Kapitulo 20

Umariwekwek a Dakkel a Bunggoy

1. Kalpasan a dineskribir ni Juan ti pannakaselio dagiti 144,000, ania a sabali a grupo ti nakitana?

KALPASAN a dineskribir ni Juan ti pannakaselio dagiti 144,000, impakaammona ti maysa kadagiti kararagsakan a palgaak iti intero a Kasuratan. Sigurado a napalalo ti rag-ona a nangipakaammo iti dayta. Kinunana: “Kalpasan dagitoy a banag nakitak, ket, adtoy! maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a nakabael a mangbilang, manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao, a sitatakderda iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero, a sikakawesda kadagiti puraw a pagan-anay; ket adda sangsanga ti palma kadagiti imada.” (Apocalipsis 7:9) Wen, ti pannakatengngel dagiti uppat nga angin inikkanna iti gundaway a maisalakan ti sabali pay a grupo malaksid kadagiti 144,000 a kameng ti naespirituan nga Israel: maysa a dakkel a bunggoy dagiti tattao nga agduduma ti pagsasao ken nasionda.a​—Apocalipsis 7:1.

2. Ania ti kuna dagiti komentarista iti lubong maipapan iti dakkel a bunggoy, ken ania ti impagarup idi damo uray dagiti Estudiante ti Biblia maipapan iti daytoy a grupo?

² Kuna dagiti komentarista iti lubong a daytoy dakkel a bunggoy ket isu dagidiay saan a Judio a nakomberte iti Kristianidad wenno dagiti Kristiano a martir a mapan sadi langit. Uray dagiti Estudiante ti Biblia, impagarupda idi a ti dakkel a bunggoy ket segundario a nailangitan a klase, kas nadakamat idi 1886 iti Tomo I ti Studies in the Scriptures, The Divine Plan of the Ages: “Saanda a magun-od kas gunggona ti trono ken ti nadibinuan a kasasaad, ngem maipasngayda inton kamaudiananna kas espiritu a parsua a nababbaba ngem iti nadibinuan a kasasaad. Nupay pudno a dedikado dagitoy, madaegan ida ti nailubongan nga espiritu isu a saanda a maipaay ti biagda kas sakripisio.” Ken uray agingga idi 1930, kastoy ti kapanunotan a nayebkas iti Light, Umuna a Libro: “Dagidiay mangbukel iti daytoy dakkel a bunggoy saanda a nagtignay a maitunos iti awis nga agbalinda a nareregta a saksi ti Apo.” Nadeskribirda kas grupo a mangibilbilang iti mismo a bagida kas nalinteg ken ammoda ti kinapudno ngem saanda nga ikaskasaba dayta. Mapanda idiay langit kas segundario a klase ngem saanda a makipagturay ken Kristo.

3. (a) Ania ti ninamnama dagiti dadduma a nalinteg ti panagpuspusoda a tattao a nagbalin idi agangay a naregta iti trabaho a panangasaba? (b) Kasano nga inlawlawag ti The Watch Tower idi 1923 ti pangngarig maipapan kadagiti karnero ken kalding?

³ Nupay kasta, adda dagiti dadduma a kakadua dagiti napulotan a Kristiano a nakaregregta iti trabaho a panangasaba. Saanda nga inar-arapaap ti mapan idiay langit. Kinapudnona, ti namnamada ket maitunos iti paulo ti palawag publiko nga intampok ti ili ni Jehova manipud 1918 agingga idi 1922. Idi damo, napauluan daytoy iti “Nanungpalen ti Lubong​—Riniwriw a Sibibiag Ita ti Saanton a Pulos a Matay.”b Di nagbayag kalpasanna, ti magasin a Watch Tower nga Oktubre 15, 1923, inlawlawagna ti pangngarig ni Jesus maipapan kadagiti karnero ken kalding. (Mateo 25:31-46) Kastoy ti kunana: “Dagiti karnero irepresentarda dagiti tattao iti amin a nasion, a saan a napulotan iti espiritu ngem agduyosda iti kinalinteg, nga iti panunotda bigbigenda ni Jesu-Kristo kas Apo ket ur-urayen ken namnamaenda ti nasaysayaat a panawen iti sidong ti turayna.”

4. Kasano a rimmaniag ti lawag maipapan iti naindagaan a klase idi 1931? idi 1932? idi 1934?

⁴ Sumagmamano a tawen kalpasanna, idi 1931, ti Vindication, Umuna a Libro, sinalaysayna ti Ezequiel kapitulo 9. Inlawlawagna a dagiti tattao a namarkaan ti mugingda tapno saanda a mairaman a madadael inton dumteng ti panungpalan ti lubong ket isuda met laeng dagiti karnero iti nasao a pangngarig. Ti Vindication, Maikatlo a Libro, a nairuar idi 1932, sinalaysayna ti maipapan ken ni nalinteg ti panagpuspusona a Jehonadab, maysa a lalaki a saan nga Israelita a nakilugan iti karuahe ti napulotan nga ari ti Israel a ni Jehu ket kimmuyog tapno makitana ti determinasion ni Jehu a mangikisap kadagiti mangan-annurot iti palso a relihion. (2 Ar-ari 10:15-17) Inkomento ti libro: “Ni Jehonadab irepresentar wenno iladladawanna ti grupo dagiti tattao nga adda ita ditoy daga kabayatan a maar-aramid ti trabaho ni Jehu [a panangipakaammo iti mensahe maipapan iti panangukom ni Jehova], dagiti tattao nga addaan naimbag a nakem, saan a kumanunong iti organisasion ni Satanas, adda iti dasig ti kinalinteg, ken italimeng ti Apo inton Armagedon, nga isalakanna ida iti dayta a rigat, ken paraburanna ida iti biag nga agnanayon ditoy daga. Dagitoy ti mangbukel iti klase ‘karnero.’” Idi 1934, imbatad ti The Watchtower a dagitoy a Kristiano nga addaan naindagaan a namnama rumbeng nga agdedikarda ken ni Jehova ken mabautisaranda. Rimmaniag a rimmaniag ti lawag maipapan iti daytoy naindagaan a klase.​—Proverbio 4:18.

