Panangrisut iti Misterio ti Katan-okan a Nagan

Makapainteres ta agpadpada a tinukoy ti Koran dagiti Muslim ken ti Biblia dagiti Kristiano ti katan-okan a nagan. Ilawlawag daytoy a panangsalaysay ti kaipapanan ken kinapateg ti katan-okan a nagan. Ipakitana met no kasano nga apektaran dayta a nagan ti intero a sangatauan ken ti masakbayantayo ditoy daga.

RINIWRIW a lallaki ken babbai ti nagbiag ken pimmusayen ditoy daga. Kaaduanna, nalipatanen dagiti naganda ken ti pakalaglagipanda. Ngem malaglagip pay laeng dagiti dadduma a natan-ok a nagan​—kas iti Avicenna, Edison, Pasteur, Beethoven, Gandhi, ken Newton. Naisinggalut dagitoy a nagan kadagiti gapuanan, takuat, ken partuat dagiti akinnagan kadagitoy.

Nupay kasta, adda maysa a nagan a natantan-ok ngem iti aniaman a sabali a nagan. Nainaig iti dayta ti amin a pagsidsiddaawan iti intero nga uniberso iti napalabas ken iti agdama. Kinapudnona, naisinggalut iti daytoy a nagan ti namnama ti sangatauan iti atiddog ken naragsak a biag!

Adu ti nagtarigagay a mangammo iti daytoy a nagan. Binirbirukda dayta ken nagdamdamagda maipapan iti dayta, ngem saanda a nasarakan. Nagtalinaed dayta kadakuada a misterio. Kinapudnona, awan ti tao a makatakuat iti daytoy a nagan malaksid no ipakaammo kenkuana ti mismo nga Akinnagan iti dayta. Makaparagsak ta narisuten ti misterio daytoy awan kapadana a nagan. Ti Dios a mismo ti nangaramid iti daytoy tapno isut’ maammuan dagidiay mamati kenkuana. Impakaammona ti naganna ken ni Adan, kalpasanna ken ni Abraham, Moises, ken kadagiti dadduma pay a matalek nga adipenna idi ugma.

Panangtakuat iti Katan-okan a Nagan

Saritaen ti Koran ti maysa a tao “a nalaing iti Kasuratan.” (27:40) Iti panangilawlawagna iti daytoy a bersikulo, kuna ti maysa a komentario a pagaammo kas Tafsīr Jalālayn: “Maysa a nalinteg a tao ni Asaf, ti anak a lalaki ni Berakias. Ammona ti naindaklan a nagan ti Dios, ket tunggal umawag iti dayta, isut’ maipangag.” Ipalagip daytoy kadatayo ti maysa kadagiti nagsurat iti Biblia a ni Asaf, a nagkuna idiay Salmo 83:18: “Maammuan koma dagiti tattao a siksika laeng, nga agnagan Jehova, ti Kangatuan iti amin a daga.”

Idiay Koran 17:2, mabasatayo: “Intedmi ken ni Moises dagiti Kasuratan ket dagitoy ti nangibagnos kadagiti Israelita.” Kadagidiay a Kasuratan, kinuna ni Moises iti Dios: “No dumtengak ita kadagiti annak ti Israel ket kunak kadakuada, ‘Ti Dios dagiti ammayo imbaonnak kadakayo,’ ket kunada kaniak, ‘Ania ti naganna?’ Ania ngay ti ibagak kadakuada?” Kinuna ti Dios ken ni Moises: “Kastoy ti ibagamto kadagiti annak ti Israel, ‘Ni Jehova a Dios dagiti ammayo, ti Dios ni Abraham, ti Dios ni Isaac ken ti Dios ni Jacob, imbaonnak kadakayo.’ Daytoy ti naganko nga agnanayon.”​—Exodo 3:13, 15.

