Panangsukay iti Nadiosan a Buteng

“Agbutengka ken Jehova ket pagtalawam ti dakes.”​—PROVERBIO 3:7.

1. Agpaay kadagiti siasino a naisurat ti Proverbio?

NAGLAON ti libro ti Biblia a Proverbio iti naruay a naespirituan a balakad. Impaay ni Jehova daytoy a libro a mangiwardas iti mangiladawan a nasionna nga Israel. Itatta, mangipaay daytoy kadagiti nainsiriban a sasao para iti nasantuan a Kristiano nga ilina, “a nadatngan dagiti panungpalan dagiti sistema dagiti bambanag.”​—1 Corinto 10:11; Proverbio 1:1-5; 1 Pedro 2:9.

2. Apay a naintiempuan unay ita ti ballaag idiay Proverbio 3:7?

² Idiay Proverbio 3:7, mabasatayo: “Saanka koma a masirib kadagita matam met laeng. Agbutengka ken Jehova ket pagtalawam ti dakes.” Sipud pay idi tiempo dagiti immuna a nagannak kadatayo, idi sinulisog daydi Uleg ni Eva babaen ti panangikarina a “maammuan[danto] ti naimbag ken dakes,” napaay ti natauan a sirib a mangpennek kadagiti kasapulan ti sangatauan. (Genesis 3:4, 5; 1 Corinto 3:19, 20) Iti intero a historia, ad-adda a nabatad daytoy iti maika-20 a siglo​—kadagitoy “maudi nga al-aldaw” a ti sangatauan masapsaplit iti rasismo, kinaranggas, ken amin a kita ti imoralidad kas bunga ti ateistiko, ebolusionario a panagpampanunot. (2 Timoteo 3:1-5, 13; 2 Pedro 3:3, 4) Maysa dayta a ‘baro a lubong a nakirokiro’ a di kabaelan nga urnosen ti NU wenno dagiti nasinasina a relihion ti lubong.

3. Ania ti naipadto a mapasamak iti kaaldawantayo?

³ Ipakaammo kadatayo ti naimpadtuan a Sao ti Dios a nagturong dagiti demoniko a puersa “kadagiti ari ti intero a mapagnaedan a daga, tapno urnongenda ida a maisagana iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin . . . iti disso nga iti Hebreo managan Har–Magedon.” (Apocalipsis 16:14, 16) Din agbayag malapunosto iti buteng manipud ken Jehova dagita nga ari, wenno agtuturay. Kaslanto iti buteng nga immapay kadagiti Cananeo idi inwayat ni Josue ken dagiti Israelita ti panangukom kadakuada. (Josue 2:9-11) Ngem ita daydiay inladawan ni Josue, ni Kristo Jesus​—ti “Ari dagiti ari ken Apo dagiti appo”​—ti ‘mangkabil[to] kadagiti nasion ken mangipastor kadakuada babaen ti sarukod a landok’ a kas ebkas “ti pungtot ti Dios a Mannakabalin-amin.”​—Apocalipsis 19:15, 16.

4, 5. Siasinonto ti maisalakan, ken apay?

⁴ Siasinonto ti maisalakan iti dayta a tiempo? Dagitinto maispal ket, saan a dagiti nalapunos iti buteng, no di ket amin a siraraem nga agbuteng ken ni Jehova. Imbes nga agbalinda a masirib kadagiti matada met laeng, dagitoy “pagtalawanda ti dakes.” Sipapakumbaba a punnuenda ti pampanunotda iti naimbag, iti kasta awan lugar ti dakes iti panunotda. Salimetmetanda ti umno a panagraem ken ni Soberano nga Apo Jehova, ti “Ukom ti amin a daga,” nga iti saanen a mabayag dusaenna dagiti amin nga agaramid iti dakes, kas iti panangtalipuposna kadagiti managbasol a taga-Sodoma. (Genesis 18:25) Pudno la unay, para iti ili ti Dios, “ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti ubbog ti biag, tapno ti tao liklikanna dagiti pangsilo ni patay.”​—Proverbio 14:27.

