KOBRA
[Heb., peʹthen].
Nagita unay nga uleg ti Asia ken Africa. Awan duadua a ti kobra a nadakamat iti innem a teksto ti Biblia ket ti kobra wenno aspid ti Egipto (Naja haje), ti uleg a gagangay nga ar-aramatenda idi dagiti manangkayaw iti uleg, agpadpada idi tiempo ti Biblia ken itatta. Kas iti kadawyan a kobra ti India ken ti king cobra ti Asia, ti kobra ti Egipto ket agberkakak ti tengngedna no mapagunget.
Dumuklos ti kobra a nakatangwa ti bagina a kagiddan ti nasinggit a panagsitsit. No tumukkaw, siiirut nga isakmal ti kobra ti pangana ket kalpasanna rugianna ti naidumduma a panagngetnget tapno masigurado nga adu a sabidong ti sumrek iti sugat. Gapu itoy ken gapu ta makasabidong unay ti gita, dagiti kobra ket maysa kadagiti kapepeggadan kadagiti amin a parsua.
Pagaammo unay dagiti Israelita daytoy nga uleg, saan laeng a bayat ti kaaddada idiay Egipto no di ket bayat met ti panagallaallada iti let-ang. Idi nagsao ni Moises kadagiti Israelita idiay let-ang, tinukoyna ti gita ti kobra, “ti naulpit a sabidong dagiti kobra.” (De 32:33) Ti termino a “naulpit” maikanatad a mangiladawan iti epekto ti gita ti kobra. Maipapan iti epekto dayta, iti libro ni Findlay Russell M.D. nga Snake Venom Poisoning (1980, p. 362), kunaenna a mangrugi dagiti sintomas iti panaglanay dagiti mata, ket mabalin a sarunuen daytoy ti narigat a panaganges, di panaggunay dagiti mata, ti dila, ken ti karabukob ken mabalin a ramanenna pay dagiti panagkuyegyeg ken panagsardeng ti bitek ti puso.
Ti sabidong ti kobra apektaranna dagiti nerbio, a mangparalisado iti sistema ti panaganges, ken masansan a makapapatay iti tao, malaksid no maipaayan a dagus iti pangsumra iti gita. Dakamaten ni Zofar “ti apro dagiti kobra” ken “ti gita dagiti kobra.”—Job 20:14, 16.
Iti panagaramatna iti piguratibo a sasao, ti salmista innaigna ti makapapatay a kobra iti leon ket kunaenna maipapan kadagidiay nagtalek ken Jehova: “Ti urbon a leon ken ti kobra ibaddekmonto; ipayatmonto ti burboran a bumaro a leon ken ti dakkel nga uleg.” (Sal 91:13) Idi tukoyen ni Isaias ti maipapan iti pannakaummong manen ti ili ni Jehova, impadtona ti nagbalbaliw a kasasaad maipaay kadakuada, a dineskribirna ti tiempo inton “ti agsussuso nga ubing pudno unay nga agay-ayamto iti abut ti kobra; ket iti pagserkan ti lawag maipaay iti nagita nga uleg pudno nga ikabilto ti napusot nga ubing ti bukodna nga ima.”—Isa 11:8, 11, 12.
Kasano a ti maysa a kobra “umimdeng iti timek dagiti manangkayaw”?
Tukoyen ti Biblia ti lapayag ti kobra ket ipasimudaagna ti abilidad ti kobra nga “umimdeng iti timek dagiti manangkayaw.” (Sal 58:4, 5) Adu ti nangipapan a dagitoy a reptilia ket tuleng, gapu ta awanan dagiti uleg kadagiti makinrabaw nga abut ti lapayag ken pagarupen dagiti naturalista a saanda nga ikankano ti uni. Idi nagkomento maipapan itoy a biddut, kunaen ti The New Encyclopædia Britannica (1987, Tomo 27, p. 159): “Di umiso daytoy a panangipapan; sensitibo dagiti uleg iti sumagmamano nga allon ti aweng nga ipalpalais ti angin ken kabaelanda nga awaten ida babaen iti maysa a mekanismo nga agserserbi a kasukat ti tympanic membrane (sarmi-sarming ti lapayag). . . . Mainayon pay, nupay ti kinasensitibo ti kaaduan nga uleg iti nagtengngaan ti nababa nga uni ket nakapkapuy ngem iti kaaduan a dadduma pay a kita dagiti lapayag, saan met a kasta ti kagrabena. Nupay kasta, iti sumagmamano nga uleg, ti kinasensitibo ket gistay kapigsa ti panagdengngeg ti kaaduan nga alutiit nga addaan kadagiti gagangay a kita dagiti abut ti lapayag ken mekanismo iti makintengnga a paset ti lapayag.”