Panagserbi Bayat ti “Kamaudianan a Paset Dagiti Aldaw”

1, 2. (a) Ania ti nasirmata ni Jeremias a nakaibatayan dagiti naimpadtuan a mensahena? (b) Apay a rumbeng a maseknanka iti mensahe ni Jeremias?

“ANIA ti makitkitam?” insaludsod ti Dios iti kadutdutokna a mammadto. “Makitkitak ti maysa a nalawa ti ngarabna a paglutuan a banga a marubrubroban ket ti ngarabna umadayo iti amianan,” insungbat ni agtutubo a Jeremias. Ipasimudaag dayta a sirmata no ania a mensahe ti ipakaammo ni Jeremias. (Basaen ti Jeremias 1:13-16.) Mayubyubyoban ti piguratibo a paglutuan a banga, saan a tapno bumaaw, no di ket tapno marubroban ti apuy iti sirokna. Wen, ipakpakdaar ni Jehova nga agdissuor ti didigra iti daga ti Juda gapu iti kinagulibna, kas iti pannakaibuyat ti agburburek a linaon ti banga. Apay ngata a nakatingig ti banga a sumango iti abagatan? Kayatna a sawen, aggapu ti didigra iti amianan, ta iti dayta a direksion nga aggapu ti rumaut a buyot ti Babilonia. Ket kasta ti napasamak. Kabayatan dagiti tawen a panagserbi ni Jeremias kas mammadto, nakitana ti agsasaruno a pannakaibuyat ti agburburek a linaon daytoy a banga, a nagtungpal iti pannakadadael ti Jerusalem.

² Awanen ti Babilonia, ngem rumbeng a maseknanka kadagiti naimpadtuan a mensahe ni Jeremias. Apay? Gapu ta agbibiagtayon iti “kamaudianan a paset dagiti aldaw.” Adu ita dagiti agkunkuna a Kristiano, ngem isuda ken dagiti simbaan a nakaikamenganda ket saan nga anamongan ti Dios. (Jer. 23:20) Ngem kas ken Jeremias, sika ken dagiti padam a Saksi ket mangikaskasaba iti mensahe a saan laeng a maipapan iti panangukom ti Dios no di ket mangted pay iti namnama.

3. (a) Kasano ti pannakaurnos dagiti linaon ti libro a Jeremias? (b) Ania ti panggep ti Kapitulo 2 daytoy a libro?

³ Iti ud-udi ti panagserbina kas mammadto, mabalin nga indiktar ni Jeremias ti salaysayna iti sekretariona imbes nga insuratna dagiti bambanag bayat ti pannakapasamakda. (Jer. 25:1-3; 36:1, 4, 32) Saan a sigun iti panagsasaruno ti pannakapasamakda ti pannakaurnos dagiti linaon ti libro ta adu a paset daytoy ti inurnos ni Jeremias sigun iti topiko. Makatulong ngarud no ammom dagiti pasamak iti panawen a saklawen dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy ken ti panagsasaruno dagiti pasamak. Kitaem ti tsart iti panid 19. Ad-adda a maawatam dagiti sinao wenno inaramid ni Jeremias no ammom no siasino dagiti ari ti Juda, no kaano ti panagturayda ken, iti dadduma a kaso, no ania idi ti mapaspasamak iti uneg ken aglawlaw ti Juda. Iti kasta, ad-adda a mabenepisiaranka kadagiti mensahe nga impakaammo ni Jeremias iti ili ti Dios.

DAGITI KASASAAD IDI PANAWEN NI JEREMIAS

4-6. Ania ti kasasaad ti nagkauna nga ili ti Dios pinullo a tawen sakbay ti panagserbi ni Jeremias kas mammadto?

