Nalaka a Solusion ti Panagsikor?

TI PANANGIPAAY ti awan panagpatinggana a pakalinglingayan dagiti minilion a masiksikoran a kustomer ket nagbalinen a dakkel a pagsapulan. Tumulong amin dagiti naisangsangayan a piesta, moderno nga elektroniko nga alikamen, dagiti nangingina a pagpalpaliwaan a mangpalabas iti tiempo ti kustomer. Kaskasdi, ti panagsikor isu pay laeng ti kadadakkelan a parikut. Uray pay no adda iti bakasion, kasapulan dagiti masikoran nga agbakbakasion dagiti mangtignay tapno mataginayon ti kinaragsakda. Ket adu a napasnek a manag-jogging ti makarikna a kasla adda kurang no awan ti mabitbitbit a radio nga itugotna.

Awan duadua a ti paglinglingayan, kas ti telebision, pataudenna ti pakaragsakan ken ikkatenna ti panagsikor, ngem kasano kapaut? Kadagiti dadduma daytat’ kas iti agbalin a bisio a droga. Iti sumaganad a tiempo, masapul ti dakdakkel a pakatignayan ken ad-adu a pakaragsakan​—ta no awan, mangrimbawto manen ti makasikor a rikna a nakitana aminen dayta. Imbes nga agbalin a solusion, ti kasta a paglinglingayan mabalin nga agtungpal a maysa a banag a pakaigapuan ti pakasikoran.

Ti TV a mismo, dina parnuayen ti panagsikor, ngem ti nalabes a panagbuya ti telebision dina met pukawen ti panagsikor. Ti dakdakes pay, no masansan ti ‘panagbuya’ iti TV, ad-adda a maisinaka iti kinapudno. Iti kaso dagiti ubbing, masansan a mapasamak daytoy. Iti maysa a panagadal a nakasaludsodan dagiti ubbing nga agtawen iti uppat ken lima no kaykayatda nga idian ti TV wenno ni tatangda, 1 iti tunggal 3 kadakuada ti nangikeddeng nga ad-adda a maibturan ti biag no awan ni daddy!

Ti panangpanuynoy iti isuamin a tarigagay saan met nga isu ti solusion. Adu nga agtutubo ti “napadakkelen iti maysa a tiempo ti namaterialan a kinarang-ay, a maaddaanda iti isuamin nga ay-ayam, bakasion, baro nga uso,” kinuna ti katulongan iti Social Democratic Party iti parliamento ti Alemania. Adda pay kadi aniaman a pakaragsakandanto? Nalabit a dagiti nakaparparabur a nagannak a mangipaay kadagiti annakda iti amin a kabaruan nga alikamen ket pudno nga iwaywayaanda ti panagmataengan ti annakda a nalapunos iti nakaro a panagsikor.

Ti Talaga a Pakaigapuan ti Panagsikor

Ti naan-anay a pananglisi iti panagsikor ket maysa a di napudno a kalat. Ti biag ditoy lubong saan a bin-ig a pakaragsakan ken kinaragsak. Ti kasta a saan a napudno nga inanama mabalin a mamataud iti awan mamaayna a di pannakapnek. Kagiddan dayta, adda a talaga dagiti bambanag a mangpakaro kadagiti kasasaad.

Kas pagarigan, itatta umad-adu a pamilia ti masinasina. Mabalin kadi a naipamaysa ni nanang ken tatang iti bukodda a paglinglingayan ta didan mangbusbos ti umdas a tiempo a kadua dagiti ubbing? Saan a nakaskasdaaw a dagiti tin-edyer agsapulda iti bukodda a pamay-an ti pananglinglingay iti bagbagida idiay disco, video parlor, paggatangan, ken dadduma a pumada kadagita. Gapuna, iti adu a pagtaengan, saanen a maar-aramid ti iruruar ti pamilia ken dadduma nga ar-aramid nga agkakadua.

Kasta met a dadduma ti di mapnek iti maulit-ulit a panagbiagda ta dadduma dida mapupuotan a saandan a makilangen iti dadduma a tao, a mangaramid iti pagayatanda, ket nalipatandan ti sabsabali. Ket no ad-adda nga isinada ti bagbagida, pampanunotenda ti awan mamaayna a namnama a pangibanagda ti awaganda a bukodda a panangitungpal. Ngem, saan met a kasta ti pagbanaganna. Ngamin, awan ti tao a makapagbiag nga agsolsolo. Kasapulantay ti pannakikadua ken komunikasion. Ngarud, di maliklikan a dagiti agsolsolo a mangisina iti bagbagida isaknapda ti panagsikor, a dida igaggagara a pagbalinen ti biagda ken dagidiay adda iti aglawlawda a makapaaburido.