Idi un-unana a panawen, ammo dagiti Israelita daytoy naindaklan a nagan ti Dios. Nausar pay ketdi dayta a kas paset dagiti mismo a naganda. No kasano nga adda ita ti agnagan iti Abdullah, kayatna a sawen, “Adipen ti Dios,” kasta met nga addaan dagiti umili ti nagkauna nga Israel iti nagan nga Abdias, kayatna a sawen, “Adipen ni Jehova.” Ti nanang ni mammadto Moises ket managan Jocabed, nalabit kayatna a sawen, “Nadayag ni Jehova.” Ti nagan a Juan kaipapananna “Naasi ni Jehova.” Ket ti nagan ni mammadto Elias kaipapananna “Ni Jehova ti Diosko.”

Ammo dagiti mammadto daytoy naindaklan a nagan ket inusarda dayta a buyogen ti nauneg a panagraem. Nasurok a 7,000 a daras a masarakan dayta iti Nasantuan a Kasuratan. Ni Jesu-Kristo, nga anak ni Maria, intampokna dayta idi a kunana iti kararagna iti Dios: “Impalawagko ti naganmo kadagiti tao nga intedmo kaniak . . . Impakaammok kadakuada ti naganmo ket ipakaammokto, tapno ti ayat a panangayatmo kaniak adda koma kadakuada.” (Juan 17:6, 26) Iti nalatak a komentariona iti Koran, kinomentuan ni Bayḍāwī ti Koran 2:87, a kunana a “pinagungar [ni Jesus] dagiti natay babaen ti katan-okan a nagan ti Dios.”

Ngarud, ania ti napasamak ta nagbalin a misterio dayta a nagan? Ania ti pakainaigan dayta a nagan iti masakbayan ti tunggal maysa kadatayo?

Kasano a Nagbalin a Misterio ti Nagan?

Pagarupen dagiti dadduma a ti “Jehova” iti Hebreo kaipapananna “Allah” (Dios). Ngem ti “Allah” isu ti katupag ti Hebreo nga ʼElo·himʹ, ti plural ti sao nga ʼelohʹah (dios) a mangipasimudaag iti kinatan-ok. Adda idi an-anito dagiti Judio a nanglapped kadakuada a mangibalikas iti nadibinuan a nagan a Jehova. Gapuna, no kasdiay a basbasaenda ti Nasantuan a Kasuratan ket makitada ti nagan a Jehova, kadawyan nga ibagada ti ʼAdho·naiʹ, kayatna a sawen, “Apo.” Iti dadduma a lugar, sinuktanda pay ketdi ti “Jehova” iti ʼAdho·naiʹ iti orihinal a Hebreo a teksto.

Kasta met laeng ti inaramid dagiti relihiuso a papangulo ti Kakristianuan. Sinuktanda ti nagan a Jehova iti “Dios” (“Allah” iti Arabe) ken “Apo.” Nakatulong dayta iti pannakabukel ti ulbod a doktrina ti Trinidad, a saan a naibatay iti Nasantuan a Kasuratan. Gapu itoy, riniwriw ti sibibiddut nga agdaydayaw ken Jesus ken iti nasantuan nga espiritu ken mamati a maipatasda iti Dios.a

Gapuna, dagiti papangulo ti Judaismo ken ti Kakristianuan ti mapabasol iti kaawan ammo ti kaaduan a tao maipanggep iti katan-okan a nagan. Ngem impadto ti Dios: “Pagsantuekto ti naindaklan a naganko, . . . ket dagiti nasion mabigbigdanto a siak ni Jehova.” Wen, iparangarangto ni Jehova ti naganna kadagiti amin a nasion. Apay? Agsipud ta isu ket saan laeng a Dios dagiti Judio wenno ti aniaman a sabali a nasion wenno ili. Ni Jehova ti Dios ti amin a sangatauan.​—Ezequiel 36:23; Genesis 22:18; Salmo 145:21; Malakias 1:11.