⁴ Nagserbi ni Jeremias kas mammadto iti tiempo a nariribuk dagiti kasasaad. Agiinnartap idi iti bileg ti Asiria, Babilonia, ken Egipto. Agarup 93 a tawen sakbay ti panagserbi ni Jeremias kas mammadto, pinarmek ti Asiria ti makin-amianan a pagarian ti Israel a buklen ti sangapulo a tribu ket adu kadagiti agnanaed sadiay ti pinagtalawna. Iti daydi a tiempo, sinalakniban ni Jehova ti Jerusalem ken ti matalek nga ari daytoy a ni Ezekias idi rimmaut ti Asiria. Nangibaon idi ti Dios iti anghel a nangpapatay iti 185,000 a soldado ti Asiria. (2 Ar. 19:32-36) Maysa ni Manases kadagiti annak a lallaki ni Ezekias. Mabalin a naipasngay ni Jeremias idi maika-55 a tawen ti panagturay ni Manases, idi a ti Juda ket kontrolado ti Asiria.—2 Cron. 33:10, 11.

⁵ Kadagiti libro nga 1 ken 2 Ar-ari, nga insurat ni Jeremias, mabasatayo a binangon manen ni Manases dagiti nangato a disso a dinadael idi ti amana. Nangipasdek ni Manases kadagiti altar nga agpaay ken Baal ken iti buyot ti langlangit iti mismo a templo ni Jehova. Adu a dara ti imbuyat ni Manases. Insakripisiona ti anakna iti didiosen kas daton a mapuoran. “Iti nakaro unay inaramidna no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova.” Gapu kadagita a kinadakes, inkeddeng ti Dios nga agdissuor ti didigra iti Jerusalem ken Juda, kas iti napasamak idin iti Samaria ken Israel. (2 Ar. 21:1-6, 12-16) Kalpasan ti ipapatay ni Manases, ti anakna a ni Amon tinuladna ti amana a nagdaydayaw kadagiti didiosen. Ngem mabiiten nga agbalbaliw dagiti bambanag. Kalpasan ti dua a tawen, napapatay ni Amon, ket ti walo ti tawenna nga anakna a ni Josias ti simmukat kenkuana nga ari idi 659 K.K.P.

⁶ Kabayatan ti 31 a tawen a panagturay ni Josias, in-inut a linab-awan ti Babilonia ti bileg ti Asiria. Nakita ni Josias a nasayaat daytoy a gundaway tapno makaruk-at ti Juda iti kontrol ti Asiria. Saan a kas iti ama ken apongna, simamatalek ni Josias a nagserbi ken ni Jehova ken nangaramid iti dakkel a narelihiosuan a panagbalbaliw. (2 Ar. 21:19–22:2) Iti maika-12 a tawen a panagturayna, dinadaelna dagiti nangato a disso, sagrado a teddek, ken dagiti imahen iti intero a sakup ti pagarianna ket kalpasanna, imbilinna ti pannakatarimaan ti templo ni Jehova. (Basaen ti 2 Cronicas 34:1-8.) Apag-isu met a nadutokan ni Jeremias kas mammadto ti Dios iti maika-13 a tawen a panagari ni Josias (647 K.K.P.).

7, 8. (a) Kasano a naiduma ti panagturay ni Ari Josias iti panagturay ni Manases nga apongna ken ni Amon nga amana? (b) Ania a kita ti tao ni Josias? (Kitaem ti kahon iti panid 20.)

⁷ Idi matartarimaan ti templo, iti maika-18 a tawen a panagturay ni naimbag nga Ari Josias, nasarakan ti nangato a padi “ti mismo a libro ti linteg.” Ti ari pinaibasana dayta iti sekretariona. Nabigbig ni Josias dagiti basol ti ilina, nagpaiwanwan ken Jehova babaen ken propetisa Hulda, ken indagadagna kadagiti iturayanna a tungpalenda dagiti bilin ti Dios. Impakaammo ni Hulda ken ni Josias a mangyeg ni Jehova iti “didigra” kadagiti umili ti Juda gapu iti kinagulibda. Nupay kasta, gapu ta intandudo ni Josias ti nasin-aw a panagdaydayaw, saan a dumteng dayta a didigra kabayatan ti panagbiagna.—2 Ar. 22:8, 14-20.