⁵ Iti daytoy nga aldaw a panangukom ti Dios, amin nga agserserbi a naan-anay ken Jehova gapu iti amakda a mangpaluksaw kenkuana mabigbigdanto ti kinapudno a nayebkas iti piguratibo a pamay-an idiay Proverbio 3:8: “Isunto [ti panagbuteng ken ni Jehova] ti salun-at ta pusegmo ken pata kadagita tultulangmo.”

Panangidayaw ken Jehova

6. Ania ti rumbeng a manggutugot kadatayo a mangipangag iti Proverbio 3:9?

⁶ Ti panagbutengtayo ken ni Jehova, a buyogen ti panagyaman ken nasged a panagayat kenkuana, ti rumbeng a manggutugot kadatayo a mangipangag iti Proverbio 3:9: “Pagdayawmo ti kukuam ken Jehova ken dagiti umuna a bungbunga ti amin a maapitmo.” Saantay a mapilpilit a mangidayaw ken Jehova babaen dagiti datontayo. Rumbeng nga ipaaytayo dagitoy a sibubulos ti nakemtayo, kas naipakita iti agarup mamin-12 a daras manipud Exodo 35:29 agingga iti Deuteronomio 23:23 mainaig kadagiti daton iti nagkauna nga Israel. Dagitoy umuna a bungbunga nga ipaaytayo ken Jehova isu dagiti kasayaatan a sagut a mabalintay nga idatag, kas panangbigbig iti kinaimbag ken naayat a kinamanangaasi nga imburayna kadatayo. (Salmo 23:6) Rumbeng a yanninawda ti determinasiontayo nga “itultuloy a . . . biruken nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna.” (Mateo 6:33) Ket ania ti resultana no pagdayawtayo dagiti napateg a sanikuatayo ken Jehova? “Iti kasta dagiti sarusarmo mapnodanto a sipupusek; ket dagiti baldem agliplippiasdanto iti baro nga arak.”​—Proverbio 3:10.

7. Aniada nga umuna a bungbunga ti rumbeng nga idatagtayo ken Jehova, ket anianto ti pagbanaganna?

⁷ Ti kangrunaan a pamay-an ni Jehova a mangbendision kadatayo ket naespirituan. (Malakias 3:10) Ngarud, dagiti umuna a bungbunga nga idatagtayo kenkuana ket kangrunaanna naespirituan. Rebbeng nga usarentay ti panawen, bileg, ken pigsatayo iti panangaramid iti pagayatanna. Iti kasta, agbalin daytoy a pannakataraontayo, no kasano nga imbilang ni Jesus ti kasta nga aramid a makapakired a “taraon.” (Juan 4:34) Mapnonto dagiti naespirituan a sarusartayo, ket agliplippiasto ti rag-otayo, nga isimbolo ti baro nga arak. Mainayon pay, no ikararagtayo a buyogen ti panagtalek ti umdas nga inaldaw a material a taraontayo, kankanayon a makaipaaytayo a sibubuslon kadagiti sanikuatayo iti panangsuportar iti sangalubongan a trabaho ti Pagarian. (Mateo 6:11) Amin a kupkupikopantayo, agraman dagiti material a sanikua, ket naggapu iti naayat a nailangitan nga Amatayo. Ibuyatnanto dagiti kanayonan a bendision, iti kasta mausartayo dagitoy a napateg a sanikua a mangidayaw kenkuana.​—Proverbio 11:4; 1 Corinto 4:7.

Dagiti Pannubngar ni Ayat

8, 9. Kasanot’ rumbeng a panangmatmattayo iti pannubngar ken disiplina?

