Ti kangrunaan a teksto a madakdakamat a pangsuporta iti daytoy a doktrina ket Daniel 8:14. Kunana: “Kinunana kaniak, Aginggana iti dua ribu ket tallo gasut nga aldaw; kalpasanna ti santuario madalusan.” (King James Version) Gapu iti sasao a “kalpasanna ti santuario madalusan,” adu a Sabadista ti manginaig iti daytoy a bersikulo iti Levitico kapitulo 16. Maipapan daytoy iti panangdalus ti Judio a nangato a padi iti santuario iti Aldaw ti Panangabbong. Inaigda met ti sasao ni Daniel iti Hebreo kapitulo 9, a mangiladladawan ken Jesus kas ti Natantan-ok a Nangato a Padi sadi langit. Kuna ti maysa nga eskolar ti SDA a naibatay daytoy a panagrasrason iti metodo a maaw-awagan “proof-text.” Iti daytoy a metodo, masarakan ti maysa “ti sao a kas iti santuario iti Dan. 8:14, ti isu met laeng a sao iti Lev. 16, ti pareho a sao iti Heb. 7, 8, 9” ket agparang a “maymaysa a banag ti tuktukoyenda.”

Kastoy ti panagrasrason dagiti Sabadista: Dagiti papadi iti nagkauna nga Israel inaldaw nga agserbida iti siled ti templo a maawagan Nasantuan, nga agbanag iti pannakapakawan dagiti basol. Iti Aldaw ti Panangabbong, ti nangato a padi tinawen nga agserbi iti Kasasantuan (ti kaunggan a siled ti templo) nga agbanag iti pannakaikkat dagiti basol. Patienda a ti panagserbi ni Kristo a kas padi sadi langit ket buklen ti dua a paset. Ti umuna nangrugi idi a nagpalangit idi umuna a siglo, nagpatingga idi 1844, ket nagbanag iti pannakapakawan dagiti basol. Ti maikadua, wenno “panangukom a paset,” nangrugi idi Oktubre 22, 1884, agtultuloy pay laeng, ket agbanagto iti pannakaikkat dagiti basol. Kasano a maaramid daytoy?

Nanipud 1844, naikuna nga us-usigen ni Jesus ti kabibiag dagiti amin nga agkunkuna a manamati (umuna dagiti natayen, kalpasanna dagiti nabiag) tapno maikeddengna no maikarida iti biag nga agnanayon. Daytoy a panangsukimat isu ti “mangusig a panangukom.” No naukomen dagiti tattao, maikkat kadagiti libro ti rekord ti basbasol dagidiay makapasá iti daytoy a pannubok. Ngem, inlawlawag ni Ellen White, a dagidiay saan a makapasá ‘maikkat ti nagnaganda iti libro ti biag.’ No kasta, “ti pagtungpalan ti amin naikeddengton, iti biag wenno patay.” Iti dayta a tiempo, nadalusanton ti nailangitan a santuario ket natungpalton ti Daniel 8:14. Kasta ti isursuro dagiti Sabadista. Ngem inadmitir ti publikasion ti SDA nga Adventist Review: “Saan a masarakan iti Biblia ti termino a mangusig a panangukom.”

Mapukpukaw ti Sao a Panginaig

Mariro dagiti dadduma a Sabadista iti daytoy a sursuro. “Ipakita ti historia,” kuna ti maysa nga agpalpaliiw, “a mariribukan dagiti nasungdo a lidertayo a mangpampanunot iti tradisional a sursurotayo maipapan iti mangusig a panangukom.” Kadagiti napalabas a tawen, kunana pay, saan laeng a mariribukan dagiti eskolar no di pay ket “pagduaduaanda ti adu a pangibatayan ti kadawyan a panangilawlawagda maipapan iti santuario.” Intay usigen ita ti dua kadagitoy.