⁸ Ad-adda pay nga inkagumaan ni Ari Josias nga ikkaten ti aniaman a mainaig iti idolatria. Rinebbana uray ti nangato a disso ken ti altar idiay Bethel, a sakup idi ti makin-amianan a pagarian ti Israel. Imbilinna met ti naisangsangayan a pannakarambak ti Paskua. (2 Ar. 23:4-25) Naragsakan la ketdi unay ni Jeremias iti daytoy nga inaramid ni Josias! Ngem saan a kaskarina a mapagbalbaliw dagiti umili kadagiti aramidda. Insungsong idi da Manases ken Amon dagiti umili iti imoral a panagrukbab kadagiti didiosen, isu a nakaro ti pannakayadayoda iti nasin-aw a panagdaydayaw. Iti laksid dagiti reporma nga inaramid ni Josias, inusar ti Dios ni Jeremias a nangiturong iti imatang dagiti umili a ti didiosenda ket kas kaadu dagiti siudadda. Mayarig dagiti kailian ti propeta iti di matalek nga asawa a babai ta pinaglikudanda ni Jehova ken nakikamalalada kadagiti didiosen. Kinuna ni Jeremias: “Nangisaadkayo iti al-altar a kas iti kaadu dagiti kalsada ti Jerusalem maipaay iti nakababain a banag, al-altar a pangpataudan iti asuk a sakripisio ken Baal.”—Basaen ti Jeremias 11:1-3, 13.

9. Kadagiti maudi a tawen ti panagturay ni Josias, ania dagiti pasamak iti nagbabaetan dagiti agkakabangibang a nasion?

⁹ Iti laksid ti panangipakaammo ni Jeremias kadagiti kasta a mensahe, saan a nagbalbaliw dagiti Judio, ket dagiti kabangibang a nasion nagtultuloy a nagiinnagawanda a sakupen ti rehion. Idi 632 K.K.P., dagiti nagtipon a buyot ti Babilonia ken dagiti Medo sinakupda ti Nineve, a kabesera ti Asiria. Tallo a tawen kalpasanna, ni Paraon Neco ti Egipto impanguluanna ti buyotna a nagpaamianan tapno tulonganna dagiti maab-abak nga Asirio. Inkagumaan ni Josias a pagsanuden ti buyot ti Egipto idiay Megido, ngem nasugatan iti nakaro unay, nga isu ti nakatayanna. Saan a nadakamat iti Biblia no apay nga inaramidna dayta. (2 Cron. 35:20-24) Ania a napolitikaan ken narelihiosuan a panagbalbaliw ti inyeg iti Juda daytoy a nakalkaldaang a pasamak? Ania dagiti baro a karit a pakaipasanguan ni Jeremias?

DAGITI PANAGBALBALIW ITI JUDA

10. (a) Kasano nga umasping dagiti kasasaad iti kaaldawantayo kadagiti kasasaad kalpasan ti ipapatay ni Josias? (b) Kasanoka a mabenepisiaran iti panangusig iti kabibiag ni Jeremias?

¹⁰ Panunotem ti rikna ni Jeremias idi naammuanna a natay ni Josias. Iti nakaro a ladingitna, dinung-awanna ti ari. (2 Cron. 35:25) Nakadadanag idin ti kasasaad, ken agpegpeggad ti Juda gapu iti panagdadangadang dagiti nasion a kabangibangna. Ti Egipto, Asiria, ken Babilonia pagiinnagawanda a sakupen ti rehion. Idi natay ni Josias, nagbalbaliwen ti narelihiosuan a kasasaad iti Juda. Nagpatinggan ti turay a pabor iti trabaho ni Jeremias kas mammadto ken nangrugi metten ti naulpit a turay. Kasta met laeng a panagbalbaliw ti napasaran ti adu kadagiti kakabsattayo iti moderno a panawen. Nawayada idi nga agdaydayaw ngem maidaddadanes ken maparparitanda itan. Asino ti makaammo no mano kadatayo ti makapasar kadagiti kasta a panagbalbaliw iti saan a mabayag? Kasano a maapektarannatay dayta? Kasanotay a masalimetmetan ti kinatarnawtayo? Bayat a sipapanunottayo kadagita a saludsod, makaparegta nga usigen dagiti karit a napagballigian ni Jeremias.

