NGIWAT

Maysa a paset ti bagi a dinisenio ti Dios tapno umawat ken mangisagana iti taraon maipaay iti tian, kasta met, aramaten dayta dagiti tao iti panagsao. Rumbeng laeng nga isuamin a panagsao ket pakaidaydayawan ti Dios. (Sal 34:1; 51:15; 71:8; 145:21) Indeklara ti salmista a ti isuamin nga addaan anges idaydayawdanto ni Jehova; ngarud masapul nga usaren dagiti tattao ti ngiwatda iti kastoy a pamay-an no kayatda ti agbiag. Ilawlawag ni apostol Pablo a saan nga umdas ti panamati laeng iti Dios ken iti Anakna, uray ti panamati a buyogen ti puso. Rebbeng a mapakuyogan dayta iti publiko a panangideklara tapno agbanag iti pannakaisalakan.​—Sal 150:6; Ro 10:10.

Maitunos iti panggep ni Jehova ken iti kalintegan ken pannakabalinna kas Namarsua, kabaelanna nga ikabil ti umiso a sasao iti ngiwat ti adipenna. Namilagruan nga inaramidna ti kasta kadagiti mammadtona babaen ti panangpaltiingna kadakuada. (Ex 4:11, 12, 15; Jer 1:9) Iti maysa a gundaway, pinagsaona uray ti di makapagsao nga animal, maysa nga asno. (Nu 22:28, 30; 2Pe 2:15, 16) Itatta, ti sasao ti Dios mabalin a maadda iti ngiwat dagiti adipenna, saan a babaen iti paltiing, no di ket manipud iti naipaltiing a naisurat a Saona, a naan-anay a mangkabal kadakuada maipaay iti tunggal naimbag nga aramid. (2Ti 3:16, 17) Saanen a kasapulan nga urayenda ni Kristo nga umay mangipaay iti naimbag a damag, ket saan met a kasapulan a mapanda iti sabali pay a gubuayan no ania ti ikasabada. Adda daytan iti mismo a sanguananda, a sisasagana a sawenda, ta naibaga kadakuada: “Ti sao asideg kenka, iti bukodmo a ngiwat ken iti bukodmo a puso.”​—Ro 10:6-9; De 30:11-14.

Mabalin a Mangyeg iti Biag Wenno Ipapatay. Napateg ngarud ti umiso a panangusar iti ngiwat, ket kasta ti imbaga ni Jehova. Kunaen ti Saona: “Ti ngiwat daydiay nalinteg maysa nga ubbog ti biag.” (Pr 10:11) No kasta, masapul a siaannad unay a masaluadan ti ngiwat (Sal 141:3; Pr 13:3; 21:23), ta ti minamaag ken di umiso a panangusar iti dayta mabalin nga agbanag iti pannakarba daydiay makinkukua iti dayta. (Pr 10:14; 18:7) Ti Dios panungsungbatenna ti maysa a tao no ania ti isawang ti ngiwatna. (Mt 12:36, 37) Mabalin a sidadarasudos a makapagsao ti maysa a tao, iti kasta sidudursok a makaaramid iti kari. (Ec 5:4-6) Mabalin a pasabloganna ti sabali, nga agtungpal iti pannakaduprak ken pannakakondenar dayta a tao. (Pr 26:28) Nangnangruna a napateg a saluadan ti maysa nga adipen ti Dios ti ngiwatna no adda iti sanguanan ti nadangkes, agsipud ta ti sangkabassit nga isisiasi ti sawenna manipud panangiwanwan ti sirib ti Dios mabalin a mangyeg iti umsi iti nagan ti Dios ken mabalin nga agbanag iti ipapatay dayta a tao. (Sal 39:1) Nangipakita ni Jesus iti nasayaat nga ulidan iti panagpasakup iti pagayatan ti Dios iti saanna a panagreklamo wenno saanna a pananguyaw kadagiti nadangkes a bumusbusor kenkuana.​—Isa 53:7; Ara 8:32; 1Pe 2:23.

Masapul a kanayon nga agannad ti maysa a Kristiano agsipud ta imperpekto; ngarud kasapulan a bantayanna ti pusona. Kinuna ni Jesus a saan a ti sumrek iti ngiwat ti mangtulaw iti tao, no di ket ti rummuar iti dayta, ta “ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mt 12:34; 15:11) Gapuna, masapul nga agannad ti maysa nga indibidual tapno awan ti aniaman a banag a rummuar iti ngiwatna a saanna a pampanunoten, ket masapul met nga ikabilanganna dagiti epekto ti sawenna. Tapno maaramidanna dayta masapul nga usarenna ti panunotna tapno mayaplikarna ti naimbag a bambanag a naadalna iti Sao ti Dios.​—Pr 13:3; 21:23.

