20. Ania a baro nga Israel ti timmaud idi umuna a siglo K.P.?

²⁰ Iti umiso a tiempo nga intuding ni Jehova, timmaud ti sabali pay nga Israel, daydiay naespirituan. (Galacia 6:16) Insagana ni Jesus ti pannakaipasngay daytoy baro nga Israel kabayatan ti naindagaan a ministeriona. Insublina ti nadalus a panagdayaw, ket babaen kadagiti pannursurona, nangrugi manen a nagayus dagiti danum ti kinapudno. Pinaimbagna dagiti agsakit, agpadpada iti pisikal ken naespirituan. Nagallungogan ti narag-o nga ikkis bayat a naiwaragawag ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Pito a lawas kalpasan ti ipapatay ken panagungarna, impasdek ni naipadayag a Jesus ti kongregasion Kristiano, ti naespirituan nga Israel a buklen dagiti Judio ken dadduma pay a nasubbot babaen ti naibukbok a dara ni Jesus, nayanakda a kas naespirituan nga annak ti Dios ken kakabsat ni Jesus, ken pinulotan ti nasantuan nga espiritu.​—Aramid 2:1-4; Roma 8:16, 17; 1 Pedro 1:18, 19.

21. No maipapan iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo, aniada a pasamak ti mamatmatan a kas kaitungpalan ti dadduma a paset ti padto ni Isaias?

²¹ Idi sinuratanna dagiti kameng ti naespirituan nga Israel, tinukoy ni apostol Pablo ti sasao ti Isaias 35:3 a kunkunana: “Paglintegenyo dagiti ima a nalpay ken dagiti aglulupoy a tumtumeng.” (Hebreo 12:12) Nabatad ngarud nga idi umuna a siglo K.P., adda kaitungpalan ti sasao ti Isaias kapitulo 35. Iti literal a wagas, simimilagro a linuktan ni Jesus ken dagiti adalanna ti mata dagidiay bulsek ken lapayag dagidiay tuleng. Pinapagnada ‘dagidiay pilay’ ken pinagsaoda dagidiay umel. (Mateo 9:32; 11:5; Lucas 10:9) Napatpateg pay, nakalapsut dagidiay nasingpet ti panagpuspusoda manipud iti ulbod a relihion ket tinagiragsakda ti naespirituan a paraiso iti uneg ti kongregasion Kristiano. (Isaias 52:11; 2 Corinto 6:17) Kas iti kaso dagiti Judio a nagsubli manipud Babilonia, dagidiay a limmapsut nabigbigda a nasken ti positibo, natured nga espiritu.​—Roma 12:11.

23, 24. Kasano a natungpal ti sasao ni Isaias iti ili ti Dios nanipud idi 1919?

²³ Ngem idi 1919, nagbaliw ti bambanag. Inruar ni Jehova ti ilina manipud iti pannakakautibo. Inrugida nga iwaksi dagiti di umiso a sursuro a nangtulaw idi iti panagdayawda. Kas resultana, tinagiragsakda ti pannakapaimbag. Simrekda iti naespirituan a paraiso, nga uray itatta agtultuloy nga agsaknap iti intero a daga. Iti naespirituan a wagas, masursuro dagiti bulsek ti kumita ken makangngeg dagiti tuleng​—a sisisiputda a naan-anay iti panagandar ti nasantuan nga espiritu ti Dios, a kanayon a sipapanunotda iti kinapateg ti panagtalinaed a nasinged ken Jehova. (1 Tesalonica 5:6; 2 Timoteo 4:5) Gapu ta saandan nga umel, sigagagar dagiti pudno a Kristiano nga ‘agikkis,’ nga ideklarada dagiti kinapudno iti Biblia kadagiti sabsabali. (Roma 1:15) Dagidiay dati a nakapuy, wenno “pilay” iti naespirituan, ipakpakitada itan ti regta ken rag-o. Iti piguratibo a wagas, kabaelandan ti ‘kumalay-at a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa.’

25. Addanto kadi pisikal a kaitungpalan ti Isaias kapitulo 35? Ilawlawagyo.

²⁵ Iti ngay masanguanan? Matungpalto ngata ti padto ni Isaias iti pisikal a wagas? Wen. Dagiti namilagruan a panangpaimbag ni Jesus ken dagiti apostolna idi umuna a siglo imparangarangda ti tarigagay ken abilidad ni Jehova a mangaramid kadagiti kasta a panangpaimbag iti nasaksaknap a pamay-an iti masanguanan. Dagiti naipaltiing a Salmo saritaenda ti biag nga agnanayon iti natalna a kasasaad ditoy daga. (Salmo 37:9, 11, 29) Inkari ni Jesus ti biag iti Paraiso. (Lucas 23:43) Manipud iti umuna agingga iti mismo a maudi a libro, ipaay ti Biblia ti namnama iti literal a paraiso. Iti dayta a tiempo, mapaimbagton iti pisikal ken permanente a wagas dagiti bulsek, tuleng, pilay, ken umel. Mapukawton ti ladingit ken panagsennaay. Pudno nga addanto panagrag-o agingga iti tiempo a di nakedngan, uray iti agnanayon.​—Apocalipsis 7:9, 16, 17; 21:3, 4.