11. Ania ti napasamak idiay Juda kalpasan ti ipapatay ni Josias?

¹¹ Dagiti umili ti Juda insaadda nga ari idiay Jerusalem ni Jehoacaz nga anak ni Josias. Tallo a bulan laeng a nagturay ni Jehoacaz, a maaw-awagan met iti Sallum. Idi nagsubli ni Paraon Neco idiay Egipto kalpasan ti pannakigubatna kadagiti Babilonio, inikkatna ti baro nga ari iti saadna ket impanna idiay Egipto. Kinuna ni Jeremias a “saanton nga agsubli” ni Jehoacaz. (Jer. 22:10-12; 2 Cron. 36:1-4) Ni Jehoiaquim, nga anak met laeng ni Josias, ti insaad ni Neco a kasukat ni Jehoacaz. Saan a kas iti amana, dakes nga ari ni Jehoiaquim. Saanna nga intuloy dagiti reporma nga insayangkat ti amana no di ket nagdaydayaw kadagiti didiosen.—Basaen ti 2 Ar-ari 23:36, 37.

12, 13. (a) Ania ti narelihiosuan a kasasaad sadi Juda iti rugrugi ti panagturay ni Jehoiaquim? (b) No maipapan kadagiti narelihiosuan a lider dagiti Judio, kasano ti panangtratoda ken Jeremias?

¹² Iti rugrugi ti panagturay ni Jehoiaquim, binilin ni Jehova ni Jeremias a mapan iti templo tapno sipapanayag a kondenarenna dagiti umili iti Juda gapu iti kinadakesda. Iti panagriknada, awan ti pakaan-anuanda ta salakniban ida ti templo ni Jehova. Nupay kasta, no saanda nga isardeng ti ‘agtakaw, pumatay, makikamalala, agsapata a siuulbod, mangpataud iti asuk a sakripisio ken Baal, ken sumurot kadagiti sabali a didios,’ baybay-an ni Jehova ti templona. Kasta met laeng ti aramidenna kadagiti aginsisingpet nga agdaydayaw sadiay, kas iti panangbaybay-ana iti tabernakulo idiay Silo idi kaaldawan ti Nangato a Padi a ni Eli. Ti daga ti Juda ket ‘agbalin laengen a walangwalang a disso.’ (Jer. 7:1-15, 34; 26:1-6)a Kasapulan la ketdi ni Jeremias ti tured a mangipakaammo iti dayta a mensahe! Mabalin nga inaramidna dayta iti imatang dagiti prominente, mararaem a tattao. Iti kaaldawantayo, dagiti dadduma a kakabsat kasapulanda met ti tured a mangasaba kadagiti lansangan wenno kadagiti nabaknang wenno mabigbigbig a tattao. Ngem manamnamatayo daytoy: Tulongannatayo ti Dios a kas iti panangtulongna ken Jeremias.—Heb. 10:39; 13:6.

¹³ Gapu iti narelihiosuan ken napolitikaan a kasasaad idi idiay Juda, ania ti reaksion dagiti narelihiosuan a lider kadagiti imbaga ni Jeremias? Kinuna ti propeta a mismo: “Tinengngel[dak] ti papadi ken dagiti mammadto ken amin dagiti umili, a kunkunada: ‘Mataykanto a di bumurong.’” Sipupungtot a kinunada: “Iti daytoy a lalaki agpaay ti pannakaukom nga ipapatay.” (Basaen ti Jeremias 26:8-11.) Ngem saan a nagballigi dagiti bumusbusor ken Jeremias. Insalakan ni Jehova ti mammadtona. No maipapan ken Jeremias a mismo, dina kinabuteng ti mangipangpangta a langa wenno kaadu dagiti bumusbusor kenkuana. Kastaka met koma.

“MASAPUL NGA ISURATMO . . . TI AMIN A SASAO”

14, 15. (a) Ania ti inaramid ni Jeremias ken ti sekretariona a ni Baruc idi maikapat a tawen ti panagturay ni Jehoiaquim? (b) Ania a kita ti tao ni Jehoiaquim? (Kitaem ti kahon iti panid 25.)

