Ti Sao ni Jehova Nabiag
Dagiti Tampok iti Kanta ni Solomon
“KAS maysa a lirio iti tengnga dagiti nasiit a dakes a ruot, kasta ti kaduak a babai iti tengnga ti annak a babbai.” “Kas iti kayo a mansanas iti tengnga dagiti kayo iti bakir, kasta ni patpatgek iti tengnga ti annak a lallaki.” “Siasino daytoy babai a tumantannawag a kas iti bannawag, napintas a kas iti kabus, nasin-aw a kas iti naraniag nga init?” (Kanta ni Solomon 2:2, 3; 6:10) Makapikapik la ketdi dagitoy a bersikulo manipud iti libro ti Biblia a Kanta ni Solomon! Ti intero a libro ket maysa a nabagas ken napno iti naindaniwan nga ebkas a naibilang kas ti kapintasan (kasayaatan) a kanta.—Kanta ni Solomon 1:1.
Ni Ari Solomon iti nagkauna nga Israel pinutarna daytoy a kanta nalabit idi agarup 1020 K.K.P., idi rugrugi ti 40 a tawen a panagturayna. Pakasaritaan daytoy ti ayan-ayat ti maysa nga agtutubo a pastor ken ti balasang iti away, maysa a Sulamita. Iti daytoy a daniw, nadakamat met ti ina ken kakabsat a lallaki ti balasang, dagiti “annak a babbai ti Jerusalem [dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari],” ken dagiti “annak a babbai ti Sion [dagiti babbai iti Jerusalem].” (Kanta ni Solomon 1:5; 3:11) Marigatan ti maysa nga agbasbasa iti Biblia a mangilasin iti amin a karakter iti Kanta ni Solomon, ngem mabalin a mailasin dagita babaen ti panangusig no ania ti imbagada wenno ania ti naibaga kadakuada.
Kas paset ti Sao ti Dios, adda dua a rason no apay a nakapatpateg ti mensahe ti Kanta ni Solomon. (Hebreo 4:12) Umuna, isurona kadatayo no ania ti pudno nga ayan-ayat ti maysa a lalaki ken babai. Maikadua, iladawanna kadatayo ti kita ti ayat iti nagbaetan ni Jesu-Kristo ken ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano.—2 Corinto 11:2; Efeso 5:25-31.
SAANYO A PADASEN A “GUTUGOTEN TI AYAT KANIAK”
“Isu agkannak koma kadagiti agek ti ngiwatna, ta dagiti ebkas ti pammategmo nasaysayaatda ngem iti arak.” (Kanta ni Solomon 1:2) Mangrugi ti saritaan iti Kanta ni Solomon babaen kadagitoy a sasao ti napakumbaba a balasang iti away a naipan iti tolda ti ari a ni Solomon. Kasano a naadda sadiay?
“Ti annak a lallaki ti bukodko nga ina nakaungetda kaniak,” kinunana. “Dinutokandak nga agaywan kadagiti kaubasan.” Nakaunget kenkuana dagiti kakabsatna a lallaki gapu ta inawis ti inay-ayatna nga agtutubo a pastor nga agpasiar a kaduana iti maysa a makaay-ayo nga aldaw ti primavera. Tapno saan a sumurot, tinudinganda nga agbantay kadagiti “babassit a sora [wenno atap nga aso] a mangsibsiba kadagiti kaubasan.” Daytoy a trabaho ti nangyadani kenkuana iti kampo ni Solomon. Nasaripatpatan ti kinapintasna idi simmalog “iti minuyongan dagiti kayo a nogal,” ket naiyeg iti kampo.—Kanta ni Solomon 1:6; 2:10-15; 6:11.
