ar-aramiden dayta.

Ni Josue saanna a dinadael ti tulagna kadagiti taga Gabaon uray no iti kamaudianan naammuanna nga isut’ inallilawda a nangaramid iti dayta. (Josue 9:16-19) Gapuna agbalintay koma a lallaki, babbai, ken agtutubo a mangsalimetmet ti saotayo. Ditay koma agkarkari kadagiti dadduma ket kalpasanna isudat’ pagar-arikapentayo inton agparang kadatayo dagiti ad-adda a makaapelar a gundaway. Kuna ni Jesus: “Bay-anyo a ti saoyo a Wen kaipapanannat’ Wen, ti Saan, Saan.” (Mateo 5:37) Nangnangruna kadagidiay dedikado ken Jehova determinadoda koma a mangtungpal ti karida nga agserbi kenkuana nga agnanayon kas dagiti Saksina. Malaksid ti panangsalimetmet ti karkari, agbalintay koma a mannakaawat kadagiti pinansial a bambanag, kas impakita ni David iti maika-15 a Salmo, bersikulo 5.

“Saan nga agpaanak iti pirakna”

Ti kuarta a naipabulod a pagnegosio nainkalintegan a mabayadan nga addaan interes. Ngem ditoy kayat a sawen ni David ti ‘panangted ti pirak’ kadagiti marigrigat. Nalawag ti panagkuna ti Linteg Mosaiko: “No pautangam iti pirak ti siasinoman kadagiti tattaok a napanglaw, saankanto a kas maysa a managpautang kenkuana. Saanyonto met a singiren kenkuana ti tubo.” (Exodo 22:25; Levitico 25:35, 36) Idi naduktalan ni Nehemias dagiti napanglaw nga agsagsagaba kas biktima dagiti managpaanak, pinasardengna ti kasta a panaggunggundaway.​—Nehemias 5:1-13.

Iti “anak” wenno “interes,” inusar ni David ti sao a Hebreo a naadaw manipud sabali pay a kaipapananna ti “panangkagat.” Isingasing daytoy a dagiti naagum a managpaanak ti mangal-alun-on iti napanglaw ken ti bassit nga adda kadakuada. Nalawag, nasaysayaat a tulongan dagiti napanglaw a di mangnamnama ti supapakna. Inaramid ni Jesus dayta a punto iti panagkunana: “No agaramidka ti pangaldaw wenno pangrabii, . . . ayabam dagiti napanglaw, dagiti pawad, dagiti pilay, dagiti bulsek; ket naragsakkanto, ta awan ti maisupapakda kenka. Ta magunggonaankanto inton panagungar dagiti nalinteg.” (Lucas 14:12-14) Ti tao nga agtarigagay a gayyem ken sangaili ti Dios pulos a saanna a gunggundawayan ti kinapanglaw ti kaarrubana wenno aramiden kas ti ituloy a dakamaten ti salmista.

“Saanna nga awaten ti panuksok a maibusor kadagiti nanengneng”

Ti panuksok ket addaan mamagkillo nga impluensia. Naibilin kadagiti Israelita: “Dikanto . . . awaten ti panuksok, ta ti panangpasuksok bulsekenna dagiti mata ti masirib ken ballikugenna dagiti sasao dagiti nalinteg.” (Deuteronomio 16:19) Nangnangruna a nagdakes ti mangawat ti panuksok a mangdangran iti “awan basolna,” nalabit babaen ti panangbalbaliw ti pammaneknekmo iti korte. Anian ti kinagulib ni Judas Iscariote a nangawat ti panuksok tapno liputanna ni awan basolna a Jesus!​—Mateo 26:14-16.

Mabalin nga ibilangtay ti bagbagitayo a nadalus iti daytoy a banag. Ngem nagargaritayon aya a gumatang iti pannakalusottayo manipud iti nakababain a kasasaad? Ni mammadto Samuel pulos a di nangawat ti “kuarta a panuksok,” wenno saburno. (1 Samuel 12:3, 4) Amintayo ti masapul nga agtignay a kasta no kayattayot’ agbalin a gagayyem ken sangaili ti Dios.

“Daydiay nga agaramid kadagitoy a bambanag saanto a maan-ano”

Kalpasan ti sangapulo a panangiladawanna iti tao a nalinteg, nagpatingga ti maika-15 a Salmo kadagiti napalabas a sasao. Mabalin a daytat’ mamagsukimat iti relihiontayo. No daytat’ pudno a pammati, daytat’ rebbeng a mangisuro kadatayo a (1) magna a nalinteg ken agaramid iti kinalinteg, (2) agsao iti pudno manipud iti puso, (3) saan a mamadpadakes iti dadduma, ken (4) idian ti panagaramid iti aniaman a dakes. Ti relihion a makaay-ayo iti Dios ket (5) ilikliknatayo a mangumsi a maibusor kadagiti nalinteg nga am-ammotayo ken (6) ilikliknatayo iti pannakikadkadua kadagiti mananglais a tattao. Ti pudno a pammati tignayennatayo a (7) mangidayaw kadagiti agbuteng ken Jehova, (8) mangtungpal ti aniaman nga umiso nga inkaritayo nga aramiden, (9) a mangtedtayo kadagiti napanglaw a di singsingiren ti interes, ken (10) di pulos umaw-awat ti panuksok kontra iti inosente a tao.

Saan nga ibagbaga ditoy ni David nga asinoman a mangbasbasa, dumdumngeg, agsasao, wenno uray pay mamati kadagitoy a bambanag “saanto a maan-ano.” Isunto daytoy ti lak-amen laeng ti tao nga “agaramid kadagitoy a bambanag.” Ti pammati nga awan aramidna a mangpaneknek iti dayta ket natay ket di mangibunga ti nadiosan nga anamong. (Santiago 2:26) Dagiti agaramid ti naimbag a bambanag a nadakamat iti maika-15 a Salmo dinto maan-ano, ta ni Jehova ti mangsalaknib ken mangsaranay kadakuada.​—Salmo 55:22.

Ngem, siempre, ad-adu pay ti ramanen ti nadalus a panagdayaw ngem kadagiti sangapulo a punto a nadakamat iti maika-15 a Salmo. Naammuan dagiti paspasurot ni Jesus iti kamaudianan dagiti dadduma pay a bambanag maipapan iti panagdaydayaw iti Dios “iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:23, 24) Kasta met kadakayo, ta dagiti tattao a mangar-aramid kadagitoy a bambanag addada itatta. Ti regular a pannakitimpuyog kadagitoy a Saksi ni Jehova ken ti panagadal iti Biblia patanorenna ti namnama iti maysa a naindagaan a paraiso a sadiay agbalinkayto met a sangaili ken gayyem ti Dios iti agnanayon.