5. (a) Ania ti nailawlawag idi 1935 maipapan iti kinasiasino ti dakkel a bunggoy? (b) Idi 1935, ania ti napasamak idi a kiniddaw ni J. F. Rutherford a tumakder dagiti timmabuno iti kombension nga addaan namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga?

⁵ Asideg idin nga aglawag a naan-anay ti kaipapanan ti Apocalipsis 7:9-17! (Salmo 97:11) Ti magasin a Watchtower maulit-ulit nga inyebkasna ti namnama a ti kombension a nakaeskediul a maangay iti Mayo 30 agingga iti Hunio 3, 1935, idiay Washington, D.C., E.U.A., ket agbanag a “pudno a pakaliwliwaan ken pakagunggonaan” dagidiay iladladawan ni Jehonadab. Ket nagbanag a kasta! Iti makagutugot a palawag maipapan iti “Dakkel nga Umariwekwek,” a naidatag iti agarup 20,000 a kombensionista, ni J. F. Rutherford, a mangidadaulo idi iti sangalubongan a trabaho a panangasaba, nangted iti Nainkasuratan a pammaneknek a dagiti sabsabali a karnero iti kaaldawantayo ket isuda met laeng ti dakkel a bunggoy iti Apocalipsis 7:9. Idi agngudon daytoy a palawag, insaludsodna: “Pangngaasi man amin dagiti addaan namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga ta tumakderda?” Idi timmakder ti adu kadagiti timmabuno, kinuna ni Rutherford: “Adtoy! Ti dakkel nga umariwekwek!” Nagari ti ulimek, a sinaruno ti gumgumluong a palakpak. Anian a ragsak ti klase Juan​—kasta met ti grupo a Jehonadab! Iti sumuno nga aldaw, 840 a kabbaro a Saksi ti nabautisaran, a kaaduan kadagitoy ti kameng dayta a dakkel a bunggoy.

Panangpasingked iti Kinasiasino ti Dakkel a Bunggoy

6. (a) Apay a nalawag a maawatantayo a ti dakkel a bunggoy ket awan sabali no di ti grupo dagiti dedikado a Kristiano iti kaaldawantayo a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga? (b) Ania ti iladladawan dagiti puraw a pagan-anay ti dakkel a bunggoy?

⁶ Kasanotay a mapasingkedan a ti dakkel a bunggoy ket awan sabali no di ti grupo dagiti dedikado a Kristiano iti kaaldawantayo a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga a kukua ti Dios? Sakbayna, nakita ni Juan iti sirmata ti nailangitan a grupo a ‘nagatang maipaay iti Dios manipud iti tunggal tribu ken pagsasao ken ili ken nasion.’ (Apocalipsis 5:9, 10) Umarngi ti naggapuan ti dakkel a bunggoy ngem sabali ti pagtungpalanda. Saan a kas iti Israel ti Dios, saan a nakedngan ti bilangda. Awan ti makaipakpakauna no manodanto amin. Linabaanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida babaen ti dara ti Kordero, a mangiladladawan iti nalinteg a takderda iti imatang ni Jehova gapu iti pammatida iti daton ni Jesus. (Apocalipsis 7:14) Ken mangiwagwagaywayda kadagiti sanga ti palma, kayatna a sawen, itantan-okda ti Mesias kas Arida.

7, 8. (a) Ti panangiwagayway kadagiti sanga ti palma awan duadua nga impalagipna ken ni apostol Juan dagiti ania a pasamak? (b) Ania ti ipalagip ken iladladawan ti panangiwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma?

⁷ Bayat nga im-imatangan ni Juan daytoy a sirmata, nalagipna la ketdi ti napasamak iti daydi maudi a lawas ni Jesus ditoy daga nasurok nga 60 a tawen sakbayna. Idi Nisan 9, 33 K.P., idi a nagaaripuno dagiti tattao tapno sabtenda ni Jesus idi simrek idiay Jerusalem, “nangalada kadagiti sanga ti kaykayo a palma ket rimmuarda a mangsabet kenkuana. Ket rinugianda nga ipukkaw: ‘Mangisalakanka, ikararagmi kenka! Bendito daydiay umay iti nagan ni Jehova, ti mismo nga ari ti Israel!’” (Juan 12:12, 13) Umasping iti dayta, ti panangiwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma ken ti panagpukkawda ipakitana ti di magawidan a ragsakda a mangawat ken ni Jesus kas Ari a dinutokan ni Jehova.

⁸ Awan duadua a dagiti sanga ti palma ken ti naragsak a panagpukkaw impalagipna met ken ni Juan ti Piesta dagiti Abong-abong ti nagkauna nga Israel. Mainaig iti daytoy a piesta, imbilin ni Jehova: “Ket masapul nga iyalaanyo ti bagbagiyo iti umuna nga aldaw iti bunga dagiti nangayed a kayo, iti bulbulong dagiti kayo a palma ken iti kangrunaan a sangsanga dagiti nasanga a kayo ken dagiti alamo ti naapres a ginget, ket masapul nga agrag-okayo iti sanguanan ni Jehova a Diosyo iti pito nga aldaw.” Nausar dagiti sanga ti palma kas tanda ti panagrag-o. Nagserbi dagiti temporario nga abong-abong kas pammalagip iti panangiruar ni Jehova iti ilina idiay Egipto, tapno agtaengda kadagiti tolda iti let-ang. Nakiraman iti daytoy a piesta “ti ganggannaet nga agnanaed ken ti awan amana nga ubing ken ti balo a babai.” Awan ti aramiden ti intero nga Israel no di ‘agrag-o.’​—Levitico 23:40; Deuteronomio 16:13-15.

