TAPOK

Napino ken nalag-an a partikulo, a nakalaglag-an nga ipangato ken ipalais ti angin. Dagiti napigsa nga angin a lumasat kadagiti namaga a desierto, a kadawyan iti dagdaga ti Biblia, ket masansan a mangpataud kadagiti napipigsa a bagyo ti tapok a sigun iti dadduma napigpigsada pay ngem kadagiti bagyo iti taaw. Karaman kadagiti gagangay a pagtataudan ti mineral a tapok ket no bumtak dagiti bulkan, adda uram, ken ti ar-aramid ti panagtalon. Ti mulmula ket mangpataud iti tapok babaen ti pollen (napino a partikulo ti sabong), buot, amurat ti mula, ken nadumaduma a paset ti bukel. Iti saan a direkta a pamay-an, makapataud met dagiti animal iti tapok gapu iti magango nga iblengda, napino a dutdotda, ken bakteria. Ti gagangay unay a termino iti Biblia maipaay iti tapok ket isu ti Hebreo nga ʽa·pharʹ, a mabalin met a tumukoy iti “namaga a daga” ken “argamasa a pila.”​—Ge 26:15; Le 14:41, 42.

Nupay adda dagidiay masimron iti tapok, probision dayta ti Namarsua a nasken iti agtultuloy a kaadda ken pagsayaatan ti tao. Kasapulan daytoy iti panagalibungubong ti alingasaw iti porma a tudo, angep, wenno libbuob, a nasken iti panagdakkel ti mula. Kanayonanna pay, no awan ti tapok iti atmospera a makabael a mangiwaras iti lawag, mapurar dagiti mata ti parparsua ditoy daga gapu iti rangrang dagiti direkta a lawag ti init, ken awan metten ti makitatayo a panaginnagaw ti sipnget ken lawag ken ti napintas ken namaris nga ilelennek ti init.

Ti Namarsua inaramatna ti “tapok a naggapu iti daga” idi buklenna ti umuna a tao (Ge 2:7; 1Co 15:47, 48), ket idi sinentensiaanna a matay ni Adan gapu iti panagsukirna iti nadibinuan a linteg, kinuna ni Jehova: “Iti tapok agsublikanto.” (Ge 3:19) Inyebkas met ti Dios ti maysa a lunod nga addaan iti dakkel a naimpadtuan a kaipapanan idi kinunana iti serpiente idiay Eden: “Babaen ti tianmo aguyaskanto ket tapok ti kanemto [wenno, kagaten] iti amin nga al-aldaw ti panagbiagmo.”​—Ge 3:14.

Kasasaad a Nakapuy, Mortal, ken Nanumo. Gapu ta napukaw ti kinaperpekto ti tao, naaramat ti tapok no dadduma iti piguratibo a pamay-an kas tumukoy ti kinakapuy ti tao. Kaasian ti Dios dagidiay agbuteng kenkuana, “a laglagipenna a tapoktayo.” (Sal 103:13, 14; Ge 18:27) Simbolo met dayta ti mortal a kasasaad ti tattao, ta ‘agsublida iti tapok’ no matayda. (Sal 104:29; Ec 3:19, 20; 12:1, 7) Yantangay agsubli ti tao iti tapok no matay, ti tanem no dadduma ket piguratibo a naawagan iti “tapok.” (Sal 22:29; 30:9) Ti tapok iti daga ket mabalin a tumukoy iti nanumo a kasasaad. Ni Jehova ket “Manangpatakder iti daydiay nanumo manipud tapok.”​—1Sm 2:8; Sal 113:7.

Mangirepresentar iti Kinaadu. Iti Kasuratan, naipasimudaag ti kinaadu ti tattao wenno ti saanda a pannakabael a mangibaga iti bilangda babaen ti pannakaidiligda kadagiti partikulo ti tapok. Gapuna, inkari ti Dios ken Abram (Abraham): “Aramidekto ti bin-im a kas kadagiti binukel ti tapok ti daga.” (Ge 13:14, 16) Kastoy met laeng ti inkari ni Jehova ken Jacob. (Ge 28:10, 13, 14) Maipapan kadagiti Israelita bayat ti panagdaliasatda iti let-ang, inyimtuod ni Balaam: “Siasino ti nangbilang iti binukel ti tapok ni Jacob, ken siasino ti nangbilang iti apagkapat ti Israel?” (Nu 23:10) Daytoy ti mangipakita a pinaadu unay ni Jehova ti kaputotan ni Abraham babaen kada Isaac ken Jacob. Dagiti naruay a pugo nga impaay ni Jehova iti ili a nakitulaganna idiay let-ang ket naipasimudaag iti sasao a “pinagtudona kadakuada ti pagtaraon a kas iti tapok, dagiti mismo a nagpayak nga agtaytayab a parsua a kas kadagiti binukel ti darat dagiti baybay.”​—Sal 78:27; Ex 16:11-18; Nu 11:31, 32.

