Lallakay ken Babbaket—Bendision Kadagiti Agtutubo
“Uray pay agingga iti kinalakay ken kinaubanan, O Dios, saannak a baybay-an, agingga a ti maipapan iti takiagmo maisaritak iti kaputotan, kadagidiay amin nga umay, ti maipapan iti kinamannakabalinmo.”—SALMO 71:18.
1, 2. Ania ti ammo dagiti nataengan nga adipen ti Dios, ken ania ti usigentayo ita?
MAYSA a Kristiano a panglakayen iti Makinlaud nga Africa ti nangsarungkar iti lakayen a napulotan a kabsat ket kinunana, “Komustakayon?” Simmungbat ti kabsat, “Makataray, makalagto, ken makakingkingak pay,” bayat nga idemdemostrana ti ibagbagana. Ngem kaskasdi a kinunana, “Diak makatayab.” Naawatan ti panglakayen ti kayatna a sawen. ‘Maragsakanak a mangaramid kadagiti bambanag a kabaelak nga aramiden ngem diak ipilit nga aramiden ti saanko a kabaelan.’ Nasuroken a 80 ti tawen ti panglakayen a simmarungkar, ket maragragsakan a manglagip iti kinaragsak ken kinamatalek daydi a napulotan a kabsat.
2 Narigat a malipatan dagiti nadiosan a galad nga iparparangarang ti maysa a nataenganen. Siempre, saan a kaskarina a no nataengan ket makunan a masirib ken addaan kadagiti Nakristianuan a galad. (Eclesiastes 4:13) Kuna ti Biblia: “Ti kinaubanan ket korona ti kinapintas no masarakan dayta iti dalan ti kinalinteg.” (Proverbio 16:31) No maysaka a nataengan, ammom kadi no kasano a makaparegta dagiti sasao ken tigtignaymo? Usigentayo ti sumagmamano a pagarigan iti Biblia a mangipakita iti kadakkel ti pammaregta nga ipapaay dagiti nataengan kadagiti agtutubo.
Ti Pammati nga Agpaut Dagiti Epektona
3. Kasano a ti amin a sibibiag ita adda pakainaiganda iti kinamatalek ni Noe?
3 Agingga iti kaaldawantayo, makagunggona ti pammati ken kinamatalek ni Noe. Dandani 600 ti tawen ni Noe idi binangonna ti daong, inummongna dagiti animal, ken kinasabaanna dagiti kaarrubana. (Genesis 7:6; 2 Pedro 2:5) Gapu iti panagbutengna iti Dios, nakalasat ni Noe ken ti pamiliana iti dakkel a Layus ket isu ti nagbalin a kapuonan ti amin a tattao a sibibiag ditoy daga. Pudno, nagbiag ni Noe iti panawen a napapaut ti biag dagiti tattao. Ngem uray iti kinalakayna, nagtalinaed a matalek ni Noe, ket nagresulta dayta kadagiti agkakaimbag a bendision. Iti ania a pamay-an?
4. Kasano a nakagunggona ita kadagiti adipen ti Dios ti kinamatalek ni Noe?
4 Dandani agtawen iti 800 ni Noe idi rinugian a bangonen ni Nimrod ti Torre ti Babel kas panangsukir iti bilin ni Jehova a ‘mapunno ti daga.’ (Genesis 9:1; 11:1-9) Saan a nakiraman ni Noe iti iyaalsa ni Nimrod. Isu a nalabit a dina napasaran ti pannakabalbaliw ti lenguahe nga impagteng ti Dios kadagiti rebelioso a tattao idi kaaldawanna. Nagsayaat la ketdi nga ulidan kadagiti adipen ti Dios ti pammati ken kinamatalek ni Noe a nagminar saan laeng a bayat ti kinalakayna no di ket iti unos ti panagbiagna.—Hebreo 11:7.
Impluensia iti Pamilia
5, 6. (a) Ania ti imbilin ni Jehova nga aramiden ni Abraham idi isu ket agtawen iti 75? (b) Kasano a nagtignay ni Abraham iti bilin ti Dios?