9. Ania ti sirarag-o nga ipukpukaw ti dakkel a bunggoy?

⁹ Maitutop laeng ngarud a nupay saanda a paset ti naespirituan nga Israel, mangiwagwagayway ti dakkel a bunggoy kadagiti sanga ti palma, yantangay sirarag-o ken siyayaman a bigbigenda nga aggapu iti Dios ken iti Kordero ti balligi ken ti pannakaisalakan, kas dineskribir ditoy ni Juan: “Ket agtultuloy nga agik-ikkisda buyogen ti natbag a timek, a kunkunada: ‘Ti pannakaisalakan utangmi iti Diostayo, a situtugaw iti trono, ken iti Kordero.’” (Apocalipsis 7:10) Nupay naggapu ti dakkel a bunggoy iti amin a puli ken nasion, agpukpukkawda buyogen dayta a maymaysa a “natbag a timek.” Kasanoda a maaramid daytoy idinto ta nagduduma ti nasion ken pagsasaoda?

10. Kasano a sangsangkamaysa a makapukkaw ti dakkel a bunggoy buyogen ti “natbag a timek” nupay nagduduma ti nasion ken pagsasaoda?

¹⁰ Daytoy dakkel a bunggoy ket paset ti maymaysa a pudno a nagkaykaysa a sangalubongan nga organisasion ditoy daga ita. Saan a nagduduma dagiti pagalagadan a sursurotenda iti nagduduma a pagilian no di ket padapada nga agbibiagda a mayannurot kadagiti nalinteg a prinsipio ti Biblia sadinoman ti pagnanaedanda. Saanda a makipaspaset kadagiti nasionalistiko ken rebolusionario nga aktibidad no di ket pudpudno a ‘pinitpitdan a pinagbalin a subsob ti arado dagiti kampilanda.’ (Isaias 2:4) Saanda a nabingaybingay kadagiti sekta wenno denominasion, isu a saanda a kas kadagiti relihion ti Kakristianuan a makatikaw wenno agsusupadi dagiti isursuroda. Saanda met nga ipabiang lattan iti masusuelduan a klero ti rebbengenda a mangidaydayaw iti Dios. Saanda nga ipukpukkaw nga utangda ti pannakaisalakanda iti nasantuan nga espiritu, ta saanda nga agserserbi iti trinidad a dios. Iti agarup 200 a pagilian iti intero a lubong, sangsangkamaysa nga umaw-awagda iti nagan ni Jehova bayat nga agsasaoda iti maymaysa a nasin-aw a pagsasao ti kinapudno. (Sofonias 3:9) Mayanatup ngarud nga ipadpaduyakyakda nga utangda ti pannakaisalakanda ken ni Jehova, ti Dios ti pannakaisalakan, babaen ken ni Jesu-Kristo, ti Kangrunaan nga Ahente ti pannakaisalakan.​—Salmo 3:8; Hebreo 2:10.

11. Kasano a ti moderno a teknolohia ket nakatulong iti dakkel a bunggoy a mangpaaweng pay iti natbag a timekda?

¹¹ Iti tulong ti moderno a teknolohia, ad-adda pay nga immaweng ti natbag a timek ti nagkaykaysa a dakkel a bunggoy. Awanen ti sabali pay a narelihiosuan a grupo ditoy daga a masapul a mangipablaak kadagiti katulongan iti panagadal iti Biblia iti nasurok nga 400 a pagsasao, yantangay awanen ti sabali pay a grupo a maseknan a mangipakaammo iti maymaysa a mensahe kadagiti tattao iti intero a daga. Kas kanayonan a tulong iti daytoy, iti panangimaton ti napulotan a Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova, naaramid ti Multilanguage Electronic Phototypesetting System (MEPS). Iti tiempo a pannakaimaldit daytoy a libro, nadumaduma a porma ti MEPS ti maus-usar iti nasurok a 125 a lugar iti aglikmut ti daga, ket nakatulong daytoy iti aggigiddan a pannakaipablaak ti mamindua iti makabulan a pagiwarnak, Ti Pagwanawanan, iti nasurok a 130 a pagsasao. Aggigiddan met nga ipabpablaak ti ili ni Jehova dagiti libro, a kas iti daytoy, iti adu a pagsasao. Gapuna, dagiti Saksi ni Jehova, a kaaduan kadakuada ket kameng ti dakkel a bunggoy, tinawen a makaiwarwarasda iti ginasut a milion a publikasion kadagiti pagaammo a pagsasao, iti kasta adu pay a tattao manipud iti amin a tribu ken pagsasao ti matulongan nga agadal iti Sao ti Dios ket inayonda ti timekda iti natbag a timek ti dakkel a bunggoy.​—Isaias 42:10, 12.

Idiay Langit Wenno Ditoy Daga?

12, 13. Iti ania a wagas a ti dakkel a bunggoy “sitatakderda iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero”?

