Agimtuod dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Mausarko a Nainsiriban ti Kuartak?

“DAGITI agtutubo iti dattoy a pagilian itatta mapadpadakkelda nga aggasto.” Kasta ti konklusion ti mangimatmaton iti panagsaludsod a ni Lester Rand kalpasan ti panangaramidna iti maysa a panagadal iti panaggasto dagiti tin-edyer idiay Estados Unidos. Sigun ken ni Rand, dagiti agtutubo iti E.U. gimmastosda iti $39.1 bilion iti makatawen laeng! Ket sadino ti pappapanan ti kuarta?

Ipadamag dagiti managsirarak ti E.U. a da Norman ken ni Harris: “Dadduma a kita ti panaglinglingay, nangnangruna ti musika, ti kangatuan iti ngangngani amin a listaan. . . . Dagiti tin-edyer a makaammo nga agmaneho gastuenda ti kadakkelan a percentahe iti kuartada iti gasolina, panagpatarimaan, ken ti kaaduan a panangmantener. Ti kaaduan kadagitoy gastuenda ti kuartada iti nagduduma nga awan sustansiana a taraon, a ti pizza, soft drinks, ken hamburgers ti umun-una iti listaan. Dagiti babbai ti kasla ad-adu ti gastosenda iti kawes ngem kadagiti lallaki; ket siempre, dagiti tin-edyer a babbai ket napategda iti industria ti kosmetiko.”

Pangarigan laengen, ti gastos iti kotse, taraon, panaglinglingay​—dagitoy mabalin a nainkalintegan a gastos. Ngem nainsiriban kadi amin a panaggastos dagiti tin-edyer?a Ket mabalin kadi a ti agtartrabaho nga agtutubo maaddaan met ti obligasion a mangbayad kadagiti dadduma a kasapulan iti pagtaengan malaksid kadagiti bambanag a para kenkuana laeng?

No Kasano ti Nainsiriban a Panaggastos ti Kuarta

Usigentayo ti panaggatang, kas pangarigan. Kaaduan nga agtutubo ti mangtagiragsak iti dayta, nangnangruna no adda kuarta a gastosenda iti bulsada. Ngem pudno kadi a kasayaatan a pagalagadan ti pananggatang iti isuamin a tarigagayanyo ken makitayo?

Iti surbey kadagiti 600 a tattao a naala idiay Inglatera, napaliiw a 62 porsiento kadagidiay a napagsaludsodan nga agedad iti nagbaetan ti 15 ken 19 ti sagpaminsan a basta gumatang lattan iti aniaman a magustuanda. (Adolescence, Otonio 1982) Ti maysa a nalaing a managgatang, nupay kasta, panunotenna ti masanguanan no anianto ti kasapulanna. Apay, ngarud, a dikay mangaramid iti listaan iti gatangenyo sakbay ti ipapanyo panaggatang ket limitaranyo ti gatangenyo iti dayta a listaan? Iti libroda nga Options, dagiti autor a da Shaw ken Berry inrekomendarda pay: “No mapankayo aggatang, mangawitkay laeng ti umdas a kuarta a paggatang iti pudno a kasapulanyo, wenno no ania ti planoyo a gatangen sakbay ti ipapanyo iti paglakuan.”

Ti pagiwarnak nga Adolescence napaliiwna met a nupay no dagiti managusar a natataenganen ket maseknanda iti kualidad ken ti kinapraktikal no gumatgatang ti kawes, dagiti agtutubo ti maseknan a nangnangruna iti uso. Pudno kadi dayta kadakayo? No kasta, baliwanyo ti ugaliyo nga aggatang. Sakbay ti pananggastosyo iti nagrigatanyo a sinapul a kuartayo, panunotenyo no kasano kapaut ti kawes kadakayo. Sumagmamanonto laeng aya a tawen dayta? Wenno daytanto kadi ket maawanen iti uso iti sumagmamano a bulbulan?

Masapul a maseknankayo met iti kualidad. Ti saan a nangina a banag a nakapuy met ti kualidadna mabalin nga ad-adu ti gatadna bayat ti panaglabas ti tiempo gapu iti panangtarimaan wenno gapu iti panangsukat. Gapuna kumitakayo pay iti aglawlaw. No kawes ti gatangen, sukimatenyo dagiti linabagna. Kasano kasansan ti pannakadalus ti kawes? Mabalin kadi a labaan? Dagitoy a bambanag ket masapul nga usigen sakbay ti panaggatang.

