SINGDAN, TALI

Adda Hebreo a sasao ken maysa a Griego a sao a nausar iti Kasuratan a tumukoy iti nadumaduma a kita ti sinulid, linas, singdan, ken tali. Ti masansan unay a naar-aramat ket ti Hebreo a sao a cheʹvel. Agpada a naaramat ti cheʹvel iti literal ken piguratibo a pamay-an a tumukoy iti singdan ken tali. (2Sm 17:13; Ec 12:6; Os 11:4) Mabalin met a tumukoy dayta iti pagrukod a “banteng” (2Sm 8:2) ket ngarud naaramat no dadduma kas awag iti maysa a narukod a disso, “bingay” (Jos 17:5, 14; 19:9), wenno “rehion.”​—De 3:4, 13, 14.

Ti kakaisuna a Griego a sao a nausar iti Kasuratan a tumukoy iti tali ket skhoi·niʹon, para iti singdan wenno tali ken mabalin a tumukoy iti tali a naaramid iti runo wenno tanutubo. Gapu iti nainkalintegan a panagpungtot ni Jesu-Kristo, “kalpasan a nakaaramid iti pagsaplit a taltali, pinaruarna amin dagidiay addaan kadagiti karnero ken bakbaka manipud iti templo,” a nabatad nga inaramatna dagita a pinangsaplit kadagiti animal saan ket a kadagiti tattao.​—Jn 2:13-17.

Idi un-unana, ti sumagmamano a singdan ken tali ket naaramid iti lino ngem adda met dagiti naaramid iti amurat ti abaka, rami, wenno gunnot ti palma a datiles. Adda nasarakan idiay Ezion-geber a nalagda ken napuskol a tali a naaramid iti amurat ti ukis ti kayo a palma. Nabatad a naaramat met kas tali ti nadumaduma a kita ti tanutubo ken runo, ket karaman kadagiti material nga inaramat dagiti Egipcio para iti nalagda a tali ket isu dagiti tinabid a babassit a gisla ti lalat. Nakalaglagda met a tali dagiti amurat ti rami (Boehmeria nivea, maysa a mula a naggapu iti Asia ken manipud iti pamilia dagiti siitan), a napateg unay kadagiti iket a pagkalap.

No dadduma, naaramat dagiti singdan kas paset ti pagan-anay. Kas pagarigan, agparang a nayusok iti maysa a “singdan” (Heb., pa·thilʹ [Ge 38:18, 25]) ti itugtugot ni Juda a singsingna a pagselio. Adda “tiniritir a kawkawar, iti aramid a tinali, a puro a balitok” a nayusok iti dua a singsing kadagiti ungto ti pektoral nga inkawes ti nangato a padi ti Israel. (Ex 39:15-18) Ti “lienso, napino a kapas ken asul a naikapet a siiirut kadagiti tali a napino nga abel” ket karaman kadagiti banag nga adda iti palasio ni Ari Asuero ti Persia.​—Est 1:6.

Naaramat ‘dagiti singdan ti tolda’ (manipud Heb., meh·tharʹ) kas galut dagiti tolda. (Isa 54:2; Ex 39:40) Adda idi dagiti “[singdan a] guyodan” ti kareson (Heb., ʽavothʹ [Isa 5:18]) ken singsingdan a naaramat a “parteng ti pana.” (Heb., yetha·rimʹ [Job 30:11; Sal 11:2]) Naaramat met dagiti tali ken singdan a pangparaut kadagiti kautibo. (Uk 15:13-15; Eze 3:25) Nausar dagiti tali kas aruaten ti barko. (Isa 33:23) Naibaga ken Rahab a mangigalut iti “tali [manipud Heb. tiq·wahʹ] nga eskarlata a linabag [Heb., chut]” iti tawa tapno isu ken ti sangakabbalayanna maispalda bayat ti pannakadadael ti Jerico.​—Jos 2:18-21.