¹² Kasano ti pannakaammotayo a ti ‘panagtakder iti sanguanan ti trono’ dina kayat a sawen nga adda idiay langit ti dakkel a bunggoy? Adu ti nalawag a pammaneknek iti daytoy. Kas pagarigan, ti Griego a sao a naipatarus ditoy nga “iti sanguanan” (e·noʹpi·on) ket “iti imatang ti” ti literal a kaipapananna ken namin-adu a nausar mainaig kadagiti tattao ditoy daga nga adda “iti sanguanan” wenno “iti imatang” ni Jehova. (1 Timoteo 5:21; 2 Timoteo 2:14; Roma 14:22; Galacia 1:20) Iti maysa a gundaway idi adda dagiti Israelita idiay let-ang, kinuna ni Moises ken Aaron: “Sawem iti intero a gimong ti annak ti Israel, ‘Umasidegkayo iti sanguanan ni Jehova, agsipud ta nangngegna dagiti tanabutobyo.’” (Exodo 16:9) Saan a masapul a maipan dagiti Israelita idiay langit tapno agtakderda iti sanguanan ni Jehova iti daydi a gundaway. (Idiligmo ti Levitico 24:8.) Imbes ketdi, idiay let-ang a mismo, addada a sitatakder iti imatang ni Jehova, ket naiturong ti atensionna kadakuada.

¹³ Kanayonanna, mabasatayo: “Inton ti Anak ti tao dumteng iti dayagna . . . amin dagiti nasion maurnongdanto iti sanguananna.”c Awan idiay langit ti intero a sangatauan inton matungpal daytoy a padto. Nalawag nga awan idiay langit dagidiay ‘agturong iti agnanayon a pannakagessat.’ (Mateo 25:31-33, 41, 46) Imbes ketdi, sitatakder ti sangatauan ditoy daga iti imatang ni Jesus, ket iturongnanto kadakuada ti atensionna tapno ukomenna ida. Umasping iti dayta, adda ti dakkel a bunggoy “iti sanguanan ti trono ken iti sanguanan ti Kordero” yantangay sitatakderda iti imatang ni Jehova ken ti insaadna nga Ari, a ni Kristo Jesus, kas tattao nga inanamonganda.

14. (a) Siasino dagiti nadeskribir nga adda “iti aglikmut ti trono” ken “agtaktakder iti [nailangitan a] Bantay Sion”? (b) Nupay ti dakkel a bunggoy ket agserserbi iti Dios “iti templona,” apay a di kayat a sawen daytoy nga agserbida kas papadi?

¹⁴ Maipapan kadagiti 24 a panglakayen ken ti napulotan a grupo dagiti 144,000, naikuna nga addada “iti aglikmut ti trono” ni Jehova ken “agtaktakder iti [nailangitan a] Bantay Sion.” (Apocalipsis 4:4; 14:1) Saan a klase papadi ti dakkel a bunggoy isu a saanda a maragpat dayta a natan-ok a saad. Agpayso nga iti Apocalipsis 7:15, nailadawanda nga agserserbi iti Dios “iti templona.” Ngem saan a ti makin-uneg a santuario, wenno ti Kasasantuan, ti tuktukoyen daytoy a templo, no di ket ti naindagaan a paraangan ti naespirituan a templo ti Dios. Ti Griego a sao a na·osʹ, a naipatarus ditoy kas “templo,” masansan a saklawenna ti intero a pasdek a pagdaydayawan ken ni Jehova. Iti kaaldawantayo, maysa daytoy a naespirituan a pasdek a mangsaklaw iti langit ken daga.​—Idiligmo ti Mateo 26:61; 27:5, 39, 40; Marcos 15:29, 30; Juan 2:19-21, footnote iti New World Translation Reference Bible.

Sapasap a Panangidaydayaw

15, 16. (a) Ania ti reaksion dagiti adda idiay langit idi agparang ti dakkel a bunggoy? (b) Ania ti reaksion dagiti espiritu a parsua ni Jehova tunggal adda baro a maipalgak maipapan iti panggepna? (c) Kadatayo nga adda ditoy daga, kasano ti pannakidanggaytayo a mangikanta iti pammadayaw?

¹⁵ Malaksid iti dakkel a bunggoy, adda dadduma pay a mangidaydayaw ken ni Jehova. Kinuna ni Juan: “Ket amin dagiti anghel sitatakderda iti aglawlaw ti trono ken dagiti panglakayen ken ti uppat a sibibiag a parsua, ket inruknoyda dagiti rupada iti sanguanan ti trono ket nagdaydayawda iti Dios, a kunkunada: ‘Amen! Ti bendision ken ti dayag ken ti sirib ken ti panagyaman ken ti dayaw ken ti pannakabalin ken ti bileg maadda koma iti Diostayo iti agnanayon ken awan inggana. Amen.’”​—Apocalipsis 7:11, 12.

¹⁶ Idi pinarsua ni Jehova ti daga, amin dagiti nasantuan nga anghelna “sirarag-o a nagikkisda a sangsangkamaysa, ken ti amin nga annak ti Dios nangrugida a nagdir-i buyogen ti panangpadayaw.” (Job 38:7) Sigurado nga agdirdir-i met dagiti anghel tunggal adda baro a maipalgak maipapan iti panggep ni Jehova. Bayat a dagiti 24 a panglakayen​—dagiti 144,000 iti nailangitan a kinadayagda​—ipukpukkawda ti panangbigbigda iti Kordero, amin dagiti dadduma pay a nailangitan a parsua ti Dios makidanggayda a mangidaydayaw kada Jesus ken ni Jehova a Dios. (Apocalipsis 5:9-14) Uray pay itan, napalaus ti rag-o dagitoy a parsua a makakita iti pannakatungpal ti panggep ni Jehova a mangpagungar kadagiti matalek a napulotan a tattao iti nadayag a saadda idiay langit. Ket idi agparang ti dakkel a bunggoy, agdirdir-i amin dagiti matalek a nailangitan a parsua ni Jehova. Pudno unay a para kadagiti amin nga adipen ni Jehova, ti aldaw ti Apo ket makapagagar a tiempo. (Apocalipsis 1:10) Ditoy daga, anian a pribilehio ti pannakiramantayo a mangikanta iti pammadayaw babaen ti panangsaksi iti Pagarian ni Jehova!