Yantangay dakkel ti pannakabalin ti ngiwat maipaay iti naimbag wenno dakes, adda dagiti naimbag a resulta no igiya ni Jehova ti ngiwat. Pinagbalinna ti ngiwat ni Isaias “kas iti natadem a kampilan” ken ti sasao iti ngiwat ni Jeremias kas “apuy.” Sinuportaran ni Jehova dagiti impadtoda a sasao babaen ti pannakabalinna, ket pimmudno dagita. (Isa 49:2; Jer 5:14) Iti sabali a bangir, napeggad ti dumngeg iti aniaman a banag a rummuar iti ngiwat ti maysa a tao a pagaammo kas apostata; mabalin a mangyeg dayta iti pannakadadael ti maysa a tao.​—Pr 11:9.

Piguratibo nga Usar. Simboliko nga irepresentar ti Dios ti bagina kas addaan iti ngiwat. Amin a sawenna ket kanayon nga addaan iti panggep, saan nga ubbaw; matungpalto dagita agingga iti kabassitan a detalye. (Isa 55:10, 11) Gapuna, dagidiay agtarigagay iti biag masapul nga agbiagda babaen iti tunggal a sao a rumrummuar iti ngiwatna. (De 8:3; Mt 4:4) Ti Anakna a ni Jesu-Kristo intunosna ti intero a biagna iti sasao ni Amana idi adda ditoy daga ket naited itan kenkuana ti sapasap nga autoridad. Kas Ari a dinutokan ni Jehova, kabilennanto ti daga babaen ti “pagbaut ti ngiwatna.” (Isa 11:4) Iti maysa a sirmata iti Apocalipsis, naipakita a kabilen ni Jesus dagiti nasion babaen iti atiddog a kampilan a rumrummuar iti ngiwatna. (Apo 19:15, 21) Daytoy a piguratibo a sasao nabatad nga iladawanna ti autoridad ni Jesu-Kristo a mangituray iti intero a nailangitan a buyot ni Jehova tapno bilinen ken tarawidwidanna ti pannakigubat nga agbanag iti pannakapapatay dagiti kabusor ti Dios.

Masansan a mausar ti “ngiwat” kas kapadpada ti panagsao wenno ti pannakabael nga agsao, kas makita iti sumagmamano a kasasaad a nadakamaten. Ti maysa a paglintegan iti sidong ti Mosaiko a Linteg, ken kasta met ti sinurot ti kongregasion Kristiano, ket maikeddeng a nakabasol ti maysa a tao no mapaneknekan babaen “iti ngiwat,” kayatna a sawen, iti pammaneknek, ti dua wenno tallo a saksi. (De 17:6; Mt 18:16; idiligyo ti 2Co 13:1.) Ti sumagmamano a sabsabali pay a pagarigan nga umasping ti pannakausarda ket masarakan iti Job 32:5; Salmo 10:7; 55:21; 78:36; Ezequiel 24:27; 29:21; Lucas 21:15, Rbi8 ftn; Roma 15:6.

Mainayon iti dayta, ti “ngiwat” mabalin met a tumukoy iti panagnganga ti daga (Nu 16:32) ken iti panangagsep ti daga kadagiti likido a naibukbok (Ge 4:11). Ti Sheol, ti sapasap a tanem ti sangatauan, ket naikuna nga addaan iti nalawa a ngiwat, tapno maawatna ti adu a natay.​—Isa 5:14.

Ti Ngadas. Ti ngadas ti pannakabobida ti ngiwat, a mamaglasin iti ngiwat manipud kadagiti ungib ti agong; addaan dayta iti nalukneng a paset nga agpaay a kasla kortina iti nagbaetan ti ngiwat ken ti pharynx. Iti sumagmamano a kaso, nausar ti “ngadas” iti Kasuratan kas kapadpada ti “ngiwat.”​—Pr 8:7; Os 8:1, Rbi8 ftn.

Agpada nga inaramat da Job ken Eliu daytoy a sao idi a ti pannakabael ti ngadas a mangilasin iti raman impadisda iti panangtingiting ti tao no ania ti umiso ken nainsiriban. (Job 12:11; 34:3) Saan a biddut a kunaen nga adda akem ti ngadas iti panagraman, kas pagarupen ti dadduma no maminsan. Makita daytoy no paliiwen ti akem ti ngadas iti panagalimon iti taraon. Ti taraon maipadenden iti ngadas babaen iti dila sa agwaras dayta bayat a maipalikud iti pharynx, maysa a tubo nga agturong iti tian ken naisilpo met kadagiti ungib ti agong. Gapu iti daytoy, nasaysayaat ti pannakaiwaras ti ayamuom ti taraon a sumrek kadagiti ungib iti agong, a dakkel unay ti maitulongna iti gagangay a maaw-awagan panagraman.