Piguratibo a Pannakausar. Kastoy ti kinuna ti manangummong: “Ti tinallo a tali saan a nadaras a mapugsat a magudua.” (Ec 4:12) No pagsisinaen ti tinabid a tali a buklen ti tallo a linabag, nalaka a mapugsat ti tunggal linabag. Ngem no masallapid dagita, ti mapataud a “tinallo a tali” ket saan a nalaka a mapugsat. Umasping iti dayta, no dagiti adipen ti Dios ket kas iti tali a nagsisinnallapid iti maysa ken maysa, nga addaanda iti nagkaykaysa a panangmatmat ken panggep, ad-adda a nabilbilegda iti naespirituan ket madaeranda ti ibubusor. Ti manangummong indagadagna met a laglagipen ti maysa a tao ti Namarsua bayat ti kinaagtutubona, “sakbay a ti singdan a pirak maikkat” (Ec 12:1, 6); nalawag a “ti singdan a pirak” kaipapananna ti duri, a no madadael dayta agbanag metten iti ipapatay.

Idi tuktukoyen ni David ti maysa a tiempo nga umad-adanin ti ipapatay ken agparang a siguradon nga agur-uray kenkuana ti Sheol, kinunana a “dagiti tali ni patay pinalawlawandak” ket “dagiti mismo a tali ti Sheol pinalikmutandak.” Nalawag a nariknana a kasla napalikmutan iti taltali ken maiguyguyod nga agturong iti tanem, nga umad-adani iti ipapatay ken Sheol.​—Sal 18:4, 5.

Kinuna ni Isaias: “Asi pay dagidiay agguyguyod iti biddut babaen iti taltali ti di kinapudno, ken iti basol a kasla babaen kadagiti guyodan ti kareson,” nalabit tapno ipamatmatna a dagita a tattao ket naigalut iti biddut ken basol no kasano a dagiti animal ket nagalutan iti taltali, wenno singdan a kumamang kadagiti kareson a guyodenda.​—Isa 5:18.

Iti maysa a tignay a nabatad a mangisimbolo iti naan-anay a panagpasakup ken pannakaibabain dagiti naparmek a Sirio, “nagbarikesda iti tinakpil kadagiti lomoda, agraman taltali iti ul-uloda, ket simrekda a napan iti ari ti Israel,” a kidkiddawenda ken Acab a kaasianna ti Sirio nga Ari Ben-hadad II. Nalabit tunggal maysa kadakuada ket nangigalut ti tali iti ulona wenno iti tengngedna.​—1Ar 20:31-34.

No kasano a dagiti pagano nga agtuturay ken dagiti nasion idi un-unana naguummongda a sangsangkamaysa maibusor iti Dios ken iti daydiay pinulotanna a nagkedkedda nga agbalin a basalio dagiti Israelita, kasta met a kunaen ti Mesianiko a padto a ti ar-ari ti daga ken dagiti nangato nga opisial aguurnongda a sangsangkamaysa “maibusor ken Jehova ken maibusor iti daydiay pinulotanna, a kunkunada: ‘Pugsatentayo dagiti pagparautda ket dagiti paggalutda [singdan] ibellengtayo iti adayo kadatayo!’” Aniaman a restriksion nga ipataw ni Jehova ken Daydiay Pinulotanna ket busoren dagiti agtuturay ken nasnasion. Nupay kasta, awan pagmamaayan ti panagreggetda a mangpugsat kadagita a paraut kasta met ti panangibellengda kadagita a paggalut wenno singdan.​—Sal 2:1-9.

Dagiti singdan ti tolda a napugsat ken saanen a makasuporta iti panagtakder ti maysa a tolda ket nausar iti piguratibo a pamay-an a mangiladawan iti pannakalangalang. (Jer 10:20) Ngem maisupadi iti dayta, naipanamnama ti pannakaisubli ken ti anamong ni Jehova babaen iti padto a: “Kitaem ti Sion, ti ili dagiti piestatayo! Dagiti bukodmo a mata makitadanto ti Jerusalem a di masingsinga a disso a pagyanan, maysa a tolda nga awanto ti asinoman a mangakas. Saanto a pulos mabag-ut dagiti pasokna, ket awanto kadagiti tali ti toldana ti mapugsat a magudua.”​—Isa 33:20.