Nupay kasta, nakarkaro pay ti parikut, kas apag-isu a kinuna ni Blaise Pascal, maysa a maika-17-siglo a pilosopo a Pranses: “Ti panagdandanag [tumaud] iti kaunggan ti puso a sadiay addaan kadagiti gagangay a ramutna ket [punnuenna] ti isip kadagiti sabidongna.” Anian a pudno unay dayta!

No ti puso ket napno kadagiti umukuok a panagduadua no apay ken ania ti pudno a panggep iti biag, agtalinaedto ti panagsikor. Masapul ti naimpusuan a panamati a ti personal a biag ti maysa ket addaan iti panggep. Ngem kasano a sanguen ti asinoman ti biag a buyogen ti positibo a panangmatmat no dina ammo no apay nga isut’ adda ditoy, no awanan kadagiti kalat, no awanan kadagiti naimbag ti nakaibatayanna a namnama iti masanguanan?

Ditoy ti taudan ti kangrunaan a saludsod: Ania ti panggep ti biag? Ania ti panggep ti kaaddak? Anianto ti masanguanak? “Ti nangnangruna a mangtignay iti tao isu ti panangikagumaan a mangsapul iti panggep iti biag,” kinuna ni Dr. Viktor Frankl. Nupay kasta, sadino ti pakasarakan iti kasta a panggep? Sadino ti pakasungbatan dagitoy a saludsod a buyogen ti pannakapnek?

Naksayan a Panagsikor​—Kasano?

Mangipaay ti kadaanan kadagiti amin a libro iti pannakalawlawag dagita a kangrunaan a saludsod. Kinuna ni Heinrich Heine, maysa a maika-19-siglo a dumadaniw nga Aleman: “Utangko ti pannakalawlawagko iti basta panangbasak iti maysa a libro.” Ania a libro dayta? Ti Biblia. Kasta met ti kinuna ni Charles Dickens: “Dayta ti kasayaatan pay laeng ken kasayaatanto a libro iti lubong, agsipud ta isuronaka kadagiti kasayaatan a leksion a mabalin a pakaiwanwanan . . . ti aniaman a natauan a parsua.”

Di pagduaduaan dayta. Ti Biblia ket maysa a sigurado a mangiwanwan nga agturong iti addaan panggep a biag. Manipud pangrugian agingga iti pungto, nalawag nga ipakitana a ti Dios nangited ti trabaho iti tao. Aywanan ti tao ti daga, papintasenna dayta, taripatuenna a siaayat dagiti ayup, ken kangrunaan iti amin, idayawna ti Namarsua, ni Jehova. Adu met daytoy a trabaho, maysa a di mangipaay iti panagsikor iti maysa! Naammuan ti minilion nga aktibo a Kristiano a ti panangitandudo iti dasig ti Dios iti isyu, ti panagbalin a dedikado ken naan-anay a napasnek kenkuana, pudno a makaipaay iti panggep iti biag ket pudno a lapdanna ti panagsikor.

Nalabit maysa a moderno a kasasaad ti nasaknap a panagsikor​—agparang a dagiti kadadaanan a pagsasao awananda iti sao nga agpaay iti dayta. Kaskasdi, ti Biblia, malaksid iti panangipakitana kadatayo ti panggep ti biag, naglaon kadagiti praktikal a singasing iti panangparmek ti panagsikor. Kas pagarigan, kunaenna a ti ‘suminsina karungsotna ti amin a natarnaw a kinasirib.’ (Proverbio 18:1) Iti dadduma a pannao, dikay agbalin a naulimek ken managbabain!

Kadawyan a mannakilangen ti tao. Isut’ masapul a makilangen iti dadduma a tao, ket naisigud a masapulna dagiti kakadua. Ti panangmedmed itoy a gagangay a tarigagay a makilangen kadagiti dadduma a tao​—ti panagbukbukod, ti basta agbuybuya​—ket di nainsiriban. Kasta met, ti pananglimitar iti bagbagitayo kadagiti laeng narabaw a personal a pannakirelasion ket kayariganna ti di panangikankano iti amin a praktikal a kinasirib.