⁸ Iti bersikulo 11 ken 12, saritaen manen ti Proverbio kapitulo 3 ti naragsak a relasion ti agama iti managbuteng-Dios a pamilia, kasta met iti nagbaetan ni Jehova ken dagiti dungdungnguenna a naespirituan nga annak ditoy daga. Mabasatayo: “Anakko, dika laisen ti pammagbaga ni Jehova; dika met mauma iti panangtubngarna, ta ti ay-ayaten ni Jehova tubngarenna, kas met laeng ti maysa nga ama iti anakna a pagay-ayatanna.” Umsien dagiti tattao ti lubong ti pannubngar. Dagiti tattao ni Jehova rumbeng nga awatenda dayta. Inadaw ni apostol Pablo dagitoy a sasao manipud Proverbio, a kunkunana: “Anakko, saanmo nga umsien ti panangtubngar ni Jehova, ket dika met agkapuy no babalawennaka; ta ni Jehova tubngarenna ti ayatenna . . . Pudno, awan ti disiplina nga ita maipagarup a pagragsakan, no di ket pagladingitan; ngem kalpasanna pataudenna ti natalna a bunga ti kinalinteg a maipaay kadagiti nairuam iti daytoy.”​—Hebreo 12:5, 6, 11.

⁹ Wen, ti pannubngar ken disiplina napategda a paset ti panagsanay ti tunggal maysa kadatayo, aggapu man dayta kadagiti nagannak kadatayo, iti kongregasion Kristiano, wenno iti panangut-utobtayo kadagiti Kasuratan iti personal a panagadaltayo. Biag ken patay ti kaipapanan kadatayo ti panangawat iti disiplina, kas kunaen met ti Proverbio 4:1, 13: “Denggenyo, O annakko, ti panangisuro ti maysa nga ama ket imatanganyo, tapno maammuanyo ti pannakaawat. Irutam a petpetan ni sursuro; dika palubosan. Salimetmetam, ta isu ti biagmo.”

Ti Kadakkelan a Kinaragsak

10, 11. Ania dagiti sumagmamano a parupa dagiti makaay-ayo a sasao idiay Proverbio 3:13-18?

¹⁰ Anian a nagimnas dagiti sumaganad a balikas, dagiti ‘makaay-ayo ken tumutop a sasao ti kinapudno’! (Eclesiastes 12:10) Iladawan dagitoy naipaltiing a sasao ni Salomon ti pudno a kinaragsak. Sasao dagitoy a rumbeng nga isurattayo iti pusotayo. Mabasatayo:

¹¹ “Naragsak ti tao a makasarak iti sirib, ken ti tao a makaala iti pannakaawat, ta ti pannakagun-od kenkuana nasaysayaat ngem ti pannakagun-od iti pirak ket ti magunggona kenkuana nasaysayaat ngem ti balitok a nasudi. Napatpateg ngem dagiti rubis, ket awan kadagiti bambanag a mabalinmo a tarigagayan ti mayasping kenkuana. Ti kaatiddug dagiti al-aldaw adda iti imana a kanawan; iti imana a katigid adda dagiti kinabaknang ken dayaw. Dagiti dalanna dalan ida a nakaay-ayo, ket amin a danana natalna. Isu ti kayo ti biag kadagiti kumpet kenkuana, ket naragsak ti siasinoman a mangsalimetmet kenkuana.”​—Proverbio 3:13-18.

12. Kasano a magunggonaannatayo ti sirib ken pannakaawat?

¹² Sirib​—no namin-ano a nadakamat daytoy iti libro a Proverbio, namin-46 a daras amin! “Ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti punganay ti sirib.” Isu daytoy ti nadiosan, praktikal a sirib a naibatay iti pannakaammo iti Sao ti Dios a mangibagnos kadagiti tattaona iti natalged a dalan iti tengnga ti napeggad ken nariribuk a lubong ni Satanas. (Proverbio 9:10) Ti pannakaawat, a namin-19 a daras a natukoy iti Proverbio, isu ti katulongan ti sirib, a makatulong kadatayo a mangsaranget kadagiti pamay-an ni Satanas. Iti agtultuloy a panangipakatna kadagiti pangallilawna, nakagun-od ti dakkel a Kabusor iti adu a kapadasan iti las-ud ti rinibo a tawen. Ngem addaantayo iti maysa a banag a napatpateg nga amang ngem ti kapadasan kas mannursuro​—ti nadiosan a pannakaawat, ti abilidad a mangilasin iti umiso ken di umiso ken mangikeddeng iti dalan a rebbeng a suroten. Isu daytoy ti isuro ni Jehova kadatayo babaen ti Saona.​—Proverbio 2:10-13; Efeso 6:11.

