ARARAT
Ti nagan a nayaplikar iti maysa a rehion a pagsasabtan ti Turkia, Iran, ken Armenia, kasta met iti maysa a kabambantayan a masarakan sadiay.
Kalpasan ti Layus, naisadsad ti daong ni Noe “iti bambantay ti Ararat.” (Ge 8:4) Idi tiempo ti panagturay ni Ari Ezekias, da Adramelec ken Sarezer, annak ni Senaquerib, nagkamangda idiay “daga ti Ararat” kalpasan ti panangpapatayda iti amada. (2Ar 19:37; Isa 37:38) Impadto ni Jeremias a maysa ti Ararat kadagiti “pagarian” a sumang-at maibusor iti Babilonia iti tiempo ti pannakadadaelna, idi maikanem a siglo K.K.P. (Jer 51:27) Dagitoy naud-udi a pannakadakamatna iti Kasuratan ipasimudaagda ti maysa a daga iti amianan ti Asiria. Da Eusebius, Jerome, ken ti kaaduan a nagkauna a “Kristiano” a mannurat imbilangda ti Ararat kas katupag ti Armenia, ket kasta ti panangipatarus ti Griego a Septuagint iti Isaias 37:38 ken ti Latin a Vulgate iti 2 Ar-ari 19:37. Ti adu nga Asirio a kitikit manipud kadagiti panagturay da Salmaneser I, Ashurnasirpal II, Salmaneser III, Tiglat-pileser III, ken Sargon II idi maikasiam ken maikawalo a siglo K.K.P. tukoyenda ti Ararat kas “Urartu.” Ti maysa a kitikit ni Esar-haddon, sabali pay nga anak ni Senaquerib ken simmuno iti trono ti Asiria, kunaenna nga idiay Hanigalbat, iti disso ti Armenia, a pinarmekna dagiti buyot ti kakabsatna a nangpapatay iti amada. Maibatay kadagitoy a kitikit ken iti pananginaig ni Jeremias iti Ararat kadagiti pagarian ti Minni ken Askenaz, agparang a ti daga ti Ararat ket adda iti kabambantayan ti Danaw Van iti kadaanan nga Armenia, a ti gubuayan ti dandanum ti Karayan Tigris adda iti abagatan ken adda met iti amianan ti Bambantay ti Caucasus.
Ti nagan nga Ararat ket espesipiko a naaramat a tumukoy iti kangatuan a bantay daytoy a rehion, ken dayta ti kadawyanna a maikunkuna a nakaisadsadan ti daong ni Noe. Adda dua a bimmalisungsong a pantok nga aginnaddayo iti agarup 11 km (7 mi) ken adda nauneg nga alintungogan iti nagbaetanda. Ti nangatngato kadagitoy a pantok ket agarup 5,165 m (16,950 pie) ti kangatona iti ngatuen ti patar ti baybay ken kanayon a naabbongan iti niebe manipud iti maudi a 900 m (3,000 pie) nga agpangato agingga iti tuktokna. Ti nababbaba a pantokna iti abagatan a daya ket 3,914 m (12,840 pie) iti ngatuen ti patar ti baybay. Nakarigrigat nga ulien ti nangatngato a pantok ket damo nga inuli dayta ni Johann Jacob von Parrot idi 1829. Ti adu a nagnagan ti lugar iti dayta a rehion ipalagipda ti salaysay ti Biblia. Ti Bantay Ararat a mismo ket aw-awagan dagiti Turko iti Aghri Dagh (Bantay ti Daong) ken dagiti Persiano awaganda met iti Koh-i-nuh (Bantay ni Noe).—Kitaenyo ti DAONG Num. 1.