MABAYAG A PANAGITURED
Ti naanus a panangibtur iti kinadakes wenno iti banag a makapapungtot, a nabuyogan iti panangnamnama a marisut ti di nasayaat a relasion. Ngarud adda panggep ti mabayag a panagitured, a nangnangruna a maseknan iti pagimbagan daydiay nangpataud iti di nasayaat a kasasaad. Nupay kasta, saanna a kaipapanan ti panangpanuynoy iti dakes. No maibanagen ti panggep ti mabayag a panagitured, wenno awanen ti makagapu a maitultuloy ti panangan-anus iti maysa a kasasaad, agpatinggan ti mabayag a panagitured. Iti panagpatingga dayta, mabalin a nagunggonaan dagidiay nangpataud iti panagpungtot wenno mabalin a nasupapakan dagidiay agar-aramid iti dakes. Aniaman ti pagbanagan dayta, saan a madangran ti espiritu daydiay addaan iti mabayag a panagitured.
Ti literal a kaipapanan ti Hebreo a sasao a naipatarus a “nabannayat nga agunget” (“mabayag a panagitured” iti sumagmamano a patarus) ket “kaatiddog dagiti abut ti agong [a sumgedan ti unget].” (Ex 34:6; Nu 14:18; kitaenyo ti UNGET.) Ti Griego a sao a ma·kro·thy·miʹa (mabayag a panagitured) literal a kaipapananna ti “kinabayag ti espiritu.” (Ro 2:4, Int) Dagitoy a Hebreo ken Griego a sasao ipasimudaagda ti kinaanus, kinamanagpabus-oy, kinabannayat nga agunget. Iti sasao a “mabayag a panagitured,” ti “panagitured” kaipapananna ti “panaganus, panagpabus-oy, panagibtur, panagandur, wenno panangitantan.” Ti “mabayag a panagitured” ket ad-adda pay ngem iti panagibtur laeng iti ut-ot wenno parikut. Saanna laeng a kaipapanan ti “panagitured iti mabayag” no di ket ramanenna met ti inggagara a panagteppel.
Iti Kasuratan, naipalgak ti panangmatmat ti Dios maipapan iti mabayag a panagitured, ken naikuna a kinamaag ti di panagan-anus ket agbanag dayta iti dakes a resulta. Ti tao a mabayag ti panagituredna ket mabalin a kasla nakapuy, ngem iti kinapudnona ar-aramatenna ti pannakaawat. “Daydiay nabannayat nga agunget naruay iti panangilasin [wenno, pannakaawat], ngem ti maysa a di makaanus itantan-okna ti kinamaag.” (Pr 14:29) Ti mabayag a panagitured nasaysayaat ngem iti kinabileg iti pisikal, ket ad-adu ti maaramidanna. “Daydiay nabannayat nga agunget nasaysayaat ngem iti nabileg a lalaki, ken daydiay mangmedmed iti espirituna ngem iti daydiay mangkautibo iti maysa a siudad.”—Pr 16:32.
Ti tao a di makaan-anus, a saanna a matngelan ti pungtotna, ket nalaka a serken ti aniaman wenno amin a di umiso a kapanunotan ken tigtignay agsipud ta: “Ti tao nga awanan panangmedmed iti espirituna ket kas iti siudad a naserrek, nga awanan iti pader.” (Pr 25:28) “Isuamin nga espirituna ti iyesngaw ti maysa a maag, ngem daydiay masirib patalnaenna dayta agingga iti kamaudianan.” (Pr 29:11) Gapu kadagitoy a rason, ti masirib a tao ibalakadna ti panagbalin a naanus: “Dika agdarasudos iti espiritum nga agrurod, ta ti panagrurod isu ti agsaad iti saklot dagidiay maag.”—Ec 7:9.
Mabayag a Panagitured ni Jehova. Idi a ni Jehova pinasang-atna ni Moises idiay Bantay Horeb ken impakitana ti sumagmamano a dayagna, insawangna iti sanguanan ni Moises: ‘Jehova, Jehova, maysa a Dios a naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno, mangsalsalimetmet iti naayat a kinamanangngaasi maipaay iti rinibu, mamakawan iti biddut ken salungasing ken basol, ngem saanna nga iliklik ti pannusa.’ (Ex 34:5-7) Daytoy a kinapudno maipapan iti nabannayat a panagunget ni Jehova ket inulit da Moises, David, Nahum, ken dadduma pay.—Nu 14:18; Ne 9:17; Sal 86:15; 103:8; Joe 2:13; Jon 4:2; Na 1:3.