¹⁴ Iti maikapat a tawen a panagturay ni Jehoiaquim, pinaisurat ni Jehova ken Jeremias ti amin nga imbagana kenkuana manipud pay idi kaaldawan ni Josias. Gapuna, indiktar ni Jeremias ken ni Baruc a sekretariona ti amin a sinao ti Dios kenkuana iti napalabas a 23 a tawen. Dagiti mensahena maipapan kadagiti pangngeddeng ti Dios ket adda pakainaiganna iti agarup 20 nga ari ken pagarian. Imbilin ni Jeremias ken ni Baruc a mapan iti balay ni Jehova ket ipigsana a basaen ti lukot. Apay? Kinuna ni Jehova: “Bareng no dagiti kameng ti balay ti Juda imdengandanto ti isuamin a didigra a pampanunotek nga aramiden kadakuada iti panggep nga agsublida koma, tunggal maysa manipud iti dakes a dalanna, ken tapno pudno a mapakawanko ti biddutda ken ti basolda.”—Jer. 25:1-3; 36:1-3.

¹⁵ Idi a ti maysa nga opisial ti palasio imbasana ti lukot ken ni Jehoiaquim, ti ari rinagasna ti lukot sana impurruak iti apuy. Kalpasanna, imbilinna a maidatag kenkuana da Jeremias ken Baruc. “Ngem ni Jehova pinagtalinaedna ida a silelemmeng.” (Basaen ti Jeremias 36:21-26.) Gapu iti nakaro a kinadakes ni Jehoiaquim, imbaga ni Jehova, babaen iti propetana, a ti ari ket ‘maitabon a kas iti pannakaitabon ti maysa nga asno, maiguyodguyod ken maipalladaw iti labes dagiti ruangan ti Jerusalem.’ (Jer. 22:13-19) Iti panagkunam, sinobraan laeng kadi ni Jeremias ti panangibagana iti daytoy a padto?

16. Ania a positibo a mensahe ti impakaammo ni Jeremias?

¹⁶ Saan a bin-ig a didigra ti impakaammo ni propeta Jeremias. Nangipakaammo met iti mensahe a mangyeg iti namnama. Wayawayaan ni Jehova dagiti natda iti Israel a kinayawan dagiti kabusorda ket isublina ida iti dagada, a pagnaedanda a sitatalged. Mangipasdek ti Dios iti “baro” ken “di nakedngan ti kapautna a tulag” iti ilina ken isuratna ti lintegna iti pusoda. Pakawanenna dagiti biddutda ken lipatenna dagiti basolda. Maysa pay, addanto tumaud a kaputotan ni David ket “ipakatnanto ti kinahustisia ken kinalinteg iti daga.” (Jer. 31:7-9; 32:37-41; 33:15) Sa la matungpal dagitoy a padto kalpasan ti adu a dekada ken siglo. Ti kaitungpalanda apektaranna ti biagtayo ken agpaay iti agnanayon a pagimbagantayo iti masanguanan. Ngem idi kaaldawan ni Jeremias, intultuloy dagiti kabusor ti panangsakupda iti Juda.—Basaen ti Jeremias 31:31, 33, 34; Hebreo 8:7-9; 10:14-18.

TI PANAGBALLIGI TI BABILONIA

17, 18. Ania dagiti napasamak kabayatan dagiti maudi a tawen ti panagturay ni Jehoiaquim ken ni Zedekias?

¹⁷ Idi 625 K.K.P., naggubat dagiti Babilonio ken Egipcio idiay Carquemis iti asideg ti Karayan Eufrates, nga agarup 600 kilometro ti kaadayona iti amianan ti Jerusalem. Pinarmek ni Ari Nabucodonosor ti buyot ni Paraon Neco, a namagpatingga iti kontrol ti Egipto iti rehion. (Jer. 46:2) Sakup idin ni Nabucodonosor ti Juda, ket napilitan ni Jehoiaquim nga agpaadipen kenkuana. Ngem immalsa ni Jehoiaquim kalpasan ti tallo a tawen a panagpaiturayna. (2 Ar. 24:1, 2) Gapuna, rinaut ni Nabucodonosor ken ti buyotna ti Juda idi 618 K.K.P. ket linakubda ti Jerusalem. Nariribuk la ketdi daydi a tiempo, uray iti mammadto ti Dios a ni Jeremias. Mabalin a natay ni Jehoiaquim iti daydi nga iraraut ni Nabucodonosor.b Simmuko kadagiti Babilonio ni Jehoiaquin nga anakna kalpasan ti panagarina iti Juda iti tallo a bulan laeng. Innala ni Nabucodonosor ti amin a gameng ti Jerusalem ken impanawna a kas balud idiay Babilonia ni Jehoiaquin, dagiti pamilia ti ari ken dagiti natan-ok a tattao iti Juda, dagiti maingel a lallaki, ken dagiti nasigo a trabahador. Karaman kadakuada da Daniel, Hananias, Misael, ken Azarias.—2 Ar. 24:10-16; Dan. 1:1-7.