Umuna a pangibatayan: Inaigda ti Daniel kapitulo 8 iti Levitico kapitulo 16. Daytoy a pangibatayan ket pinakapsut ti dua a kangrunaan a parikut​—lenguahe ken konteksto. Umuna, usigenyo ti lenguahe. Patien dagiti Sabadista a ti ‘nadalusan a santuario’ iti Daniel kapitulo 8 isu ti naimpadtuan a kaitungpalan ti ‘nadalusan a santuario’ iti Levitico kapitulo 16. Kasla maakseptar idi daytoy a panagpada agingga a naammuan dagiti agipatpatarus a ti “nadalusan” iti King James Version ket di umiso a panangipaulog iti porma ti Hebreo a verbo a tsa·dhaqʹ (kayatna a sawen “agbalin a nalinteg”) a naaramat iti Daniel 8:14. Kuna ti propesor ti teolohia a ni Anthony A. Hoekema: “Daksanggasat ta ti sao naipatarus a nadalusan, idinto ta saan a pulos naaramat ditoy ti Hebreo a verbo a kadawyan a maipatarus a nadalusan [ta·herʹ].”a Naaramat dayta iti Levitico kapitulo 16 nga iti dayta impatarus ti King James Version dagiti porma ti ta·herʹ kas “dalusan” ken “agbalin a nadalus.” (Levitico 16:19, 30) Gapuna, siuumiso a kinuna ni Dr. Hoekema: “No ti panangdalus a maar-aramid idi iti Aldaw ti Panangabbong ti kayat a sawen ni Daniel, inaramatna koma ti taheer [ta·herʹ] imbes a tsadaq [tsa·dhaqʹ].” Kaskasdi, ti tsa·dhaqʹ saan a masarakan iti Levitico, ket ti ta·herʹ saan a masarakan iti Daniel. Mapukpukaw ti sao a panginaig.

Ania ti Ipalgak ti Konteksto?

Ita usigenyo ti konteksto. Kuna dagiti Sabadista a ti Daniel 8:14 ket “naisina iti konteksto,” nga awan pakainaiganna kadagiti immun-una a bersikulo. Ngem kasta aya ti maawatanyo no basaenyo ti Daniel 8:9-14 iti naipakuyog a kahon a napauluan “Ti Konteksto ti Daniel 8:14”? Dakamaten ti bersikulo 9 ti maipapan iti maysa a manangdarup, bassit a sara. Ipalgak ti bersikulo 10-12 a daytoy a manangdarup atakarenna ti santuario. Iyimtuod ti bersikulo 13, ‘Kasanonto ti kabayag nga agtultuloy daytoy a panangdarup?’ Ket sumungbat ti bersikulo 14 (NW): “Aginggana iti dua ribu ket tallo gasut a malem ken bigat; ket ti nasantuan a disso maisublinto iti umiso a kasasaadna.” Nalawag, nangibangon ti bersikulo 13 iti saludsod a sungbatan ti bersikulo 14. Kuna ni teologo a Desmond Ford: “Ti di pananginaig iti Dan. 8:14 iti daytoy a saludsod [“Kasanonto ti kabayag?” bersikulo 13] ket kas man la adda iti taaw nga awan angklana.”b

Apay nga ipuera dagiti Sabadista ti bersikulo 14 iti kontekstona? Tapno maliklikan ti nakababain a konklusion. Ipakita ti konteksto a ti pannakatulaw ti santuario, a nadakamat iti bersikulo 14, ket gapuanan ti bassit a sara. Nupay kasta, inaig ti doktrina a “mangusig a panangukom” ti pannakatulaw ti santuario kadagiti aramid ni Kristo. Naikuna nga iyakarna ti basbasol dagiti manamati iti nailangitan a santuario. Isu nga ania ti mapasamak no akseptaren dagiti Sabadista ti doktrina ken ti konteksto? Kastoy ti insurat ni Dr. Raymond F. Cottrell, maysa a Sabadista ken dati nga associate editor ti SDA Bible Commentary: “No ipapantayo a ti panangilawlawag ti SDA iti Daniel 8:14 ket maibatay iti konteksto, agparang a ni Kristo ngarud ti bassit a sara.” Sipupudno nga inamin ni Dr. Cottrell: “Ditay mapagtunos ti konteksto ken ti interpretasion dagiti Sabadista.” Gapuna, tapno mapagtalinaedda ti doktrina a “mangusig a panangukom,” masapul nga agpili ti Iglesia Sabadista​—awatenna ti doktrina wenno ti konteksto ti Daniel 8:14. Nakalkaldaang, ti doktrina imbes a ti konteksto ti inakseptarna. Di pakasdaawan, kuna ni Dr. Cottrell, a dagiti addaan-pannakaammo nga estudiante ti Biblia babbabalawenda dagiti Sabadista gapu iti “panangilawlawagda manipud Kasuratan” iti banag nga “awan iti Kasuratan”!

Idi 1967, nangisagana ni Dr. Cottrell iti maysa a leksion para iti sabbath school maipapan iti Daniel, a naipatulod kadagiti simbaan ti SDA iti sangalubongan. Isursuro daytoy a ti Daniel 8:14 adda pakainaiganna iti kontekstona ket ti ‘panangdalus’ dina tuktukoyen dagiti manamati. Nakakadkadlaw, pulos a di dinakamat ti leksion ti “mangusig a panangukom.”