Nupay maysa a galad ni Jehova ti mabayag a panagitured, kanayon a naiparangarang daytoy maitunos kadagiti kangrunaan a galadna nga ayat, kinahustisia, sirib, ken pannakabalin. (1Jn 4:8; De 32:4; Pr 2:6; Sal 62:11; Isa 40:26, 29) Ti kinahustisia kangrunaanna a maigapu iti mismo a nagan ti Dios. Masapul a maitan-ok dayta a nagan iti ngatuen ti amin a sabsabali pay a nagan iti uniberso; ket napateg daytoy iti pagimbagan ti isuamin a parsuana. Ti pannakaipadayag ti naganna ket maysa kadagiti kangrunaan a rason no apay nga addaan iti mabayag a panagitured. Maitunos iti dayta, ilawlawag ni apostol Pablo: “Ita, no ti Dios, nupay pagayatanna nga iparangarang ti pungtotna ken ipakaammo ti pannakabalinna, buyogen iti kasta unay a mabayag a panagitured nangpanuynoy kadagiti basehas ti pungtot a naaramid a maikari iti pannakadadael, tapno maipakaammona ti kinabaknang ti dayagna kadagiti basehas ti asi, nga insaganana a nasaksakbay maipaay iti kinadayag, awan sabali, datayo, nga inayabanna saan laeng a manipud kadagiti Judio no di ket manipud met kadagiti nasion, ania koma dayta?” (Ro 9:22-24) Bayat nga iparparangarang ti Dios ti mabayag a panagituredna, adda ili nga ilaslasinna maipaay iti naganna. Ket babaen kadakuada ipadpadayagna ti bagina iti intero a daga.—Ara 15:14; 1Co 3:9, 16, 17; 2Co 6:16.
Impakita ti Dios ti mabayag a panagituredna sipud pay umuna a paset ti pakasaritaan ti tao. Ti panagrebelde ti umuna a natauan a pagassawaan ket nagbanag iti pannakasalungasing ti lintegna. Ngem imbes a dagus a papatayenna ida, kas nainkalintegan koma nga aramiden ti Dios, imparangarangna ti mabayag a panagitured gapu iti ayatna. Maipaay daytoy kadagiti mayanak pay laeng a kaputotanda, a nakapatpateg kadagitoy ti kasta a mabayag a panagitured agsipud ta ti kinaanusna agbanag iti pannakaisalakan ti adu. (2Pe 3:15) Napatpateg pay, panggep met ti Dios a maitan-ok ti dayagna babaen ti naikari a Bin-i. (Ge 3:15; Jn 3:16; Ga 3:16) Saan laeng a mabayag ti panagitured ti Dios iti daydi a tiempo no di ket ammona a kasapulan nga anusanna ti imperpekto a sangatauan iti rinibu a tawen, nga itantanna ti pannakadusa ti lubong a bumusbusor kenkuana. (San 4:4) Adda dagidiay saan a nakatarus no apay nga impakitaan ida ti Dios iti mabayag a panagitured ken inabusoda dayta, a saanda a naawatan ti panggepna ta minatmatanda kas kinabannayat imbes a naayat a kinaanus.—Ro 2:4; 2Pe 3:9.
Naan-anay a makita ti mabayag a panagitured ti Dios iti pannakilangenna iti nagkauna a nasion ti Israel. (Ro 10:21) Maulit-ulit nga inawatna manen ida kalpasan nga immikayda, nadusada, ken nagbabawida. Pinapatayda dagiti mammadtona ken kamaudiananna ti bukodna nga Anak. Binusorda ti panangikasaba ni Jesus ken dagiti apostolna iti naimbag a damag. Ngem saan a nasayang ti mabayag a panagitured ti Dios. Adda ti natda a nagmatalek. (Isa 6:8-13; Ro 9:27-29; 11:5) Inaramatna ti sumagmamano a kasta a matalek a tattao tapno maisurat ti Saona babaen ti panangpaltiingna kadakuada. (Ro 3:1, 2) Babaen iti Linteg nga intedna, naipakita a managbasol ti intero a sangatauan ken agkasapulan iti mannubbot, ken natukoy met Daydiay mangited iti biagna kas gatad ti subbot ken maitan-ok iti nangato a saad kas Ari. (Ga 3:19, 24) Naibinsabinsa dagiti aspeto dayta a Pagarian ken ti kinapadi ni Kristo (Col 2:16, 17; Heb 10:1), ket naited dagiti ulidan a suroten wenno liklikan. (1Co 10:11; Heb 6:12; San 5:10) Amin dagitoy a banag ket napateg iti tao tapno magun-odna ti agnanayon a biag.—Ro 15:4; 2Ti 3:16, 17.