¹⁸ Ni Zedekias, a maysa pay kadagiti annak ni Josias, ti insaad ni Nabucodonosor kas ari ti Juda. Isu ti maudi a kaputotan ni David a nagturay kas ari ditoy daga. Nagpatingga ti turayna idi nadadael ti Jerusalem ken ti templo daytoy idi 607 K.K.P. (2 Ar. 24:17) Ngem iti 11 a tawen a panagturay ni Zedekias, nariribuk unay ti kasasaad ti kagimongan ken ti gobierno iti Juda. Nasken ngarud nga agtalek a naan-anay ni Jeremias iti Daydiay nangdutok kenkuana kas mammadto.

19. Ania ti reaksion dagiti kailian ni Jeremias iti mensahena, ken apay a rumbeng a maseknanka iti dayta?

¹⁹ Panunotem a sika ni Jeremias. Manipud pay idi panawen ni Josias, nakita ni Jeremias ti nariribuk a napolitikaan a kasasaad ken ti panagrakaya ti espiritualidad ti ili ti Dios. Nupay kasta, ammona a kumaro pay ti kasasaad. Kinuna kenkuana dagiti kailianna: “Dika agipadto iti nagan ni Jehova, tapno saanka a matay iti imami.” (Jer. 11:21) Uray idi natungpal dagiti padto ni Jeremias, kinuna dagiti Judio: “No maipapan iti sao a sinaom kadakami iti nagan ni Jehova, saankami nga umimdeng kenka.” (Jer. 44:16) Ngem agpegpeggad idi ti biag dagiti tattao, a kas met ita. Kas iti mensahe ni Jeremias, naggapu ken Jehova ti mensahe nga ipakpakaammom. Gapu ta kasta, rumayray ti regtam iti ministerio no usigem no kasano a sinalakniban ni Jehova ti mammadtona kadagiti tawen sakbay ken agingga iti pannakadadael ti Jerusalem.

MAUDI NGA AL-ALDAW TI MAYSA A DINASTIA

20. Apay a nangnangruna a narigat para ken Jeremias ti panawen a panagturay ni Zedekias? (Kitaem ti kahon iti panid 29.)

²⁰ Ti panawen a panagturay ni Zedekias ti nalabit karirigatan a tawtawen ti panagserbi ni Jeremias kas mammadto. Kas iti adu kadagiti immun-una nga ari, ‘intultuloy ni Zedekias nga aramiden no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova.’ (Jer. 52:1, 2) Nagbalin nga iturayan ti Babilonia, ken pinagsapata ni Nabucodonosor iti nagan ni Jehova, isu a kapilitan a nagpasakup iti ari ti Babilonia. Nupay kasta, immalsa ni Zedekias idi agangay. Kabayatanna, ni Jeremias ket sinugsogan dagiti kabusorna a sumuporta iti rebelion.—2 Cron. 36:13; Ezeq. 17:12, 13.

21-23. (a) Ania ti agsupadi a takder dagiti umili ti Juda bayat ti panagturay ni Zedekias? (b) Ania ti napasamak ken Jeremias gapu iti mensahe nga impakaammona, ken apay a rumbeng a maseknanka iti dayta?

²¹ Nalabit nga iti rugrugi ti panagturay ni Zedekias, dimteng idiay Jerusalem dagiti mensahero nga imbaon dagiti ari ti Edom, Moab, Ammon, Tiro, ken Sidon. Mabalin a rantada a guyugoyen ni Zedekias a makialiansa maibusor ken Nabucodonosor. Nupay kasta, indagadag ni Jeremias ken ni Zedekias nga agpasakup iti Babilonia. Maitunos iti dayta, iti imatang dagiti mensahero, nangikabil ni Jeremias iti sangol iti tengngedna kas panangiladawan nga agserbinto met iti Babilonia dagiti nasionda. (Jer. 27:1-3, 14)c Saan a nagustuan dagiti mensahero ti impakaammo ni Jeremias ket lallalo manen a binusorda gapu kadagiti imbaga ni Hananias. Saan a pudno a mammadto ni Hananias. Iti imatang dagiti tattao, imbagana a kinuna ti Dios a matukkol ti sangol ti Babilonia. Ngem kinuna ni Jehova babaen ken Jeremias nga iti awan pay makatawen, matay ti impostor a ni Hananias, ket kasta ti napasamak.—Jer. 28:1-3, 16, 17.