5 No usigentayo ti kabibiag dagiti patriarka a simmaruno kenni Noe, makitatayo no kasano a dagiti lallakay ken babbaket naimpluensiaanda ti pammati dagiti kameng ti pamiliada. Agarup 75 ti tawen ni Abraham idi kinuna kenkuana ti Dios: “Pumanawka iti pagiliam ken kadagiti kabagiam ken iti balay ni amam nga agturong iti pagilian nga ipakitakto kenka; ket mangaramidakto iti dakkel a nasion manipud kenka ket bendisionankanto.”—Genesis 12:1, 2.
6 Ipapantayo a naibilin kadakayo a panawanyo ti balay, gagayyem, nakayanakan a pagilian, ken ti kinatalged nga itden dagiti kakabagianyo ket mapankayo iti maysa a lugar a diyo pulos ammo. Kasta ti naibilin idi nga aramiden ni Abraham. “Napan ni Abram kas iti sinao kenkuana ni Jehova,” ket ti nabatbati a biagna binusbosna kadagiti tolda kas maysa a ganggannaet ken dayo nga umili iti daga ti Canaan. (Genesis 12:4; Hebreo 11:8, 9) Nupay kinuna ni Jehova nga agbalin ni Abraham a maysa a “dakkel a nasion,” natay ni Abraham sakbay pay nga immadu iti kasta unay ti kaputotanna. Maymaysa ti anakda kenni Sara ken dimteng dayta nga anak kalpasan laeng ti 25 a tawen a pannakipagnaedda iti Naikari a Daga. (Genesis 21:2, 5) Ngem kaskasdi a saan a naupay ni Abraham ken dina pinanunot ti agsubli iti siudad a naggapuanna. Anian nga ulidan ti pammati ken panagibtur!
7. Ania ti epektona kenni Isaac ti panagibtur ni amana nga Abraham, ken ania ti resultana iti sangatauan?
7 Ti panagibtur ni Abraham ket addaan iti nagdakkel nga epekto iti anakna a ni Isaac, a nangbusbos iti intero a biagna―180 a tawen―kas ganggannaet nga umili iti daga ti Canaan. Nakapagibtur ni Isaac gapu iti pammatina iti kari ti Dios, maysa a pammati nga inyukuok kenkuana dagiti nataenganen a dadakkelna ken ad-adda a pinasingkedan dagiti mismo a sinao ni Jehova kenkuana. (Genesis 26:2-5) Dakkel ti paset ti kinamatalek ni Isaac iti kaitungpalan ti kari ni Jehova a tumaud ti maysa a “bin-i” manipud iti pamilia ni Abraham tapno pakabendisionan ti intero a sangatauan. Ginasut a tawen kalpasanna, ti kangrunaan a paset ti “bin-i” a ni Jesu-Kristo linuktanna ti dalan para kadagiti amin a mamati kenkuana tapno magun-odda ti anamong ti Dios ken matagiragsakda ti biag nga agnanayon.―Galacia 3:16; Juan 3:16.
8. Kasano nga impakita ni Jacob ti nabileg a pammatina, ken ania ti resultana?
8 Tinulongan met ni Isaac ti anakna a ni Jacob a mangpatanor iti nabileg a pammati. Dayta a pammati ti nangpabileg kenkuana agingga iti kinalakayna. Agtawen iti 97 ni Jacob idi agpatnag a nakigubal iti maysa nga anghel maipaay iti maysa a bendision. (Genesis 32:24-28) Sakbay a natay iti edad a 147, naaddaan pay ni Jacob iti pigsa a mangbendision iti tunggal maysa kadagiti 12 nga annakna. (Genesis 47:28) Napaneknekan a pudno ken madama a matungtungpal dagiti padto nga insawangna, a nairekord iti Genesis 49:1-28.
9. Ania a kita ti impluensia ti maipaay dagiti nataenganen a nasungdo nga adipen ti Dios kadagiti kameng ti pamiliada?
9 Nalawag a dagiti nataenganen a nasungdo nga adipen ti Dios makaipaayda iti nasayaat nga impluensia kadagiti kameng ti pamiliada. Dagiti pannursuro ti Biblia, kapadasan iti biag, ken ulidan ti panagibtur ket makatulong iti maysa nga agtutubo a maaddaan iti natibker a pammati. (Proverbio 22:6) Saan koma a pulos a tagibassiten dagiti lallakay ken babbaket ti nabileg ken nasayaat nga impluensia a maipaayda iti pamiliada.