Saan nga agnanayon nga ipakita ni Jehova ti mabayag a panagitured. Iti sabali a bangir, ipakita ti Dios ti mabayag a panagitured no la ket ta maitunos dayta iti kinahustisia, kinalinteg, ken sirib. Yantangay maiparangarang ti mabayag a panagitured no adda tumaud a dakes wenno makapapungtot a kasasaad, nalawag a nairanta daytoy tapno maipaayan iti gundaway nga agbalbaliw ken mailinteg dagidiay nangparnuay iti dakes a kasasaad. No saanen a pulos mainanama ti kasta a panagbalbaliw, masalungasing ti kinahustisia ken kinalinteg no agtultuloy pay laeng a maipakita ti mabayag a panagitured. Gapuna agtignay ti Dios buyogen ti sirib tapno ikkatenna ti dakes a kasasaad, ket agpatinggan ti kinaanusna.
Ti maysa a pagarigan itoy a panagan-anus ti Dios ken ti panagpatingga dayta ket masarakan iti pannakilangen ti Dios kadagiti tattao sakbay ti Layus. Nakapimpiman idi ti kasasaad, ket kinuna ti Dios: “Ti espirituk saanto nga agtignay iti tao iti di nakedngan gapu ta isu lasag met. Iti kasta ti al-aldawna agdagupto iti sangagasut ket duapulo a tawen.” (Ge 6:3) Idi agangay, maipapan iti panangabuso ti Israel iti mabayag a panagitured ni Jehova, kinuna ni Isaias: “Ngem isuda nagrebeldeda ket sinaktanda ti nasantuan nga espirituna. Isu nagbalin itan a kabusorda; isu nakigubat kadakuada.”—Isa 63:10; idiligyo ti Ara 7:51.
Maigapu kadagitoy a rason, nakiddaw kadagiti Kristiano a saanda nga ‘awaten ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios ket maikapisda iti panggepna.’ (2Co 6:1) Naibalakad kadakuada: “Dikay koma pagleddaangen [paglidayen] ti nasantuan nga espiritu ti Dios.” (Efe 4:30, Int) Kasta met, “Dikay iddepen ti apuy ti espiritu.” (1Te 5:19) Ta no saan, amangan no agbasolda ken tabbaawanda ti espiritu ti Dios, nga arigna a pagpungtoten dayta, nga iti daytoy a kaso awanen ti panagbabawi wenno pannakapakawan, no di ket pannakadadael laeng.—Mt 12:31, 32; Heb 6:4-6; 10:26-31.
Ni Jesu-Kristo. Inyulidan ni Jesu-Kristo ti mabayag a panagitured kadagiti tattao. Maipapan kenkuana, insurat ni mammadto Isaias: “Isu napagsagaba, ket palpalubosanna idi ti bagina nga agtuok; kaskasdi a saanna a ngangaen ti ngiwatna. Isu maip-ipan idi a kas iti karnero nga agturong iti pannakaparti; ket kas iti kabaian a karnero a nagumel iti sanguanan dagiti mamukpukis kenkuana, saanna met a ngangaen ti ngiwatna.” (Isa 53:7) Inanusanna ti pagkapkapuyan dagiti apostolna ken dagiti pananginsulto ken kinasabrak nga impakita kenkuana dagiti nadangkok, nadamsak a kabusor. Nupay kasta saan a bimmales, iti sao wenno iti tignay. (Ro 15:3) Idi a sidadarasudos a piningasan ni apostol Pedro ti lapayag ni Malco, tinubngar ni Jesus babaen iti sasao nga: “Ipulangmo ta kampilanmo iti lugarna, . . . pagarupem kadi a saanko a mabalin ti agkiddaw ken Amak tapno mangipaay kaniak ita a kanito iti nasurok a sangapulo ket dua a lehion dagiti anghel? Ta no kasta, kasanonto ti pannakatungpal ti Kasuratan a dayta ket masapul a maaramid iti kastoy a pamay-an?”—Mt 26:51-54; Jn 18:10, 11.