Ti maysa nga agtutubo a managan Lyshondra nasursurona ti napateg a paglaingan iti panaggatang manipud kadagiti dadakkelna. Kunaenna: “Gagangay a kaduak nga aggatang ni nanangko, ket insuronak nga aggatang kadagiti sale tapno mabennatko ti kuartak.” Ti sabali pay a taktika isu ti panangitantan iti panaggatang agingga iti ngudo ti panawen inton adun dagiti baratilio. Ni Phyllis, maysa nga agtutubo a babai nga adun ti kapadasanna iti panagsapsapul kadagiti baratilio, kunana pay: “Diak malagip ti panaggatangko iti maysa a banag iti regular a presio. Sapsapulek dagiti baratilio, ket kayatko dagiti saan unay a nangina a pagtagilakuan. Pagarupen dagiti tattao a baro dagiti kawesko”

Itutulong kadagiti Gastos iti Pagtaengan

Addaankayo kadi iti trabaho kalpasan ti panageskuela wenno paset tiempo a trabaho? No kasta, busbusbosenyo aya ti kuartayo a maipaay iti bagiyo met laeng, nga irasonyo a rebbengen dagiti dadakkelyo ti mangipaay kadakayo? Kinapudnona, nupay kasta, kaano ti naudi a panangbusbus dagiti dadakkelyo iti kuarta a maipaay laeng kadagiti bagbagida? Saan kadi a kaaduan kadagiti kinabaknangda ti pagraramanan ti pamilia? Saan kadi a nainkalintegan, ngarud, para kadakayo ti tumulong kadagiti paggastosan iti pagtaengan?

“Tumultulongak,” simmungbat ni agtutubo nga Stephanie idi napagsaludsodan iti dayta. Isu ken dagiti dadduma pay a miembro ti pamilia ket Saksi ni Jehova ket agserserbida kas amin-tiempo nga ebanghelisador. “Nasken,” kuna ni Stephanie, “ken daytat’ agserbi met a pakasanayan, ta awan ti lugar a sadiay mabalin nga agbiag ti maysa a tao a saan a tumulong kadagiti paggastosan.” Innayon pay ti maysa nga agtutubo a managan Albert: “Daytat’ paset laeng ti rebbengek. No diak agnanaed idiay balay, aramidek met laeng dayta. Gapuna masapul a mangipaayak a siwayawaya.”

Pudno, dagiti dadakkelyo saanda nga inanamaen ti aniaman manipud kadakayo. Ngem ti maysa nga agtutubo a managan Tommy nangipaay iti nasayaat a punto idi kinunana: “Mariknak a nainkalintegan laeng. Inyegdak ditoy lubong ken inaywanandak agingga iti daytoy a punto, gapuna mangaramidak iti banag a pangsubadko kadakuada.”

Dagiti Bendision iti Kinamanagparabur

“Ti managparabur a tao lumukmeg ken bumaknang, ket ti mangbang-ar kadagiti dadduma isu met mabang-aranto.” Kasta ti kunaen ti Biblia idiay Proverbio 11:25. (The New English Bible) No masuelduankayon, mabalin a makagargari ti mangpanunot kadagiti amin a bambanag a mabalinyo a gatangen a maipaay iti bagbagiyo met laeng. Ni Jesus, nupay kasta, palagipannatayo: “Naragragsak ti mangted ngem ti umawat.”​—Aramid 20:35.

Ipapantayon, adda ti pannakasapul iti kinatimbeng iti daytoy a banag. Ti kinamanagparabur dina kayat a sawen ti panaggasto tapno pumanglawtayo. “Adu ti gasgastosek a kuarta a maipaay kadagiti regalo ket ti kuartak ti basta napukawen,” insennaay ti maysa nga agtutubo. “Pagarupek a dayta ti pappapanan ti otsenta porsiento iti kuartak.” Dikay koma pulos liplipatan, nupay kasta, a palpaliiwen ti Dios ti nasayaat ti pannakatignayna nga ar-aramid ti kinamanangngaasi. Kinapudnona, kuna ti Proverbio 19:17: “Ti addaan kaasi kadagiti napanglaw pabuludanna ni Jehova, ket ti naimbag nga aramidna bayadannanto nga isubli kenkuana.”