Impluensia Kadagiti Pada nga Agdaydayaw
10. Ania ti ‘imbilin ni Jose maipapan kadagiti tulangna,’ ken ania ti epekto dayta a bilin?
10 Makaipaay met dagiti nataengan iti nasayaat nga impluensia kadagiti padada nga agdaydayaw. Bayat ti kinalakay ni Jose nga anak ni Jacob, adda nagapuananna a nangapektar kadagiti minilion a pudno nga agdaydayaw a nagbiag kalpasan ti kaaldawanna. Isu ket agtawen iti 110 idi “nangted iti bilin maipapan kadagiti tulangna.” Imbilinna kadagiti Israelita nga ikuyogda dagiti tulangna inton pumanawda iti Egipto. (Hebreo 11:22; Genesis 50:25) Nangted dayta a bilin iti kanayonan a namnama kadagiti Israelita a mawayawayaanda manipud iti adu a tawen a pannakaadipenda kalpasan ti ipapatay ni Jose.
11. Iti ania a pamay-an a ti lakayen a ni Moises mabalin a naimpluensiaanna ni Josue?
11 Maysa ni Moises kadagiti napabileg kadagita nga ebkas ti pammati ni Jose. Idi agtawen iti 80 ni Moises, pribilehiona nga inkuyog dagiti tulang ni Jose idi pimmanaw iti daga ti Egipto. (Exodo 13:19) Iti dayta a tiempo, naam-ammona ni Josue, nga adayo nga ub-ubing ngem isu. Iti simmaganad nga 40 a tawen, nagserbi ni Josue kas personal a katulongan ni Moises. (Numeros 11:28) Kinuyogna ni Moises a simmang-at iti Bantay Sinai ken sinabetna ni Moises idi simmalog manipud iti bantay nga awitna dagiti tapi ti Pammaneknek. (Exodo 24:12-18; 32:15-17) Sigurado nga iti biang ni Josue, nagbalin kenkuana nga ubbog iti nataengan a balakad ken sirib ti lakayen a ni Moises!
12. Ania ti mangipakita a nagbalin ni Josue a nasayaat nga impluensia kadagiti Israelita iti las-ud ti panagbiagna?
12 Kas resultana, pinabileg ni Josue ti nasion ti Israel iti unos ti panagbiagna. Ibaga kadatayo ti Uk-ukom 2:7: “Dagiti umili nagtultuloyda nga agserbi ken Jehova iti amin nga al-aldaw ni Josue ken iti amin nga al-aldaw dagiti lallakay a ti al-aldawda naglaylayon kalpasan ni Josue ken isuda a nakakita iti isuamin a naindaklan nga aramid ni Jehova nga inaramidna maipaay iti Israel.” Ngem idi natay ni Josue ken ti dadduma a nataengan a lallaki, nangrugi ti 300 a tawen a panagsalisal ti pudno ken palso a panagdayaw agingga iti kaaldawan ni propeta Samuel.
‘Impakat ni Samuel ti Kinalinteg’
13. Kasano nga ‘impakat ni Samuel ti kinalinteg’?
13 Saan nga ibaga ti Biblia no mano ti tawen ni Samuel idi natay, ngem dagiti pasamak iti libro nga Umuna a Samuel saklawenda ti agarup 102 a tawtawen, ket nakita ni Samuel ti kaaduan kadagita. Iti Hebreo 11:32, 33, mabasatayo a dagiti nasungdo nga uk-ukom ken propeta “nagipakatda iti kinalinteg.” Wen, inimpluensiaan ni Samuel ti dadduma a tattao idi kaaldawanna tapno liklikan wenno tallikudanda koma ti kinadakes. (1 Samuel 7:2-4) Kasano? Nasungdo ni Samuel kenni Jehova iti unos ti panagbiagna. (1 Samuel 12:2-5) Situtured a nangipaay iti nadagsen a balakad uray iti ari. (1 Samuel 15:16-29) Malaksid iti dayta, kas maysa a ‘lakay ken ubanan,’ mapagwadan ti kanayon a panangiraman ni Samuel kadagiti sabsabali iti karkararagna. Kinunana a dina kayat ti ‘makabasol ken Jehova babaen ti panagsardengna a mangikararag’ kadagiti padana nga Israelita.—1 Samuel 12:2, 23.