Bayat nga iyeb-ebkas ti balasang ti iliwna iti inay-ayatna a pastor, ibaga dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari a ‘sumurot kadagiti tugot ti arban’ ket birokenna. Ngem saan a palubosan ni Solomon. Iti panangpadayawna iti kinapintas ti balasang, inkarina kenkuana dagiti “nagsirkulo nga arkos a balitok, agraman kadagiti butones a pirak.” Ngem saan a naallukoy ti balasang. Nakastrek ti agtutubo a pastor iti kampo ni Solomon, nasarakanna ti balasang, ket kinunana: “Adtoy! Napintaska, O kaduak a babai. Adtoy! Napintaska.” Ti agtutubo a balasang pinagsapatana dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari: “Saanyo a padasen a riingen wenno gutugoten ti ayat kaniak agingga nga agduyos.”—Kanta ni Solomon 1:8-11, 15; 2:7; 3:5.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
1:2, 3—Apay a ti pananglagip kadagiti ebkas ti pammateg ti agtutubo a pastor nayarigda iti arak ken ti naganna kas iti lana? No kasano a ti arak paragsakenna ti puso ti tao ken makabang-ar ti pannakaiparukpok ti lana iti ulo, ti pananglagip iti ayat ti agtutubo a lalaki ken ti naganna pabilgen ken liwliwaenna ti balasang. (Salmo 23:5; 104:15) Kasta met, mapabileg ken maparegta dagiti pudno a Kristiano, nangruna dagiti napulotan no mennamennaenda ti ayat nga impakita ni Jesu-Kristo kadakuada.
1:5—Apay nga impadis ti balasang iti away ti napugot a langana “kadagiti tolda ti Quedar”? Adu ti pakausaran ti dutdot ti kalding a naaramid a lupot. (Numeros 31:20) Kas pagarigan, ti “tolda iti rabaw ti tabernakulo” ket naaramid manipud “kadagiti lupot a dutdot ti kalding.” (Exodo 26:7) Kas kadagiti tolda ti Bedouin ita, dagiti tolda ti Quedar mabalin a naaramidda met iti nangisit a dutdot ti kalding.
1:15—Ania ti kayat a sawen ti agtutubo a pastor idi kinunana: “Dagita matam ket matmata dagiti kalapati”? Ibagbaga ti agtutubo a pastor a naamo ken naemma ti langa dagiti mata ti nobiana a kas kadagiti mata ti kalapati.
2:7; 3:5—Apay a dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari nagsapatada “babaen kadagiti kabaian a gasela wenno babaen kadagiti kabaian nga ugsa iti tay-ak”? Nalatak dagiti kabaian a gasela ken kabaian nga ugsa gapu ta nangayed ken napintasda. Kayariganna a pinagsapata ti balasang a Sulamita dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari babaen ti amin a makaay-ayo ken napintas a banag tapno saanda a riingen ti ayat kenkuana.
Dagiti Masursurotayo:
1:2; 2:6. Mabalin a maitutop ti panangipakita iti nadayaw a panangipateg bayat ti panagnobio. Nupay kasta, aramiden la koma dayta ti agnobio kas ebkas ti pudno a pammateg, saan ket a gapu iti narugit a derrep, a mabalin a mangituggod iti seksual nga imoralidad.—Galacia 5:19.
1:6; 2:10-15. Dagiti kakabsat a lallaki ti Sulamita saanda a pinalubosan ti kabsatda a babai a makikadua iti inay-ayatna a mapan iti naiputputong a lugar iti kabambantayan, saan a gapu ta isu ket imoral wenno addaan iti di umiso a motibo. Daytoy ket panagannad tapno saan a maisagmak iti pannakasulisog. Liklikan koma dagiti agnobio ti mapan kadagiti naiputputong a lugar.
2:1-3, 8, 9. Nupay naimnas, ti balasang a Sulamita sieemma a minatmatanna ti bagina a kas ‘maysa laeng a safron [kadawyan a sabong] iti tanap.’ Gapu iti kinalibnos ken kinamatalekna ken Jehova, ti agtutubo a pastor impadisna ti balasang iti “maysa a lirio iti tengnga dagiti nasiit a dakes a ruot.” Ket kasano met a mailadawan ti agtutubo a pastor? Agsipud ta naguapo, isu ket impadis ti balasang iti “maysa a gasela.” Nalabit maysa met a lalaki a managbuteng ken nasungdo ken Jehova. “Kas iti kayo a mansanas [a mangipaay iti linong ken bunga] iti tengnga dagiti kayo iti bakir,” kinunana, “kasta ni patpatgek iti tengnga ti annak a lallaki.” Saan aya a ti pammati ken kinasungdo iti Dios dagiti makaay-ayo a galad a masapul a biroken iti manamnama a pakiasawaan?
2:7; 3:5. Ti balasang iti away awan ti panagrayona ken Solomon. Pinagsapatana pay dagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari a saanda a padasen a gutugoten ti panagayatna para iti asinoman malaksid ti agtutubo a pastor. Saan met a mabalin wenno maitutop ti agayat iti uray asinoman lattan. Ti maysa a balasang wenno baro a Kristiano nga agtarigagay a makiasawa rumbeng a pilienna laeng ti nasungdo nga adipen ni Jehova.—1 Corinto 7:39.