Siempre, nalaklaka ti basta agbuya iti sine wenno ti pananglimitar iti komunikasiontayo iti panangiserrek kadagiti impormasion iti computer. Ti pannakibagay iti dadduma a tao ket talaga a maysa a karit. Kaskasdi, makagunggona no adda napateg a banag nga ibaga ken kapanunotan ken rikrikna nga iramantayo kadagiti dadduma, ket bassit laeng ti gundaway nga agsikor.​—Aramid 20:35.

Nangaramid iti nabileg a rekomendasion ni Solomon, a maysa a managpaliiw a naimbag iti kadawyan ti tao: “Nasaysayaat ti mapnek iti adda iti imatangmo ngem ti tumulok iti tarigagay.” (Eclesiastes 6:9, The New English Bible) Iti dadduma a pannao, padasenyo a gun-oden ti kaaduan a pannakapnek ken magunggonaan iti agdama a kasasaadyo. Ipamaysayo dagiti bambanag a maimatanganyo itan. Nasaysayaat dayta ngem ti panagtarigagay a lumapsut iti kinapudno wenno “tumulok iti tarigagay,” kas kinuna ni Solomon.

Dagiti naiplano a naimbag nga al-aldaw, umiso a kalat, ken ti napasnek a tarigagay nga agtultuloy a makasursuro tulongannakayo met a mangparmek iti panagsikor. Ta, uray pay kalpasan ti panagretiro, makaibanag pay laeng ti maysa a tao kadagiti adu a bambanag. Maysa kadagiti Saksi ni Jehova idiay Balearic Islands, maysa a retirado nga apagtapog pay laeng iti tawen a 70’s, ti sigagagar nga agsursuro iti Aleman. Ti kalatna? Tarigagayanna ti mangisarita iti Sao ti Dios kadagiti adu a masikoran nga agbakbakasion a bisita manipud Alemania. Ti panagsikor ket pudno a saan a parikut kenkuana!

Kamaudiananna, ti ngay panangusar iti im-ima a mangaramid iti bambanag? Apay a dikay gumun-od iti kinasigo a mangaramid iti handicraft, panagpinta, wenno panagtokar iti instrumento ti musika? Sumayaat ti panagraemyo iti bagiyo no adda maaramidanyo. Apay a dikay iplano ti agtrabaho a sigagaget ket tumulongkayo iti aglawlaw ti balay? Nakaad-adu dagiti babassit a banag a gagangay a mabalin a tarimaanen iti aniaman a pagtaengan. Imbes a panunoten ti makapasikor a biag, ipaayyo ti bagiyo, mangaramid iti makagunggona a trabaho idiay pagtaengan, agbalin a nasigo iti panagaramid iti bambanag. Talaga a magunggonaankayto.​—Proverbio 22:29.

Kasta met, ibalakad ti Biblia kadatayo a trabahuentayo iti amin-kararua ti aniaman a proyekto nga aramidentayo. (Colosas 3:23) Siempre, dayta kaipapananna nga ipaspasnektayo, agbalintayo nga interesado iti ar-aramidentayo. Napateg a laglagipentayo a ti Ingles a sao nga “interest” nagtaud iti Latin nga interesse, a literal a kaipapananna “mangibabaet, wenno adda iti nagbabaetan,” nga iti sabali a pannao ipasnek ti adda a trabaho. Pagbalinenna dayta a makapainteres.

Amin daytoy a naimbag a balakad a naisurat adu a tawenen ti napalabas, no mayaplikar, ket napateg kadagiti tattao nga agsagsagaba iti panagliday bayat ti tiempo ti panagaliwaksay. Ngarud, ipasnekyo ti ar-aramidenyo. Makilangenkay kadagiti dadduma a tattao. Mangaramidkayo kadagiti bambanag agpaay iti dadduma a tao. Itultuloyyo ti agsursuro. Siwayawaya a makisarita kadagiti dadduma. Ammuenyo ti pudno a panggep ti biag. Babaen ti panangaramid amin iti daytoy, dikayto agsennaay iti: ‘Apay a makapasikor ti biag?’

[Kahon iti panid 7]

No Kasano a Parmeken ti Panagsikor

1. Dikay palubosan ti naisaganan a paglinglingayan a mangpakapuy iti personal a panangikagumaanyo. Managpilikayo koma no maipapan iti pakasingaan ken paglinglingayan.

2. Makilangen kadagiti tao.

3. Itultuloyyo ti agsursuro. Maaddaan kadagiti personal a kalat.

4. Managparnuaykay koma. Usarenyo ti imayo a mangaramid iti maysa a banag.

5. Maaddaankay iti panggep ti biag. Panunotenyo ti Dios.