Agparang ti Dakkel a Bunggoy

17. (a) Ania ti insaludsod ti maysa kadagiti 24 a panglakayen, ket ania ti ipasimudaag ti banag nga ammo ti panglakayen ti sungbat dayta a saludsod? (b) Kaano a nasungbatan ti saludsod ti panglakayen?

¹⁷ Manipud idi tiempo ni apostol Juan agingga iti aldaw ti Apo, burburtia kadagiti napulotan a Kristiano no siasino ti dakkel a bunggoy. Mayanatup ngarud a ti maysa kadagiti 24 a panglakayen, a mangibagi kadagiti napulotan nga addan idiay langit, pinagpanunotna ni Juan babaen ti panangibangonna iti maitutop a saludsod. “Ket kas sungbat kinuna kaniak ti maysa kadagiti panglakayen: ‘Dagitoy a nakakawes kadagiti puraw a pagan-anay, siasinoda ket sadino ti naggapuanda?’ Gapuna dagdagus a kinunak kenkuana: ‘Apok, sika ti makaammo.’” (Apocalipsis 7:13, 14a) Wen, ammo dayta a panglakayen ti sungbat ti saludsodna ket maibagana dayta ken ni Juan. Ipasimudaag daytoy a dagiti napagungaren a kameng ti grupo dagiti 24 a panglakayen ket mabalin nga adda pasetda iti pannakaipalgak dagiti nadibinuan a kinapudno iti kaaldawantayo. Iti biang dagiti kameng ti klase Juan ditoy daga, naammuanda ti kinasiasino ti dakkel a bunggoy babaen ti panangpaliiwda a naimbag iti ar-aramiden ni Jehova iti tengngada. Naalibtakda a nangsiput iti panaggilap ti nadibinuan a lawag iti teokratiko a tangatang idi 1935, iti naituding a tiempo ni Jehova.

18, 19. (a) Ania a namnama ti impaganetget ti klase Juan idi dekada 1920 ken 1930, ngem siasino dagiti umad-adu idi a mangipangpangag iti mensahe? (b) Ti pannakaipalgak ti kinasiasino ti dakkel a bunggoy idi 1935 impasimudaagna ti ania maipapan iti 144,000? (c) Ania ti ipalgak dagiti estadistika maipapan iti Memorial?

¹⁸ Idi dekada 1920 ken iti nasapa a paset ti dekada 1930, ti nailangitan a namnama ti impaganetget ti klase Juan, kadagiti publikasion ken iti panangaskasabada. Agparang a saan pay idi a nakompleto ti 144,000. Ngem umad-adu idi dagidiay nangipangag iti mensahe ken naregta a mangaskasaba nga agtarigagay nga agbiag nga agnanayon iti Paraiso a daga. Awan ti tarigagayda a mapan idiay langit. Saan a dayta ti nakaawisanda. Saanda a paset ti bassit nga ipastoran no di ket dagiti sabsabali a karnero. (Lucas 12:32; Juan 10:16) Ti pannakabigbigda idi 1935 kas dakkel a bunggoy dagiti sabsabali a karnero impasimudaagna nga agarup kompleto idin ti 144,000.

¹⁹ Suportaran kadi dagiti estadistika daytoy a konklusion? Wen. Idi 1938 iti intero a lubong, 59,047 a Saksi ni Jehova ti nakiraman iti ministerio. Iti dayta a bilang, 36,732 ti nakipaset kadagiti emblema iti tinawen a pannakarambak ti Panglaglagip iti ipapatay ni Jesus, a kaipapananna a nailangitan ti namnamada. Iti panaglabas dagiti tawen manipud idin, bimmassit a bimmassit ti bilang dagiti makipaspaset, kangrunaanna gapu iti pannakaturpos dagiti matalek a Saksi ni Jehova iti panagbiagda ditoy daga. Idi 2005, adda laengen 8,524 a nakipaset kadagiti emblema ti Memorial​—0.05 porsiento ti 16,390,116 a nakipagrambak iti intero a lubong.

20. (a) Idi Maikadua a Sangalubongan a Gubat, ania ti naikuna ni J. F. Rutherford maipapan iti dakkel a bunggoy? (b) Ania ti mangipakita a talaga a dakkel ti dakkel a bunggoy?

²⁰ Idi bimtak ti maikadua a sangalubongan a gubat, sipupungtot nga inkagumaan ni Satanas a pasardengen ti pannakaurnong ti dakkel a bunggoy. Naparitan ti trabaho ni Jehova iti adu a pagilian. Kadagidi a narigat a tiempo, ken sakbay ti ipapatayna idi Enero 1942, naikuna ni J. F. Rutherford: “Kasla saan sa met unay a dakkel ti dakkel a bunggoy.” Ngem gapu iti pamendision ti Dios, immaduda! Idi 1946, limmagto iti 176,456 ti bilang dagiti Saksi a mangaskasaba iti sangalubongan​—kameng ti dakkel a bunggoy ti kaaduan kadagitoy. Idi 2005, adda 6,390,022 a Saksi a simamatalek nga agserserbi ken ni Jehova iti 235 a nadumaduma a pagilian​—talaga a DAKKEL A BUNGGOY! Ket agtultuloy ti panagaduda.