“ANIA TI MAKITAYO ITI SULAMITA?”
Adda banag “a sumangsang-at manipud iti let-ang a kas kadagiti munmon ti asuk.” (Kanta ni Solomon 3:6) Ania ti makita dagiti babbai iti Jerusalem no rummuarda nga agbuya? Ni Solomon la ketdi ken dagiti katulonganna nga agaw-awid iti siudad! Ti ari inkuyogna ti balasang a Sulamita.
Ti agtutubo a pastor sinurotna ti balasang ket nakakita iti pamay-an tapno makitana ti balasang. Bayat nga impanamnama ti baro ti panagayatna kenkuana, inyebkas ti balasang a kayatna ti pumanaw iti siudad, a kunkunana: “Agingga nga agpul-oy ti aldaw ken pimmanawen dagiti anniniwan, mapanakto iti bantay ti mirra ken iti turod ti olibano.” Ti balasang inawisna ti pastor nga “umay koma iti minuyonganna ket kanenna dagiti kasayaatan a bungana.” Simmungbat ti pastor: “Immayak iti minuyongak, O kabsatko a babai, nobiak.” Dagiti babbai iti Jerusalem kinunada kadakuada: “Mangankayo, O kakadua! Uminumkayo ket agbartekkayo kadagiti ebkas ti pammateg!”—Kanta ni Solomon 4:6, 16; 5:1.
Idi naisalaysayna ti maysa a tagtagainep kadagiti babbalasang iti sangakabbalayan ti ari, kinuna ti balasang a Sulamita kadakuada: “Masakitak iti ayat.” Inimtuodda: “Kasano a daydiay patpatgem nangnangruna ngem iti asinoman a sabali pay a patpatgen?” Simmungbat ti balasang: “Ni patpatgek makasisirap ken lumabbasit, ti kalalatakan iti sangapulo a ribu.” (Kanta ni Solomon 5:2-10) Iti nalabes a panangidayaw ni Solomon, sipapakumbaba a simmungbat ti balasang: “Ania ti makitayo iti Sulamita?” (Kanta ni Solomon 6:4-13) Gapu ta matmatan ti ari daytoy kas gundawayna a mangallukoy iti panagayatna, ad-adda pay nga indayawna. Ngem ti balasang nagtalinaed a natibker iti panagayatna iti agtutubo a pastor. Idi agangay pinalubosanen ni Solomon nga agawid.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
4:1; 6:5—Apay a nayasping ti buok ti balasang iti “maysa a pangen dagiti kalding”? Ipatuldo ti panangidilig a nasileng ken napuskol ti buokna a kaasping ti nangisit a dutdot dagiti kalding.
4:11—Ania ti ipasimudaag ti ‘panagtedted ti diro a kalaba manipud iti bibig’ ti Sulamita ken ti ‘diro ken gatas addada iti baba ti dilana’? Nabangbanglo ken nasamsam-it ti diro a kalaba ngem ti diro a naanginan. Daytoy a panangidilig, agraman ti ideya a ti diro ken gatas addada iti baba ti dila ti balasang, ipaganetgetna ti kinaimbag ken kinasayaat ti panagsasao ti Sulamita.
5:12—Ania ti kaipapanan ti ebkas a “dagiti matana umaspingda kadagiti kalapati iti igid dagiti pagayusan ti danum, a mangdigdigus iti bagbagida iti gatas”? Sarsaritaen ti balasang dagiti napintas a mata ti ingungotenna. Dagiti nangisit a paset a napalawlawan iti puraw a paset ti matana ket nalabit naindaniwan nga iyas-aspingna kadagiti umasul a dapuen a kalapati nga agdigdigus iti gatas.
5:14, 15—Apay a kastoy ti pannakailadawan dagiti ima ken luppo ti pastor? Nalawag nga iladladawan ti balasang dagiti ramay ti pastor a kaasping dagiti tubong a balitok ken dagiti kukona kas krisolito. Inyaspingna dagiti luppona a kas “ad-adigi a marmol” agsipud ta napigsa ken makaay-ayoda.