13. Ania ti mabalin a mangsaluad kadatayo iti sidong ti kinarigat ti biag, ken kasano?

¹³ Ti krisis iti ekonomia iti lubong ita ipakaunana ti kaitungpalan ti padto idiay Ezequiel 7:19: “Ipalladawdanto ti pirakda kadagiti lansangan, ket ti balitokda kaslanto narugit a banag. Ti pirakda ken ti balitokda didanto mabalin nga ispalen ida iti aldaw ti pungtot ni Jehova.” Pulos a di matupagan ti amin a material a kinabaknang ditoy daga ti makaisalakan a pannakabalin ti sirib ken pannakaawat. Kinuna naminsan ni masirib nga Ari Salomon: “Ti sirib maysa a salaknib a kas met laeng iti kuarta maysa a salaknib; ngem ti pagimbagan ti pannakaammo a ta ti sirib igagana ti biag ti agikut kenkuana.” (Eclesiastes 7:12) Pudno a naragsak dagiti amin a magna kadagiti makaay-ayo a dalan ni Jehova ita ken nainsiriban a mangpili iti “kaatiddug dagiti al-aldaw,” ti biag nga agnanayon nga isagut ti Dios iti siasinoman a mangalagad iti pammati iti daton a subbot ni Jesus!​—Proverbio 3:16; Juan 3:16; 17:3.

Panangsukay iti Pudno a Sirib

14. Kadagiti ania a pamay-an nga imparangarang ni Jehova ti mapagulidanan a sirib?

¹⁴ Maiparbeng laeng a datayo a tattao, a naparsua iti ladawan ti Dios, ikagumaantayo a sukayen ti sirib ken pannakaawat, dagiti galad nga imparangarang ni Jehova a mismo iti panangaramidna kadagiti nakaskasdaaw a parsuana. “Ni Jehova iti siribna binangonna ti daga. Iti pannakaawat pinatakderna dagiti langlangit.” (Proverbio 3:19, 20) Inaramidna dagiti sibibiag a parsua, saan a babaen ti misterioso, di mailawlawag nga ebolusion, no di ket babaen ti direkta a panangparsua, tunggal maysa “kas iti kakikitana” ken agpaay iti nainsiriban a panggep. (Genesis 1:25) Idi naparsua ti tao a nalalaing nga adayo ngem kadagiti ayup, nagallangogan la ketdi sadi langit ti panagdir-i iti rag-o dagiti angheliko nga annak ti Dios. (Idiligyo ti Job 38:1, 4, 7.) Nalawag a makita ti pannakaawat, sirib, ken ayat ni Jehova kadagiti amin nga inaramidna ditoy daga.​—Salmo 104:24.

15. (a) Apay a saan nga umdas ti basta panangsukay iti sirib? (b) Ania ti ipanamnama kadatayo ti Proverbio 3:25, 26?

¹⁵ Saantay laeng a sukayen dagiti galad ni Jehova a sirib ken pannakaawat no di pay ket salimetmetan ida, pulos a saan a kumapuy iti panagadaltayo iti Saona. Balakadannatayo: “Anakko, dida kadi pumanaw kadagita matam. Salimetmetam ti natarnaw a kinasirib ken kinaannad, iti kasta isudanto ti biag ita kararuam ken saniata ita tengngedmo.” (Proverbio 3:21, 22) Iti kasta mabalintay ti magna a sitatalged a buyogen ti natalna a panunot, uray kabayatan ti kasla mannanakaw nga iyaay ti “kellaat a pannakadadael” a dumteng iti lubong ni Satanas. (1 Tesalonica 5:2, 3) Bayat ti dakkel a rigat a mismo, “dika agbuteng iti kellaat a pagbutngan, kasta met iti pannakarebbek dagiti nadangkes, intono dumteng. Ta ni Jehova isunto ti katalekmo, ket saluadannanto ta sakam iti pannakatiliwna.”​—Proverbio 3:23-26.