21. (a) Kasano a naan-anay a maitunos iti sirmata ni Juan ti pannakaurnong ti ili ti Dios iti aldaw ti Apo? (b) Kasano a matungtungpalen ti dadduma kadagiti napateg a padto?

²¹ No kasta, naan-anay a maitunos iti sirmata ni Juan ti pannakaurnong ti ili ti Dios iti aldaw ti Apo: umuna, ti pannakaurnong dagiti natda kadagiti 144,000; sa ti pannakaurnong ti dakkel a bunggoy. Kas impadto ni Isaias, iti daytoy “kamaudianan a paset dagiti aldaw,” dagiti tattao a naggapu iti amin a nasion agturturongda iti nasin-aw a panagdayaw ken ni Jehova. Ket pudno a siyayaman a pagragsakantayo ti panangparsua ni Jehova iti “baro a langlangit ken baro a daga.” (Isaias 2:2-4; 65:17, 18) Ti Dios ur-urnongenna “a sangsangkamaysa manen ken Kristo ti amin a bambanag, ti bambanag iti langlangit ken ti bambanag iti daga.” (Efeso 1:10) Dagiti napulotan a makipagtawid iti nailangitan a Pagarian​—a napili iti las-ud ti adu a siglo manipud idi panawen ni Jesus​—ti kayat a sawen “ti bambanag iti langlangit.” Ket iti agdama, ti dakkel a bunggoy dagiti sabsabali a karnero ti umuna a mangbukel iti “bambanag iti daga.” Mabalin nga agnanayon a ragsak ti kaipapananna kenka ti panagserbim a maitunos iti dayta nga urnos.

Dagiti Bendision a Tagiragsaken ti Dakkel a Bunggoy

22. Maipapan iti dakkel a bunggoy, ania pay nga impormasion ti naited ken ni Juan?

²² Babaen ti nadibinuan a kalasugan, adda pay impormasion a naited ken ni Juan maipapan iti daytoy dakkel a bunggoy: “Ket [ti panglakayen] kinunana kaniak: ‘Dagitoy isuda dagidiay naggapu iti dakkel a rigat, ket linabaanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida iti dara ti Kordero. Dayta ti makagapu nga addada iti sanguanan ti trono ti Dios; ket mangipapaayda kenkuana iti sagrado a panagserbi iti aldaw ken rabii idiay templona; ket Daydiay situtugaw iti trono isallukobnanto kadakuada ti toldana.’”​—Apocalipsis 7:14b, 15.

23. Ania ti dakkel a rigat a ‘paggapuan’ ti dakkel a bunggoy?

²³ Iti maysa a gundaway, kinuna ni Jesus a ti nadayag a kaaddana kas Ari ket agngudo iti ‘dakkel a rigat a saan pay a napasamak nanipud idi pangrugian ti lubong agingga ita, saan, saanto met a mapasamak manen.’ (Mateo 24:21, 22) Kas kaitungpalan dayta a padto, ibulosto dagiti anghel dagiti uppat nga angin ti daga a mangdadael iti sistema ti lubong ni Satanas. Umunanto a madadael ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. Kalpasanna, iti kangitingitan ti rigat, isalakanto ni Jesus dagiti natda kadagiti 144,000 agraman dagiti umariwekwek a dakkel a bunggoy.​—Apocalipsis 7:1; 18:2.

24. Kasano a maikari a maisalakan dagiti indibidual a kameng ti dakkel a bunggoy?

²⁴ Kasano a maikari a maisalakan dagiti indibidual a kameng ti dakkel a bunggoy? Kinuna ti panglakayen ken ni Juan a “linabaanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida iti dara ti Kordero.” Iti sabali a pannao, impakitada ti pammatida ken ni Jesus kas Mannubbotda, nagdedikarda ken ni Jehova, nagpabautisarda iti danum kas simbolo ti panagdedikarda, ken ‘salsalimetmetanda ti naimbag a konsiensia’ babaen ti nalinteg a kabibiagda. (1 Pedro 3:16, 21; Mateo 20:28) Iti kasta, nadalus ken nalintegda iti imatang ni Jehova. Ken ikagkagumaanda ti agtalinaed “nga awanan mulit manipud iti lubong.”​—Santiago 1:27.

25. (a) Kasano a mangipapaay ti dakkel a bunggoy iti ‘sagrado a panagserbi ken ni Jehova iti aldaw ken rabii idiay templona’? (b) Kasano nga ‘isallukob ni Jehova ti toldana’ iti dakkel a bunggoy?

²⁵ Maysa pay, naregtada nga agserserbi kas Saksi ni Jehova​—a “mangipapaayda kenkuana iti sagrado a panagserbi iti aldaw ken rabii idiay templona.” Maysaka kadi iti daytoy a dedikado a dakkel a bunggoy? No kasta, pribilehiom ti agserbi ken ni Jehova nga awanan sarday iti naindagaan a paraangan ti naindaklan a naespirituan a templona. Iti kaaldawantayo, iti panangiturong dagiti napulotan, ti dakkel a bunggoy ti mangar-aramid iti kadakkelan a paset ti trabaho a panangasaba. Nupay adda dagiti sekular a responsabilidadda, ginasut a ribu kadakuada ti agserserbi iti amin a tiempo kas payunir. Ngem payunirka man wenno saan, kas dedikado a kameng ti dakkel a bunggoy, mabalinmo ti agrag-o ta gapu iti pammatim ken kadagiti aramidmo, maibilangka a nalinteg kas gayyem ti Dios ken maawatka a kas sangaili iti toldana. (Salmo 15:1-5; Santiago 2:21-26) Gapuna, ni Jehova ‘isallukobna ti toldana’ kadagidiay mangayat kenkuana ket, kas naimbag a manangsangaili, salaknibanna ida.​—Proverbio 18:10.