Itudo ti Proverbio 3:9, 10 ti sabali pay a paset a pangipakitaantayo iti kinamanagparabur: “Pagdayawmo ti kukuam ken Jehova ken dagiti umuna a bungbunga iti amin a maapitmo. Iti kasta dagiti sarusarmo mapnodanto a sipupusek; ket dagiti baldem agliplippiasdanto iti baro nga arak.” Idi panawen ti Biblia, dagiti managdaydayaw ni Jehova idiay Israel ket obligadoda a mangidonar a siboboluntario kadagiti umuna a bungbunga iti nagbannoganda iti talon. Daytoy ti nagserbi a mangtaginayon iti kinapadi dagiti Levitas nga agserserbi iti templo idiay Jerusalem. Nupay dagiti Saksi ni Jehova itatta saanda nga agdaydayaw iti namaterialan a templo, mabigbigda a kasapulan met ti pundo a mangtaginayon kadagiti luglugar a pagdaydayawanda (a maaw-awagan Kingdom Halls). Kuna ti maysa a 18-años a managan Albert: “Inaramidko a kalatko ti mangidonar iti kuarta tunggal mapanak idiay paggigimongan.”

Ti Silo ti Panagimon

Aminentayo, saan nga amin nga agtutubo addaanda iti kuarta a paggatang ken gastosen kas ti naibaga ditoy. Ket no awananka kadagiti bambanag nga adda kadagiti dadduma, nalaka laeng ti makarikna ti panagimon. Ni agtutubo a Darnell, kas pangarigan, inaminna: “Addaanak ti pagannayasan a mangmatmat kadagiti bambanag nga adda kadagiti tattao, ket kunaek: ‘Wow! Anian a nagpintas.’” Ngem imbes a pampanunoten dayta a banag, padpadasenna a lapdan dagidiay a rikrikna.

Saan, ti basta panagtarigagay kadagiti bambanag a napintas ket saan a basol. Ngem palubosanyo aya ti bagiyo met laeng nga agbalin a naliday no dikay kabaelan a gatangen ti maysa a banag a tarigagayanyo? Ken makapataudkayo pay ketdi aya ti panagrurod kadagidiay a naiparna nga addaan iti ad-adu ngem ti adda kadakayo? No kasta, laglagipenyo ti balakad nga inted ni Jesu-Kristo idiay Lucas 12:15: “Agaluadkayo iti amin nga agum, ta ti biag ti tao saan nga adda iti kaadu dagiti gameng a kupkupikupanna.”

Pudno, addadanto a kankanayon dagidiay nga addaan iti ad-adu ngem ti adda kadakayo. Ket ti panangpadpadas a makipatas kadagiti padayo a tao ti mangiturong laeng iti sakit ti nakem ken adu a rigrigat. Pinalagipannatayo ni apostol Pablo: “Ta awan ti inyegtayo ditoy lubong, ket ditayto met mabalin ti mangitugot ti aniaman a banag. Gapuna, no adda ngarud pagtaraontayo ken pagkawestayo, mapnektayon koma iti daytoy.”​—1 Timoteo 6:7, 8.

Ti kuarta ket mabalin met nga agbalin a nausar nga adipen no mamatmatan dayta a siuumiso. Sursuruenyo ti agsalimetmet. Sursuruenyo ti manggastos iti dayta a nainsiriban, siaannad. Ti kuarta ket pudno a makatulong iti biag ket pagbalinenna dayta nga ad-adda a nanam-ay. Ngem kas ti kunaen ti agtutubo a managan Matthew: “Ti kuarta adda lugarna, ngem saan a dayta ti isuamin. Saan a dayta ti kangrunaan a banag. Pudno a kasapulantayo ti kuarta tapno agbiag, ngem dayta saan koma a maipangpangruna ngem iti pamilia wenno ni Jehova.”

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 13]

Dagiti agtutubo iti E.U. gimmastosda iti $39.1 bilion iti makatawen laeng!

[Ladawan iti panid 15]

No addaankayo iti trabaho, situtulokkayo kadi a tumulong iti paggastosan ti pagtaengan?