Dagiti Nakadidillaw a Sungbat

Mano kadagiti Sabadista ti makaammo a daytoy a pangibatayan nakapuy unay tapno suportaranna ti doktrina a “mangusig a panangukom”? Insaludsod ni Dr. Cottrell kadagiti 27 a kangrunaan a teologo a Sabadista, ‘Aniada a rason maibatay iti lenguahe wenno konteksto ti maitedyo iti panamagnaig iti Daniel kapitulo 8 ken Levitico kapitulo 16?’ Ti sungbatda?

“Inadmitir dagiti duapulo ket pito nga awan a pulos ti rason maibatay iti lenguahe wenno konteksto tapno inaig ti Dan. 8:14 iti antitipiko nga aldaw ti panangabbong ken ti mangusig a panangukom.” Sinaludsodna kadakuada, ‘Adda kadi pay sabali a rasonyo iti daytoy a pananginaig?’ Kinuna ti kaaduan kadagiti eskolar a Sabadista nga awanen sabali a rasonda, kinuna ti lima nga innaigda daytoy agsipud ta kasta ti inaramid ni Ellen White, ket kinuna ti dua nga imbasarda ti doktrina iti “nagasat a pannakaiparna” iti patarus. Kuna ni teologo a Ford: “Ti kakasta a konklusion dagiti kalalaingan nga eskolartayo ipakitana a dida maidepensa ti tradisional a sursurotayo maipapan iti Dan. 8:14.”

Tulong Manipud iti Hebreo?

Maikadua a pangibatayan: Nainaig ti Daniel 8:14 iti Hebreo kapitulo 9. “Kadagiti amin nga immun-una a librotayo, naaramat ti Heb. 9 a mangilawlawag iti Dan. 8:14,” kuna ni teologo a Ford. Nangrugi daytoy a pananginaig kalpasan ti “Nakaro a Pannakapaay” idi 1844. Iti panagpaiwanwanna, ti Millerite a ni Hiram Edson intinnagna ti Bibliana iti lamisaan tapno aglukat. Ti resulta? Naibistrad iti sanguananna ti Hebreo kapitulo 8 ken 9. Kuna ni Ford: “Ania pay ti ad-adda a maitutop ken simboliko iti pammati dagiti Sabadista a dagitoy a kapitulo ti tulbek iti kaipapanan ti 1844 ken Dan. 8:14!”

“Nagpateg dayta a pammati kadagiti Sabadista,” innayon ni Dr. Ford iti librona a Daniel 8:14, the Day of Atonement, and the Investigative Judgment. “Iti laeng Heb. 9 . . . a masarakan ti detalyado a pannakailawlawag ti kaipapanan ti . . . doktrina maipapan iti santuario a nagpateg kadatayo.” Wen, ti Hebreo kapitulo 9 isu ti kapitulo iti “Baro a Tulag” a mangilawlawag iti naimpadtuan a kaipapanan ti Levitico kapitulo 16. Ngem kuna met dagiti Sabadista a ti Daniel 8:14 isu ti bersikulo iti “Daan a Tulag” a mangilawlawag iti dayta. No agpada a pudno dagitoy, masapul nga adda panagnaig ti Hebreo kapitulo 9 ken Daniel kapitulo 8.

Kuna ni Desmond Ford: “Adda sumagmamano a banag nga agminar a dagus no basaentayo ti Heb. 9. Awan nalawag a panangtukoy iti libro ni Daniel, ket sigurado nga awan iti Dan. 8:14. . . . Ti intero a kapitulo ket kaitungpalan ti Lev. 16.” Kunana: “Ti sursurotayo maipapan iti santuario saan a masarakan iti kakaisuna a libro ti Baro a Tulag a mangilawlawag iti kaipapanan dagiti serbisio iti santuario. Bigbigen daytoy dagiti nalatak a mannurat a Sabadista iti intero a lubong.” No kasta, nakapuy met unay ti maikadua a pangibatayan ket dina masuportaran ti narikut a doktrina.

Nupay kasta, saan a baro daytoy a konklusion. Iti adu a tawen, kuna ni Dr. Cottrell, “dagiti eskolar ti Biblia iti iglesia pagaammoda dagiti parikut maipapan iti tradisional a panangilawlawagtayo iti Daniel 8:14 ken Hebreo 9.” Agarup 80 a tawenen ti napalabas, insurat ti nalatak a Sabadista a ni E. J. Waggoner: “Ti sursuro dagiti Sabadista maipapan iti santuario, agraman ti ‘Mangusig a Panangukom’ . . . , ket gistay panangilibak iti panangabbong.” (Confession of Faith) Nasurok a 30 a tawenen ti napalabas, naidatag ti kakasta a parikut iti General Conference, ti liderato ti Iglesia nga SDA.

