AB

Nagan ti maika-5 a lunar a bulan iti sagrado a kalendario dagiti Judio, ngem maika-11 iti sekular a kalendario. Katupagna ti maud-udi a paset ti Hulio agingga iti umun-una a paset ti Agosto.

Di masigurado ti kaipapanan ti nagan nga Ab. Nadakamat dayta iti Biblia kas “maikalima a bulan” laeng, imbes a ti mismo a nagan nga Ab. Nupay kasta dayta a nagan ket agparang iti Mishnah (Taʽanit 4:6) ken iti dadduma pay a sursurat dagiti Judio kalpasan ti pannakaidestiero.

Ti Ab ket bulan ti kalgaw a nakapudpudot, tiempo ti panangrugi ti panagburas kadagiti ubas idiay Israel.​—Kitaenyo ti KALENDARIO.

Natay ni Aaron idiay Bantay Hor idi umuna nga aldaw ti Ab. (Nu 33:38) Kuna ti 2 Ar-ari 25:8 nga idi maikapito nga aldaw daytoy a bulan nga “immay idiay Jerusalem” ni Nabuzaradan nga adipen ti ari ti Babilonia. Nupay kasta, ibaga kadatayo ti Jeremias 52:12 nga idi maikasangapulo nga aldaw daytoy a bulan nga “immay idiay Jerusalem” ni Nabuzaradan. Adda komento ti Soncino Books of the Bible maipapan itoy, a kunkunana: “Ti baet a tallo nga aldaw mabalin a kunaen a saklawenna ti petsa nga isasangpet ni Nabuzaradan ken ti panangrugina a mangrebbek.” (Inurnos ni A. Cohen, London, 1949) Agparang ngarud a dimteng ni Nabuzaradan idiay Jerusalem idi maikapito nga aldaw, bayat ti panagpakarsona iti ruar dagiti pader ti siudad sinukimatna dayta a lugar, ket imbilinna a marakrak dagiti sarikedked ti siudad ken masamsam dagiti gameng iti dayta; kamaudiananna, simreken iti siudad ken iti nasantuan a templo dayta idi maikasangapulo nga aldaw ti bulan. Sigun ken Josephus (The Jewish War, VI, 250, 268 [iv, 5, 8]), pinuoran dagiti Romano ti templo ni Herodes idi maikasangapulo nga aldaw ti maikalima a bulan (70 K.P.), ket dinakamat ni Josephus a daytoy ket pumadpada unay iti petsa a panangpuor dagiti taga Babilonia iti immuna a templo iti isu met laeng nga aldaw.

Bayat ti simmaganad a 70-tawen a pannakaidestiero idiay Babilonia, daytoy maikalima a bulan ket tiempo dagiti panagayunar ken panagdung-aw dagiti Judio kas panglaglagipda iti pannakadadael ti templo idiay Jerusalem. (Zac 7:3, 5; 8:19) Iti bulan met ti Ab a nagsubli ni Esdras iti natarimaanen a Jerusalem tapno isurona ti Linteg ni Jehova kadagiti Judio.​—Esd 7:8, 9, 25.