6:4, footnote ti Reference Bible—Ti kadi Jerusalem ti matuktukoy a “Makaay-ayo a Siudad”? Saan. Ti “Tirza” ti matuktukoy a “Makaay-ayo a Siudad.” Daytoy a siudad ti Canaan ti pinarmek ni Josue, ken nagbalin nga umuna a kabesera ti makin-amianan a sangapulo-tribu a pagarian ti Israel kalpasan ti panawen ni Solomon. (Josue 12:7, 24; 1 Ar-ari 16:5, 6, 8, 15) “Agparang a nakapimpintas ti siudad,” kuna ti maysa a libro, “a mangipakita no apay a nadakamat ditoy.”
6:13—Ania ti “sala ti dua a pakarso”? Daytoy nga ebkas mabalin met a maipatarus a “sala ti Mahanaim.” Ti siudad nga agnagan iti kasta ket masarakan iti makindaya a paset ti Karayan Jordan iti asideg ti pagdissuoran ti danum iti tanap ti Jaboc. (Genesis 32:2, 22; 2 Samuel 2:29) Ti “sala ti dua a pakarso” mabalin a dayta ti maysa a kita ti sala a mainaig iti piesta a naipabuya iti dayta a siudad.
7:4—Apay nga inyasping ni Solomon ti tengnged ti Sulamita iti “maysa a torre a marfil”? Sakbayna, napadayawan ti balasang: “Ti tengngedmo umasping iti torre ni David.” (Kanta ni Solomon 4:4) Atiddog ken narapis ti maysa a torre, ket nalamuyot ti marfil. Naallukoy ni Solomon iti kinarapis ken kinalamuyot ti tengnged ti balasang.
Dagiti Masursurotayo:
4:7. Babaen ti panagkedkedna kadagiti pananguy-uyot ni Solomon, ti Sulamita, nupay imperpekto, pinaneknekenna ti kinatarnaw ti kababalinna. Ngarud ad-adda pay a pimmintas ti langana gapu iti nadalus a moral a kababalinna. Kasta koma met dagiti pudno a Kristiano a babbai.
4:12. Kas maysa a napintas a hardin a naaladan wenno napaderan, a mastrek laeng babaen ti nakatulbek a ruangan, ti balasang a Sulamita impaayna ti pammategna iti daydiay laeng manamnama a pakiasawaanna. Anian a nagsayaat nga ulidan para kadagiti di pay naasawaan a Kristiano a babbai ken lallaki!
“TI GIL-AYAB NI JAH”
“Siasino daytoy babai a sumangsang-at manipud iti let-ang, a sisasadag iti daydiay patpatgenna?” sinaludsod dagiti kakabsatna a lallaki idi nakitada ti Sulamita nga ag-agawid. Sakbay dayta, kinuna ti maysa kadakuada: “No isu pader koma, mangibangontayo iti rabawna iti pannakabaluarte a naaramid iti pirak; ngem no isu ruangan koma, bangenantayo iti tabla a sedro.” Ita ta nasuboken ket napaneknekan a nasungdo ti Sulamita iti panagayatna, kinunana: “Maysaak a pader, ket dagiti susok umaspingda kadagiti torre. Iti daytoy a kasasaad nagbalinak iti imatangna a kas kenkuana a makasarak iti talna.”—Kanta ni Solomon 8:5, 9, 10.
Ti pudno nga ayat isu “ti gil-ayab ni Jah.” Apay? Agsipud ta ti kasta nga ayat agtaud ken Jehova. Isu Daydiay nangikabil kadatayo iti kapasidad nga agayat. Ti gil-ayab dagiti gayebgebna saan a maiddep. Ti Kanta ni Solomon nagpintas ti panangiladawanna no kasano a ti ayat ti lalaki ken babai mabalin a ‘nabileg a kas iti di bumurong nga ipapatay.’—Kanta ni Solomon 8:6.
Ti makaay-ayo unay a kanta ni Solomon ilawlawagna ti kinasinged ni Jesu-Kristo ken dagiti miembro ti nailangitan a ‘nobiana.’ (Apocalipsis 21:2, 9) Ti panagayat ni Jesus kadagiti napulotan a Kristiano artapanna ti aniaman nga ayan-ayat ti lalaki ken babai. Di pulos agbalbaliw ti debosion dagiti miembro ti klase nobia. Siaayat met nga inted ni Jesus ti biagna agpaay kadagiti “sabsabali a karnero.” (Juan 10:16) Ngarud, amin a pudno a managdaydayaw mabalin a tuladenda ti ulidan ti Sulamita a di agbalbaliw ti panagayat ken debosionna.
[Ladawan iti panid 18, 19]
Ania ti isuro kadatayo ti Kanta ni Solomon a birokentayo iti maysa a pakiasawaan?