26. Ania dagiti dadduma pay a bendision a sagrapen ti dakkel a bunggoy?

²⁶ Kuna pay ti panglakayen: “Saandanto nga agbisinen wenno mawaw iti uray kaanoman, saanto metten a parigaten ida ti init wenno uray ti aniaman a makasinit a pudot, agsipud ta ti Kordero, nga adda iti tengnga ti trono, ipastorannanto ida, ket idalannanto ida kadagiti ubbog ti dandanum ti biag. Ket ti Dios punasennanto ti amin a lua kadagiti matada.” (Apocalipsis 7:16, 17) Wen, pudno a naparabur ni Jehova! Ngem ania ti nauneg a kaipapanan dagitoy a sasao?

27. (a) Ania ti impadto ni Isaias nga umarngi iti sasao ti panglakayen? (b) Ania ti mangipakita a nangrugi a matungpal ti padto ni Isaias iti kongregasion Kristiano idi kaaldawan ni Pablo?

²⁷ Usigentayo ti maysa nga umarngi ti pannakaisaona a padto: “Daytoy ti kinuna ni Jehova: ‘Iti tiempo ti naimbag a nakem sinungbatanka, ket iti aldaw ti pannakaisalakan tinulonganka . . . Saandanto nga agbisin, saandanto met a mawaw, saanto met a kabilen ida ti mangparkag a pudot wenno init. Ta iturongto ida Daydiay maas-asian kadakuada, ket idalannanto ida iti igid dagiti ubbog ti danum.’” (Isaias 49:8, 10; kitaem met ti Salmo 121:5, 6.) Inadaw ni apostol Pablo ti dadduma a paset daytoy a padto sana inyaplikar iti “aldaw ti pannakaisalakan” a nangrugi idi Pentecostes 33 K.P. Insuratna: “Ta [ni Jehova] kunana: ‘Iti makaay-ayo a tiempo dinengngegka, ket iti aldaw ti pannakaisalakan tinulonganka.’ Adtoy! Itan ti kangrunaan a makaay-ayo a tiempo. Adtoy! Itan ti aldaw ti pannakaisalakan.”​—2 Corinto 6:2.

28, 29. (a) Kasano a natungpal idi umuna a siglo dagiti sasao ni Isaias? (b) Kasano a matungpal dagiti sasao ti Apocalipsis 7:16 no maipapan iti dakkel a bunggoy? (c) Anianto ti ibungana inton maiturong ti dakkel a bunggoy “kadagiti ubbog ti dandanum ti biag”? (d) Apay a naidumdumanto ti dakkel a bunggoy iti sangatauan?

²⁸ Kasano a natungpal iti daydi a tiempo ti kari maipapan iti saan a panagbisin wenno pannakawaw wenno pannakasinit? Adda dagiti tiempo a nagsagaba iti literal a bisin ken waw dagiti Kristiano idi umuna a siglo. (2 Corinto 11:23-27) Ngem aglaplapusananda no iti naespirituan a wagas. Sibubuslon a matartaraonanda, isu a saanda a nagbisin wenno nawaw kadagiti naespirituan a banag. Maysa pay, saan nga impalak-am ni Jehova kadakuada ti bara ti pungtotna idi dinadaelna ti sistema ti bambanag dagiti Judio idi 70 K.P. Iti naespirituan a pamay-an, matungtungpal met ita iti dakkel a bunggoy ti sasao ti Apocalipsis 7:16. Iti sidong dagiti napulotan a Kristiano, sagsagrapenda ti aglaplapusanan a naespirituan a taraon.​—Isaias 65:13; Nahum 1:6, 7.

²⁹ No maysaka a kameng ti dakkel a bunggoy, ‘makapagdir-ika a sirarag-o’ gapu iti nasayaat a kasasaad ti pusom, uray no nasken nga ibturam ti kinakurapay ken dagiti nadumaduma a pakarigatan kadagitoy maudi a tawtawen ti sistema ni Satanas. (Isaias 65:14) Iti kasta nga anag, uray pay itan, ‘mapunas ni Jehova ti amin a lua kadagiti matam.’ Awanen ti pangta a mapasaram ti gumilgil-ayab nga “init” ti nainget a panangukom ti Dios, ket inton maibulos dagiti uppat a mangdadael nga angin, saanmonto a mapasaran ti “makasinit a pudot” ti pungtot ni Jehova. No nalpaston dayta a panangdadael, idalannakanto ti Kordero tapno naan-anay a mabenepisiaranka iti makapakired nga “ubbog ti dandanum ti biag,” a mangiladladawan iti amin a probision ni Jehova tapno magun-odmo ti biag nga agnanayon. Maalangonto ti pammatim iti dara ti Kordero ta in-inut nga agbalinkanto a perpekto. Dagiti kameng ti dakkel a bunggoy, a kas kenka, ket naidumdumanto iti sangatauan ta isudanto dagiti “minilion” a pulos a di nakapasar iti ipapatay! Iti naan-anay a kaipapananna, napunaston amin a lua kadagiti matam.​—Apocalipsis 21:4.