Apay a napateg kadagiti Kristiano ti panangpatanor iti mabayag a panagitured?
Sigun iti nadakamaten, nabatad a ti mabayag a panagitured ket namunganay ken Jehova a Dios. Bunga dayta ti espirituna. (Ga 5:22) Ti tao, a naaramid iti ladawan ken langa ti Dios, ket addaan iti daytoy a kualidad ken mabalinna a patanoren dayta babaen ti panangsurotna iti Sao ti Dios ken iti panangiwanwan ti nasantuan nga espirituna. (Ge 1:26, 27) Ngarud nabilin dagiti Kristiano a patanoren ken iparangarangda daytoy a kualidad. (Col 3:12) Dayta ket pakabigbigan ti maysa a ministro ti Dios. (2Co 6:4-6) Kunaen ni apostol Pablo: “Maaddaankayo iti mabayag a panagitured iti isuamin.” (1Te 5:14) Ipamatmatna a nasken a watwaten daytoy a kualidad tapno agbalin a makaay-ayo iti Dios. Ngem saan a pudpudno ti mabayag a panagitured ti maysa no nabuyogan dayta iti panagdayengdeng ken panagreklamo. Ipakita ni Pablo a makaay-ayo ti addaan “mabayag a panagitured buyogen ti rag-o.”—Col 1:9-12.
Saan laeng a rag-o ti magun-odan ti maysa a tao iti panangipakatna iti mabayag a panagitured no di ket adda met dagiti dakkel a gunggona. Magunggonaan ni Jehova iti daytoy a banag agsipud ta maipadayag ti naganna. Mapaneknekan nga ulbod ti karit ni Satanas maipapan iti kinalinteg ken kinanainkalintegan ti kinasoberano ti Dios, ket Isu maalangon. (Ge 3:1-5; Job 1:7-11; 2:3-5) Ania ngata no pinapatayna da Adan, Eva, ken Satanas idi nagrebeldeda? Nalabit impagarup koma ti dadduma nga adda umiso a rason ni Satanas a mangkuestionar iti kinasoberano ti Dios. Ngem gapu iti mabayag a panagitured, impaayan ni Jehova dagiti tattao iti gundaway a mangpaneknek a kaykayatda ti panangiturayna uray iti sidong ti pannubok ken kayatda ti agserbi kenkuana gapu kadagiti nasayaat a kualidadna. Ngarud impaayanna ti sangatauan iti gundaway a mangipakita iti panangpilida iti kinasoberano ni Jehova imbes a ti naan-anay a panagwaywayas, nga ammoda nga adayo a nasaysayaat dayta.—Sal 84:10.
Ni Jesu-Kristo, gapu iti mabayag a panagituredna iti panagtulnogna iti Dios, immawat iti nakakaskasdaaw unay a gunggona, a naitan-ok iti natantan-ok a saad kas ari ken naipaayan iti “nagan a nangatngato ngem iti tunggal sabali pay a nagan,” babaen iti Amana. (Fil 2:5-11) Malaksid iti daytoy, umawat iti “nobia” a buklen dagiti naespirituan a kakabsatna. (2Co 11:2) Dayta a “nobia” isu ti Baro a Jerusalem, a nairepresentar kas maysa a siudad, a naisurat ti nagnagan ti 12 nga apostol ti Kordero kadagiti bato a pamuonna.—Apo 21:2, 9, 10, 14.
Kasta met, naruay a bendision ti sagrapen ti amin a tattao a mangpatanor iti mabayag a panagitured ken mangtagtaginayon iti dayta maitunos iti panggep ti Dios. (Heb 6:11-15) Naragsakda agsipud ta tultuladenda ti kualidad ti Dios, ar-aramidenda ti pagayatanna, ken addaanda iti anamongna. Kanayonanna pay, ti mabayag a panagituredda mangyeg iti nasayaat a resulta yantangay matulongan ti sabsabali a mangammo iti Dios ken manggun-od iti agnanayon a biag.—1Ti 4:16.