²² Nabingay itan ti Juda iti dua nga agsupadi ti takderna a grupo. Adda dagidiay pabor iti panagpasakup iti Babilonia ken adda dagidiay mangidardarirag iti rebelion. Idi 609 K.K.P., immalsa ni Zedekias babaen ti panagpatulongna iti puersa militar ti Egipto. Narigat ngarud idi ti pagtaktakderan ni Jeremias gapu iti gagar dagiti umili ti Juda a sumuporta iti rebelion. (Jer. 52:3; Ezeq. 17:15) Nagsubli idiay Juda ni Nabucodonosor ken ti buyotna tapno pasardengenna ti rebelion. Sinakupna ti amin a siudad ti Juda ken linakubna manen ti Jerusalem. Iti daydi a kritikal a tiempo, impakaammo ni Jeremias ken ni Zedekias ken kadagiti iturayanna a ti Jerusalem ket matnag kadagiti Babilonio. Matay dagiti agbati iti siudad, ngem maispal ti biag dagiti rummuar ken kumuyog kadagiti Caldeo.—Basaen ti Jeremias 21:8-10; 52:4.

²³ Ibagbaga dagiti prinsipe ti Juda a kumapkappon ni Jeremias kadagiti Babilonio. Idi imbagana a saan a pudno ti pagarupda, isu ket kinabil dagiti prinsipe ti Juda ken impupokda. (Jer. 37:13-15) Ngem kaskasdi a saan a pinalag-an ni Jeremias ti mensahe ni Jehova. Gapuna, dagiti prinsipe sinugsoganda ni Zedekias a papapatayna ni Jeremias. Impisokda ti propeta iti pagurnongan iti danum nga awan nagyanna no di pitak a mabalin a pakailumlomanna. Natay koman sadiay no saan nga inaon ni Ebed-Melec, maysa nga Etiope nga agserserbi iti balay ti ari. (Jer. 38:4-13) Adu kadagiti adipen ni Jehova ita ti naidaddadanes gapu ta saan nga ipalubos ti konsiensiada ti makiraman kadagiti napolitikaan nga isyu! Wen, ti kapadasan ni Jeremias mapabilegnaka a mangparmek kadagiti suot a pakaipasanguam.

24. Ania ti napasamak idi 607 K.K.P.?

²⁴ Idi 607 K.K.P., sinerrek dagiti Babilonio ti bakud ti Jerusalem ket naparmek ti siudad. Ti buyot ni Nabucodonosor pinuoranda ti templo ni Jehova, rinebbada ti bakud ti siudad, ken pinapatayda dagiti natan-ok a tattao iti Juda. Ginandat ni Zedekias ti aglibas ngem natiliw ken naipan iti ari. Napapatay dagiti annak ni Zedekias iti sanguananna. Pinasuat ni Nabucodonosor dagiti matana, pinakawaranna, sa pinaipanna idiay Babilonia. (Jer. 39:1-7) Wen, natungpal dagiti sinao ni Jeremias maipapan iti Juda ken Jerusalem. Imbes a maragsakan, dinung-awan ti mammadto ti Dios ti didigra a sinagaba dagiti kailianna. Mabasatayo ti kaririknana iti Un-unnoy a libro ti Biblia. Matukay la ketdi ti riknatayo a mangbasa iti dayta a libro.

TI KASASAAD DAGITI NATDA ITI JUDA

25, 26. (a) Ania dagiti napasamak kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem? (b) Ania ti reaksion dagiti kailian ni Jeremias iti mensahe nga impakaammona kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem?