Panangpatalged iti Pannakaayab

30. Ania a nagdayag a buya ti iparang kadatayo ti sirmata ni Juan, ken siasinonto ti ‘makapagtakder’?

³⁰ Anian a nagdayag a buya ti iparang kadatayo dagitoy a sasao! Adda a mismo ni Jehova iti tronona, ket amin dagiti adipenna, idiay langit ken ditoy daga, nagkaykaysada a mangidaydayaw kenkuana. Dagiti adipenna ditoy daga bigbigenda a maysa a nagsayaat a pribilehio ti pannakidanggayda iti daytoy pumigpigsa a koro a pammadayaw. Asidegen a mangukom da Jehova ken ni Kristo Jesus, ket maipukkawto daytoy: “Dimtengen ti naindaklan nga aldaw ti pungtotda, ket siasino ti makabael nga agtakder?” (Apocalipsis 6:17) Ti sungbat? Manmano laeng iti sangatauan, a pakairamanan ti asinoman a kameng ti 144,000 a nalabit addanto pay laeng ditoy daga ken ti dakkel a bunggoy dagiti sabsabali a karnero nga ‘agtakderto,’ kayatna a sawen, maisalakanda a kadua dagiti natda.​—Jeremias 35:19; 1 Corinto 16:13.

31. Kasano a ti pannakatungpal ti sirmata ni Juan apektaranna dagiti Kristiano, napulotan man wenno kameng ti dakkel a bunggoy?

³¹ Gapuna, dagiti napulotan a Kristiano a kameng ti klase Juan sipipinget nga ‘agregreggetda nga agturong iti kalat maipaay iti gunggona a panagpangato nga ayab ti Dios babaen ken Kristo Jesus.’ (Filipos 3:14) Naan-anay a mabigbigda a nasken ti naisangsangayan a panagibtur iti biangda gapu kadagiti pasamak kadagitoy maudi nga aldaw. (Apocalipsis 13:10) Kapasan ti sisusungdo a panagserbida ken ni Jehova iti adu a tawen, salsalimetmetanda a sititibker ti pammati, nga agragrag-oda ta dagiti naganda “nailanaden iti langlangit.” (Lucas 10:20; Apocalipsis 3:5) Ammo met dagiti kameng ti dakkel a bunggoy a dagidiay laeng ‘nakapagibtur agingga iti panungpalan ti maisalakan.’ (Mateo 24:13) Nupay ti dakkel a bunggoy ket naikeddeng a makalasat kas grupo inton umay ti dakkel a rigat, dagiti indibidual a kameng dayta masapul nga ikagumaanda ti agtalinaed a nadalus ken aktibo.

32. Ania a naganat a situasion ti ipaganetget ti banag a dua laeng a grupo ti ‘makapagtakder’ iti aldaw ti pungtot ni Jehova?

³² Awan ti pammaneknek a ‘makapagtakderto’ iti aldaw ti pungtot ni Jehova ti asinoman a saan a kameng ti aniaman kadagitoy dua a grupo. Ania ti kaipapanan daytoy kadagiti minilion a mangraraem iti daton ni Jesus babaen ti tinawen nga itatabunoda iti Pananglaglagip iti ipapatayna ngem saanda pay a nangipakita iti pammati iti daton ni Jesus babaen ti panagbalinda a dedikado, bautisado nga adipen ni Jehova, nga aktibo nga agserserbi kenkuana? Maysa pay, kasanon dagidiay dati nga aktibo ngem impalubosda a dagiti pusoda “madagsenan . . . kadagiti pakaringgoran iti biag”? Sapay koma ta agriing amin dagitoy, ken agtalinaedda a siririing, tapno ‘agballigida iti pananglisi kadagitoy amin a banag a naikeddeng a mapasamak, ken iti panagtakder iti sanguanan ti Anak ti tao’​—ni Jesu-Kristo. Ababan ti tiempo!​—Lucas 21:34-36.

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 119]

Ti Dios Laeng ti Makailawlawag iti Kaipapananda

Iti unos ti adu a dekada, nagsukimat ti klase Juan maipapan iti kinasiasino ti dakkel a bunggoy ngem saanda a nakasarak iti makapnek a pannakailawlawag. Apay? Masarakantayo ti sungbat kadagiti sasao ni matalek a Jose, idi a kinunana: “Saan aya a dagiti kayulogan kukua ti Dios?” (Genesis 40:8) Kaano ken kasano ti panangilawlawag ti Dios iti kaitungpalan dagiti padtona? Kaaduanna, no asidegen wenno no madaman a matungtungpalda tapno dagiti agsirsirarak nga adipenna nalawag a maawatanda ti kaipapanan dagita a padto. Maipaay ti kasta a pannakaawat “tapno babaen ti panagibturtayo ken babaen ti liwliwa manipud iti Kasuratan maaddaantay koma iti namnama.”​—Roma 15:4.

[Kahon iti panid 124]

Dagiti kameng ti dakkel a bunggoy

▪ aggapuda iti amin a nasion ken tribu ken ili ken pagsasao

▪ agtakderda iti sanguanan ti trono ni Jehova

▪ linabaanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida babaen ti dara ti Kordero

▪ bigbigenda nga utangda ken ni Jehova ken Jesus ti pannakaisalakanda

▪ aggapuda iti dakkel a rigat

▪ aldaw-rabii nga agserserbida ken ni Jehova iti templona

▪ sagsagrapenda ti naayat a pannalaknib ken panangaywan ni Jehova

▪ ipastoran ken idalan ida ni Jesus kadagiti ubbog ti dandanum ti biag

[Ladawan iti panid 121]

[Ladawan iti panid 127]

Ti dakkel a bunggoy utangda ti pannakaisalakanda iti Dios ken iti Kordero

[Ladawan iti panid 128]

Ti Kordero idalannanto ti dakkel a bunggoy kadagiti ubbog ti dandanum ti biag