TEBET

Nagan ti maikasangapulo a lunar a bulan dagiti Judio iti sagrado a kalendario kalpasan ti pannakaidestiero, ngem maikapat iti sekular a kalendario. (Est 2:16) Maibatog iti paset ti Disiembre agingga iti nasapa a paset ti Enero. Gagangay a maaw-awagan laeng iti “maikasangapulo a bulan.”​—1Cr 27:13.

Patien a ti nagan a Tebet nagtaud iti maysa nga Akkadiano a sao a kaipapananna ti “lumned” wenno “lumumlom,” ket mabalin a maigapu daytoy kadagiti nakapitpitaken a kasasaad bayat daytoy a bulan ti lam-ek no kangitingitanen ti panagtutudo. Masansan a bumayakabak dagiti tudo no panawen ti lam-ek, kas iti daydiay namagpatingga iti tallo ket kagudua a tawen a tikag idi kaaldawan ni Elias wenno ti tudo a dineskribir ni Jesus iti pangngarigna maipapan iti balay, a ti darat a pamuon dayta ket inyanud ti sumalapon a tudo. (1Ar 18:45; Mt 7:24-27) Sigun iti The Geography of the Bible ni Denis Baly (1957, p. 50), masansan nga agyelo iti katurturodan iti maud-udi a paset ti Disiembre ken pasaray agtinnag ti niebe iti Jerusalem. (2Sm 23:20) Nupay di gagangay, adda dagiti tiempo a temporario a mabangenan dagiti dalan babaen ti napuskol a panagtinnag ti niebe. Mabalin a bayat daytoy a bulan, Tebet, a ti napuskol a panagtinnag ti niebe linapdanna ti Sirio a komandante ti buyot a ni Trifo idi adda iti dalanna nga agturong iti Jerusalem. (Jewish Antiquities, XIII, 208 [vi, 6]; 1 Macabeo 13:22) Nabatad a saan a bulan ti panagdaliasat ti bulan ti Tebet ken saan met a bulan ti kaadda dagiti pastor iti tay-ak iti rabii. Gapu kadagitoy a rason ken iti dadduma pay a makagapu saan a mabalin a bulan dayta ti pannakayanak ni Jesus.

Idi maikasangapulo nga aldaw ti Tebet ti 609 K.K.P. nga inrugi ni Nabucodonosor ti pananglakubna iti siudad ti Jerusalem. (2Ar 25:1; Jer 39:1; 52:4; Eze 24:1, 2) Mabalin a panglaglagip iti daytoy a pasamak ti makagapu no apay a nginilin dagiti Judio “ti panagayunar iti maikasangapulo a bulan.”​—Zac 8:19.