²⁵ Ania ti kasasaad ni Jeremias idi napasamak dagitoy? Isu ket pinaibalud dagiti prinsipe ti Jerusalem, ngem nasayaat ti panangtrato kenkuana dagiti Babilonio ken winayawayaanda pay ketdi. Idi agangay, karaman ni Jeremias kadagiti sumagmamano a Judio a maipampanaw kas balud, ngem nawayawayaan. Adu pay ti ipaaramid kenkuana ti Dios mainaig kadagiti nakalasat. Ni Nabucodonosor dinutokanna ni Gedalias kas gobernador ti Juda. Inkarina kadagiti natda a Judio nga agbalin a natalna ti kasasaadda no la ket ta agserbida kenkuana, nga ari ti Babilonia. Ngem adda dagiti rebelioso a Judio a nangpapatay ken Gedalias. (Jer. 39:13, 14; 40:1-7; 41:2) Indagadag ni Jeremias kadagiti natda a Judio nga agtalinaedda iti Juda ken saanda nga agbuteng iti ari ti Babilonia. Nupay kasta, imbaga dagiti panguluenda nga agul-ulbod ni Jeremias ken napanda idiay Egipto ket pinilitda a sumurot da Jeremias ken Baruc. Ngem kaskasdi nga impadto ni Jeremias a rauten ken sakupen ni Nabucodonosor uray dayta a pagilian ken awanto ti makalasat kadagiti Judio a nagkamang sadiay.—Jer. 42:9-11; 43:1-11; 44:11-13.

²⁶ Dagiti kailian ni Jeremias saanda manen nga impangag ti pudno a mammadto ti Dios. Apay? Kinunada: “Manipud idi tiempo nga insardengmi ti mangpataud iti asuk a sakripisio iti ‘reyna ti langlangit’ ken mangibuyat kenkuana kadagiti daton nga inumen nagkurangkami iti isuamin, ket babaen ti kampilan ken babaen ti nakaro a bisin nanungpalkami.” (Jer. 44:16, 18) Ipakita daytoy no kasano kadakes ti naespirituan a kasasaad dagiti Judio idi panawen ni Jeremias. Iti sabali a bangir, makaparegta a maammuan a ti imperpekto a tao kabaelanna ti agtalinaed a matalek ken Jehova uray no nalikmut kadagiti tattao nga awanan pammati.

27. Ania ti ammotayo maipapan kadagiti maudi a tawen a panagserbi ni Jeremias kas mammadto?

²⁷ Napasamak idi 580 K.K.P. ti maudi a pagteng nga insurat ni Jeremias—ti pannakawayawaya ni Jehoiaquin, a pinaibalud idi ni Evil-merodac a simmukat ken Nabucodonosor kas ari. (Jer. 52:31-34) Mabalin nga agarup 90 ti tawen idin ni Jeremias. Ditay ammo no ania pay dagiti simmaruno a pasamak iti biagna. Mabalin a nagnaed idiay Egipto kadagiti maudi a tawen ti biagna ken nagtalinaed a matalek agingga iti ipapatayna kalpasan ti agarup 67 a tawen a panagserbina ken Jehova iti naisangsangayan a pamay-an. Nagserbi kas mammadto iti tiempo a maitantandudo ti pudno a panagdaydayaw ken kasta met iti tiempo a nasaknap ti apostasia. Adda dagiti managbuteng iti Dios a nangipangag kenkuana. Ngem saan nga inkankano ti kaaduan dagiti mensahena ken binusorda pay ketdi. Kayatna kadi a sawen a napaay ni Jeremias? Saan. Manipud pay idi damo, imbagan ni Jehova kenkuana: “Sigurado a makirupakdanto kenka, ngem saandanto nga agballigi maibusor kenka, ta ‘addaak kenka.’” (Jer. 1:19) Awan nakaidumaanna iti annongen ni Jeremias ti annongentayo ita kas Saksi ni Jehova. Namnamaentayo ngarud a ti reaksion dagiti tattao iti mensahetayo ket kas met laeng idi panawen ni Jeremias. (Basaen ti Mateo 10:16-22.) No kasta, ania ti masursurotayo ken Jeremias, ken kasano ti panangmatmattayo iti ministeriotayo? Usigentayo dagitoy a saludsod.