Dagiti Parikut ken Di Pagkikinnaawatan

Nangdutok ti General Conference iti “Komite a Mangtaming Kadagiti Parikut iti Libro ni Daniel.” Daytoy ti mangisagana iti report no kasano a risuten dagiti parikut mainaig iti Daniel 8:14. Dagiti 14 a miembro ti komite inadalda ti parikut iti lima a tawen ngem awan napagnunumuanda a solusion. Idi 1980, kinuna ti miembro ti komite a ni Cottrell a patien ti kaaduan a miembro ti komite a ti interpretasion dagiti Sabadista iti Daniel 8:14 ket mabalin nga “ipasdek iti makapnek a pamay-an” babaen ti agsasaruno a “panangipapan a pudno daytoy” ket dagiti parikut “rebbeng a lipatenen.” Innayonna: “Laglagipenyo, ti nagan ti komite ket Komite a Mangtaming Kadagiti Parikut iti Libro ni Daniel, ket isingsingasing ti kaaduan a lipatentayon dagiti parikut ken saantayon a dakdakamaten dagitoy.” Katupag dayta ti “panangamin nga awan maisungbattayo.” Isu a nagkedked ti sumagmamano a mangkanunong iti kapanunotan ti kaaduan, ket awan ti naaramid a pormal a report. Nagtalinaed a di narisut dagiti parikut maipapan iti doktrina.

Maipapan iti daytoy a di pagkinnaawatan, kuna ni Dr. Cottrell: “Agtalinaed ti isyu maipapan iti Daniel 8:14 agsipud ta, agingga ita, ditay kayat a sanguen ti kinapudno nga adda a talaga ti parikut iti panangilawlawagtayo. Saan a maawan daytoy nga isyu agingga nga itultuloytayo nga ilibak nga adda parikut, agingga nga ipilittayo nga ilumlom dagiti ulotayo, kas indibidual ken grupo, iti kadaratan ti nabukelen a kapanunotantayo.”​—Spectrum, pagiwarnak nga impablaak ti Association of Adventist Forums.

Indagadag ni Dr. Cottrell kadagiti Sabadista nga “usigenda manen a naimbag dagiti kangrunaan a kapanunotan ken prinsipio ti panangilawlawag a nakaibasaran ti interpretasiontayo iti daytoy​—a para kadagiti Sabadista​—nagpateg a teksto ti Kasuratan.” Paregtaenmi dagiti Sabadista a mangsukimat iti doktrina a “mangusig a panangukom” tapno makitada no dagiti pangibatayan daytoy ket natibker a naibasar iti Biblia wenno naipasdek iti di natibker a pundasion ti tradision.c Nainsiriban nga indagadag ni apostol Pablo: “Siguraduenyo dagiti isuamin a bambanag; kumpetkayo a siiirut iti nasayaat.”​—1 Tesalonica 5:21.

Ti Konteksto ti Daniel 8:14

DANIEL 8:9 “Ket iti maysa kadakuada rimmuar ti sabali pay a sara, bassit a sara, ket dimmakkel iti napalalo unay a tumurong iti abagatan ken tumurong iti leleggakan ti init ken tumurong iti Dekorasion. 10 Ket isu dimmakkel unay agingga iti buyot ti langit, ket ti dadduma iti buyot ken kadagiti bituen intappuakna iti daga, ket impayatpayatna ida. 11 Ket intan-okna ti bagina met laeng agingga iti Prinsipe ti buyot, ket innalana kenkuana ti di agsarday a daton, ket ti naipasdek a disso ti santuariona naitappuak. 12 Ket ti buyot in-inut a nayawat, a naikuyog iti di agsarday a daton, gapu iti salungasing; ket impurruakna ti pudno iti daga, ket nagtignay ket nagballigi.

“13 Ket nangngegko ti maysa a santo a nagsao, ken maysa a sabali a santo kinunana iti daydi a nagsao: ‘Kasanonto ti kabayag ti sirmata maipapan iti di agsarday a daton ken ti salungasing a mangpalangalang, tapno agpada a maipayatpayat ti santuario ken ti buyot?’ 14 Ket isu kinunana kaniak: ‘Aginggana iti dua ribu ket tallo gasut a malem ken bigat; ket ti nasantuan a disso maisublinto iti umiso a kasasaadna.’ ”​—New World Translation of the Holy Scriptures.