Nausar iti Panangukom ti Dios Kadagiti Nasion. Gapu ta nagbassit dagiti nasion iti panangmatmat ti Dios, ibilangna ida ‘kas naingpis a tapok kadagiti timbangan.’ (Isa 40:15) Naiparangarang ti nakaskasdaaw a pannakabalin ni Jehova idi nangipagteng kadagiti saplit iti maysa a nasion, ti Egipto. Idi mangrugin ti maikatlo a saplit, kas panagtungpal ni Aaron iti bilin ti Dios ken Moises, “inyunnat[na] ti imana agraman ti sarukodna ket kinabilna ti tapok ti daga, ket dagiti sepsep naaddada iti tao ken animal.” Idi kastoy ti napasamak iti intero nga Egipto, daytoy a milagro ket saan a nabaelan a tuladen dagiti managsalamangka a papadi isu a binigbigda: “Ramay ti Dios dayta!”​—Ex 8:16-19.

Naibaga met kadagiti Israelita a no saanda a tungpalen ti bilbilin ti Dios, mapasaranda ti nadumaduma a lunod, a kas iti tikag, ta naikuna: “Mangipaayto ni Jehova iti pulbos ken tapok kas tudo ti dagam. Manipud langlangit bumabanto kenka agingga a natalipuposkan.”​—De 28:15, 24.

Simbolo ti Panagun-unnoy ken Pannakaipababa. Kas simbolo ti naliday a panagun-unnoyda gapu iti pannakadadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P. babaen kadagiti Babilonio, ti lallakay ti siudad ket nailadawan a siuulimek a nakatugaw iti daga, a “nangikabilda iti tapok iti rabaw ti uloda.” (Un 2:10) Adu a tawen sakbayna, babaen iti padto ni Isaias, binilin ni Jehova ti Babilonia a bumaba iti tronona: “Bumabaka ket agtugawka iti tapok, O birhen nga anak a babai ti Babilonia. Agtugawka iti daga a sadiay awan ti trono, O anak a babai dagiti Caldeo.” (Isa 47:1) Napasaran ti Babilonia daytoy nababa a kasasaad idi 539 K.K.P., idi pinarmek dayta dagiti Medo ken Persiano. Ket gapu iti pannakadadael ti simboliko a Babilonia a Dakkel, dagiti kapitan ti barko, managdaliasat, lumalayag, ken amin dagidiay agtartrabaho iti baybay ket nailadawan a mangipurpuruakda iti tapok kadagiti uloda ken agdungdung-aw gapu iti pannakawalangwalang ti Babilonia.​—Apo 18:17-19.

Dadduma Pay nga Usar. Iti Kasuratan, ti tapok ket nainaig met iti panagbabawi. Idi imbabawi ni Job ti imbagana gapu ta nagsao nga awanan pannakaawat tapno ikalinteganna ti kasasaadna iti sanguanan ti Dios, kinunana: “Agbabawiak iti tapok ken dapdapo.”​—Job 42:1, 3, 6.

Ti ‘panangipadilpat kadagiti kalaban iti tapok’ ket kaipapananna ti panangparmek kadakuada, iti kasta naan-anay a pagpasakupen ida. (Sal 72:9; Mik 7:16, 17) Ti panangipuruak iti tapok iti angin wenno iti maysa a tao ket panangipakita iti nakaro a rurod kenkuana. Iti sumagmamano a lugar iti Asia, kaugalian a makalikaguman ti hustisia maibusor iti maysa a kriminal babaen ti panangipuruak kenkuana iti tapok. Nupay saan a rumbeng nga agpungtotda iti sumagmamano a sasao ni Pablo, impakita ti maysa a bunggoy idiay Jerusalem ti nakaro a gurada kenkuana babaen ti ‘panagipuruakda iti tapok iti angin.’ Babaen ti panangiparangarangda iti rikriknada ken ti sasao nga insawangda, nabatad nga impakitada iti komandante ti militar ti gurada ken Pablo. (Ara 22:22-24) Umasping iti dayta, impakita ni Simei a saan nga umanamong iti panagturay ni David kas ari babaen ti ‘pannagnana a makigidgiddan kenkuana tapno maidawdawatna ti pakadaksan; ket nagtultuloy a nagibarsak iti batbato bayat a makigidgiddan kenkuana, ket nagipuruak iti adu a tapok.’​—2Sm 16:5-13.

Binilin ni Jesu-Kristo dagiti adalanna a no ti asinoman a saan nga umawat kadakuada wenno dumngeg iti sasaoda, rumbeng a pampagenda wenno punasenda ti tapok iti saksakada no panawanda dayta a balay wenno siudad. Daytoy ti nagserbi a “pangsaksi a maibusor kadakuada,” a mangipasimudaag a sitatalna a pumanaw dagiti pasurot ni Jesus ket ipabiangdan iti Dios no ania ti aramidenna iti dayta a balay wenno siudad.​—Mt 10:11-15; Lu 9:5; 10:10-12; Ara 13:50, 51.