Ti Katan-okan a Nagan ken ti Masakbayantayo

Kuna ti Nasantuan a Kasuratan: “Siasinoman nga umawag iti nagan ni Jehova, maisalakanto.” (Roma 10:13) Ti panangammotayo iti nagan ti Dios adda pakainaiganna iti pannakaisalakantayo iti aldaw ti panangukom. Ti panangammo iti naganna ramanenna ti panangammo kadagiti galad, aramid, ken panggepna ken panagbiag a maitunos kadagiti nangato a prinsipiona. Kas pangarigan, ammo ni Abraham ti nagan ti Dios ken immawag iti dayta a nagan. Nagbanaganna, tinagiragsakna ti nasayaat a pannakirelasion iti Dios, impakitana ti pammatina kenkuana, nagkammatalek kenkuana, ken nagtulnog kenkuana. Isut’ gapuna a nagbalin a gayyem ti Dios ni Abraham. Kasta met, ti panangammo iti nagan ti Dios yadaninatayo kenkuana ken tulongannatayo a mangpatanor iti personal a pannakirelasion kenkuana, nga agtalinaed iti ayatna.​—Genesis 12:8; Salmo 9:10; Proverbio 18:10; Santiago 2:23.

Iti Biblia mabasatayo: “Ni Jehova nagimdeng ken nangipangag. Ket maysa a libro a pakalaglagipan nasuratan iti saklangna agpaay kadagidiay nagbuteng ken Jehova ken kadagidiay a nagpanunot iti naganna.” (Malakias 3:16) Apay a rumbeng a ‘panunoten[tayo]’ ti katan-okan a nagan? Ti nagan a Jehova literal a kaipapananna “Isut’ Mamagbalin.” Daytoy iparangarangna ni Jehova kas Daydiay mamagbalin iti bagina a Manangtungpal kadagiti kari. Kanayon a tungpalenna dagiti panggepna. Isu ti mannakabalin-amin a Dios, ti kakaisuna a Namarsua, nga adda kenkuana ti amin a nasayaat a galad. Awan maymaysa a sao a makailadawan a naan-anay iti nadibinuan a kasasaad ti Dios. Ngem ti Dios a mismo ti nangpili a maipaay iti bagina ti katan-okan a nagan​—Jehova​—ket ipalagip dayta ti amin a galad ken panggepna.

Iti Nasantuan a Kasuratan, impakaammo ti Dios dagiti panggepna iti sangatauan. Pinarsua ni Jehova a Dios ti tao tapno tagiragsakenna ti agnanayon, naragsak a biag iti Paraiso. Ti pagayatanna nga agpaay iti sangatauan isu ti panagbalin dagiti amin a tao a maymaysa a pamilia, a nagkaykaysa iti ayat ken talna. Tungpalento ti Dios ti ayat daytoy a panggep iti asidegen a masanguanan.​—Mateo 24:3-14, 32-42; 1 Juan 4:14-21.

Inlawlawag ti Dios dagiti pakaigapuan ti panagsagaba ti sangatauan ken impakitana a posible ti pannakaisalakan. (Apocalipsis 21:4) Idiay Salmo 37:10, 11, mabasatayo: “Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton; wen, mingmingamto a sigaganetget ti ayanna, ket awanton. Ngem dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”​—Kitaenyo met ti Koran 21:105.

Wen, maiparangarangto ti Dios iti naindaklan a naganna. Maammuanto dagiti nasion nga isu ni Jehova. Anian a nagsayaat a pribilehio a maammuan ti katan-okan a nagan, mangpaneknek iti dayta, ken kumpet iti dayta! Iti kasta a pamay-an, matungpalto ti naragsak a panggep ti Dios iti tunggal maysa kadatayo: “Gapu ta insaadna ti ayatna kaniak, ilasatkonto met. Salaknibakto gapu ta inammona ti naganko. Awagannakto, ket sungbatakto. . . . Pennekekto iti napaut a panagbiag, ken ipakitakto kenkuana ti panangisalakanko.”​—Salmo 91:14-16.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

Iti sumsumged a bassit a kayo, inyam-ammo ti Dios ti bagina ken Moises kas ‘Jehova, ti Dios ni Abraham’

[Credit Line]

Moses and the Burning Bush, ni W. Thomas, Sr.