Panagayat iti Panagaramid iti Naimbag

16. Malaksid pay iti kinaregta iti ministerio, ania ti rebbeng nga aramiden dagiti Kristiano?

¹⁶ Kadagitoy a panawen, rebbeng a regtaantayo nga ikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian kas pammaneknek kadagiti amin a nasion. Ngem daytoy trabaho a panangpaneknek masapul a mabuyogan iti sabali pay a Nakristianuan nga aramid, kas nadakamat idiay Proverbio 3:27, 28: “Dika medmedan ti imbag kadagiti karbenganna, no adda ita imam iti pannakabalin a mangaramid. Dika kunaen iti kaarrubam: ‘Inka, ket baliwam ti umay, ket intono bigat ti panangtedko,’ no adda kenka ita iti biangmo.” (Idiligyo ti Santiago 2:14-17.) Iti lubong, nagadu dagiti agsagsagaba iti kinapanglaw ken bisin, ket adda dagiti naganat a panagkasapulan a tulongantayo ti padatayo a tao, nangruna dagiti naespirituan a kakabsattayo. Kasano ti panagtignay dagiti Saksi ni Jehova?

17-19. (a) Ania a naganat a panagkasapulan ti nasungbatan idi 1993, ket ania ti resultana? (b) Ania ti mangipakita nga ‘agbalballigi a naan-anay’ dagiti marigrigatan a kakabsattayo?

¹⁷ Usigenyo ti maysa a pangarigan: Idi napan a tawen, adda naganat a panagkasapulan iti tulong manipud idiay dati a Yugoslavia. Nakaskasdaaw ti panangipangag dagiti kakabsat kadagiti kabangibang a pagilian. Kadagiti nalamiis a bulbulan iti napalabas a tiempo ti lam-ek, nabalinan ti sumagmamano a relief convoy ti simrek iti lugar a manarimaan ti gubat, a nangibunag kadagiti publikasion, naimeng a lupot, taraon, ken agas nga agpaay kadagiti agkasapulan a Saksi. Naminsan, nagkiddaw dagiti kakabsat iti pammalubos a mangiserrek iti 15 tonelada a pangsaranay a suplay, ngem idi naawatda ti pammalubos, dayta ket para iti 30 tonelada! Nangibaon a dagus dagiti Saksi ni Jehova idiay Austria iti tallo pay a bagon. Agdagup iti 25 tonelada ti naipatulod. Anian a ragsak dagiti kakabsattayo nga immawat kadagitoy aglaplapusanan a naespirituan ken material a tulong!

¹⁸ Kasano ti panagrikna dagidiay immawat iti tulong? Iti di pay nabayag iti daytoy a tawen, insurat ti maysa a panglakayen: “Sibibiag ken nakaradkad dagiti kakabsat a lallaki ken babbai idiay Sarajevo, ket ti kapatgan, napigsa[kam] pay laeng iti naespirituan nga agibtur iti daytoy minamaag a gubat. Narigat unay ti kasasaad no taraon ti pagsasaritaan. Sapay koma ta bendisionan ken supapakannakayo ni Jehova gapu iti reggetyo a tumulong kadakami. Dakkel ti panagraem dagiti autoridad kadagiti Saksi ni Jehova gapu iti mapagulidanan a panagbiagda ken gapu iti panagraemda kadagiti autoridad. Agyamankami met gapu iti naespirituan a taraon nga impatulodyo kadakami.”​—Idiligyo ti Salmo 145:18.

¹⁹ Impakita met dagitoy agpegpeggad a kakabsat ti panagyamanda babaen ti naregta a pannakiramanda iti ministerio iti tay-ak. Adu a kaarruba ti immay kadakuada a nagkiddaw iti panagadal iti Biblia iti pagtaengan. Iti siudad ti Tuzla, a sadiay lima a tonelada a pangsaranay a taraon ti naipatulod, nangireport ti tunggal maysa kadagiti 40 nga agibumbunannag iti promedio a 25 nga oras iti serbisio kada bulan, maysa a nasayaat a panangsuporta kadagiti siam a payunir iti kongregasion. Adda 243 a timmabuno iti Memorial ti ipapatay ni Jesus, ket pudno a nakaskasdaaw dayta. Dagitoy a patpatgen a kakabsat pudno nga ‘agbalballigida a naan-anay gapu iti daydiay nagayat kadatayo.’​—Roma 8:37.