14, 15. Kasano a dagiti nataengan ita matuladda ni Samuel no maipapan iti panagkararag?
14 Ipakita amin dagita nga impormasion a makatulong dagiti nataengan a kakabsat kadagiti padada nga agserserbi kenni Jehova. Iti laksid dagiti limitasion maigapu iti salun-at wenno dadduma a kasasaad, dagiti nataenganen mabalinda nga iraman dagiti sabsabali kadagiti kararagda. Dakayo a nataenganen, ammoyo kadi no kasano kadakkel ti magunggona ti kongregasion gapu kadagiti kararagyo? Gapu iti pammatiyo iti dara nga imparukpok ni Kristo, tagtagiragsakenyo ti anamong ni Jehova, ket gapu iti panagibturyo iti napalabas, ‘nasubok ti kualidad’ ti pammatiyo. (Santiago 1:3; 1 Pedro 1:7) Diyo pulos liplipatan: “Ti araraw ti nalinteg a tao, no agtigtignay dayta, aduan iti puersa.”—Santiago 5:16.
15 Dakkel ti maaramidan dagiti kararagyo mainaig iti pannakaikasaba ti Pagarian ni Jehova. Nakabalud ti dadduma a kakabsattayo gapu iti neutral a takderda kas Kristiano. Dadduma ti biktima iti natural a didigra, gubgubat, ken panagdadangadang iti kagimongan. Adda met dagiti kakongregasiontayo a maipaspasango kadagiti sulisog wenno ibubusor. (Mateo 10:35, 36) Uray dagidiay mangidadaulo iti trabaho a panangasaba ken mangay-aywan kadagiti kongregasion masapul a regular nga ikararagantayo ida. (Efeso 6:18, 19; Colosas 4:2, 3) Anian a nagsayaat nga iramanyo dagiti padayo a manamati kadagiti kararagyo, kas iti inaramid ni Epafras!—Colosas 4:12.
Panangisuro Kadagiti Sumaruno a Kaputotan
16, 17. Ania ti naipadto iti Salmo 71:18, ken kasano a natungpal dayta?
16 Ti pannakitimpuyog kadagiti matalek a “bassit nga ipastoran,” dagidiay addaan iti nailangitan a namnama, ket nakaipaay iti napateg a panangsanay kadagiti “sabsabali a karnero,” dagidiay addaan iti namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga. (Lucas 12:32; Juan 10:16) Naipadto dayta iti Salmo 71:18, nga agkuna: “Uray pay agingga iti kinalakay ken kinaubanan, O Dios, saannak a baybay-an, agingga a ti maipapan iti takiagmo maisaritak iti kaputotan, kadagidiay amin nga umay, ti maipapan iti kinamannakabalinmo.” Dagiti napulotan iti espiritu sigagagarda a mangsansanay kadagiti kakaduada a sabsabali a karnero para iti kanayonan a responsabilidad sakbay a maipadayagda idiay langit a kadua ni Jesu-Kristo.
17 No an-anagen, ti ibagbaga ti Salmo 71:18 a panangisuro ‘kadagidiay nga umay’ ket mabalin met nga agaplikar iti sabsabali a karnero, nga immawat iti instruksion kadagiti pinulotan ti Dios. Intalek ni Jehova kadagiti nataengan nga adipenna ti pribilehio tapno isuroda ti maipapan kenkuana kadagiti tattao a sumsumrek ita iti pudno a panagdayaw. (Joel 1:2, 3) Maragsakan ti sabsabali a karnero iti nasursuroda kadagiti napulotan ken natignayda a mangiranud iti naammuanda a kinapudno a linaon ti Biblia kadagidiay agtarigagay met nga agserbi ken Jehova.―Apocalipsis 7:9, 10.
18, 19. (a) Ania a napateg nga impormasion ti mabalin nga iranud ti adu a nataenganen nga adipen ni Jehova? (b) Iti ania a makapagtalek dagiti nataengan a Kristiano?
18 Naimatangan dagiti nataengan nga adipen ni Jehova, napulotan ken sabsabali a karnero, ti napapateg a pasamak kadagiti naglabas. Sibibiag pay ti sumagmamano kadagidiay nakaimatang iti orihinal a pannakaipabuya ti “Photo Drama of Creation.” Dadduma ti personal a makaam-ammo kadagiti mangidadaulo a kakabsat a naibalud idi 1918. Dadduma ti nakipaset iti waragawag ti estasion ti radio ti Watchtower, ti WBBR. Adu ti makaisalaysay maipapan kadagiti tiempo a nakidangadang dagiti Saksi ni Jehova kadagiti korte suprema gapu iti narelihiosuan a wayawaya. Adda met dagidiay nagtultuloy a nangsalimetmet iti pudno a panagdayaw iti sidong dagiti diktador a rehimen. Wen, nakita dagiti nataengan no kasano nga in-inut a limmawag ti pannakaawat iti kinapudno. Paregtaennatayo ti Biblia nga aprobetsarentayo dagiti nabaknang a kapadasan dagiti nataengan.―Deuteronomio 32:7.
19 Maidagdagadag kadagiti nataengan a Kristiano nga agbalinda koma a nasayaat nga ulidan kadagiti ub-ubing. (Tito 2:2-4) Nalabit a diyo pay makita ita ti epekto ti panagibtur, karkararag, ken balakadyo kadagiti sabsabali. Saan met a nakita da Noe, Abraham, Jose, Moises, ken dadduma pay ti naan-anay nga epekto ti kinamatalekda kadagiti simmaganad a kaputotan. Ngem nagdakkel ti epekto ti pammati ken kinatarnawda; kasta met kadakayo.
20. Ania dagiti gunggona nga agur-uray kadagidiay mangtaginayon a natibker ti pammatida agingga iti panungpalan?
20 Maitalimengkayo man kabayatan ti “dakkel a rigat” wenno mapagbiagkayo manen babaen ti panagungar, anian a makaay-ayo a maammuan a matagiragsaktayto “ti pudpudno a biag”! (Mateo 24:21; 1 Timoteo 6:19) Panunotenyo laengen ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo inton ni Jehova ikkatenna ti amin nga epekto ti panaglakay wenno panagbaket. Imbes nga agtultuloy a kumapuy ti bagitayo, agriingtayto iti kada aldaw a nasalsalun-at—nasarsaranta, nalawlawag ti panagkitana, napigpigsa ti panagdengngegna, nasaysayaat ti langana! (Job 33:25; Isaias 35:5, 6) Agnanayonto a nasalibukag dagidiay maparaburan nga agbiag iti baro a lubong ti Dios. (Isaias 65:22) Sapay koma ngarud ta pagtalinaedentayo a natibker ti namnamatayo agingga iti panungpalan ken agtultuloy nga ipaaytayo kenni Jehova ti amin-kararua a panagserbi. Makapagtalektayo a tungpalen ni Jehova ti amin nga inkarina ken aglaplapusanan pay ti ipaayna ngem iti namnamaentayo.―Salmo 37:4; 145:16.
Ania ti Sungbatyo?
• Kasano a ti kinamatalek ni lakayen a Noe nangyeg kadagiti bendision iti amin a sangatauan?
• Ania ti epekto ti pammati dagiti patriarka kadagiti kaputotanda?
• Bayat ti kinalakayda, kasano a pinabileg da Jose, Moises, Josue, ken Samuel dagiti padada nga agdaydayaw?
• Ania ti mabalin nga ipatawid dagiti nataengan?
[Ladawan iti panid 26]
Dakkel ti epektona kenni Isaac ti panagibtur ni Abraham
[Ladawan iti panid 28]
Napabileg ni Josue gapu iti nataengan a balakad ni Moises
[Ladawan iti panid 29]
Dakkel ti maaramidan ti panangiramanyo kadagiti sabsabali iti karkararagyo
[Ladawan iti panid 30]
Makasursuro dagiti agtutubo no umimdengda kadagiti matalek a nataengan