20. Ania a “panagpapada” ti naaramid idiay dati nga Union Soviet?

²⁰ Ti kinamanagparabur a naiparangarang iti binagon a pangsaranay a taraon ken naimeng a lupot a naipatulod idiay dati nga Union Soviet ket katupag met ti kinaregta dagiti kakabsat sadiay. Kas pangarigan, idiay Moscow, 7,549 ti timmabuno iti Memorial iti daytoy a tawen, no idilig iti 3,500 idi napan a tawen. Iti isu met laeng a panawen, immadu dagiti kongregasion iti dayta a siudad manipud 12 agingga iti 16. Iti intero a dati nga Union Soviet (saan a karaman dagiti Baltic States), 14 porsiento ti rimmang-ayan ti bilang dagiti kongregasion, 25 porsiento iti agibumbunannag ti Pagarian, ken 74 porsiento iti payunir. Anian nga espiritu ti kinaregta ken panagsakripisio! Ipalagip daytoy kadatayo ti “panagpapada” a naaramid idi umuna a siglo. Dagiti Kristiano nga addaan kadagiti naespirituan ken material a sanikua sipaparabur a tinulonganda dagidiay agnanaed kadagiti lugar a narigat ti kasasaad, ket ti kinaregta dagiti marigrigatan nangyeg iti rag-o ken pammaregta kadagiti timmulong.​—2 Corinto 8:14.

Guraenyo ti Dakes!

21. Kasano a napaggiddiat dagiti masirib ken dagiti maag iti panggibus a sasao ti Proverbio kapitulo 3?

²¹ Ti maikatlo a kapitulo ti Proverbio sumaruno a mangipaay iti agsasaganad a panamaggiddiat, buyogen daytoy a pammagbaga kas paggibusan: “Dika apalan ti tao a nauyong, ket dika pilien ti uray ania kadagiti daldalanna. Ta ti naulpit maysa a makarimon ken Jehova, ngem ti pannakipagayamna adda kadagiti nalinteg. Ti panangilunod ni Jehova adda iti balay dagiti nadangkes, ngem bendisionanna ti pagnaedan dagiti nalinteg. Pudno nga umsienna dagiti managumsi; ngem itdenna ti parabur iti napakumbaba. Ti masirib tawidennanto ti dayaw, ngem ti bain isunto ti magunggona dagiti maag.”​—Proverbio 3:29-35.

22. (a) Kasanotay a maliklikan ti maidasig kadagiti maag? (b) Ania ti guraen dagiti masirib, ken ania ti sukayenda, ket ania ti gunggona nga awatendanto?

²² Kasanotay a maliklikan ti maidasig kadagiti maag? Masapul a sursuruentayo a guraen ti dakes, wen, karimon ti karimon ni Jehova​—amin a nasikap a wagas daytoy lubong a naranggas ken manangibukbok iti dara. (Kitaenyo met ti Proverbio 6:16-19.) Maigiddiat iti dayta, masapul a sursuruentayo ti naimbag​—kinapudno, kinalinteg, ken kinaemma​—iti kasta buyogen ti kinapakumbaba ken panagbuteng ken ni Jehova mabalin a magun-odtayo “ti kinabaknang ken dayaw ken biag.” (Proverbio 22:4) Isu daytoy ti gunggona nga awatentayto amin a sisusungdo a mangipangag iti pammagbaga nga: “Agtalekka ken Jehova iti amin a pusom.”

Ania ti Makunayo?

◻ Kasano nga agaplikar ita ti teksto a nakaadawan ti tema daytoy a panagadal?

◻ Kasanotay a maidayaw ni Jehova?

◻ Apay a saantay koma a laglag-anen ti disiplina?

◻ Sadino a masarakan ti kadakkelan a kinaragsak?

◻ Kasanotay nga ayaten ti naimbag ken guraen ti dakes?

[Ladawan iti panid 18]

Mabendisionanto iti aglaplapusanan dagiti mangipaay iti kasayaatan a datonda ken ni Jehova